๖ กันยายน ๒๕๑๖ ขอแสดงความยินดีที่ได้มาพบกันที่นี่สำหรับเรื่องเกี่ยวกับโอวาทไม่ค่อยมีอะไรเพราะว่าทราบกันอยู่แล้วโดยมาก ไม่ค่อยอยากที่จะให้มีความเข้าใจเกี่ยวกับวัดนี้ที่มีขึ้นมาเพื่อประโยชน์อะไรอันนี้มากกว่า ไม่ทราบว่าได้มีอบรมความรู้เกี่ยวกับกิจกรรมอบรมอนุกาชาด อยู่บ่อยๆ ที่นี่ก็เคยมีคือผล ก็เลยอยากจะพูดถึงเรื่องที่มันเกี่ยวข้อง อันอยู่บางประการกับ ศาสนา โดยเฉพาะ พระพุทธศาสนาที่ว่าการเอาใจใส่ผู้อื่นช่วยบำบัดความทุกข์ร้อนของผู้อื่นตามที่จะทำได้นั่น ก็เป็นหลักธรรมะในพระพุทธศาสนาข้อหนึ่งด้วยเหมือนกัน หลักธรรมะนั้นมีมากแต่ทุกข้อนั่นเพ่งเล็งไปยังการทำลายความเห็นแก่ตัว การช่วยเหลือผู้อื่นนี้ก็เป็นการช่วยทำลายความเห็นแก่ตัว นับว่าเป็นข้อหนึ่งในบรรดาธรรมะทั้งหลายในศาสนา แต่ทุกศาสนา คนเราในโลกมีปัญหามากขึ้น ไม่มีความสงบสุข เพราะความเห็นแก่ตัวมากขึ้นในสมัยที่โลกนี้มีความเจริญทางวัตถุทำให้เกิดความรู้สึกเพลิดเพลินทางวัตถุ นี่ก็เป็นการช่วยให้เกิดความเห็นแก่ตัวยิ่งขึ้น มีปัญหามากเรื่องที่มนุษย์เห็นแก่ตัวมากขึ้น โดยตรงบ้างโดยอ้อมบ้าง กิจกรรมที่เป็นกุศลก็คือกิจกรรมที่ช่วยบรรเทาภัยที่เกิดมาจากความเห็นแก่ตัวของมนุษย์ที่เรียกว่า กิเลส นั่นหมายความว่าเห็นแก่ตัวทั้งนั้น กิเลสมีหลายชื่อแบ่งออกไปก็หลายสิบชื่อแต่เหมือนกันที่ความเห็นแก่ตัว เบียดเบียนตนเอง เบียดเบียนผู้อื่น ฉะนั้นเราจึงมองไปยังสิ่งที่จะช่วยแก้ไขความทุกข์ความลำบากการที่จะทำได้มีความจริงอันในอันหนึ่งเป็นต้น นั้นอยู่ข้อที่ว่าคนมีความอยากมีความต้องการอะไรมากเกินไปจนไม่มีอะไรเหลือสำหรับผู้อื่น ไม่มีเวลาส่วนเกิน เหลือไปช่วยผู้อื่น เห็นแก่ตัวมากเกินไป นี่ไม่ใช่ความจริง ความจริงทุกคนมีอะไรเหลือ สำหรับเจียดๆมาช่วยเหลือผู้อื่นได้ทั้งนั้น ถ้าเราไม่รู้สึกเราก็ไม่ทำ กิจกรรมอย่างสภากาชาติ อนุกาชาติ ขณะนี้มันเป็นเรื่องที่รวมอยู่ในหัวข้อนี้และจะช่วยผู้อื่นด้วยส่วนเกินอันนั้น นั่นเป็นการทำลายความเห็นแก่ตัว กิเลศ ทางตรงทางอ้อม และหลายๆอย่าง และถ้าเรามองให้ดีเราจะพบว่าในโลกเวลานี้ไม่มีความสุข ทะเลาะกันยิ่งขึ้น ก็เพราะว่าคนทั้งหมดแทบจะทั้งหมด มุ่งหมายแต่กอบโกย เอาส่วนเกินโดยไม่รู้ว่าเกิน ที่เราต้องการมากๆนั้นมันเป็นเรื่องที่ไม่จำเป็น ส่วนเราไปเห็นว่าจำเป็น เลยไม่เกิน คิดว่าไม่เกิน เลยจะเอาให้ได้ ยังเห็นว่ามันจำเป็นอยู่ ถ้าคนเราอยู่กันอย่างพอดีๆ ก็จะเหลือใช้มาก อย่างนี้มันต้องการเกินๆ ทำให้ไม่มีพอ ก็เลยไม่อะไรเหลือสำหรับที่จะช่วยเหลือกันโดยบริสุทธิ์ใจ

