การฝึกฝนบทเรียนของการตื่น

การอยู่คนเดียว ไม่มีอะไรจะดีไปกว่าแล้ว ในการฝึกฝนบทเรียนของการตื่น และการควบคุมการตื่นของตนให้นิ่มนวล จนอาจคล้อยตามความต้องการของตนได้ทุกเมื่อ เมื่อการอยู่ป่าคนเดียวของผู้ใด ลงร่องลงรอยเป็นปรกติ จิตย่อมผันแปรไป มีลักษณะง่ายแก่การเป็นสมาชิกตั้งครึ่งตั้งค่อนเสียแล้ว และมีสมาธิประเภทที่เป็นของ "เล่นสนุกของเด็ก" อีกเหลือหลายที่จะหาได้ง่ายๆ เพราะความเป็นของง่ายแก่การเป็นสมาธิของจิตนั่นเอง

ปลาเล็กๆ มาตอมวนเวียนกันอยู่เป็นกลุ่ม ในวงสีเหลืองอ่อนของฝาบาตรทองเหลือง ที่ใส่ข้าวสุกทิ้งไว้ในน้ำตื้นๆ ให้มันกิน ด้วยการเพ่งดูเล่นๆ เพียงชั่วประเดี๋ยวก็สามารถที่จะติดตา ไปเพ่งดูเล่นได้ตลอดหลายๆ คืน มีการขยายเป็นภาพเล็กภาพใหญ่ ที่เคลื่อนไหวเป็นของเรากะว่ามีจิตใจเช่นเดียวกัน ซึ่งฉันสมัครเรียกว่า "สมาธิเล่นสนุกของเด็ก" แต่ก็เป็นทำนองเดียวกับสมาธิจริงของผู้ใหญ่อยู่หลายประการ ผิดกันก็แต่ถือเอาของเล่นๆ ตามธรรมชาติใกล้ๆ และนอกแบบแผนเช่นนั้น เป็นอารมณ์สำหรับลองเล่นดูเท่านั้น ถ้าหากถืออาการเช่นนี้เป็นของเล่นอยู่เสมอ ไม่นานนัก ของที่ยากก็จะลดลงมาหา เป็นของที่ง่ายขึ้นอย่างไม่น่าเชื่อ

สิบปีในสวนโมกข์ (หน้า 17)
อัตชีวประวัติวัยหนุ่มของพุทธทาสภิกขุ