[07:40]  ที่จริงการฝึกพ้นตนต้องทำตลอดปี ตลอดชีวิต แต่ว่าตามประเพณีกําหนดให้ช่วงเข้าพรรษาเป็นช่วงที่เราจะได้เริ่มต้นฝึกฝนตนให้เข้มแข็งเข้มงวดขึ้น เรียกรวมๆ ว่าเป็นการทำบุญ แต่ว่าหลายคน แม้จะเป็นชาวพุทธ ไม่รู้เลยว่าเข้าพรรษาคือช่วงเวลาของการฝึกฝนตน แต่คิดว่าเป็นแค่เข้าพรรษา ผ่านไปอีกทีก็ออกพรรษา จบ ช่วงเข้าพรรษาคือช่วงที่เปิดหัวด้วยเข้าพรรษา ปิดท้ายด้วยออกพรรษา คิดแค่นั้น ไม่ได้รู้เลยว่าช่วงเข้าพรรษาคือช่วงการฝึกฝนตน เหมือนการเรียนหนังสือ มีเปิดเรียน และมีปิดเทอม การฝึกฝนตนเป็นการศึกษาอย่างหนึ่ง เขาเรียกว่าสิกขา เพราะฉะนั้น เมื่อถึงวันออกพรรษาก็หมายถึงวันที่สิ้นสุดเทศกาลการฝึกฝนตนแบบเข้มงวด อันนี้จึงเป็นเหตุผลที่ชาวพุทธเรามีความยินดีเมื่อวันออกพรรษามาถึง เหมือนกับเราดีใจที่ปิดเทอม แต่ถามว่าเราควรจะดีใจเมื่อวันออกพรรษามาถึงเพราะเหตุใด บางคนบอกว่า ดีใจเพราะว่าจะได้หมดความยากลําบากเสียที ความยากลําบากจะได้จบเสียที อุตส่าห์อดเหล้ามาตลอด 3 เดือนหรือบางคนก็อดเหล้ามาเป็นเดือน ต่อไปนี้จะได้สิ้นสุดเสียที

บางคนบอกว่า ต้องไปเข้าวัดจำศีลตลอด 3 เดือน มาถึงวันนี้ก็เป็นวันสิ้นสุดเสียที อันนี้ยังไม่ดีพอ การที่เราดีใจเพราะว่ามันจบได้เสียที แปลว่าอะไร แปลว่าที่ผ่านมาเรามีความทุกข์ แม้สิ่งที่เราทุกข์จะเป็นความทุกข์ที่ดี ทุกข์เพราะงดเหล้า ทุกข์เพราะว่าต้องมาจำศีล ไม่ได้ดูหนังฟังเพลง ไม่ได้เล่นเล่นดนตรี หรือว่าตกแต่งประดับประดา อันนี้สำหรับหลายคนเป็นเรื่องที่ลําบาก ถึงวันออกพรรษาเป็นอันสิ้นสุด ก็ดีใจ ดีใจที่มันจบเสียที ดีใจแบบนี้ยังไม่ดีเท่าไร เพราะแสดงว่าที่ผ่านมาเราทุกข์ฟรีๆ แต่ถ้าหากว่าเราดีใจเพราะว่า ฉันทำได้ อันนี้ดีกว่า เพราะว่าเกิดความภาคภูมิใจ ภาคภูมิใจที่เราทำสิ่งที่ยากให้สำเร็จได้ ความยากลำบากถ้าจบแล้วดีใจ อันนั้นยังไม่ดีพอ แต่ถ้าดีใจเพราะว่า ฉันทำได้ อย่างนี้เรียกว่าไม่ได้ทุกข์ฟรีๆ แม้จะลําบากตลอด 3 เดือน แต่ว่าเรามีความภาคภูมิใจที่ว่า ฉันอดทนอดกลั้นได้ เลิกเหล้าได้ เลิกบุหรี่ได้ หรือว่าเลิกการดูหนังฟังเพลง บางคนดีใจที่เลิกเล่นเกมดูเกมได้ หรือว่าเลิกบุหรี่ได้ อย่างนี้จะทำให้เราเกิดความมั่นใจในการลดละเลิกอย่างต่อเนื่อง ออกพรรษาแล้วยังทำต่อไปได้

ฉะนั้น ให้เราเข้าใจว่าเทศกาลเข้าพรรษาคือช่วงของการฝึกฝนตน และเมื่อออกพรรษาแล้ว เราก็ควรจะมีการพัฒนาตนมากขึ้น

