บังคับตัวเองได้ก่อน มันก็บังคับทุกสิ่งทุกอย่างได้

การพัฒนาจิตนั้นสำคัญกว่าทางกาย อย่างที่จะเปรียบเทียบกันไม่ได้ เรื่องต่ำสุดคือวัตถุ ให้มันเจริญตามสมควร สูงขึ้นมาเรื่องทางกาย ให้เจริญตามสมควร แต่สูงสุดคือทางจิต ให้มันเจริญที่สุดเท่าที่มันจะเจริญได้ แล้วมันจะดึงกาย ดึงวัตถุ ตามขึ้นมาได้โดยไม่ต้องสงสัย มันเพียงแต่บังคับตัวเองได้ก่อน มันก็บังคับทุกสิ่งทุกอย่างได้ ถ้าเราควบคุมความรู้สึกของจิตในส่วนนี้ได้ ก็ควบคุมทุกอย่างได้ ควบคุมความรู้สึกสุข ทุกข์ได้ มันก็ควบคุมได้หมดทั้งโลก

โลกนี้มันไม่มีอะไร นอกจากสิ่งที่ทำให้เรารู้สึกเป็นสุขและเป็นทุกข์ ถ้าเราควบคุมได้ เราไม่ต้องการ เราต้องการไม่สุขไม่ทุกข์ ต้องการว่าง ต้องการอิสระ ต้องการเสรีภาพ ไม่ให้สุขหรือทุกข์มันอยู่เหนือจิตใจ แต่เราก็ไม่รู้ เรายังมัวเมาหลงอยู่ในความสุข ความทุกข์ บ้าบุญ บ้าชื่อเสียง ลาภยศ อำนาจวาสนาอยู่นั่นแหละ

พุทธทาสภิกขุ
คู่มือปฏิบัติอานาปานสติ 16 ขั้น (น.23)