ก่อนที่จะดำเนินพิธี ขอทำความเข้าใจให้เป็นที่เข้าใจกันเสียก่อน ตามที่เคยทำ เพื่อว่าเราจะได้ผลเต็มที่เมื่อมีความเข้าใจอันถูกต้องในสิ่งที่เราจะทำ   วันนี้ก็เป็นที่ทราบกันอยู่แล้วว่าเป็นวันปีใหม่ ซึ่งมุ่งหมายถึงว่า จะให้มีอะไรใหม่ การรับศีลก็ดี การถวายทานตักบาตรก็ดี ให้มันเป็นเรื่องใหม่ ด้วยจิตใจที่ใหม่ หมายความว่า ดีขึ้นกว่าเก่า ถ้าไม่มีอะไรดีหรือมากขึ้นกว่าเก่า ก็ไม่เรียกว่าใหม่       ขอให้พวกเราทุกคนโดยเฉพาะชาวเมืองปากด่าน ชาวเมืองปากด่านที่อยู่แถวนี้ ตั้งใจเป็นพิเศษที่จะทำให้ดี ให้มีอะไรดีหรือมากขึ้นกว่าปีเก่า มันจึงจะเป็นการทำบุญตักบาตรปีใหม่ ถ้าไม่มีอะไรดีกว่าเก่า ก็เป็นเรื่องการทำพิธีหลอกๆ หลอกๆเท่านั้นเอง ควรจะมีอะไรดีขึ้นกว่าปีเก่าแหละ ดังนั้นช่วยตั้งใจอย่างแข็งแรงและเข้มแข็งทีเดียวที่จะทำให้มันมีอะไรดีกว่าปีเก่า ส่วนที่จะเลิก ก็เลิกให้ยิ่งขึ้นกว่าปีเก่า เลิกละที่ควรเลิก ถ้าจะทำให้มีมากขึ้นต้องทำให้มากกว่าปีเก่า นี่เป็นหลักทั่วไป ยังมีส่วนพิเศษแต่ว่าบ้านเมืองมันก็มีอะไรเปลี่ยนแปลงมาก มันจะกระทำให้พอดีกัน ไข่เป็ด ไข่เป็ดแพงขึ้น ๑๕๐ เท่า มะพร้าวแพงขึ้น ๓๐๐-๔๐๐ เท่า แต่ว่ายางพาราแพงขึ้นเพียง ๓๙ เท่า มันไม่สม่ำเสมอ เราต้องจัดทำให้มันเข้ารูปเข้าเรื่อง ให้มันสู้สถานการณ์ให้ได้ อะไรจะเป็นอย่างไร ชาวพุทธจะต้องสู้สถานการณ์ให้ได้ ถ้าไม่ได้ มานั่งร้องไห้อยู่มันไม่ใช่ชาวพุทธ หรือบางทีมันก็บ้าเลย มันทำอะไรสะเปะสะปะ สะเปะสะปะเป็นอันธพาลไปเลย มันแก้ปัญหาไม่ได้ อย่างนั้นมันก็ไม่ใช่ชาวพุทธเหมือนกัน                 ดังนั้นเราจะต้องแก้ปัญหาให้ได้ไม่ว่าในโลกนี้มันจะเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างไร อย่าต้องให้มีความทุกข์ เพราะว่าเราไม่ได้เกิดมาเป็นทุกข์ คนที่เป็นทุกข์คือคนโง่เว้ย, ถ้าใครรู้สึกเป็นทุกข์ คนนั้นมันเป็นคนโง่ อะไรจะเกิดขึ้นก็ต้องแก้ไขได้ ต้องไม่มีความทุกข์ จึงจะเป็นพุทธบริษัท

