ผู้ดำเนินรายการ: ช่วงของการฟังหลักธรรมที่ดีวันนี้ ท่านอาจารย์คุณรัญจวน อินทรกำแหง จะมาบอกพวกเรานะครับว่าเวลาปฏิบัติธรรมนั้นปฏิบัติคนเดียวได้หรือไม่ และจะมีปัญหาอะไรกันบ้างนะครับ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: คือการที่เรา ปัญหาของการอยู่คนเดียวนี่นะคะ พออยู่คนเดียวเข้ามันจะต้องคิดมาก อดคิดไม่ได้ เพราะฉะนั้นที่พูดว่าปัญหาของการอยู่คนเดียวนี้ คืออยู่คนเดียวแล้วคิด อดคิดไม่ได้ แต่การอยู่คนเดียวไม่ใช่เป็นปัญหาของการปฏิบัติธรรม ผู้ที่จะปฏิบัติธรรมจะต้องสามารถอยู่คนเดียวได้ ทีนี้ปัญหาอย่างอื่นๆ เท่าที่พบนี่มันก็คือเรื่องของความขึ้นลงของการปฏิบัติ ประเดี๋ยวก็ปฏิบัติได้ก็รู้สึกสบาย ประเดี๋ยวก็ปฏิบัติไม่ได้ก็รู้สึกว่าเป็นทุกข์ ทีนี้ถ้าเราจะมาดูว่าทำไมเราถึงเป็นทุกข์ หรือประเดี๋ยวได้ ไม่ได้ มันก็ขาดความต่อเนื่องนั่นเอง มันไม่ใช่อะไรอื่นเลยที่จะทำให้การปฏิบัติมีปัญหา ฉะนั้นถ้านึกๆ ดูว่าอะไรบ้างเป็นปัญหาที่สำคัญในการปฏิบัติธรรมก็อยู่ที่ตัวเรานี่แหละ ถ้าเราสามารถจะเข้มงวดกับตัวเองได้ตลอด ปัญหาทั้งหลายก็ดูเหมือนไม่ใช่ปัญหา นี่พูดถึงปัญหาข้างในนะคะ ถ้าหากว่าจะมีปัญหาอย่างอื่นข้างนอกมากระทบบ้าง แต่ถ้าข้างในของเรานี่มีความมั่นคงอยู่แล้วเราก็จะไม่รู้สึกว่าสิ่งเหล่านั้นเป็นปัญหาเลย พูดอย่างนี้มีความรู้สึกว่าจะเกิดความสงสัยอะไรบ้างหรือเปล่า

ผู้ดำเนินรายการ: คือว่าถ้าข้างในมั่นคง ข้างนอกมากระทบ มันก็ไม่เป็นปัญหาอย่างนั้นใช่ไหมครับ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: ค่ะ คือถ้าข้างในมั่นคงแล้ว มันก็จะสามารถมองเห็นว่าปัญหาที่เกิดขึ้นมันก็เป็นสักว่าปัญหา มันจะไม่มากระทบให้เกิดความเดือดร้อนหรือว่าหวาดกลัวจนกระทั่งคิดว่าจะแก้ไขไม่ได้ เพราะฉะนั้นสิ่งที่เราจะต้องนึกอยู่เสมอว่าเรามาปฏิบัติทำไม ก็เพื่อปฏิบัติเพื่อสร้างความมั่นคงให้เกิดขึ้นภายใน

ผู้ดำเนินรายการ: แต่ฟังแล้วมันยัง ของท่านอาจารย์ได้ พวกผมยังไม่ได้สิ เพราะว่า...

อุบาสิกา คุณรัญจวน: คือคำว่า คำว่า ยังไม่ได้ ก็เพราะว่าเรายังไม่ทุ่มเท การปฏิบัตินั้นยังไม่เพียงพอนะคะ เพราะฉะนั้นถ้าอยากจะให้เรานึกขึ้นมาถึงว่าในชีวิตของเรานี่ สิ่งที่เราคิดว่ามันจะเป็นรากฐานของชีวิตแล้วทำให้ชีวิตนี้มีความดำรงอยู่ได้อย่างที่เราจะต้องไม่มีความสะทกสะท้านหรือหวาดกลัวต่อการจะเดินไป มันคืออะไรที่จะเป็นรากฐาน

ผู้ดำเนินรายการ: ความดับทุกข์ครับ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: ก็คือความรู้สึกมั่นคงในใจ ความมั่นคงในใจที่เกิดขึ้นจะทำให้ไม่เกิดความกลัว ก็ต้องย้อนมาถามอีกแล้ว เรากลัวอะไร ทุกวันนี้ในชีวิตของเรานี่เรากลัวอะไร กลัวบ้างไหมที่นั่งอยู่นี่ มีความกลัวบ้างไหม หรือไม่มีความกลัวอะไรเกิดขึ้น

