ศีลธรรมคือสิ่งที่ทรงตัวอยู่โดยปกติ

ศีลธรรมคือสิ่งที่ทรงตัวอยู่โดยปกติ ที่เป็นตามธรรมชาติมีความหมายแสดงให้เห็นอย่างนี้ ถ้ามองเห็นก็จะเกิดความพอใจ เกิดเป็นหลักปฏิบัติ ว่าจะรักสภาพตามธรรมชาติ จะพอใจสภาพตามธรรมชาติ คำว่า "รัก" ในที่นี้ มิได้หมายความว่า "ยึดมั่นถือมั่น" อย่างด้วยกิเลสตัณหา เราไม่อาจจะรักธรรมชาติด้วยกิเลสตัณหา หรือด้วยความยึดมั่นถือมั่น

รักธรรมชาตินั้นรักเพราะว่ามันมีความสงบ ความหมายของความสงบตามธรรมชาติ ทำให้เกิดความพอใจ คนที่รักธรรมชาติโดยถูกต้อง ก็คือ รักความเป็นปกติตามธรรมชาติ จะรักสภาพเช่นนั้นด้วย แล้วก็จะระวัง รักษาสนับสนุน สภาพเช่นนั้นด้วย

อย่างว่าที่นี้ ตรงนี้ ที่ตรงนี้ เราพอใจธรรมชาติ เราพยายามสนับสนุนธรรมชาติ ปรับปรุงธรรมชาติ ให้เป็นประโยชน์แก่เราให้มากที่สุด นี่ก็ไม่มีความหมายอื่น นอกไปจากว่า ให้มันมีความสงบ ความเย็น ความเงียบ ความปกตินั่นแหละ ส่วนนี้เป็นความหมายส่วนของธรรมชาติ ขอให้ถือเอาความหมายของคำว่า #ปรกติอยู่ตามธรรมชาติ นี้ให้ได้อีกความหมายหนึ่ง เป็นความหมายที่ ๒ แล้วก็ให้ได้ทั้งทางวัตถุทางร่างกายและทางจิตใจ ให้จิตใจมันอยู่ตามธรรมชาติ ฉลาดพอที่จะไม่ให้เกิดกิเลสที่ผิดธรรมชาติ แปลกปลอมเข้ามา แทรกแซงเข้ามา นี้ก็ได้ความหมายของศีลธรรมที่ดีกว่าตามตัวหนังสือ หรือชัดเจนกว่าตามตัวหนังสือยิ่งขึ้นไปอีก

ธรรมโฆษณ์ l อริยศีลธรรม l พุทธทาสภิกขุ (น.45)