              พุทธะ แปลว่า รู้หรือตื่นนอน ตื่นนอน รู้แล้วเบิกบาน นี่ควรจะตื่นนอนมากขึ้น ควรจะรู้อะไรมากขึ้น แล้วควรจะเบิกบานมากขึ้น ตามธรรมดาถ้าทำถูกต้องแล้ว มันต้องดีขึ้นทั้งนั้นแหละ หญ้านี่มันโตเอง งอกงามเองจนต้องตัด ถ้ามันเป็นไปตามธรรมชาติถูกต้อง แล้วมันจะมีความเจริญ ตามวิธีของธรรมชาติ ชีวิตนี้มันมีขึ้นมาเพื่อเจริญ ไม่ได้หยุด ชีวิตนี้มันเป็นการกระทำอยู่ในตัวเอง ให้เกิดผลเจริญยิ่งๆขึ้นไป ดูเด็กๆ เด็กๆก็เติบโตขึ้นมาจนเป็นผู้ใหญ่ โดยธรรมชาติโดยชีวิต ในบาลีจึงมีคำว่า โวหาร สำหรับเรียกการกระทำในตัวมันเองซึ่งเจริญยิ่งๆขึ้นไป เจริญโดยธรรมชาติคือ เติบโตขึ้นเอง เจริญโดยเราทำ ก็ทำให้มีขึ้นมา เช่น ทำให้มีเงินมีสิ่งของมีทรัพย์สมบัติมีเกียรติยศชื่อเสียง นี่เราทำขึ้นมา อีกทางหนึ่งทำให้จิตใจเจริญ บรรลุมรรคผลนิพพานนี่ก็ทำให้เจริญขึ้นมา ถ้าไม่ไปขัดขวางคืออย่าทำให้ผิด มันก็เจริญ กิเลสเกิดเพราะทำให้ผิด ถ้าไม่มีการกระทำที่ผิดชีวิตจะรู้จักเจริญเอง ตามธรรมชาติของสิ่งที่มีความรู้สึก เพราะมันมีความรู้สึก มันก็ฉลาดขึ้นทุกที ทำผิดมันก็ฉลาดขึ้น ทำถูกมันก็ฉลาดขึ้น ความจริงทำผิดจะฉลาดเร็วฉลาดมากกว่าทำถูก เพราะทำถูกมักจะทำให้ประมาท ให้เลินเล่อ ให้ลิงโลด ให้เป็นบ้าไปเลยก็มี ทำผิดก็มานั่งคิด นั่งค้น นั่งแก้ปัญหา แล้วมันจึงฉลาด ขอให้ความผิดที่แล้วมาแต่หนหลังนั้น มาสอนให้เราทำเสียใหม่ให้ถูกต้อง ให้ฉลาด โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องอบายมุข ขอให้รู้จักอบายมุขจนเกลียดจนกลัวแล้วเลิกเสียให้ได้ อบายมุข คือ ดื่มน้ำเมา เสพของมึนเมา เที่ยวกลางคืน ดูการละเล่น เล่นการพนัน คบคนชั่วเป็นมิตร ขี้เกียจทำการงาน ๖ ประการนี้เรียกว่าอบายมุข เป็นความเสื่อมแห่งโภคทรัพย์ เงินทองข้าวของ วัวควายไร่นา มันจะสูญหายไปหมด โภคทรัพย์สูงสุด คือความเป็นมนุษย์ของเราจะเสียจะสูญเสียไปหมด โภคทรัพย์ธรรมดาคือเงินทองก็จะสูญเสีย โภคทรัพย์สูงสุดคือความเป็นมนุษย์ของเราก็จะสูญเสีย ไม่ใช่มนุษย์ ฉะนั้นระวังโภคทรัพย์อย่าให้มันสูญเสีย ดังนั้นปีใหม่นี้ต้องทำดีกว่าปีเก่า

              ในบ้านเรายกตัวอย่างง่ายๆ เรื่องต้นไม้ที่มีหัวใต้ดิน หัวมันหัวเผือกหัวบอน กระทั่งหัวกลอยในป่าที่มีหัวใต้ดิน มันเติบโตมากเกินไป มันโตขึ้นมันมากขึ้นทุกๆปี ไม่มีใครไปทำอะไร มันรู้จักเติบโตของมันเอง หัวมันหอมเนื้อสีม่วงที่ปลูกข้างรั้วนั้น ปลูกไว้เถอะแล้วมันก็เติบโตเพิ่มขึ้นทุกปีของมันเองแหละ ดินฟ้าอากาศมันเปลี่ยนแปลง เป็นรอบๆตามธรรมชาติ สิ่งเหล่านี้ก็เปลี่ยนแปลงไปตามธรรมชาติเป็นรอบๆ โดยรอบหลังๆมันจะต้องดีขึ้นกว่าเดิม มันจึงอยู่ได้ เรียกว่าถูกต้องตามกฎของธรรมชาติ เราต้องยอมรับในข้อที่ว่าชีวิตนี้เป็นการลงทุนเพื่อให้ดีขึ้นกว่าเดิม เพื่อให้รวยขึ้นกว่าเดิม ตัวชีวิตแท้ๆตามธรรมชาตินี่เป็นการลงทุน เพื่อให้มีผลมีกำไรมากขึ้นกว่าเดิมๆ ฉะนั้นหัวมัน หัวเผือก หัวบอน หัวกลอยทั่วไปในแผ่นดินนี้ มันเจริญเติบโตขึ้นกว่าปีที่แล้วทั้งนั้น ทีนี้เราอยู่ใกล้ชิดก็ควรจะเห็นแหละว่าปีใหม่ต้องดีกว่าเดิม ต้องมากกว่าเดิม ถ้าคนไม่ดีกว่าเดิม ไม่มากกว่าเดิม ไม่มีอะไรดีมากกว่าเดิม จะต้องละอาย ละอายหัวเผือก หัวมัน หัวบอน หัวกลอย ที่มันโตมากกว่าเดิม ดีมากขึ้นกว่าเดิม คราวนี้ไปดูว่าทำอย่างไรจึงจะดีหรือมากขึ้นกว่าเดิม มันมีวิธีการนะ เช่น หัวมันปีนี้ปลูกไว้พอถึงปลายปีมันจะดอย เขาเรียกว่าดอย มันจะตายหมด จะเหลือแต่หัว มันจะหลับไป ทีนี้จะงอกใหม่ หน่อใหม่จะใหญ่กว่าเดิม ต้นจะใหญ่กว่าเดิม หัวที่สร้างใหม่จะใหญ่กว่าเดิม เพราะมันลงทุน ด้วยของที่มีอยู่แต่เดิม แต่ได้ผลมากกว่า หัวจึงใหญ่กว่าเดิม หัวปีใหม่จะใหญ่กว่าหัวของปีที่แล้ว เพราะเผือกและหัวมัน มันพยายามเก็บทุนไว้อย่างดี ปีนี้มันจะสะสมเก็บไว้ในหัว หัวที่จะดอยหรือตาย มันจะเก็บแป้ง เก็บน้ำตาล เก็บหลายๆอย่าง สะสมเอาไว้สำหรับจะงอก เป็นต้นใหญ่ หัวใหญ่กว่าเดิม ในหัวเผือกหัวมันที่เรียกว่า หัวดอย ไปชิมดูจะมีรสหวาน เพราะมันสะสมน้ำตาลไว้มาก เพื่อเป็นหัวต่อไปข้างหน้า มันจึงง่ายที่จะเป็นหัวใหม่ที่ใหญ่ขึ้นกว่าเดิม ต้นใหญ่กว่าเดิมเพราะมันสะสมไว้ เป็นทุนสำรองข้ามปี แล้วเราล่ะเรามีการสะสมอย่างนั้นหรือเปล่า สะสมต้นทุนปีนี้ เพื่อจะไปมากขึ้นปีหน้าหรือเปล่า มันจะไม่เป็นอย่งนั้น ไม่เหมือนกับหัวผลไม้ หัวเผือกหัวมันที่มันสะสมไว้ เพื่อจะใหญ่กว่าเดิม เราต้องสะสมไว้เพื่อปีใหม่ใหญ่กว่าปีเก่า มันเอาไปเล่นไพ่เสียหมด มันเอาไปกินเหล้าเสียหมด มันเอาไปเที่ยวกลางคืน ทำอบายมุขเสียหมด มันเอาต้นทุนที่จะเอาไปลงทุนปีหน้าเอาไปทำอบายมุขเสียหมด เลยไม่มีที่จะเอาไปลงทุนให้มากกว่าเดิม มันเลยไม่มากกว่าเดิม ปีใหม่เลยไม่ดีกว่าปีที่แล้ว บางคนอาจจะจนกว่าปีที่แล้วก็ได้ เพราะมันเอาต้นทุนนั้นไปทำลายเสียหมด นี้มันน่าอาย น่าอายหัวมัน คนแท้ๆยังทำอะไรไม่ได้ ไม่สำเร็จในการที่จะเจริญใหม่ขึ้นทุกปีๆ เหมือนกับหัวเผือกหัวมัน น่าอายหรือไม่น่าอาย

