ตัวเอง ที่ทุกคน ควรรู้จัก นั่นคือธรรมะ

ตัวเอง ที่ทุกคน ควรรู้จัก นั่นคือธรรมะ

คนที่ยังไม่รู้จักตัวเอง ก็ยังเรียกว่า ไม่รู้จักธรรมะ. ที่รู้จักตัวเองอย่างที่สุนัข หรือแมว มันก็อาจจะรู้จักนั้นยังไม่ใช่รู้จักตัวเองในที่นี้. คนที่เขาพูดว่า เขารู้จักตัวเอง ก็รู้จักไม่มากไปกว่าสุนัขและแมวจะรู้จัก ; คือจะรู้จักตัวเองแต่ในความหมายที่สามัญสำนึกรู้สึก, หรือที่รู้จักแต่ตามสัญชาตญาณ; เช่นรู้จักกินอาหาร รู้จักขี้ขลาด วิ่งหนีอันตราย รู้จักสืบพันธุ์ มีเท่านี้; นี่ก็ยังไม่เรียกว่า รู้จักตัวเอง.

เมื่อพูดว่า ให้รู้จักตัวเอง เขาก็รู้สึกว่า เป็นคำพูดที่ไม่น่าสนใจ. รู้จักตัวเองนั้น ต้องรู้จักอย่างที่กล่าวมาแล้วเมื่อวานนี้คือ ธรรมะที่ควรทราบ. ถ้าทราบธรรมะที่ควรทราบ จึงจะเรียกว่ารู้จักตัวเอง. ถ้าธรรมะที่ควรทราบเราก็ไม่ทราบ นั่นคือไม่รู้จักตัวเอง; หรือจะมองกลับอีกทีหนึ่งว่า การที่เราไม่รู้จักตัวเอง นั่นคือเราไม่รู้จักธรรมะ. การไม่รู้จักตัวเองก็เป็นการปิดบังธรรมะ เหมือนกับภูเขาเลากาสูงใหญ่ขวางหน้ามองไม่เห็นสิ่งที่อยู่เบื้องหลัง; ฉะนั้นการไม่รู้จักตัวเอง ก็คือการไม่รู้จักธรรมะ

จากหนังสือตัวเองที่ทุกคนควรรู้จัก และ มิตรสหาย ที่ทุกคน ควรรู้จักคบ (น.๘)
พุทธทาสภิกขุ

พระราเชนท์ อาจริยวํโส
รวบรวม