ผู้ดำเนินรายการ: กลัวหลายอย่างเลยครับ สิ่งที่กลัวมันกลัวเยอะไปหมด

อุบาสิกา คุณรัญจวน: แล้วกลัวอะไรมากที่สุด

ผู้ดำเนินรายการ: กลัวตายครับ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: กลัวตาย ทำไมถึงกลัวตาย

ผู้ดำเนินรายการ: มันคงเป็นภาวะกระวนกระวายน่าดูครับ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: ทำไมถึงต้องกระวนกระวายเวลาตาย เราเคยถามตัวเองไหม ทำไมถึงต้องกระวนกระวายเวลาตาย ในเมื่อไม่มีใครที่จะพ้นความตายได้เลยสักคน แล้วทำไมเราถึงต้องมากระวนกระวายเวลาจะตาย

ผู้ดำเนินรายการ: ยังอยากอยู่ต่อไป

อุบาสิกา คุณรัญจวน: อยู่ทำไม นี่นะคะวิธีที่จะปฏิบัติเมื่อเรามีปัญหา เราจะซักคำถามนี่อยู่ทำไม ทำไมถึงไม่อยากตาย อยู่ทำไม

ผู้ดำเนินรายการ: อยากมีความสุขในโลกต่อไป

อุบาสิกา คุณรัญจวน: ทุกวันนี้สุขนักหรือ ที่อยู่ทุกวันนี้สุขนักหรือ

ผู้ดำเนินรายการ: ทุกข์มากกว่าสุขครับจริงๆ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: อ้าว แล้วยังจะอยากจะอยู่ทำไม

ผู้ดำเนินรายการ: เพราะคิดว่าปฏิบัติธรรมมันจะได้ไม่ทุกข์ สุข สุขมากกว่าทุกข์น่ะครับ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: ถ้าเช่นนั้นก็จงเริ่มปฏิบัติแล้วจะไม่รู้สึกว่าความกลัวจะเกิดขึ้น จนกระทั่งเราสามารถจะมองเห็นได้ว่าความตายนั้นมันก็สิ่งที่สักแต่ว่าเกิดขึ้นตามธรรมชาติเท่านั้นเอง เพราะฉะนั้นถ้าหากว่านี่ก็เป็นสิ่งที่ครูได้เรียนรู้จากการปฏิบัติธรรมนี่นะคะ เมื่อเรารู้ว่าคำสอนของครูบาอาจารย์ท่านก็ได้สอนมาหมดแล้ว อะไรที่ถูกต้องท่านก็บอกหมดแล้ว วิธีฝึกอบรมท่านก็ได้แนะให้แล้ว ตอนนี้มันเหลือแต่เรานั่นแหละที่ เราจะต้องทำเอง พอมันเกิดปัญหาขึ้นวิธีที่ครูใช้ก็คือจะซักถามตัวเราเองไปเรื่อย ซักไปเรื่อย ซักไป ซักไป จนวันหนึ่งเราจน จนก็คือหมายความว่ามันหมดคำถามที่จะซัก มันไม่รู้จะซักอะไรอีก พอมันมาถึงเรื่องของความกลัว ซึ่งอันนี้มันเป็นโดยสัญชาตญาณของมนุษย์ เรากลัวเพราะเราคิดว่ามันจะมีภัยมาถึงตัว กลัวว่าเราจะรักษาความปลอดภัยให้แก่ชีวิตต่อไปไม่ได้ นี่ก็คือความรักตัว เป็นห่วงตัวเอง ก็คือความยึดมั่นถือมั่นในความเป็นตัวตนของเรา ตอนนี้พอเราซักไปๆ ก็จะพบว่า อ๋อ ต้นเหตุของความกลัวก็เพราะความรักตัว รักตัวจึงกลัวตาย ไม่อยากจะให้ตาย แล้วก็พอย้อนมาถึงการปฏิบัติ เราก็จะรู้ว่าเราตายเกิดตายเกิดอยู่ทุกขณะ ตายเกิดตายเกิดอยู่ทุกวันทั้งๆ ที่เรานั่งอยู่นี่ พูดอย่างนี้มองเห็นหรือเปล่า ที่พยักหน้านี่คือเห็นหรือสงสัย

ผู้ดำเนินรายการ: คือการเปลี่ยนแปลง ทุกอย่างมันเปลี่ยนแปลงไปตามอนิจจังลักษณะอย่างที่ว่านั่น

