เมื่อเราเป็นทาสของกิเลส

เมื่อเราเป็นทาสของกิเลสเพียงอย่างเดียวแล้ว มันก็จะเป็นทาสของทุกๆ อย่างหมด ไม่มีอะไรเหลือ

เป็นทาสของกิเลสหรือตัณหา หรืออะไรก็แล้วแต่จะเรียก เป็นทาสของกิเลสอย่างเดียวแล้ว ก็จะเป็นทาสของวัตถุทุกอย่างหมด ผู้ชายที่เข้มแข็งสามารถ เต็มไปด้วยคุณสมบัติ อาจจะไปเป็นทาสของผู้หญิงที่โง่ๆ กะร่องกะแร่งคนหนึ่งก็ได้

นี่เพราะความเป็นทาสของกิเลสมันบังคับให้เป็นไป หรือจูงให้เป็นไป เราไม่ต้องยกตัวอย่างมาก พูดแต่เพียงว่า ถ้าเป็นทาสของกิเลสอย่างเดียวแล้ว จะเป็นทาสของทุกสิ่งหมด ไม่มีอะไรเหลือ เพราะฉะนั้นระวังให้ดี ให้มีบรมธรรม หรือความเป็นไทยนี้เป็นเครื่องรางคุ้มครองอยู่ อย่าให้เป็นเอามากๆ ถึงอย่างนั้น เพราะฉะนั้นถ้าใครไม่อยากจะเป็นทาส ก็ต้องสนใจในเครื่องราง ที่จะคุ้มครองไม่ให้เป็นทาส คือบรมธรรม

พุทธทาสภิกขุ
ธรรมโฆษณ์ l บรมธรรม ภาคปลาย
บรมธรรม กับ ความเป็นไทย (น.459)