สมัยนี้เห็นแต่ว่าเป็นการลงทุน     ที่แท้เป็นการลงทุน อย่างนี้มันไม่บริสุทธิ์ไม่ใช่กิจกรรมของกาชาติหรืออนุกาชาติเป็นต้น ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ ให้ ที่ช่วย ที่ สงเคราะห์ ความบริสุทธิ์ไม่หวังอะไรตอบแทนและไม่หวังแม้แต่ว่าจะเอาบุญด้วยซ้ำไป เพราะว่าคำว่า ธรรมนี้ เป็นการกระทำเพื่อเอาบุญ และนี่ก็ไม่มีอยู่ในหลักเกณฑ์ของอนุกาชาติ โดยว่าการที่ไม่มีธรรมอยู่ นั่นแหละเป็นการแสดงว่า การกระทำที่บริสุทธิ์มาก ถ้าเสียสละก็เสียสละกันจริงๆ ถ้ายากจนไม่มีทางที่จะเจียดเป็นส่วนเกินออกไปช่วยผู้อื่นได้ ก็อย่าได้ทำทำให้มันกลายเป็นเรื่องจำเป็นที่ต้องทำ หรือ รับจ้างทำ หรือ ถูกบังคับให้ทำ และพยายามที่จะจัดให้มันเป็นการบำเพ็ญบุญ กุศล

พระโพธิสัตว์ นั่นคือผู้ที่ลืมตัวเองไปซะหมด แล้วเอาเวลาต่างๆไปช่วยผู้อื่นหมด กิจกรรมกาชาตินี้ควรจะเป็นอย่างนี้ และความมุ่งหมายแท้จริงก็เป็นอย่างนั้น แต่ที่มันกลายมาเป็น เรื่องการเมืองหรือเรื่องอะไรผูกพันกันบ้าง นั้นเป็นเรื่องที่ผิดอุดมคติ

เราแต่ละคนมีหน้าที่การงานที่อย่างอื่น อยู่แล้ว ได้รับหน้าที่เรื่องกาชาติอนุกาชาติเป็นส่วนพิเศษ ไม่ใช่อาชีพ ทำเพื่อให้เป็นบุญเป็นกุศล ช่วยผู้อื่นและผู้อื่นก็ได้รับประโยชน์แต่ถ้ามองมาในตัวเรา เราก็ได้บุญจริง เป็น บุญที่กำจัดกิเลส ล้างบาปได้จริง สำหรับบุญก็มีหลายความหมาย บางความหมายก็งมงายมาก แต่คำว่า บุญที่แท้จริง ในความหมายล้างบาปคือต้องการล้างบาป ในกรณีนี้ บาปคือความเห็นแก่ตัว ที่บุญแบบนี้ล้างบาปหรือความเห็นแก่ตัว ถือเอาการกระทำนี้เป็นการทำบุญแบบบริสุทธิ์ใจและผลก็ไปได้กับผู้อื่นอีกมากมายเป็นการช่วยประเทศ ช่วยสังคม ถ้าข้อความอย่างที่กล่าวนี้ได้มีอยู่ในหลักสูตร กฎเกณฑ์ ที่เขาให้ไว้กับอนุกาชาติอาตมาก็ขอฝาก ให้ท่านทั้งหลายเอาไปเป็นเครื่องให้เกิดความสะดวกความง่ายดาย สมัครใจความพอใจในการที่จะบำเพ็ญหน้าที่อันนี้ ความจริงใครๆก็รู้อยู่แล้วว่า สิ่งที่ง่ายที่สุดคือสิ่งที่เราอยากจะทำ ถ้าเราพอใจรักที่จะทำมัน มันก็ไม่ยากไม่ลำบาก แต่ถ้าเราไม่พอใจไม่อยากจะทำ นั้นมันยากแสนจะยากและมันยิ่งกว่ายากเพราะมันไม่อยากจะทำ ไม่มีอุดมคติที่มาผลักดันให้เราอยากจะทำ

