EP.01 หนังสือก้นกุฏิ กับ พระไพศาล วิสาโล - [กามนิตและ พุทธธรรม]

วันสงกรานต์ บ่าย ๒ กับ พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล คุยเรื่อง #หนังสือก้นกุฏิ ๒ เล่ม : กามนิตและ พุทธธรรม

จับใจความ “พุทธธรรม” 

-ถ้าติดเกาะหรือให้เลือก ไม่ว่า ๑ ใน ๑๐, ๑ ใน ๕ หรือเล่มเดียว ก็เลือกเล่มนี้

-จับครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๑๕ ตอนนั้นยังเป็นฉบับเดิม หนา ~ ๒๐๐ หน้า

-ที่พอจ.ประทับใจคือขณะที่ที่อื่นหนังสืออื่นพยายามอภิปรายว่า คำสอนของพุทธศาสนาเป็นศาสนาหรือปรัชญา แต่ผู้นิพนธ์เล่มนี้บอกว่า “เล่มนี้จะไม่เสียเวลากับประเด็นนี้ ผู้ที่สงสัยว่าพุทธธรรมเป็นปรัชญาหรือไม่นั้น ให้เป็นเรื่องของปรัขญา ว่าจะมีความหมายครอบคลุมถึงพุทธธรรมได้หรือไม่ ผู้เขียนจะไม่อภิปรายในเรื่องนี้ เพราะถึงอย่างไรพุทธธรรมก็เป็นพุทธธรรม อยู่นั่นเอง” พอจ.ไม่เคยได้ยินแง่มุมนี้มาก่อน จึงสนใจ

-พ.ศ. ๒๕๒๕ พุทธธรรม พิมพ์ใหม่เป็นฉบับขยายความ หนา ~ ๑๐๐๐หน้า มีคนบอกว่าเป็นหนังสือแห่งแผ่นดิน สมัยรัขกาลที่ ๙ พอจ.ก็เลยคิดว่าควรจะอ่านให้จริงจังสักที จึงตั้งจิตอธิษฐาน (แปลว่า ความตั้งใจ) ว่าจะอ่านวันละ ๑๐ หน้า ในพรรษามี ๙๐ วัน ก็พอดีๆ

-รู้เรื่องบ้าง ไม่รู้เรื่องบ้าง แต่ก็อ่าน ร้อยหน้าแรกอ่านยากมากก จากนั้นก็เข้าใจคอนเซ็ปต์

-เนื้อหา แบ่งเป็น 2 ส่วน
-ส่วนแรก พอจ.เรียกว่า “สัจจธรรม” เป็นเรื่องความจริง (ในหนังสือคือ มัชเฌนธรรมเทศนา คือการแสดงหลักธรรมที่เป็นกลางๆ)
-ส่วนที่สอง พอจ.เรืยกว่า “จริยธรรม” เป็นเรื่องการปฏิบัติ (ในหนังสือคือ มัชฌิมาปฏิปทา คือข้อปฏิบัติที่เป็นทางสายกลาง)
-พอจ.เห็นว่า ผู้เขียนตั้งประเด็นแต่ละบทได้น่าสนใจ โดยเริ่มจากคำว่า ชีวิต
๑ ชีวิตคืออะไร
๒ ชีวิตเป็นอย่างไร
๓ ชีวิตเป็นไปอย่างไร
๔ ชีวิตควรเป็นอย่างไร
สี่คำถามนี้เป็นสิ่งที่คนรุ่นใหม่แสวงหา เป็นหนังสือที่คุยกับคนรุ่นใหม่, คนรุ่นใหม่ไม่สนใจศาสนา แต่สนใจว่าขีวิตมันคืออะไร รวมทั้งพอจ.ก็สนใจด้วย

