จิตเดิมแท้ๆ ของเดิมแท้ๆ ไม่มีความทุกข์

ไอ้ความทุกข์นี่มันไม่ได้มีอยู่ก่อน กิเลสก็ดี ความทุกข์ก็ดี ไม่ได้ติดอยู่ในใจ ไม่ได้มีอยู่ในใจ มันไม่มีมา แต่มันเพิ่งมาเกิดทีหลัง ใจล้วนๆ ไม่มีกิเลส ไม่มีความทุกข์ อาศัยว่าใจมันโง่ ไปสร้างกิเลส และความทุกข์ขึ้นมา ใจแท้ๆ เดิมพันทุนของเราแท้ๆ เป็นใจที่ไม่มีกิเลส เป็นใจที่ไม่มีความทุกข์ เขาเรียกว่า จิตประภัสสร จิตเกลี้ยง จิตเรืองแสง จิตอย่างที่ไม่มีกิเลส นั้นน่ะเป็นของเดิม ถ้าเผลอ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ นี่รับเอาอารมณ์นี้เข้าไปอย่างโง่ๆ มันก็เกิดกิเลส มันก็หมดประภัสสร มันก็เป็นทุกข์ จิตที่ไม่เคยมีความทุกข์ มันก็กลายเป็นจิตที่มีความทุกข์ จิตเดิมแท้ๆ ของเดิมแท้ๆ ไม่มีความทุกข์ ที่เป็นความทุกข์นี้เป็นของใหม่ ฉะนั้นขอให้เราทุกคน รู้รักษาของเดิมไว้ให้ดีๆ รักษาของเดิมไว้ให้ดีๆ แล้วมันก็จะไม่มีกิเลส ไม่มีความทุกข์

พุทธทาสภิกขุ
คู่มือปฏิบัติอานาปานสติ 16 ขั้น (น.26)