เรามีทางที่จะพ้นจากความเกิด แก่ เจ็บ ตาย โดยอาศัยพระพุทธองค์

ปฏิบัติถูกต้องตามพระองค์จะพ้น เกิด แก่ เจ็บ ตาย

ท่านทั้งหลายมักจะสวดพระพุทธภาษิตครึ่งท่อน
เพียงครึ่งท่อนที่ว่า

เรามีความเกิดเป็นธรรมดา
ไม่ล่วงพ้นความเกิดไปได้
เรามีความแก่เป็นธรรมดา
ไม่ล่วงพ้นความแก่ไปได้
เรามีความเจ็บเป็นธรรมดา
ไม่ล่วงพ้นความเจ็บไปได้
เรามีความตายเป็นธรรมดา
ไม่ล่วงพ้นความตายไปได้

แล้วก็นั่งร้องไห้โฮๆ อยู่อย่างนั้น นั้นสวดครึ่งท่อน พระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้ว่า ถ้าสัตว์ทั้งหลายเหล่านี้ ได้อาศัยตถาคตเป็นกัลยาณมิตรแล้ว

สัตว์ที่มีความเกิดเป็นธรรมดา
จะพ้นจากความเกิด
สัตว์ที่มีความแก่เป็นธรรมดา
จะพ้นจากความแก่
สัตว์ที่มีความตายเป็นธรรมดา
จะพ้นจากความเจ็บ
และความตายเป็นธรรมดา
พ้นหมด ถ้าอาศัยพระองค์เป็นกัลยาณมิตร

อาศัยพระองค์เป็นกัลยาณมิตรนั้น ต้องหมายความว่า ปฏิบัติตามอย่างถูกต้องตามคำสั่งสอน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คืออริยมรรคมีองค์แปด แต่ในพระบาลีนั้น ท่านตรัสไว้สมบูรณ์ว่า สัมมัตตะ ๑๐ มีระบบสัมมัตตะ ๑๐ นั่นแหละคือการมีพระองค์เป็นกัลยาณมิตร ปฏิบัติตามมรรคมีองค์ ๘ ในส่วนที่เป็นเหตุเสร็จแล้ว ก็มีผลเกิดขึ้นเป็นสัมมาญาณะ และสัมมาวิมุตติ นี้เป็นส่วนผลอีก ๒ องค์ รวมกันทั้ง ๓ องค์ เรียกว่าสัมมัตตะ ๑๐ มีระบบสัมมัตตะ ๑๐ เข้ามาแล้ว ก็พ้นจากความเกิด แก่ เจ็บ ตาย ทั้งหมดทั้งสิ้น

ฉะนั้นขอให้ระลึกถึงข้อนี้ว่า เรามีทางที่จะพ้นจากความเกิด ความแก่ ความเจ็บ ความตาย โดยอาศัยพระพุทธองค์

พุทธทาสภิกขุ l ปณิธาน ๓ ประการ (น.๑๒)