แม้ "ข้อความถอดเสียงนี้" จะพยายามให้ตรงกับเสียงต้นฉบับมากที่สุด ผู้ศึกษาพึงตรวจสอบกับเสียงธรรมบรรยายต้นฉบับ ก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง [รับข่าวสารทางอีเมล]
ในโอกาสที่ท่านทั้งหลายจะลาไป นี่เราถือเป็นโอกาสที่จะพูดจากันบ้างตามสมควร ฟังไม่ชัด(นาทีที่ 00:03:18) ประโยชน์นาทีสุดท้าย ก็ไม่มีอะไรที่ว่าจะต้องเป็นห่วง เรื่องจะล่วงเกิน เรื่องจะต้องขอโทษ หรือว่าแม้ว่าจะเป็นเรื่องขอบคุณก็ไม่ต้อง โดยที่ถือว่ามันเป็นหน้าที่ ขอให้ช่วยกันจำไว้ว่ามันเป็นหน้าที่ที่เราจะต้องประพฤติกระทำแม้ต่อเพื่อนมนุษย์ ไม่ใช่ในวงแคบ ๆ ว่ากระทำต่อคนไทยด้วยกัน แม้แต่ชาวต่างประเทศเราก็ถือว่าเป็นหน้าที่ ด้วยกันทั้งโลกก็ถือว่าเป็นหน้าที่ การที่มันจะมีอะไรผิดพลาดล่วงเกินไปบ้างนั้นมันเป็นเรื่องทำหน้าที่ด้วยเจตนาดี เรื่องขอบคุณก็เป็นเรื่องตามธรรมเนียม แต่ว่าก็จะถือว่าเป็นหน้าที่ ต่างฝ่ายซะอีกต่างจะต้องขอบคุณเพราะว่ามันช่วยกันซึ่งกันและกันให้ได้ทำหน้าที่ คุณก็มีหน้าที่ที่จะต้องทำต่อไป สวนโมกข์ก็มีหน้าที่ที่จะต้องทำต่อไป ดังนั้นโอกาสที่จะได้ทำหน้าที่นั้นก็เป็นของดี เราจึงรู้สึกว่าไม่มีอะไรที่จะต้องลำบากยากใจ เกี่ยวกับว่าล่วงเกินขอบคุณหรืออะไรทำนองนี้ ขอแสดงความยินดีในการมาของท่านทั้งหลาย หรือพูดให้ตรงก็ว่าในความพยายามอย่างยิ่งของท่านทั้งหลาย แม้จะเป็นส่วนน้อยส่วนหนึ่งของนักศึกษาชุมนุมพุทธศาสตร์ก็ยังมีหวังว่าจะทำให้พวกเรามันดีขึ้น มีธรรมะ มีความรู้ธรรมะ แล้วก็มีธรรมะนี่ก็จะช่วยกันทำให้มนุษย์ดีขึ้น ให้ประเทศชาติดีขึ้น ขอให้บากบั่นต่อไป มันจะต้องอดทน เคยพูดถึงความอดทนมาเมื่อวานนี้ ถ้าปราศจากความอดทนแล้วสิ่งต่าง ๆ มันเป็นไปไม่ได้ ในการศึกษาก็ต้องอดทน ในการปฏิบัติหน้าที่ต่อไปมันก็ต้องอดทนในการที่จะทำประโยชน์ผู้อื่น นอกจากจะยิ่งจะต้องอดทน การที่มาฝึกฝนความอดทนนั่นแหละมีประโยชน์มาก คือพูดตรง ๆ ก็จะพูดว่าได้ฝึกการอดทน คือปฏิบัติจริง ๆ นี่มันดีกว่า เพียงแต่อ่าน ๆ ฟัง ๆ มันเป็นเรื่องสนุกสนานไป เรื่องอดทนนี่มันต้องทนลำบาก ขอให้มุ่งหมายในสิ่งที่ต้องอดทนจะสำเร็จประโยชน์ในอนาคต ชุมนุมพุทธศาสตร์นี่อย่าเข้าใจว่ามันตั้งกันขึ้นมาเป็นเรื่องหรูหรา โก้เก๋ อวดคน ถ้ามีความรู้สึกอย่างนั้นแล้วจะไม่เป็นกลุ่มชุมนุมพุทธศาสตร์ แม้แต่เท่าปีกลิ้น(นาทีที่ 00:07:30) ถ้าคุณมีความคิดจะตั้งมันขึ้นมาเพื่อเป็นโอกาสแสดงโก้เก๋ เกียรติ อะไรแบบนี้ มันไม่เป็น มันไม่เป็นชุมนุมพุทธศาสตร์ แม้แต่เท่าขี้ฝุ่นสักเม็ดนึงก็ไม่ได้ ตั้งขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่ของพุทธบริษัทหรือสาวกของพระพุทธเจ้า ทั้งเพื่อแก่ส่วนตัวเองและเพื่อส่วนรวม ถึงมันจะต้องมีความลำบาก ความเหน็ดเหนื่อย หรืออะไรที่จะต้องอดทน โดยพื้นฐานตั้งอยู่บนพื้นฐานตามธรรมชาติมันจะต้องอดทน ดังนั้นการมาที่นี่มาฝึกความอดทนมันประเสริฐที่สุด ก็เพียงแต่จะฟังไม่ต้องมาก็ได้ หาหนังสืออ่านก็ได้ ไม่ต้องมาให้ยุ่งยาก แต่ถ้ามาแล้วก็ต้องมาฝึก ถ้าฝึกก็ต้องฝึกความอดทน อย่างน้อยก็ฝึกเป็นตัวอย่างสำหรับจะเอาไปปฏิบัติได้สูงขึ้นไป มากขึ้นไป เราไม่เคยรู้ ไม่เคยเห็นตัวอย่าง ก็ต้องทำให้ได้รู้จักตัวอย่าง แล้วก็ปฏิบัติให้ยิ่งขึ้นไป วิชาพุทธศาสตร์มันก็ไม่ใช่ของเล็กน้อย หรือง่ายนัก มันต้องศึกษา ต้องปฏิบัติได้ มันจึงจะเป็นพุทธศาสตร์ ศาสตร์แปลว่าของมีคม