สำหรับกิจกรรมอันนี้ไม่ต้องพูดอย่างที่เรียกว่า โฆษณาชวนเชื่ออะไรกันอีก มันเป็นเรื่องบุญเป็นเรื่องกุศล โดยบริสุทธิ์เป็นอุดมคติพระโพธิสัตว์ ก็มีมาแล้วตั้งแต่พุทธกาล ก่อนพุทธกาล ไปอ่านดูก็มีเรื่องราวอย่างนี้ ในสมัยก่อน ก็มีการช่วยแม้แต่สัตว์ ยังมีปฐมพยาบาล โรงพยาบาลโดยตรงเกิดขึ้นสำหรับสัตว์ประจำหมู่บ้าน ถ้าสัตว์เจ็บป่วยอะไรขึ้นมาจะได้ช่วยกันง่ายๆ สัตว์ที่เพ่นพ่านอยู่ตามถนนหนทางต่างๆมีความคิดที่จะไปไกลมาก การช่วยเหลือและอุดมคติอันนี้ก็ไม่มีใครพิสูจน์ได้ว่ามัน เหลวไหล ไร้สาระ แต่ก็ไม่มีใครจะทำ ทั้งที่ใครๆก็ไม่อาจจะค้านได้ว่ามันไม่ดี แต่ก็ไม่มีใครจะทำ แต่ผู้ที่มองเห็นประโยชน์ จิตใจ สูงกว่าใจธรรมดา ไม่เห็นแก่ตัวเองอย่างเดียว เห็นแต่ผู้อื่นด้วย เห็นแก่ผู้อื่นไม่เห็นแก่ตัว   ศาสดาของทุกศาสนาก็จะสอนแบบนั้น ให้เห็นแก่ผู้อื่นยิ่งกว่าเห็นแก่ตัว การรับใช้ผู้อื่นช่วยเหลือผู้อื่นทำให้ตนมีสุข ได้ทำลายกิเลส อุทิศเพื่อความเป็นสุขของผู้อื่น เรียกว่าการรับใช้พระเป็นเจ้า รับใช้ตัวเองก็คือ เห็นแต่ความสุข ความสนุกของตัวเอง คือการรับใช้กิเลส รับใช้พญามาร

ชีวิตเพื่อไม่ให้เป็นอย่างนี้ก็เลยมีกิจกรรมกุศลต่างๆเกิดขึ้นในยุคนั้นยุคนี้ พุทธบริษัทควรจะมีกิจกรรมอย่างนี้เป็นของเราเองของคนไทยที่เป็นพุทธบริษัท เป็นว่าเป็นการทำตามฝรั่ง มันไม่จริง เรื่องนี้เป็นอุดมคติ ของเคนเรา ผ่ายตะวันออกสอนแต่เรื่องนี้ โดยเฉพาะเราก็เป็นคนไทย ถือว่าคนบนผืนแผ่นดินนี้มีวัฒนธรรม ตั้งรากบนพุทธศาสนา

