พระพุทธเจ้าเบิกบานถึงที่สุด เพราะไม่มีกิเลส แห่งความหลับ

"... พระพุทธเจ้าเบิกบานถึงที่สุด เพราะไม่มีกิเลส แห่งความหลับ หรือความหลับแห่งกิเลสอวิชชา เป็นต้น มาครอบงำท่าน ..."

พุทธบริษัท แปลว่าบริษัทของผู้รู้ คำว่าบริษัทตัวพยัญชนะแปลว่า นั่งกันเป็นวงรอบๆ จุดศูนย์กลางอะไรสักอย่างหนึ่ง ถ้าเขานั่งกันเป็นวงรอบวัตถุประสงค์อันใดอันหนึ่งก็เรียกว่าบริษัท เขาจะตั้งบริษัททำอะไรๆ ก็ต้องมีลักษณะอาการเช่นนั้น เดี๋ยวนี้เราเป็นพุทธบริษัท ก็คือนั่งแวดล้อมรอบๆ พระพุทธเจ้า

เราต้องนั่งแวดล้อมรอบๆ พระพุทธเจ้าให้ได้ จึงจะเป็นพุทธบริษัทโดยแท้จริง ถ้าไม่อย่างนั้นก็เป็นพุทธบริษัทหลอก คือเป็นการแต่ปากหรือไม่จริง จึงต้องฟังให้ดีๆ ว่าจะเป็นพุทธบริษัทที่แท้จริงได้อย่างไร นี่ก็มาถึงคำว่า พุทธ พุทธะ คือ ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน รู้คือรู้สิ่งที่ควรรู้ สิ่งที่มนุษย์สมบูรณ์แบบควรจะรู้ ก็ต้องรู้

ทีนี้ตื่น คือตื่นจากหลับ คนธรรมดาที่ไม่รู้เปรียบเหมือนกับคนหลับ หรือว่าคนทุกคนเมื่อหลับมันก็คือผู้ไม่รู้ ต่อเมื่อตื่นจากหลับ ตื่นจากนอน มันจึงจะเป็นผู้รู้ แต่นี้คำว่าหลับนี้หมายถึงเรื่องทางจิต ทางวิญญาณ นั่งอยู่ที่นี่ เดี๋ยวนี้กำลังหลับอยู่ก็ได้ หลับอยู่ทางจิต ทางวิญญาณ คือไม่รู้อะไร ถึงมานั่งใจลอย โงกง่วงอยู่ที่นี่ก็ได้ นี้ก็เรียกว่าหลับเหมือนกัน มันยังไม่ตื่นแม้มานั่งอยู่ที่นี่แล้วมันก็ยังไม่ตื่น คือจิตใจของเขาไม่ได้ตื่นจากหลับ คือ ความโง่ ภาษาธรรมะเขาเอาอวิชาหรือโมหะหรือความโง่นี้ว่าเป็นความหลับ เราต้องตื่นจากความหลับ คือ อวิชชาหรือกิเลสก็แล้วแต่จะเรียก

ถ้าเรายังหลงอยู่ด้วยอวิชชา ด้วยกิเลสแล้วก็เรียกว่าหลับทั้งนั้น แม้จะวิ่งเต้น เล่นกีฬาอะไรอยู่มันก็เป็นความลับ เป็นคนหลับ เพราะมันไม่รู้เรื่องที่ควรจะรู้ นี้ถ้าว่าตื่นก็ต้องรู้สิ่งที่ควรจะรู้ และไม่โง่หรือไม่โง่อีกต่อไป นี่เรียกว่า ผู้ตื่น พระพุทธเจ้าท่านเป็นผู้ตื่นจากหลับแห่งกิเลส แห่งอวิชชา ท่านก็เป็นคนแรกเสียด้วย

และก็ไม่มีใครปลุก ท่านตื่นเอง จึงเรียกว่า สัมมาสัมพุทธะ ตรัสรู้ชอบได้ด้วยพระองค์เอง ไม่มีใครมาปลุกท่าน ก็ตื่นของท่านได้เองตามโดยวิธีการของท่าน นี้ตื่นได้เองอย่างนี้เราถือเป็นบุคคลสูงสุดเป็นพระศาสดาที่เรายอมรับนับถือ นี้เมื่อท่านตื่นแล้วก็มีผลของความตื่นคือเบิกบาน

คนหลับนั้นมันเบิกบานไม่ได้ มันกรน มันละเมอ อันนี้มันยิ่งไม่เบิกบาน ให้มันงัวเงีย ง่วงนอน มันก็ไม่เบิกบาน ต่อเมื่อมันตื่นโดยสมบูรณ์ สดชื่น แจ่มใส จึงจะเรียกว่าผู้เบิกบาน

พระพุทธเจ้าเบิกบานถึงที่สุด เพราะไม่มีกิเลส แห่งความหลับ หรือความหลับแห่งกิเลสอภิชชา เป็นต้น มาครอบงำท่าน เดี๋ยวนี้เราจะเป็นสาวกของท่าน เป็นบริษัทของท่าน เราต้องยึดหลักนี้ให้ได้ มันง่ายๆที่จะจำกันเพียง ๓ คำ ว่าเราจะเป็นผู้รู้ เป็นผู้ตื่น เป็นผู้เบิกบาน

จากหนังสือประโยชน์ของการเป็นพุทธบริษัท (น.๑๕)
พุทธทาสภิกขุ

พระราเชนท์ อาจริยวํโส รวบรวม