ตัดความโง่ ตัดปัญหาต่าง ๆ ได้ จึงต้องรู้จริง ต้องปฏิบัติจริง มันจึงจะตัดปัญหาได้ จึงจะเป็นพุทธศาสตร์จริง ๆ ไม่ใช่พุทธศาสตร์กันแต่ปากหรือโก้เก๋ ทีนี้วัฒนธรรมไทยก็ไม่ใช่ของเล่น มันเคยสูงมากก็มันเนื่องมาจากพุทธศาสนานั่นเอง วัฒนธรรมไทยนี่เป็นไปเพื่อทำลายความเห็นแก่ตัว เป็นไปเพื่อความเสียสละ เพื่อความสงบสุขอย่างยิ่ง เป็นเอกลักษณ์ของคนไทย เดี๋ยวนี้คนมันโง่ พอพูดถึงเอกลักษณ์ไทย แล้วมันก็พูดถึงลายไทย พูดถึงเล่นโขน พูดถึงแมวไทย อย่างนี้ซะมากกว่า นี่มันโง่ นั่นมันไม่ใช่เอกลักษณ์ไทย มันแท้จริง มันเป็นเรื่องทางวัตถุ เอกลักษณ์ไทยแท้จริงก็คือความประพฤติปฏิบัติของคนไทยโดยแท้จริง เขามีความเป็นพุทธบริษัทอยู่ที่เนื้อที่ตัวจนมองออก นั่นแหละคือเอกลักษณ์ไทยที่แท้จริง คือเป็นวัฒนธรรมไทยที่แท้จริง ขอให้ช่วยอดกลั้นอดทน อย่าทำอะไรหวัด ๆ ตามสบาย แล้วมันเสียวัฒนธรรมไทย มันเสียเอกลักษณ์ไทย คนหนุ่มก็ดี คนสาวก็ดี ขอให้ช่วยอดกลั้นในข้อนี้ในการที่จะรักษาวัฒนธรรมไทย เอกลักษณ์ไทย แล้วก็เนื่องกันกับที่ว่าเรามีความรู้ทางพุทธศาสตร์ แล้วก็เป็นชุมนุมพุทธศาสตร์ที่แท้จริงขึ้นมา จะขอพูดลงไปตรง ๆ ไม่ใช่เป็นการสร้างความแตกแยก พูดตรง ๆ ว่าคุณจงเป็นสมาชิกพุทธศาสตร์ที่แท้จริง แม้จะต้องต่อต้านกับพวกที่เป็นกลุ่มพุทธศาสตร์แต่ปาก ในจำนวนทั้งหมดนั้นมันต้องมีพุทธศาสตร์แต่ปากกันอยู่จำนวนหนึ่ง มันต้องมีพุทธศาสตร์จริงด้วยใจจริงอยู่จำนวนหนึ่ง ใครจะมากจะน้อยกว่ากันก็แล้วแต่เรื่อง ตัวเรานี่จะรักษาความเป็นสมาชิกกลุ่มพุทธศาสตร์ที่แท้จริง แม้จะดูมอมแมม ดูต่ำต้อย ดูเหมือนกับว่าไม่มีเกียรติอะไรก็ไม่ต้องกลัว เพราะนั่นมันคือมีเกียรติที่สุด การเป็นอยู่อย่างต่ำมันจะมีโอกาสกระทำอย่างสูง คนที่มันอยากจะกินอยู่อย่างสูงมันไม่มีโอกาสจะทำอย่างสูง เพราะมันต่ำซะตั้งแต่ที่แรกนะครับ ความที่มันอยากจะกินอยู่อย่างสูง มันคือความต่ำ ความเลว ความตะกละของกิเลสของอะไรเสียตั้งแต่ต้นแล้ว มันทำสูงไม่ได้ เพราะคนที่เป็นอยู่ กินอยู่อย่างต่ำ มันจะมีโอกาสกระทำอย่างสูง แล้วเขาก็สอนอย่างนี้กันมานานแล้วนะ ไม่ใช่เพิ่งพูดเดี๋ยวนี้ อยู่อย่างต่ำแล้วก็มุ่งกระทำอย่างสูง พุทธศาสตร์ที่แท้จริง กลุ่มพุทธศาสตร์ที่แท้จริงจะต้องทำได้อย่างนี้ ถ้ามันมีกลุ่มพุทธศาสตร์แต่ปากก็ช่างหัวมัน เราก็ทำอย่างที่แท้จริง ถ้าจำเป็นมันก็จะต้องตั้งกลุ่มพุทธศาสตร์ที่แท้จริงซ้อนเข้าไปในกลุ่มพุทธศาสตร์แต่ปาก ที่พูดนี่ไม่ใช่ยุให้แตกกันนะ อย่าเอาไปสร้างความแตกกัน อย่าเอาไปสร้างความทะเลาะวิวาทกัน ที่พูดนี้เพื่อให้เกิดความเข้มแข็งแก่พวกคุณที่ต้องการจะเป็นสมาชิกพุทธศาสตร์ที่แท้จริง ถ้าจำเป็นต้องรักษาไว้ให้ได้ แม้มันจะเข้าไปซ้อนกันอยู่กับไอ้กลุ่มพุทธศาสตร์แต่ปากก็ไม่เป็นไร พวกหนึ่งก็เป็นไปแต่ปาก พวกหนึ่งมันก็จริง ก็ขอให้กลุ่มพุทธศาสตร์แท้จริงนี่ มันจริงตลอดไป ตลอดไป จนประสบสำเร็จในทุกแง่ทุกมุม การศึกษาตามหลักสูตรก็สำเร็จ การประกอบอาชีพการงานก็สำเร็จ การเป็นมนุษย์ที่ถูกต้องที่ดี ที่สุดของมนุษย์ก็สำเร็จ นี่อนาคตจะต้องเป็นอย่างนี้ ขอให้สมาทานการเป็นอยู่อย่างง่าย ๆ ที่จะเรียกว่าต่ำ ๆ ก็ได้ แต่ไม่ใช่เลวนะ คำว่า plain plain plain คือ ต่ำ ๆ อย่างธรรมชาติ ไม่ได้หมายความว่าเลว เป็นอยู่อย่างเลวมันใช้ไม่ได้ เป็นอยู่อย่างต่ำ ๆ คือควบคุมกิเลสไว้ได้นี่ใช้ได้แหละดี