เป็นคนไทยอยู่ด้วยวัดทะนำมาหลายปีพันกว่าปี เกิดเป็นนิสัยของคนไทยที่มีความเมตตาอารี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ อยู่ในนิสัย ยิ้มแย้มแจ่มใส คนทุกคนถ้ายังไม่เคยคิดก็ขอให้คิดว่าทำไมลักษณะของเราเป็นอย่างนี้ คิดว่า การเห็นแกผู้อื่นช่วยเหลือผู้อื่นนี้ไม่ใช่เรื่องใหม่สำหรับเราเลย ไม่ใช่เรื่องที่เราเพิ่งไปตามก้นคนอื่น คนไทยเป็นเจ้าของวัฒนธรรมแบบนี้มานมนานและอยู่ในสายเลือด แต่เปลี่ยนไปเพราะไปตามก้นคนอื่น ถ้าเป็นตัวเองอยู่เรื่อยไปก็จะมีลักษณะอย่างนี้การช่วยเหลือเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ถ้าคนที่เขาไปเมืองนอกเมืองนามากๆเขาจะอยากถอย อาการที่เสนอตัวช่วยผู้อื่น ในประเทศอื่นหายาก ก็ไปศึกษากันเองแล้วกันว่า วัฒนธรรมของคนไทยเป็นอย่างไร

คนแก่ๆที่เพิ่งตายไป เหลืออยู่ไม่กี่คน คนพวกนี่เขามีวัฒนธรรมเห็นแก่ผู้อื่น จนเป็นธรรมเนียม ปลีกย่อยขึ้นมารับวัฒนธรรมนั้นๆเพราะเขาจะปลูกอะไรลงไปในดิน แล้วก็จะพูดเมื่อเอาเมล็ดพืชหย่อนลงไปในดินว่า นกกินเป็นบุญ คนกินเป็นทาน แล้วจึงกลบดิน เคยทำหรือเปล่าถ้าไม่เคยทำก็ไปทำเสียบ้าง ปลูกมานกกินก็ไม่โกรธ คนขโมยก็ถือว่าให้ทานไปเสีย แต่สมัยนี้ คนขโมยก็จับไปส่งตำรวจ มันกลับตรงกันข้าม นิสัยก็เปลี่ยนแปลงไปธรรมดา ยังมีอย่างอื่นอีกมากที่จะมาพูดให้ฟังว่า วัฒนธรรมไทยที่มีรากฐานบนพระพุทธศาสนาเป็นอย่างไร มันเป็นอุดมคติสูงสุดเป็นเจตนารม

การที่เราฟื้นฟูนับว่าเป็นโชคดีของมนุษย์ และก็จะเป็นผู้ที่ช่วยโลกนี้ให้มันเยือกเย็นได้ แม้ว่าจะเป็นส่วนนึ่งของคนในโลกไม่ใช่ทั้งหมด ก็ช่วยโลกให้เยือกเย็นได้ อย่าคิดว่าคนอื่นไม่ทำแล้วเราเสียเปรียบ เพราะเราไมได้ต้องการแต่เรื่องเงินเรื่องทอง อะไรอย่างเดียวเราต้องการจิตใจที่สูงที่ดีที่บริสุทธิ์ สะอาด สงบ เราก็จะไม่เดือดร้อน อย่าคิดว่าเรื่องอย่างนี้เป็นเรื่องโง่เง่า เรื่อง นกกินเป็นบุญ คนกินเป็นทานนั้นไม่ใช่เรื่องโง่เง่า เป็นเรื่องที่จะทำมนุษย์ให้เป็นมนุษย์ ให้ผิดแปลกแตกต่างไปจากสัตว์

