พระพุทธเจ้าแท้ ก็คือ พระธรรม

พระพุทธเจ้าแท้ ก็คือ พระธรรม
พระธรรม ก็คือ ความรู้เรื่องดับทุกข์

พระพุทธเจ้าแท้ ก็คือพระธรรม พระธรรมที่มีอยู่ในหัวใจของพระสงฆ์

พระพุทธเจ้าตรัสว่า ผู้ใดเห็นธรรมผู้นั้นเห็นเรา ผู้ใดเห็นเราผู้นั้นเห็นธรรม ท่านไม่เอาตัวเนื้อของท่านเป็นพระพุทธ ไปเอาที่ธรรม องค์ธรรม คือ ความรู้เรื่องดับทุกข์ ความรู้เรื่องทุกข์เกิดขึ้นอย่างไร ? ความรู้เรื่องทุกข์ดับลงไปอย่างไร ? ก็คือกฎอิทัปปัจจยตา อีกนั่นแหละ ดังนั้นพระพุทธเจ้า หรือว่าพระสาวกของท่าน ย่อมถือเป็นหลักว่า ผู้ใดเห็นปฏิจจสมุปบาทผู้นั้นเห็นธรรม ผู้ใดเห็นธรรมผู้นั้นเห็นปฏิจจสมุปบาท คืออิทัปปัจจยตา ฉะนั้น ผู้ใดเห็นอิทัปปัจจยตาผู้นั้นเห็นธรรม ผู้ใดเห็นธรรมผู้นั้นเห็นพระพุทธเจ้า ทีนี้สิ่งเหล่านี้ ก็มีอยู่ในหัวใจของพระสงฆ์ พระสงฆ์ปฏิบัติตามพระพุทธเจ้าตามพระธรรม คำสอนของพระพุทธเจ้า จนมีธรรมะอยู่ในหัวใจของท่าน ถึงขนาด ถึงขนาดที่จะเรียกว่าพระสงฆ์

จากหนังสือ ฟ้าสางระหว่าง ๕๐ ปีที่มีสวนโมกข์ ตอน ๒
โดย พุทธทาสภิกฺขุ

พระอาจริยวํโส เรียบเรียง