มันจะเป็นหนทางให้เราได้ทำอะไรได้สูง เป็นอยู่อย่างต่ำมันก็ทำได้สูง เรามีชีวิตแบบบรรพชิตของพระพุทธเจ้า การกินก็ไม่ให้เกิน การนุ่งห่มก็ไม่ให้เกิน การบริหารร่างกายอื่นๆ ก็ไม่เกิน มีเครื่องใช้ไม้สอยอะไรต่างๆ ก็ไม่เป็นการเกิน คือไม่ส่งเสริมกิเลส ถ้าเกินหน่ะส่งเสริมกิเลส พวกฝรั่งเขาทำเกิน เราอย่าไปโง่ตามก้นเขา ชาวเอเชียไม่เคยทำอะไรโง่ ๆ เพราะว่าชาวเอเชียนี่โดยเฉพาะประเทศอินเดีย หรือประเทศจีนก็ตาม มันฉลาดมาตั้ง 3,000 กว่าปีแล้ว ฝรั่งมันเพิ่งรู้อะไรเมื่อไม่กี่ร้อยปี ถ้าไปเทียบกันดูแล้ว ความล้าหลังของพวกฝรั่งมันมีมาก ทางสติปัญญาก็พวกเอเชีย แต่มาตอนหลังพวกฝรั่งก็ก้าวหน้า แต่มันก็เป็นเรื่องวิชาทางวัตถุ ก้าวหน้าทางวัตถุจนประชาชนในโลกลุ่มหลงวัตถุ แล้วโลกนี้จะฉิบหายเพราะวัตถุนิยมอยู่แล้ว นั่นแหละคือความก้าวหน้าทางวัตถุ ที่มนุษย์เพียงยึดไปทางจิตใจ มันก็ยังมีอยู่คือกลุ่มศาสนาต่าง ๆ โดยเฉพาะศาสนาโบรงโบราณ ทีนี้มันเกิดความผิดพลาดขึ้นมาว่าไอ้สมาชิกในศาสนามันหันไปนิยมวัตถุ ไปเป็นทาสของวัตถุ ไม่ถือศาสนา จนกระทั่งว่ามันเกิดความเลวร้ายขึ้นมาในหมู่คนที่ทิ้งศาสนา เมื่อทิ้งศาสนาแล้วก็ไม่รักใคร่กัน มันก็เบียดเบียนกัน มันก็เอาเปรียบกัน จนเกิดความเหลื่อมล้ำต่ำสูง จนเกิดลัทธิคนรวย ลัทธิคนจน อยู่กันไม่ได้จะต้องล้างผลาญกัน เพราะมันทิ้งธรรมะ ทิ้งศาสนา นี่เราจะต้องเอาชนะให้ได้ เราจะต้องทำให้มันลุล่วงไปได้โดยไม่ต้องทำลายล้างกัน อาศัยธรรมะหรือที่เรียกว่าพุทธศาสตร์นี้ก็ได้ แก้ปัญหาต่าง ๆ ได้หมด ทำให้คนเหลื่อมล้ำต่ำสูงกว่ากันอยู่ด้วยกันได้ เหมือนอย่างที่เคยพูดแล้วเมื่อวานนี้ มันต้องอยู่ด้วยกันได้ ประโยชน์ของธรรมะหรือพุทธศาสตร์ทำให้ไม่ต้องฆ่ากัน อยู่ด้วยกันได้ แม้จะสูงต่ำกว่ากันอย่างไร เปรียบเสมือนต้นไม้ต้นใหญ่ต้นสูงนี้ ตะไคร่เขียว ๆ ที่โคนต้นมันก็เป็นสิ่งที่มีชีวิตเหมือนกัน มันอยู่ด้วยกันได้ นี่เราจะมีหลักอย่างนี้ ไม่ต้องฆ่ากัน ไม่ต้องทะเลาะกัน ไม่ต้องกระทบกระทั่งกัน แม้ในทางใดก็อยู่ด้วยกันได้ ก็เป็นมนุษย์ที่ดี มีความสงบสุข ก็ขอให้สำเร็จประโยชน์แก่ความมุ่งหมายของพวกคุณในการศึกษาพุทธศาสตร์ ในการตั้งกลุ่มพุทธศาสตร์ ในเวลานี้เป็นการตั้ง เริ่มตั้ง แล้วมันก็จะติดอยู่ที่เนื้อที่ตัวไปจนตลอดชีวิต ขอให้มันเป็นอย่างนั้น พุทธศาสตร์นั้นจะคุ้มครองยิ่งกว่าเครื่องคุ้มครองใด ๆ เป็นพระเครื่องที่เหนือพระเครื่อง ถ้าเรามีพุทธศาสตร์อยู่ในใจจะเป็นพระเครื่องที่ยิ่งไปกว่าพระเครื่อง จะคุ้มครองถึงที่สุด คือมีศาสตราของพระพุทธเจ้าสำหรับป้องกันตัว และแก้ปัญหาต่าง ๆ ดังนั้นเท่าที่เราศึกษามาแล้วนี้ ก็อย่าเพิ่งเข้าใจว่ามันพอ จะต้องศึกษาต่อไปอีกจนตลอดชีวิตก็ว่าได้ หรือว่ามาที่สวนโมกข์นี้มันก็จะได้เป็นเค้าเงื่อน หรืออย่างที่เรียกเมื่อวานนี้ว่า ก. ข. ก. กา ของพระพุทธศาสนา นี่เป็นเงื่อนต้นที่ได้ไปแล้วก็ไปทำให้มันเจริญงอกงาม ไปเป็นตัว เป็นเนื้อเป็นตัว เป็นผลสุดท้าย เป็นประโยชน์ที่มนุษย์จะพึงได้ให้มันถึงที่สุด แต่มันก็ตั้งต้นไปตั้งแต่ ก. ข. ก. กา แหละ เพราะฉะนั้นก็คอยสนใจเรื่อง ก. ข. ก. กา ซึ่งเป็นเรื่องสำคัญคือบังคับตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ได้และมันก็จะอยู่ในร่องรอยของความถูกต้อง พอบังคับตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ได้มันก็ไม่อยู่ในความถูกต้อง ไม่อยู่ในร่องรอยของความถูกต้อง