อุบาสิกา คุณรัญจวน: เปล่า เราเกิดอยู่ตลอดเวลา เราเกิดตายเกิดตายเกิดตายอยู่ตลอดเวลา

ผู้ดำเนินรายการ: เดี๋ยวนะครับ กิเลสรึเปล่าครับ ชักสงสัย ชักสงสัย

อุบาสิกา คุณรัญจวน: ก็ที่เราเกิดตาย ประเดี๋ยวเราก็เกิดสุข ประเดี๋ยวเราก็ตายจากสุขเกิดทุกข์ เดี๋ยวก็ตายจากทุกข์เกิดสุข หรือบางทีก็ตายจากทุกข์เรื่องนี้แล้วก็เกิดทุกข์เรื่องอื่น แล้วก็ตายจากทุกข์เรื่องนี้แล้วก็เกิดทุกข์เรื่องอื่น ใช่ไหม เราเกิดตายเกิดตายอยู่ตลอดเวลา ทำไมเราไม่สำนึกถึงความเกิดตายที่เราผจญอยู่ทุกวันนี่ ถ้าหากว่าเรานึกอย่างนี้แล้ว แล้วก็มานึกถึงความตายที่จะเกิดขึ้นในชั่วโมงที่เราหยุดหายใจหรือในนาทีที่เราหยุดหายใจ เมื่อนึกเปรียบเทียบดูแล้วมันไม่น่ากลัวเลย มันไม่น่ากลัวเลย

ผู้ดำเนินรายการ: แต่บางครั้งก็คิดนะครับ ตายเสียได้ก็ดีตัวเรานี่นะ มันจะได้หมดทุกข์ แล้วก็หมดห่วงภาระข้างหลัง

อุบาสิกา คุณรัญจวน: รู้ได้ยังไง ต้องถามต่อไปรู้ได้ยังไงว่าเราจะหมดห่วง ที่บอกว่าตายเสียก็ดีนี่ล่ะ อะไรมันบอก เข้าใจไหมคะ นึกออกไหมอะไรมันบอก ตายเสียก็ดีน่ะ อะไรมันบอก อวิชชา

ผู้ดำเนินรายการ: ครับ

อุบาสิกา คุณรัญจวน: นึกออกไหม อวิชชา อวิชชามันบอกว่าตายเสียก็ดี อวิชชาคืออะไร ต้องซักถามอีกละ คะ โง่ คือความปราศจากความรู้ในสิ่งที่ควรรู้ นั่นก็คือไม่รู้สภาวะความเป็นธรรมดาของธรรมชาติ ไม่รู้เรื่องของสัจธรรม เพราะฉะนั้นก็เลยมองไม่เห็นว่าถ้าเราศึกษาเรื่องของสัจธรรมความเป็นธรรมดา เราก็จะเห็นว่าความมีชีวิตอยู่ในโลกนี้เป็นความธรรมดาอย่างหนึ่ง หน้าที่ก็คือว่าทำอย่างไรจึงจะสามารถจัดการกับสิ่งที่เกิดขึ้นด้วยความถูกต้อง แล้วจิตของเราจะได้ไม่ต้องเป็นทุกข์ ถ้าเรารู้อย่างนี้เราก็ไม่ต้องบอกว่าตายเสียก็ดี ถ้าตายเสียก็ดีเราไม่มีโอกาสจะรู้เลยว่าตายแล้วหมดห่วงหมดภาระอย่างที่ว่า มันหมดจริงหรือเปล่า แต่ในขณะที่เรากำลังลืมตาอยู่นี้ เราสามารถจะรู้ได้แล้วก็บอกได้ แล้วก็แก้ไขได้คือเราพิสูจน์ได้ด้วยตัวเอง แต่พอเราบอกว่าตายเสียก็ดี เราไม่รู้

ผู้ดำเนินรายการ: เพราะฉะนั้นสิ่งที่ท่านอาจารย์คุณรัญจวนบอกพวกเราก็คือว่าอย่าไปพูดเลยนะครับว่าตายเสียได้ก็ดีนะครับ เพราะว่าถ้าเราทำใจได้ว่าสิ่งที่เราเกิดขึ้นมาในโลกนี้มันเป็นความธรรมดาอย่างหนึ่งของโลกนะครับ แล้วสิ่งที่เราควรทำก็คือว่าทำหน้าที่ของเราให้ถูกต้องนะครับ จิตใจของเราจะไม่มีความทุกข์ นั่นก็เป็นสิ่งที่ท่านอาจารย์คุณรัญจวนได้ฝากเป็นข้อคิดกับเรานะครับ