ทำจิตใจให้หยุดจากความร้อนคือกิเลสแล้วมันจึงจะเย็น

ทำจิตใจให้หยุดจากความร้อนคือกิเลสแล้วมันจึงจะเย็น

ถ้าเราทำสมาธิภาวนาหรือจิตตภาวนาถูกวิธีแล้ว ชีวิตนี้จะเป็นของเย็น เป็นเครื่องทำความเย็นให้แก่จิต เหมือนเดี๋ยวนี้เขามีเครื่องทำความเย็นให้เป็นน้ำแข็งเป็นอะไร เย็นเยือกไปทั้งห้อง ทั้งห้องเย็น หรือในอาคารที่มีเครื่องทำความเย็น ควบคุมอากาศให้มันเย็น แต่มันก็เย็นไม่ได้ ถ้าคนที่นั่งอยู่ในนั้น มันร้อนระอุอยู่ด้วยกิเลส เย็นไม่ได้ มันต้องรู้จัก ทำจิตใจให้หยุดจากความร้อนคือกิเลส แล้วมันจึงจะเย็น

ฉะนั้นเราจึงอุปมาว่า สมาธิภาวนานี้เป็นเครื่องทำความเย็น ให้แก่ชีวิต ให้แก่จิต เป็นคู่กันกับเครื่องทำความเย็นทางร่างกายทางวัตถุ ที่เขานิยมกันมากในโลกสมัยนี้ นึกถึงตู้เย็นห้องเย็นทำความเย็นในปัจจุบันนี้ มันให้ความเย็นอย่างไร เราก็มีความหมายว่าให้เย็น แต่ว่าเย็นทางฝ่ายจิตฝ่ายวิญญาณ แล้วก็สบายกว่าเย็นทางวัตถุ

ความเย็นทางกายมันอย่างหนึ่ง ความเย็นทางจิตมันอีกอย่างหนึ่ง เพราะว่าความร้อนมันก็มีสองอย่าง ความร้อนทางกายมันอย่างหนึ่ง ความร้อนทางใจมันอีกอย่างหนึ่ง เลยมาแบ่งกัน ความรู้ตามธรรมดา สติปัญญาของมนุษย์ธรรมดา ก็ระงับความร้อนทางกาย มีความเย็นทางกาย แต่ถ้าเรามีจิตตภาวนา เราก็ระงับความร้อนทางจิต แล้วก็ได้รับความเย็นในทางจิต นี้เป็นอย่างนี้ ถ้าไม่ชอบ มันก็ไม่ต้องพูดกัน ถ้าต้องการ แล้วมันก็มีทางที่จะพูดกัน หรือให้ถึงกับทำได้ ทำให้มีขึ้นมาได้

สมถวิปัสสนาแห่งยุคปรมาณู (น.๑๗)
ธรรมโฆษณ์ l พุทธทาสภิกขุ