เพราะกิเลสมันมีอำนาจ เราจงสนใจข้อนี้มากเป็นพิเศษ จะควบคุมกิเลสหรือจะเรียกว่าควบคุมตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ก็ได้ ให้มันได้ ให้มันอยู่ในความถูกต้องและก็จะเป็นไปด้วยดี เดี๋ยวนี้พวกคุณทั้งหญิงทั้งชายมันอยู่ในวัยที่เรียกว่าพรหมจารี ก็ให้ทำตัวให้ถูกต้องสำหรับผู้ที่อยู่ในวัยนี้ บางคนอาจจะเคยอ่านมาแล้วเรื่องอาศรม 4 ที่เคยพูดเคยเขียนกันมามาก อาศรม 4 พรหมจารีอาศรมที่ 1 คฤหัสถ์อาศรมที่ 2 วานปรัสถ์อาศรมที่ 3 สันยาสีอาศรมที่ 4 คำว่าอาศรม อาศรม ในที่นี้หมายถึงคนจำนวนมากอยู่ด้วยกันเพื่อศึกษาหรือทำอะไรเหมือน ๆ กัน จำนวนมากนั้นก็จะเรียกว่าอาศรม จะเล่าเรียนก็ได้ จะปฏิบัติธรรมก็ได้ หรือทำอะไรที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่งก็ได้ มันอยู่กันมาก ๆ ทำกันมาก ๆ รวมกันมาก ๆ เป็นกลุ่ม ๆ เรียกว่าอาศรม ผู้มีปัญญาในประเทศอินเดียแต่โบราณกาลแบ่งมนุษย์เป็น 4 อาศรม อาศรมที่ 1 คือพรหมจารี เขาจะต้องประพฤติให้ถูกต้องตามความหมายของอาศรมนี้ คือจะต้องเป็นเด็ก จนกระทั่งถึงวัยหนุ่มสาวเต็มที่ที่ถูกต้อง เรื่องที่ไม่ใช่เรื่องของอาศรมนี้อย่าไปเอากันมา โดยเฉพาะคือการเรียน การศึกษา การอบรมตนให้ถึงที่สุด ความเป็นพรหมจารี แล้วมันก็จะเหมาะที่จะไปเป็นคฤหัสถ์ผู้ครองเรือน เป็นพ่อบ้านแม่เรือนที่ดี นั่นเป็นอาศรม 1 ต่อไปก็จะออกไปเป็นนักบวชที่ดีคือผู้หาความสงบสูงขึ้นไป และต่อไปก็จะเป็นผู้สอนที่ดี เป็นสันยาสี โบราณวางแผนผังของชีวิตไว้อย่างนี้ เมื่อหนุ่มสาวก็เรียนให้ดีที่สุด ฝึกฝนให้ดีที่สุดทุกอย่างทุกประการ แล้วก็ไปเป็นพ่อบ้านแม่เรือนที่ดีถึงที่สุด ทีนี้พออายุมากเข้ามันก็ต้องการความสงบ มันก็ออกไปอยู่ที่สงบ เป็นพวกวานปรัสถ์ ถ้ามันยังจะทำต่อไปอีกก็เที่ยวสั่งสอนประชาชน โดยเฉพาะอาศรมพรมจารี วัยนี้มันมีหน้าที่ศึกษา ฝึกฝน จะต้องระมัดระวังให้ดี ต้องอดทนอดกลั้นกับการบีบบังคับของกิเลส เป็นพรหมจารีที่ดี อย่าไปทำนอกคอก อย่าไปชิงสุกก่อนห่าม เรื่องเกี่ยวกับทางเพศ ถ้าอยู่เป็นอาศรมพรหมจารีก็ต้องเคร่งครัดที่สุด เขาจึงให้สมาทานศีลอย่างนั้นอย่างนี้ ศีลอย่างโน้นอย่างนี้ การเป็นอยู่อย่างนั้นอย่างนี้ที่จะป้องกันอย่างดีที่สุดไม่ให้มันนอกคอก ให้มันแหวกแนวไปได้ ให้เป็นพรหมจารีที่ดี การที่เราจะถือศีล 5 ศีล 8 หรือถือศีลอะไรก็ตาม มันก็อยู่ในพวกที่เป็นพรหมจารีที่ดี สำหรับเป็นนักเรียน สำหรับเป็นนักศึกษา สำหรับเป็นผู้ฝึกฝนการบังคับจิตใจที่ดี กว่าจะพ้นจากอาศรมนี้ จึงจะไปเป็นคฤหัสถ์ ไปเป็นพ่อบ้านแม่เรือน ในระหว่างเป็นพรหมจารี จะเป็นนักเรียนก็ดี นักศึกษาก็ดี อะไรก็ดี จงรักษาความหมายของคำคำนี้ไว้ให้ดี เพื่อบังคับตัวไว้ในความถูกต้อง ให้เหมาะสมสำหรับการศึกษาและฝึกฝน ดังนั้นขออภัยที่จะพูดลุกล้ำเข้าไปสักหน่อยนึงว่า อย่าเป็นนักเรียน นักศึกษาที่เหลวไหล ใคร ๆ เขาก็พูดเป็น พูดกันอยู่แล้ว แต่ว่าอาจจะลืมหรือไม่ค่อยสนใจ คือว่าเป็นนักเรียนมันชิงสุกก่อนห่าม มันกลายเป็นนักรักไปด้วย มันมีเรื่องทางเพศเข้ามาเกี่ยวข้อง อย่างนี้มันผิดความหมายของอาศรมพรหมจารี อย่าเพิ่งไปแตะต้องมันเลย อย่าไปคิดว่าไปลองมันเลย บางคนอาจจะคิดอย่างแหวกแนวว่า มีคู่รักทั้งที่เป็นนักเรียน แล้วก็จะได้ขะมักเขม้นเรียนให้ดี เพราะเรามีคู่รักเป็นเครื่องจรรโลงใจ อะไรอย่างนี้ มันพูดหน่ะมันพูดได้ คิดว่าฉลาด พูดอย่างนั้นคิดว่าฉลาด แต่ความจริงมันมีส่วนที่มันไม่รู้ ส่วนที่มันเป็นอันตรายเสียหายมันไม่รู้ ไปสังเกตดูเถอะว่าไอ้เรื่องความรักโง่เขลาไปตามประสาสัตว์ที่ยังไม่รู้อะไรนี้เป็นความโง่เขลา ความรู้สึกที่เป็นความรักระหว่างเพศนั้นก็ไปจุดให้มันลุกขึ้นมาแล้วมันก็วุ่นวาย มันบังคับยาก มันบังคับไม่ได้ อาศัย…..