มองให้ทะลุโลก

การที่จะมองโลกในด้านใน เพื่อให้เห็นพุทธธรรมนั้น เราจะต้องใช้เครื่องมือ ที่เป็นอินทรีย์ชั้นพิเศษ อินทรีย์ธรรมดา กล่าวคือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ตามธรรมดานั้น ไม่มีกำลังพอ

อินทรีย์ชั้นพิเศษนั้น ได้แก่ ปัญญา และ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ที่ควบคุมไว้ได้ ภายใต้อำนาจของปัญญา มิใช่ชนิดที่ถูกตัณหาเย็บให้ติดแน่นอยู่กับโลก กิริยาที่มองในด้านในนั้น ได้แก่ มองให้ทะลุโลก อันประกอบไปด้วยฉากที่สวยงาม ซึ่งสามารถจะจับเอาใจของสัตว์ให้หยุดชะงักติดอยู่เพียงนั้น

อธิบายว่า ไม่ว่าเราจะมองไปทางไหน กระแสแห่งการมองของเราก็ไปติดตันอยู่แค่สิ่งที่เราเรียกว่าโลก หูของเรา จมูกของเรา ลิ้นของเรา ประสาททางกายของเรา ใจของเรา ถูกกักขังอยู่ในวงโลก

กล่าวคือ เสียง กลิ่น รส สัมผัส และอารมณ์ ไม่อย่างใดก็อย่างหนึ่ง แล้วก็วนเวียนอยู่กับสิ่งนั้น ถ้ามิใช่ด้วยความพอใจ ก็ด้วยความไม่พอใจ ป่วนอยู่ในภายในเสมอ หลีกไปทางไหนก็ไม่พ้น

เหมือนกับปีศาจ ที่คอยหลอนเราอยู่รอบทิศ ไม่ว่าเราจะหมุนหน้าไปทางไหน อินทรีย์ของเราจึงต้องทำการพัวพันอยู่กับสิ่งใดนี้ไม่มีสร่าง อินทรีย์ธรรมดาของเราจึงใช้ไม่ได้ เพราะไม่มีความสามารถพอ

เราจึงจำเป็นต้องบ่มหรือสร้างอินทรีย์ชนิดพิเศษ
ที่สามารถมองเห็นสิ่งอันพ้นไปจากวิสัยโลก
โดยมองผ่านทะลุโลกเข้าไปทางด้านใน

พุทธทาสภิกขุ
วิถีแห่งการเข้าถึงพุทธธรรม (น.20)