ที่ประเทศอินเดียไม่ว่าจะกี่ปีมาแล้วที่อาตมาเคยไปก็ยังได้เห็นถึง วัฒนธรรมอื่นๆและของไทย ที่ว่าเห็นลิงกินข้าวในนาอยู่กับเจ้าของนาที่กำลังเกี่ยวข้าว ใครเคยเห็นบ้างในประเทศไทย เจ้าของนาก็เกี่ยวข้าว ลิงก็กินข้าวแข่งๆ กับเจ้าของนาที่เกี่ยวข้าวอยู่นั่นแหละที่ความหมายเรียกว่า นกกินเป็นบุญ คนกินเป็นทาน เขามีจิตใจที่เมตตากรุณา จนคนอื่นเห็นว่ามันโง่มันบ้าและงมงาย เขาต้องการจิตใจที่เป็นอย่างนั้นเขาก็เลยให้ลิงมันกินข้าว แต่ก็ไม่ใช่ทุกหนทุกแห่งในอินเดียแค่บางแห่ง

พุทธศาสนาหลายๆอย่างก็มาจากอินเดีย การช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ ขอให้ ทุกคนที่จะปฏิบัติ กาชาติ หรืออนุกาชาติก็ตามมองเห็นเจตนารมของกิจกรรมอันนี้ว่ามันเพื่อช่วยเพื่อนมนุษย์โดยบริสุทธิ์ใจ เจียดต่างๆในส่วนของเราให้เป็นส่วนเกินให้ได้อย่าพูดว่า ไม่มีเวลา ไม่มีเงิน ไม่แรง ต้องเจียดออกมาให้ เพื่อที่จะช่วยผู้อื่นด้วยความสมัครใจ ไม่ได้บังคับ แล้วก็สอนเด็กๆด้วยให้รู้จัก เจียด ของที่เขาคิดว่ามีไม่ค่อยพอ เจียดออกมาให้ได้ ช่วยผู้อื่นบ้าง

เดี๋ยวนี้เราก็สอนกันแต่ปากแล้วเด็กๆก็จดไว้ในสมุด ปิดสมุดแล้วก็เก็บในสมุด มันไม่เกิดการเปลี่ยนแปลงในจิตใจ ต้องให้เขาทำ ให้มีส่วนเกิน เวลาของเธอต้องมีเจียดออกมาได้ 15นาที 20 นาทีเพื่อช่วยผู้อื่นโดยเฉพาะ อย่าพูดว่าไม่มีเวลา อย่าพูดว่าไม่มีแรง อย่าพูดว่าไม่เงิน ถ้าได้มาบาทหนึ่งก็เจียดไป 1 สตางค์ก็ได้ 2 สตางค์ก็ได้ ให้เป็นประโยชน์แก่ผู้อื่น ทำกันอย่างนี้คนก็จะมีนิสัยเห็นแก่ผู้อื่น ช่วยเหลือผู้อื่น ตรงตามเจตนารมณ์ของกิจกรรมกาชาติอุกาชาติ

ขอให้นึกถึงหลักเกณฑ์อันนี้

ถ้าไม่เปลี่ยนแปลง จะต้องลุกเป็นไฟอย่างแน่นอน ขอให้ทุกคนจงมีคามยินดี เอาใจเคารพในอุดมคติ ของกิจกรรมกาชาติ ไม่ว่าจะทำส่วนไหน ช่วยเหลือทางวัตถุ ทางร่างกายอะไรต่างๆ อะไรก็ให้ถือว่าเป็นการกระทำที่เห็นแก่ผู้อื่น แล้วทำลายความเห็นแก่ตัวลงไปทีละน้อยๆ ความเห็นแก่ตัวนั้นออกไปได้เท่าไหร่ก็ยิ่งดี และความเห็นแก่ผู้อื่นมีเพิ่มขึ้น ความสุขก็ยิ่งมีเพิ่มขึ้นไปทั่ว