              ขอให้ช่วยตั้งใจให้แน่วแน่ ปีใหม่ต้องดีกว่าปีที่แล้ว ทุกเรื่องเลย เรื่องทำบุญ ให้ทาน รับศีลนี่ก็ต้องดีกว่าปีที่แล้ว นี่เป็นประเพณีของปู่ย่าตายาย ต้องทำบุญปีใหม่ ด้วยการทำบุญทำทานให้ดีขึ้น ทั้งส่วนตัวและส่วนรวม วัดวาอารามและอะไรต้องดีขึ้นกว่าปีที่แล้ว ปู่ย่าตายายเขาต้อนรับปีใหม่กันอย่างนั้น เรื่องเขียนบัตร ส.ค.ส.เพิ่งไปตามก้นฝรั่ง พวกฝรั่งมันทำแล้วคนไทยไปตามก้นไม่มีดีอะไร เขียนให้มีความสุขก็ไม่เห็นมีความสุข มัวเขียนแต่บัตรส่งความสุขกัน ความสุขมันไม่เกิด ไม่คุ้มค่าบัตรที่เขียนด้วยซ้ำไป ไม่คุ้มค่าแสตมป์ที่ส่งด้วยซ้ำไป เท่านั้นไม่พอนะ เราจะมัวแต่เขียนบัตร ส.ค.ส.ยังไม่พอ ได้ผลไม่คุ้ม แม้แต่ค่าแสตมป์ ค่าบัตร ค่าซอง เราต้องทำตามแบบที่ปู่ย่าตายายของเราเคยทำ เช่นวันนี้จะทำศีลให้ดีกว่าปีก่อน จะทำทานให้ดีกว่าปีก่อน ตั้งจิตตั้งใจทำทุกอย่างให้ดีกว่าปีก่อน ให้มันเกิดกำไร ให้สมกับว่าชีวิตคือสิ่งที่ลงทุนเพื่อความเจริญงอกงามยิ่งๆขึ้นไปอยู่ในตัวมันเอง เมื่อคืนเล่าไปครั้งหนึ่งแล้ว บางคนยังไม่ได้ฟังไม่ได้มา แต่ขอให้จำไว้ก็แล้วกันว่า ตัวชีวิต คือสิ่งซึ่งมีการลงทุนอยู่ในตัวมันเอง แล้วจะมีกำไรเพิ่มขึ้นๆ ตั้งแต่คลอดมาจากท้องแม่ กินอะไรเข้าไปทำอะไรเข้าไป เด็กมันก็โตขึ้นๆ เป็นกำไร จนเป็นหนุ่มเป็นสาวเป็นคนแก่คนเฒ่า หมายความว่ามันเจริญขึ้น เป็นการลงทุนอยู่ในตัวเอง ได้กำไรอยู่ในตัวเอง เพิ่มขึ้นมาเอง จนกว่าจะสูงสุด สูงสุดอย่างชาวบ้าน ก็มีเงินมีทอง มีเกียรติยศ ชื่อเสียง มีอำนาจวาสนา นี้เรียกสูงสุดอย่างชาวบ้าน แต่ถ้าสูงสุดอย่างพระอริยเจ้า ก็ต้องไปถึงบรรลุมรรคผลนิพพาน ก็จะเรียกว่าสูงสุด ใครชอบแบบไหนก็เอาอันนั้น ถ้าเอาสูงสุดอย่างชาวบ้านก็สูงสุดอยู่แค่นี้ มีเงินมีทอง มีข้าวมีของ มีอำนาจวาสนา แล้วก็มอบให้ลูกให้หลานพักผ่อน เขาเรียกว่าคนนั้นมันสูงสุด ถ้ายังงกเงินไปจนตาย แบบนี้ไม่ใช่สูงสุด