กัปหนึ่งนานเท่าไหร่ ?

กัปหนึ่งนานเท่าไหร่ ? (พุทธพจน์)

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ กัปหนึ่งนานเท่าไหร่หนอ.

ภิกษุ !
กัปหนึ่งนานแล มิใช่ง่ายที่จะนับกัปนั้นว่า
เท่านี้ปี
เท่านี้ ๑๐๐ ปี
เท่านี้ ๑,๐๐๐ ปี หรือว่า
เท่านี้ ๑๐๐,๐๐๐ ปี.

ก็พระองค์อาจจะอุปมาได้ไหม พระเจ้าข้า.

อาจอุปมาได้ ภิกษุ.

ภิกษุ !
เปรียบเหมือน นครที่ทำด้วยเหล็ก
ยาว ๑ โยชน์ กว้าง ๑ โยชน์ สูง ๑ โยชน์
เต็มด้วยเมล็ดพันธุ์ผักกาด
มีเมล็ดพันธุ์ผักกาดรวมกันเป็นกลุ่มก้อน
บุรุษพึงหยิบเอาเมล็ดพันธุ์ผักกาดเมล็ดหนึ่งๆ ออกจากนครนั้น
โดยล่วงไป ๑๐๐ ปีต่อเมล็ด
เมล็ดพันธุ์ผักกาดกองใหญ่นั้น พึงถึงความสิ้นไป หมดไป
เพราะความพยายามนี้ยังเร็วกว่า
ส่วนกัปหนึ่งยังไม่ถึงความสิ้นไป หมดไป

กัปนานอย่างนี้แล
บรรดากัปที่นานอย่างนี้
พวกเธอท่องเที่ยวไปแล้ว
มิใช่ ๑ กัป
มิใช่ ๑๐๐ กัป
มิใช่ ๑,๐๐๐ กัป
มิใช่ ๑๐๐,๐๐๐ กัป.

ข้อนั้นเพราะเหตุอะไรเล่า
เพราะเหตุว่า สงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้
เมื่อเหล่าสัตว์ผู้มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูก
ท่องเที่ยวไปมาอยู่
ที่สุดเบื้องต้นย่อมไม่ปรากฏ
สัตว์เหล่านั้นได้เสวยทุกข์ ความเผ็ดร้อน ความพินาศ
ได้เพิ่มพูนปฐพีที่เป็นป่าช้าตลอดกาลนานเหมือนอย่างนั้น.

ภิกษุ !
ด้วยเหตุเพียงเท่านี้
ก็พอแล้วเพื่อจะเบื่อหน่ายในสังขารทั้งปวง
พอแล้วเพื่อจะคลายกำหนัด
พอแล้วเพื่อจะหลุดพ้น
ดังนี้.

บาลี นิทาน. สํ. ๑๖/๒๑๖/๔๓๑.