(นาทีที่ 00:25:33) ที่นอกเหนือการบังคับอยู่มากเหมือนกัน เพราะฉะนั้นอย่าไปเล่นกับมัน อย่าไปคิดจะเอามันเป็นที่พึ่ง เราจะต่อสู้อย่างพรหมจารีไปถึงที่สุดซะก่อน แล้วจึงค่อยไปคิดถึงเรื่องเพศ เรื่องความรัก เรื่องสมรส เรื่องครอบครัว ถ้ามันเกิดจุดชนวนแห่งความรู้สึกทางเพศขึ้นมาแล้ว การศึกษาอย่างน้อยก็เหลว ล้มละลายไปครึ่งหนึ่ง อย่างน้อย เพราะมันจะเป็นเหมือนสิ่งสลักจิตอันหนึ่งซึ่งถอนออกยาก ที่เขาใช้ความรักเหมือนกับศรปัก มันถูกต้องที่สุด ไปสังเกตดู แล้วก็หลีกเลี่ยงมันเสีย เพราะว่าสมาธิมันเสีย อย่างน้อยเสียไปครึ่งหนึ่ง สมาธิกำลังจิตในการเรียนมันจะเสียหมด อย่างน้อยเสียไปครึ่งหนึ่ง แล้วมันก็คอยกวนระบบประสาทที่เราจะมีไว้สำหรับการเรียน นี่จะเขียนเป็นคำกลอนจำง่ายไว้ว่า
เป็นนักเรียนเพียรศึกษาอย่าริรัก
ถูกศรปักเรียนไม่ได้ดั่งใจหมาย
สมาธิจะหักเหี้ยนเจียนมลาย
ถึงเรียนได้ก็ไม่ดีเพราะผีกวน
ผีความรักกำลังกวน
ถึงเรียนได้ก็ไม่ดี เพราะผีกวน
ว่าอีกทีไหม เป็นนักเรียนเพียรศึกษาอย่าริรัก ถูกศรปักเรียนไม่ได้ดั่งใจหมาย สมาธิจะหักเหี้ยนเจียนมลาย ถึงเรียนได้ก็ไม่ดีเพราะผีกวน ทีนี้เมื่อมันเกิดมีแหวกแนวอย่างนี้แล้ว มันถูกศรปักแล้วนี่มันก็ลำบาก เพราะว่ามันมีความรุนแรงมาก ความรู้สึกตามธรรมชาติส่วนนี้มันรุนแรงมาก เพราะฉะนั้นอย่าเพิ่งเอามาเกี่ยวข้องกันจะดีกว่า ถ้าลองพลาดไปแล้วมันก็เป็นเรื่องมืด มันเป็นเรื่องมืด ไม่ใช่เรื่องสว่าง แล้วก็จะนำไปสู่ความเห็นผิด นำไปสู่ความดื้อดึงอะไรต่อไปอีก ถ้าจะเตือนสักเท่าไหร่ก็ไม่เชื่อ เพราะพิษสงแห่งความรู้สึกทางเพศนี่มันใหญ่โตอย่างมากมายหลายแขนง นี่เป็นเหตุให้นักเรียน นักศึกษาโดยมากมีความล้มละลายในทางจิตใจ เรียนไม่ได้ เรียนไม่ดี แล้วก็ยังหลอกพ่อหลอกแม่ว่าเรียนได้อยู่ ขอเงินไปถลุง ไม่รู้ว่าจะเป็นความผิดพลาด เริ่มต้นแล้วแสดงท่าทางว่าเป็นผู้ดี แต่ว่าในภายในนั้นมันล้มเหลวแล้ว มีจิตใจที่ละลาย มันพ่ายแพ้แก่ความรู้สึกอันนี้ มันก็คือจิตใจละลาย มันก็ทำอะไรอย่างแกน ๆ ไปเท่านั้นเอง ตอนนี้เราเขียนไว้ว่า จะเตือนกันสักเท่าไหร่ก็ไม่เชื่อ มันแรงเหลือรักร้ายหลายกระสวน หลอกพ่อแม่ได้มากมายหลายกระบวน เห็นหน้าขาวนวล ใจหยาบดำซ้ำละลาย นอกจากจะใจบาปหยาบดำแล้ว ยังเป็นใจละลายด้วย ต่อไปนี้คนนั้นจะลำบาก คือจะบังคับใจตัวเองไม่ได้ เพราะมันละลาย มันเหลวเป็นน้ำ นี่ขอให้สังเกตดูดี ๆ ไม่เกิดแก่เรา เราก็มีทางสังเกตจากคนอื่น หรือเพื่อนฝูงของเราได้ ที่เขาประสบความล้มละลายในเรื่องนี้ เมื่อความรู้สึกอันนี้มันสิงแล้ว การเล่าเรียนไม่เป็นความสุข ในการบรรยายวันก่อนพูดถึงธรรมะสำคัญที่สุดข้อหนึ่งว่า เราต้องมีความสุขในการงาน ถ้าเขาทำงานอย่างอาชีพ ก็สุขในการงานอาชีพ ถ้าเป็นนักเรียนมีการงานเป็นการเรียน ก็ต้องมีความสุขในการเรียน พอถึงชั่วโมงเรียน หรือกำลังเรียนอยู่ มีความสุข พอใจเป็นอย่างยิ่งในการเล่าเรียน นั่นมันมีความสุขเหมือนกับเป็นสวรรค์อยู่ในการเรียน ไม่ใช่ว่าเป็นเรื่องออกไปหาเรื่องเหลวไหล