เพราะยังไม่ได้หยุด ไม่ได้พักผ่อน ในบาลีสูตรที่เอามาพูดนี้ เขาพูดถึงคนๆนั้น ที่มีเงินมีทองมีอะไรมากมาย แล้วเขายกทรัพย์สมบัติให้ลูกให้หลานแล้ว ทีนี้เขาก็เที่ยวตามสบายตามแบบคนแก่ ที่หมดภาระแล้ว ไม่มีภาระอะไรแล้ว เขาก็เลยถือว่าเขาถึงที่สุดของความเป็นมนุษย์ ซึ่งมีการลงทุนในตัวเอง วันหนึ่งไปพบกับพระพุทธเจ้าที่ในป่า พระพุทธเจ้าร้องทักว่า ท่านคฤหบดี ท่านคฤหบดี เพราะว่าเขาเป็นคนรวยมีชื่อเสียงในหมู่บ้าน นั่งๆๆ เชิญนั่ง เชิญท่านคฤหบดีนั่ง คนๆนี้ก็โกรธที่เรียกว่า ท่านคฤหบดี เพราะเขาเลื่อนชั้นพ้นจากคฤหบดีแล้ว เขาได้ทำทุกอย่างสูงสุด หน้าที่ของฆราวาสสูงสุด พ้นความเป็นคฤหบดี พ้นความเป็นเศรษฐีแล้ว เรียกว่า โวหารสมฺจฺเฉโท สูงสุดแห่งโวหารของชีวิต ซึ่งเป็นการลงทุน เขาก็เลยโกรธ ถ้าพูดตรงๆก็คือด่า มาเรียก กูว่าคฤหบดี กูไม่นั่ง พระพุทธเจ้าก็เลยไล่เลียงว่าเป็นอย่างไร เขาก็พูดให้ฟังว่าเป็นมาอย่างนี้ เดี๋ยวนี้ไม่มีอะไรแล้ว เงินทอง ข้าวของ ทรัพย์สมบัติ วัวควายไร่นา ให้ลูกหมดแล้ว ตัวเองไม่มีอะไรเป็นภาระแล้ว เรียกว่าถึงที่สุดแห่งชีวิต ซึ่งเป็นการที่เจริญแล้ว พระพุทธเจ้าบอกว่าไม่ใช่ๆๆ แบบนี้ในอริยวินัย เขาไม่เรียกว่าถึงที่สุด พรามหมณ์ผู้นั้น เขาก็ถามว่าเพราะอะไร พระพุทธเจ้าก็เล่าถึงเรื่องที่ว่า เว้นความชั่ว ทำความดี เลิกยึดถือในกามอารมณ์ มีจิตหลุดพ้นสิ้นอาสวะ จึงจะเรียกว่า ถึงที่สุดแห่งโวหารของชีวิต พระพุทธเจ้าเลยถามเขากลับไปว่า คุณมีหรือยัง เขาก็ตอบว่าไม่มี จึงหมดความอวดดี เมื่อประเดี๋ยว พูดว่ามี ถึงที่สุดแห่งชีวิตแล้ว เมื่อพระพุทธเจ้าถามแบบนี้ เขาตอบกว่าไม่มี เลยยอมแพ้ เลยยอมแพ้ ตั้งต้นใหม่ เป็นอุบาสก นับถือพระรัตนตรัยกันใหม่ สร้างชีวิตในตอนปลายกันเสียใหม่ นี่ถ้าเขาไม่เหลวไหล ชีวิตจะก้าวหน้าไปๆๆ ได้กำไรชีวิตเพิ่มขึ้นๆ ถึงที่สุดทางโลกและถึงที่สุดทางธรรม คือเป็นพระอรหันต์ บอกให้รู้ไว้ทุกคนแหละๆว่าชีวิตต้องเป็นแบบนั้น ชีวิตต้องเป็นการลงทุนไปในตัวมันเองและสูงขึ้นๆๆ ถ้าไม่เช่นนั้นก็เหมือนคนตายแล้ว ถ้าชีวิตของใครไม่ก้าวหน้า ไม่มีอะไรเพิ่มขึ้น ก็เหมือนคนตายแล้ว ถึงจะเดินได้แต่ก็เหมือนคนตายแล้ว แค่นี้คงพอสำหรับทำความเข้าใจว่า