-ชีวิตคืออะไร คือการประชุมของขันธ์
-ชีวิตเป็นอย่างไร เป็นตามกฎพระไตรลักษณ์
-ชีวิตเป็นไปอย่างไร อธิบายโดยหลักปฏิจจสมุปบาท
-ชีวิตควรเป็นอย่างไร พูดเรื่องปรมัตถธรรม นิพพาน หลักปฏิบัติ มรรคมีองค์๘
-ถ้าผ่านร้อยหน้าไปได้จะพบว่าอ่านง่ายขึ้น
-พอจ.แนะนำว่าถ้าอ่านจากหน้าแรกไปหน้าสุดท้ายยาก ให้ลองเริ่มจากบทความประกอบ ซึ่งน่าสนใจทั้งนั้นเลย เช่น
- เรื่องแรงจูงใจ (ตัณหาและฉันทะ)
ที่พูดว่าความอยากเป็นสิ่งไม่ดีนั้นไม่จริง ความอยากมี ๒ อย่าง คือ อยากได้ กับอยากทำ
"อยากได้" คือตัณหา นำมาซึ่งความทุกข์
"อยากทำ" คือฉันทะ ก่อให้เกิดสิ่งดีงามได้
พอจ.บอกว่า ถ้าชีวิตมันต้องไดร์ฟ เราก็ให้ใช้ฉันทะเป็นแรงขับ

-เรื่องความสุข เรื่องนี้ทำให้พอจ.เข้าใจว่าความสุขมีหลายระดับ
-คนทั่วไปเข้าใจว่า ความสุขมีอย่างเดียว คือความสุขจากการเสพ (กามสุข) แต่ไม่ใช่ ยังมีความสุขที่ปราณีตด้วย
-กามสุข ความสุขชั้นหยาบ มีโทษมากกว่าคุณ
-ถ้าเราเข้าถึงความสุขที่ปราณีต ก็จะหันหลังหรือละความสุขที่หยาบได้ง่ายขึ้น
-ทำให้พอจ.เห็นคุณค่าของการบวช ทำให้รู้ว่าการบวชไม่ได้ปฏิเสธความสุข แต่เป็นการพาตนให้ถึงความสุขที่ปราณีต เพื่อจะได้ละทิ้งความสุขที่หยาบ
-ถ้าคนเราเข้าใจเรื่องความสุขชีวิตจะง่าย แต่เพราะไม่เข้าใจก็เลยตกเป็นทาสของกามสุข เงินทอง ชื่อเสียง เกียรติยศ

-พุทธธรรมเป็นหนังสือที่พิเศษ เป็นการชูพุทธศาสนาอย่างเป็นระบบ รอบด้าน ครอบคลุมทุกมิติ อ่านแล้วจะเข้าใจพุทธศาสนาทั้งในภาพกว้าง และมุมที่ลึก มิติทางสังคมก็ไม่ทิ้ง มิติทางจิตวิญญาณก็หนักแน่น หนังสือที่รอบด้านอย่างนี้หายาก

-พอจ.อ่านพุทธธรรมจบเป็นครั้งแรก ในปี ๒๕๒๕ สิ่งที่เกิดขึ้นคือทำให้มุมมองเกี่ยวกับผู้นิพนธ์เปลี่ยน ทราบว่าท่านเป็นผู้รู้ แต่ไม่ทราบว่าจะมีความลึกซึ้ง หลักแหลม มีปรีชาญาณขนาดนี้ ท่านไม่ใช่ผู้รู้ธรรมดา แต่ท่านเป็นปราชญ์ที่หาได้ยาก พอจ.นับถือท่านอย่างยิ่ง
-ทำให้เข้าใจพุทธศาสนาอย่างเป็นระบบและรอบด้าน
-ทำให้ได้นำคำสอนมาใช้ เป็นพื้นฐานที่สำคัญในการศึกษา ปฏิบัติ และดำรงชีวิต
-ทำให้ได้รับมุมมอง วิธีการมองประเด็น วิธีแตกประเด็น
-และที่ประทับใจมาตลอดคือการใช้ภาษา ที่รัดกุม แม่นยำ กระชับ ประโยคที่แม้ยาวแต่ทุกคำล้วนมีความหมาย ไม่ฟุ่มเฟือยเลย

-เป็นหนังสือที่พอจ.แนะนำให้ทุกคนอ่าน ท่านบอกว่ารีบอ่านนะ เพราะเดี๋ยวหนังสือเล่มนี้จะหนาขึ้นเรื่อยๆ ^ ^