เรื่องกามารมณ์แล้วจึงจะเป็นสวรรค์เหมือนคนโดยมาก ผู้ที่มีพุทธศาสตร์ มีความรู้ มีศาสตราของพระพุทธเจ้า ต้องสามารถทำให้มีความสุขอยู่ในการงานหรือการเรียน ทีนี้มันถูกศรปัก มันก็เบื่อหน่ายไม่เป็นความสุขอยู่ในการเรียน แล้วมันเอาชนะไม่ได้ มันพ่ายแพ้แก่ความรู้สึกที่ถูกศรปักมันก็ต้องหาปัจจัยมาหล่อเลี้ยงความรู้สึกอันนี้ มันก็ต้องเรียกว่าใช้เงินเพื่อความรัก ก็เลยเป็นเรื่องที่ใช้เงินมากกว่าการเล่าเรียนเสียอีก ไปคิดดูไปคำนวณดู ใช้เงินเพื่อล่อเลี้ยงความรู้สึกรัก รู้สึกทางเพศนี้จะใช้มากกว่าการศึกษาเล่าเรียนซะอีก เมื่อจิตใจมันจะค่อย ๆ เปลี่ยนคือจะไม่มีหิริโอตัปปะเหมือนแต่ก่อน คือจะละอายไม่เป็น ความรู้สึกรุนแรงนี้ครอบงำแล้ว คนเราจะหมดหิริโอตัปปะละอายไม่เป็น จะหน้าด้านพูดง่ายๆ อาชญากรรมทางเพศที่มันไม่ควรจะทำเพราะความละอายไม่เป็น นี่มันเป็นขนาดนี้ เราอย่าไปแตะต้อง อย่าข้องแวะในลักษณะอย่างนั้น ตรงนี้เขียนไว้ว่า การเล่าเรียนเบื่อหน่ายคล้ายจะบ้า คือต้องทนเรียน การเล่าเรียนเบื่อหน่ายคล้ายจะบ้า ใช้เงินอย่างเทน้ำเทท่าน่าใจหาย ไม่เท่าไรใจกระด้างสิ้นยางอาย หญิงหรือชายเรียนไม่ดีสิ่งนี้เอง นักศึกษาหญิงหรือชายก็ตามถ้าเรียนไม่ดี ไม่ใช่เพราะสิ่งอื่นไหน คือเพราะสิ่งนี้เอง ก็แปลว่ามันยิ่งกว่าขาดทุน มันล้มละลายเลย มันย่อยยับไปหมด ขอให้ผู้ที่เรียกตัวเองว่าสมาชิกกลุ่มพุทธศาสตร์ ถือศาสตราของพระพุทธเจ้านั้นอย่าต้องพ่ายแพ้แก่สิ่งนี้ อย่าให้ต้องพลัดตกลงไปในหลุมนี้ ในข้าศึกอันนี้ ทีนี้ก็มีธรรมะของพระพุทธเจ้าตามที่ควรจะมี ธรรมะมีมาก แต่ถ้าสำหรับผู้ทำการงาน ผู้ต่อสู้เพื่อการงานเพื่อการศึกษานี้ อยากจะแนะ 3 – 4 ข้อ ข้อที่ 1 คือสัจจะ สัจจะมีความจริง จริงต่อหน้าที่การงาน การศึกษา จริงต่อเพื่อมนุษย์ ครูบาอาจารย์ แล้วก็จริงที่สุดคือจริงต่อความเป็นมนุษย์ของเราเอง เคารพตัวเอง เคารพความเป็นมนุษย์ของตัวเอง แล้วก็จริงต่อสิ่งนี้ นี่เรียกว่ามีสัจจะ แล้วก็มีทม “ทม” อ่านว่าทะ-มะ นี้คือการบังคับตัวเอง เมื่อก่อนนี้ได้ยินมากการบังคับตัวเองตามในโรงเรียน สถานการศึกษา เดี๋ยวนี้เกือบจะไม่ค่อยได้ยิน control at self control การบังคับตัวเอง สิ่งที่พระพุทธเจ้าท่านเรียก ท่านสอนไว้ว่า ทม คือการบังคับจิต เราจะต้องมีทม การบังคับจิต คือ การบังคับตัวเอง แล้วก็ต้องมีความอดทนที่เรียกว่า ขันตี กิเลสมันบังคับ มันบีบคั้นให้ไปแสวงหาความเพลิดเพลิน นอกรีตนอกรอย เราไม่ไปมันเจ็บปวดในใจ เราต้องอดทน นี่เรียกว่าความอดทน ทนลำบาก ทนเมื่อย ทนเจ็บไข้ ทนหนาว ทนร้อน ทนเพื่อการเรียนนั้นเขาเรียกว่าทน แต่ยังไม่สำคัญเท่ากับว่าทนต่อการบีบคั้นของกิเลส โดยเฉพาะกิเลสทางเพศจะบีบคั้น แล้วเราก็ต้องสู้ได้หรือทนได้ นี่เป็นยอดของความอดทน ความอดทนนี่เรียกว่าขันตี จะมีขันตีเพิ่มมาอีกอย่าง ทีนี้อีกด้านหนึ่งเกี่ยวกับผู้อื่น เกี่ยวกับพ่อแม่ เราจะต้องมีกตัญญูกตเวทีเป็นเบื้องหน้า เป็นบุตรที่ดีทั้งบิดามารดา รู้ว่าชีวิตนี้ได้มาจากพ่อแม่ เกิดเองไม่ได้ ชีวิตนี้ได้มาจากบิดามารดา เราอย่าอวดดี อย่าจองหอง ว่าเราเป็นเรา อิสระอย่างนี้ เรายกให้พ่อแม่ ถ้าความเห็นไม่ตรงกันก็ปรึกษากันได้ ก็ไม่ต้องกลัว พ่อแม่นี่รักลูกยิ่งกว่าลูกรักพ่อแม่ พูดอย่างนี้จะจริงไม่จริงไปคำนวณดู พ่อแม่รักเรามากว่าที่เรารักพ่อแม่ โดยทั่ว ๆ ไปเป็นอย่างนั้น ไปนึกถึงความรักของพ่อแม่ตั้งแต่ก่อนที่จะคลอดเรา