ต้องถามตัวเองว่า ครบ 3 เดือนแล้ว เราได้พัฒนาขึ้นไหม ขนาดหัวเผือกหัวมัน 3 เดือนยังโต จากเดิมที่ไม่มีหัวเลย ผ่านไป 3 เดือน หัวโตขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเผือก ไม่ว่าจะเป็นมัน แต่ปรากฏว่าพอมันโตแล้วมันไม่ได้ใช้ประโยชน์ เพราะคนเอาไปกินเสียก่อน แต่ถ้าจิตใจเราพัฒนา หรือว่าถ้ากาย วาจาของเราประณีตงดงาม คนที่ได้ประโยชน์คือใคร คนที่ได้ประโยชน์คือเรานั่นแหละ หลายคนไม่ได้นึกเลยว่า ออกพรรษาแล้วเราต้องพัฒนายิ่งกว่าเดิม เพราะฉะนั้น เมื่อมาถึงวันนี้ให้แต่ละคนลองถามตัวเราเอง ใคร่ครวญ มองตนว่า 3 เดือนที่ผ่านมาเรามีอะไรที่ดีขึ้นบ้าง มีอะไรที่เปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้นบ้าง เราถือศีล 5 ได้ครบไหม เราเลิกหรือลดการกินเหล้า สิ่งเสพติดได้บ้างหรือเปล่า ก่อนมาเข้าพรรษานี้ติดเกม ออกพรรษาแล้วเราติดเกมน้อยลงไหม หรือว่าเราเลิกเล่นเกมได้หรือเปล่า หรือว่าเป็นคนจู้จี้ขี้บน ชอบนินทาคนโน้นคนนี้ ออกพรรษาแล้วเรานินทาน้อยลง จู้จี้น้อยลงไหม บางคนชอบต่อว่า บางทีต่อว่าลูก หรือว่าเมีย หรือว่าผัว ออกพรรษาแล้วเราอดกลั้นได้มากขึ้นไหม

[14:33]  เพราะฉะนั้น นอกจากจะสนุกสนานรื่นเริงในวันออกพรรษาแล้ว ให้หยุดคิดสักหน่อยว่าเรามีการพัฒนาตัวขึ้นบ้างไหม ไม่ว่าจะเป็นกาย วาจา หรือว่าใจ เราเครียดน้อยลงไหม ใจเย็นขึ้นบ้างหรือเปล่า รวมทั้งความดีที่เราทำตลอดพรรษา เราคิดจะทำต่อไปไหม สวดมนต์ ฟังธรรมนั่งสมาธิ ช่วงเข้าพรรษา หากว่าเราทำดีมาจนถึงวันนี้ ควรจะชื่นชมยินดีว่าเราได้ทำสิ่งดีๆ และให้ตั้งใจทำต่อไป แต่ถ้าหากว่าตั้งแต่เข้าพรรษามาจนถึงวันนี้ไม่ได้ทำอะไรเลย ได้แต่ใส่บาตร ถวายสังฆทาน อันนี้ถือว่าเสียโอกาส ถือว่าเปิดเทอมแล้ว เรียนหนังสือแล้ว ปิดเทอมไม่ได้ความรู้อะไรเลย แต่ก็ยังดีที่รู้ว่าไม่ได้ความรู้เพราะว่าละเลยโอกาส ก็ให้ตั้งใจว่าเข้าพรรษาปีหน้าเราจะทำให้ดีกว่านี้ หรือถ้าจะให้ดี เริ่มตั้งแต่พรุ่งนี้ไป ตั้งใจอบรมฝึกฝนตนด้วยการรักษาศีล ทำให้ดียิ่งขึ้น ฉะนั้น เข้าพรรษาจะมีความหมายตรงนี้ และเมื่อถึงวันออกพรรษาเราจะได้มีความยินดี มีความภาคภูมิใจที่ได้ทำสิ่งยากให้สำเร็จได้ ไม่ใช่แค่ดีใจเพราะว่าความยากลําบากจะได้จบเสียที อันนี้จะเปิดช่องให้กิเลสมาเล่นงาน หรือชักนําเราไปในทางต่ำได้ ออกพรรษาเสร็จก็กินเหล้า ออกพรรษาเสร็จก็เที่ยวสนุกสนาน อันนั้นไม่ใช่วิถีของชาวพุทธ

อนุโมทนา ถ้าหากว่าพวกเราได้ใช้เวลาช่วงเข้าพรรษาในการฝึกฝนตน อย่างน้อยด้วยการรักษาศีลให้ครบถ้วน หรือว่ารักษาศีลให้มากขึ้นกว่าเดิม รวมทั้งที่สละเงินเพื่อการใส่บาตร เพื่อการถวายสังฆทาน อนุโมทนา