นี่เป็นเรื่องทางจิตทางวิญญาณขอให้เข้าใจว่าอย่างนี้เรื่องทางวัตถุทางร่ายกายนั้นมันกินอาหาร เป็นเครื่องหล่อเลี้ยง เรามีบ้านมีอาหาร มีเครื่องนุ่งห่ม เราก็อยู่ด้วยปัจจัยเหล่านั้น ช่วยผู้อื่นก็ช่วยเหมือนกัน แต่ถ้าเราได้ อีกอย่างหนึ่งมาเป็นอีกเรื่องของจิตใจคือเรื่อง ความดี เรื่องบุญเรื่องกุศลที่ทำให้จิตใจ มีความทุกข์ไม่เป็น เป็นผู้เสียสละ ทำให้มีความทุกข์ไม่เป็น มีความทุกข์ยาก จิตใจเราต้องการอย่างนี้ ยกตัวอย่างง่ายๆว่าถ้าเราถูกขโมยอะไรไปอย่างหนึ่ง ถ้าเราเป็นคนยึดแต่เรื่องวัตถุอย่างเดียวเราก็โกรธเราก็ทุกข์ร้อน ไปหาตำรวจมาจับ จับไม่ได้ก็นั่งร้องไห้ ถ้าจับได้ก็ยังโกรธเป็นทุกข์อยู่ แต่ถ้าเราเป็นผู้ที่มีนิสัยเสียสละที่บริจาคอะไรอยู่มันก็จะทำอย่างคนแต่ก่อนเขาคิด ก็คือให้ทานมันไปเลย ไม่ต้องมานั่งร้องไห้เศร้าโสกอะไรอยู่ นี่เป็นเรื่องทางฝ่ายจิตใจจะได้รับประโยชน์ เป็นผู้เห็นแก่ผู้อื่น เสียสละ มีค่ามากกว่าค่าของวัตถุที่ถูกขโมยไป

ที่จริงควรจะยึดติดกันเสียทีว่าการทำเพื่อผู้อื่นนี้ทำให้จิตใจมันสูงขึ้น ทางจิต ทางวิญญาณ ความสงบ มาถึงวัดนี้เรียกว่า วัดธารน้ำไหล โมฆะราราม (นาทีที่29:32) สอนให้มีเรื่องทางจิตทางวิญญาณโดยเฉพาะเรื่อง ความไม่ยึดมั่นถือมั่นอะไรโดยเป็นของกูเป็นตัวกู ลองไปดูภาพต่างๆในวัดจะเป็นรูปสิ่งของที่ให้ความเข้าใจเกี่ยวกับความเห็นแก่ตัว

ถ้าเรากำลังนั่งอยู่ตรงนี้ ถือว่าเป็นการไม่เห็นแก่ตัว เป็นการไม่ยึดติดการยึดมั่นถือมั่นในตัวกู ในเมื่อจิตใจเราว่างไปจากความหวงแหงยึดมั่น ถือมั่นในตัวกู คนเราก็จะมีความสุข

แสดงความที่ไม่เห็นตัวกูของกู จำไว้ว่าวันนี้นั่งกลางทราย เป็นการเสียสละอย่างหนึ่งในด้านจิตวิญญาณ

เอาเป็นว่าอาตมาขอแสดงความยินดีต่อท่านทั้งหลายที่ได้มาที่นี่ ที่ได้พบปะกัน ก็ขออนุโมทนาที่มาช่วยกันอบรมให้เกิดนิสัยที่เป็นอุดมคติของพระโพธิสัตว์ที่เป็นการเห็นแก่ผู้อื่นด้วย ตามเจตนารมณ์ของกิจกรรมอนุกาชาติ นับว่าเป็นการได้ที่ดีที่ได้กระทะทำดีในการยึดถือหลักธรรมหลักคำสอนของศาสดา ขอให้ท่านทั้งหลายจงประสบความสำเร็จความก้าวหน้าในงานที่ทำอยู่ ประสบความสุข เทอญ