หรือคลอดเรามาแล้วอะไรต่าง ๆ เสียสละให้แก่เรามากว่าเราเสียสละให้แก่พ่อแม่ ดังนั้นเราจะต้องถือว่าทุกอย่างชีวิตอะไรของเรานี่มันของพ่อแม่ แล้วก็มีความกตัญญูกตเวที อย่าให้พ่อแม่ผิดหวัง เด็กบ้านนอกจำนวนมากหลอกลวงพ่อแม่ไปเล่าเรียนอย่างคดโกงจนล้มละลายในที่สุด ทำพ่อแม่เดือดร้อน มีหนี้มีสิน วัวควายไร่นาถูกขายไปให้ลูกเล่าเรียน แล้วก็วินาศหมด นี่ก็มีอยู่จริงไม่ใช่เรื่องเล่านิทาน เพราะเขาไม่มีความกตัญญูกตเวทีซะเลย เราระวังให้ดีอย่าให้สิ่งนี้เข้ามาได้ รักษาบุญคุณของพ่อแม่ไว้ คือความกตัญญูกตเวที และญาติวงศ์กงศาทั้งหลายด้วยต้องเคารพต้องรัก ไม่ให้เขาผิดหวังเลย เรามีญาติคือมีพ่อแม่เป็นประธาน ก็มีปู่ ตา ย่า ยาย พี่ ป้า น้า อา น้อง หลาน รอบไปหมด เราจะไม่ให้คนทั้งหมดนี้ผิดหวังในการศึกษาเล่าเรียนของเรา พอเห็นหน้ากันให้ยิ้มได้ เพราะเราทำให้ประสบความสำเร็จ ให้เป็นที่ชื่นอกชื่นใจแก่ทุกคน ไม่ใช่เราทำความฉิบหายให้ แล้วคอยหลบนี้ไปเลย ไม่กล้ากลับมาบ้าน เราจะทำชนิดที่ว่าพอเห็นหน้าญาติคนไหนแล้วเป็นยิ้มได้ เพราะว่าเรามีความกล้าหาญ ท้าทายว่าเราไม่ได้ทำผิดพลาด เราทำให้ประสบความสำเร็จ ตอนนี้เขียนเป็นกลอนว่า มีสัจจะ ทม และขันตี กตัญญูกตเวทีอย่าโฉงเฉง รักพ่อแม่พวกพ้องต้องยำเกรง เรียนให้เก่งได้ยิ้มแปล้แก่ทุกคน ให้ประสบความสำเร็จก็มีแต่การยิ้มแปล้แก่ทุกคน ไม่ว่าจะหันหน้าไปพบใคร เราเป็นผู้ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน นับตั้งแต่การศึกษาเป็นต้นไป นี่คือผู้ที่สามารถรักษาความเป็นสมาชิกกลุ่มพุทธศาสตร์ไว้ได้ดี แท้จริงไม่เป็นกันแต่ปาก ไม่พูดกันแต่ปาก หรือจะพูดกันอย่างภาษาธรรมะก็ว่าเขารักษาความเป็นสมาชิกแห่งอาศรมพรหมจารีไว้ได้ดี เขาจึงประสบความสำเร็จในการศึกษา และการฝึกฝน จนกว่าจะเลื่อนชั้นจากพรหมจารีไปสู่ความเป็นคฤหัสถ์ นั่นก็จึงจะไปทำหน้าที่เกี่ยวกับความเป็นพ่อบ้านแม่เรือน มันไม่ผิดจังหวะ มันไม่ผิดขั้นตอน มันไม่ชิงสุกก่อนห่าม มันไม่อะไรทุกอย่าง มันก็ประสบความสำเร็จจริงที่สุดเหมือนกัน ขอร้องให้สนใจเรื่องสำคัญนี้ เพื่อคนหนุ่มคนสาวจะต้องเผชิญเข้าต่อการเจริญเติบโตของต่อม แกรน...(นาทีที่ 00:40:00) ที่ควบคุมความรู้สึกทางเพศ ถ้าเราไปทำผิดนิดเดียวมันจะมีปัญหาที่ยุ่งยากเหลือประมาณ ยากกว่าที่เราจะเอาชนะมันได้ ดังนั้นเราอย่าไปประมาท อย่าไปทำเล่นกับมัน ป้องกันแต่เนิ่น ๆ หลีก อย่าให้เข้าไปเกี่ยวข้องกับสิ่งที่ยังไม่ควรจะเกี่ยวข้อง นี่เรียกว่าเราอย่างน้อยก็มีธรรมศาสตรา มีศาสตราของพระพุทธเจ้าสำหรับตัดปัญหาต่าง ๆ ที่มันจะเกิดขึ้นแก่ชีวิต สามารถทำชีวิตนี้ให้ถูกต้องไปตั้งแต่ต้น และก็ถูกต้องเรื่อยไป ถูกต้องเรื่อย ๆ ไปจนถึงอวสาน ไม่เสียทีที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์และพบพระพุทธศาสนา ขอให้สนใจคำนี้ จำไว้อย่าแม่นยำว่า อย่าให้เสียทีที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์และพบพระพุทธศาสนา เรา ญาติทั้งหลายของเราล้วนแต่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา ก็อย่าให้เสียทีที่มันเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา นี่คือความเป็นพุทธศาสตร์จริงไม่เป็นกันแต่ปาก ถ้าคนอื่นหรือกลุ่มอื่นหรือพวกกลุ่มเดียวกันแหละ บางคนก็ไปเป็นกันแต่ปาก เราไม่เอา เราจะยังคงรักษาให้ความเป็นพุทธ กลุ่มพุทธศาสตร์ สมาชิกพุทธศาสตร์ไว้ให้ถูกต้อง