ปีใหม่นี้ต้องมีอะไรดีกว่าปีเก่า อย่าให้ละอายหัวเผือก หัวมัน หัวบอน ซึ่งมันเติบโตขึ้นกว่าเก่าทุกอย่างเลย คนมันไม่เติบโตก็น่าละอาย ขอให้ตั้งใจให้แน่วแน่ว่าปีนี้ต้องมีอะไรมากกว่าปีที่แล้ว ดีกว่าปีที่แล้ว สูงกว่าปีที่แล้ว เป็นประโยชน์มากกว่าปีที่แล้ว ขอให้การทำบุญทำทานในวันนี้ เป็นไปเพื่อประโยชน์ชนิดนั้น ตั้งใจทำให้ดี ให้รู้แจ้งเห็นจริงยิ่งกว่าปีที่แล้ว ทำด้วยจิตใจที่แน่นอนกว่าปีที่แล้ว อุตส่าห์มากันไกล มาจากที่ไกลๆ ก็มีวันนี้ อย่าให้เสียทีที่มา ให้สำเร็จประโยชน์

              วันนี้เมื่อเป็นที่เข้าใจกันพอสมควรแล้ว ก็จะได้ดำเนินพิธีต่อไป คือ พิธีรับศีล ผู้ที่เป็นชีรับศีลอุโบสถก็ได้ เพราะมีหลักอนุญาตไว้ ถ้าเป็นวันพิเศษ เช่นวันขึ้นปีใหม่ จะรับศีลแปด ศีลอุโบสถก็ได้ไม่ผิดอะไร แต่ต้องตั้งใจถือศีลอุโบสถทั้งวันทั้งคืน ใครที่กล้าหาญพอที่เคยรับศีลห้า เปลี่ยนเป็นรับศีลอุโบสถเสียบ้าง จะได้ก้าวหน้า ไม่อายหัวมัน

              การถวายสังฆทานแบบนี้ ในเวลานี้ พระสงฆ์ทั้งหลายพึงรู้เอาเองว่ามันมีการแจก โดยวิธีที่ทายกถวายแก่ผู้ใดตามธรรมดาไม่ต้องจัดหรือต้องทำอะไรมากกว่านั้น จึงเป็นอันว่ามันมีการแจกอยู่แล้วในตัว มีสิทธิฉันได้ ทำไปได้ตามวินัย ต่อไปนี้ขออนุโมทนา การกระทำของท่านทั้งหลาย อนุโมทนาในหลายแง่หลายมุมว่า ได้ช่วยกันรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีที่ดีที่งาม เป็นหนทางรอดของพุทธบริษัทเอาไว้ อันนี้ขออนุโมทนา อนุโมทนาในการกระทำนี้ เป็นไปเพื่อสืบอายุพระศาสนา ไม่ใช่เพื่อเอาสวรรค์วิมานอะไรกันนัก แต่ว่าให้ผลทานนี้ทำให้มีศาสนาอยู่ในโลก คือช่วยให้มีการบวช การเรียน การศึกษา การปฏิบัติ การได้รับผลของการปฏิบัติ จะได้สั่งสอนกันต่อไป ข้อนี้ก็ขออนุโมทนา อนุโมทนาในข้อที่ว่า ทุกคนๆจะมีความก้าวหน้าส่วนตนๆ ตามกฎของธรรมชาติก็ดี ตามอำนาจที่เราได้จัด ได้กระทำด้วยเจตนาของเราเองก็ดี มีความก้าวหน้าเป็นที่น่าอนุโมทนา ขอให้รู้จักตัวเองว่ามันเป็นอย่างนี้ ไม่มีอะไรผิดพลาด มีความพอใจและมีความสุขในการกระทำ ยกมือไหว้ตัวเองได้ เพราะมันเต็มไปด้วยการกระทำที่ถูกต้อง และความสุขอยู่ที่นั่น ไม่ต้องไปหาความสุขด้วยอบายมุขชนิดไหนอีกต่อไป