ไม่ยึดมั่นถือมั่นนั่นแหละคืออตัมมยตา

ไม่ยึดมั่นถือมั่นนั่นแหละคืออตัมมยตา

พระพุทธศาสนา ทั้งหมดทั้งพุทธศาสนา ก็สอนเรื่องไม่ยึดมั่นถือมั่นในขันธ์ห้าว่าตัวตน หรือจะเรียกว่า ธรรมทั้งปวง ไม่ยึดมั่นธรรมทั้งปวง สพฺเพ ธมฺมา นาลํ อภินิเวสาย นั้นแหละเป็นพุทธศาสนาทั้งหมดทั้งสิ้น ไม่ยึดมั่นถือมั่นในสิ่งทั้งปวง

แล้วการไม่ยึดมั่นถือมั่น นั่นแหละคือตัวอตัมมยตา ยึดมั่นถือมั่นไว้โดยความเป็นของตน มันก็เป็นทุกข์ มันก็เดือดร้อน สลัดออกไปเสียก็ไม่เป็นทุกข์ เครื่องสลัดก็คือธรรมะชื่ออตัมมยตาความไม่เกี่ยวข้องอาศัยผูกพันกับสิ่งนั้นๆ ซึ่งเคยเกี่ยวข้องอาศัยผูกพันมาแต่ก่อนแล้วเป็นทุกข์ทั้งนั้นเลย,

เคยเกี่ยวข้อง อาศัยผูกพันกับสิ่งใดมา แล้วเป็นทุกข์ตลอดเวลา ก็สลัดสิ่งนั้นออกไปเสีย ไม่เอากับมันอีกต่อไป นี่คือสิ่งที่เรียกว่า อตัมมยตา ถือเป็นหลักได้ง่ายๆ ก่อนว่า ถ้ามันเข้ามาในรูปของความทุกข์รบกวน ก็สลัดมันออกไปก่อน อย่าไปใยดีกับมัน อย่าไปห่วงว่ามันจะเสียหายหรืออะไร สลัดออกไปเสียก่อนนั่นแหละคือได้ ได้ไม่เป็นทุกข์ สบายดีแล้วจึงค่อยแก้ไข ปัญหาเดียวกันนั้นทีหลังก็ได้ มันก็จะไม่เป็นทุกข์ ได้ก็ได้ ไม่ได้ก็ไม่เป็นทุกข์ ถึงได้มาก็ไม่ยินดีไม่หลงใหล

อตัมมยตาประยุกต์ (น.๓๖)
ธรรมโฆษณ์ : พุทธทาสภิกขุ