ให้แท้จริง ให้เคร่งครัด ดังนั้นต่อไปนี้ขอให้ยินดีเผชิญกันกับต่อความอดกลั้นอดทน ความยากลำบาก ความเข้มแข็งในทางจิตใจ จงตั้งใจให้เด็ดขาดลงไปอย่างนี้ว่าเรายอมเผชิญกับความยาก ความลำบากในการที่จะต่อสู้กับกิเลส ต่อสู้กับความรู้สึกฝ่ายต่ำ รักษาความรู้สึกฝ่ายสูงเอาไว้ให้ได้ แล้วก็จะไม่เสียทีที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์และพบพระพุทธศาสนา อ่านอีกที ทีเดียวตลอด เป็นนักเรียนเพียรศึกษาอย่าริรัก ถูกศรปักเรียนไม่ได้ดั่งใจหมาย สมาธิจะหักเหี้ยนเจียนมลาย ถึงเรียนได้ก็ไม่ดีเพราะผีกวน แต่เตือนกันสักเท่าไหร่ก็ไม่เชื่อ มันแรงเหลือรักร้ายหลายกระสวน หลอกพ่อแม่ได้มากมายหลายกระบวน หน้าขาวนวล ใจหยาบดำซ้ำละลาย การเล่าเรียนเบื่อหน่ายคล้ายจะบ้า ใช้เงินอย่างเทน้ำเทท่าน่าใจหาย ไม่เท่าไหร่ใจกระด้างสิ้นยางอาย หญิงหรือชายเรียนไม่ดีสิ่งนี้เอง มีสัจจะ ทม และขันตี กตัญญูกตเวทีอย่าโฉงเฉง รักพ่อแม่พวกพ้องต้องยำเกรง เรียนให้เก่งได้ยิ้มแปล้แก่ทุกคน นี่ของฝากในฐานะที่เป็นนักเรียน เป็นนักศึกษา เป็นเครื่องรางก็ได้ จะคุ้มครองป้องกันไม่ให้เกิดความล้มเหลวในการศึกษา คือป้องกันศัตรูของการศึกษา แล้วก็ป้องกันศัตรูของหน้าที่การงาน ป้องกันศัตรูในชีวิต จนตลอดชีวิต แม้ว่าเราจะเรียนจบมหาวิทยาลัย เรายังจะต้องเรียนไอ้สิ่งที่ลึกไปกว่านั้น คือเรียนการงาน เรียนชีวิตโดยตรง ต่อไปข้างหน้าอีก ฉะนั้นเราจะต้องใช้พุทธศาตรานี่ตลอดชีวิต นี่เป็นการตั้งต้นที่ดี ตั้งกลุ่มขึ้นมาสำหรับรวบรวมพุทธศาสตร์ รวบรวมได้และรักษาเอาไว้ ฝึกฝนการใช้ให้คล่องแคล่วให้ทันแก่เหตุการณ์ที่มันเกิดขึ้นในจิต เราต้องฝึกฝนให้มันคล่องแคล่ว ทีนี้เราก็จะสนุกในการงานในการเรียน สนุกในการทำความดี เกลียดชังการทำความชั่วขึ้นมาเอง มันจะเป็นสุขในการทำความดี พอลงมือทำดีก็มีความสุข เพราะว่ามันมีความพอใจ เคารพนับถือตัวเองได้ว่ามันเต็มไปด้วยความดี จนทนไม่ได้ต้องยกมือไหว้ตัวเอง อย่าเห็นเป็นของแปลก คำนี้เขาพูดกันมาแต่โบราณกาลแล้ว เคารพนับถือตัวเอง ยกมือไว้ตัวเอง รู้สึกว่ามันดี ตอนนั้นแหละมันมีความรู้สึกถึงที่สุดของความเป็นมนุษย์ คุณนึกดูให้ดี ๆ ทุกคนทั้งหญิงทั้งชายที่นั่งอยู่ที่นี่เคยเป็นเด็กตัวเล็ก ๆ ไม่นุ่งผ้ามาก่อนแล้ว พอแม่หรือพ่อก็ตามออกปากว่าดีวันนี้ หรือออกปากว่าดี ที่ทำนี่ดี เด็ก ๆ ก็ดีใจ ตัวลอย เพราะเหตุที่แม่ว่าดีเท่านั้นเอง หรือพ่อว่าดี ขอให้นึกถึงข้อนี้ว่าเราเคยมีอย่างนี้มาแล้ว เราอย่าให้มันสูญหายไปเสีย ให้รู้สึกค่าของความดี เมื่อรู้สึกว่าได้ทำดีก็ดีใจ มีความสุข พอใครว่าดีก็ยิ่งมีความสุข เดี๋ยวนี้มันทิ้งกันไปซะหมด ไม่ยึดถึงความดีเป็นหลัก ไปยึดถือเรื่องสวย เรื่องสนุกสนาน สรวลเสเฮฮา เอร็ดอร่อย ทางกิเลสทางอะไรไปเสีย ไอ้ที่ว่าเคยดี ดีโดยถูกต้องนั้นมันก็หายไปเสีย มันไปดีที่ได้เรื่องของกิเลสเสีย คือกิเลสเป็นผู้ได้ดี ไม่ใช่จิตใจอันถูกต้อง หรือเป็นอิสระได้ดี เมื่อเด็ก ๆ เราไม่ถูกกิเลสครอบงำ ยังไม่รู้จักกิเลส มันก็อยู่ในลักษณะที่ถูกต้อง แล้วมันก็มีดีในความถูกต้อง พอโตขึ้นมาเผลอ กิเลสขึ้นมายึดครองเป็นของกิเลสไปไม่ทันรู้ ความรู้สึกคิดนึกจิตใจมันตกไปอยู่ใต้อำนาจของกิเลส ทีนี้ก็ไม่เอาดีอย่างแท้จริง มันไป กิเลสเป็นผู้เอาดีได้ดี ก็เอาเลย ความสนุกสนาน เอร็ดอร่อย เพลิดเพลิน ไอ้เรื่องเนื้อหนัง มันเป็นเรื่องดี คิดดูเถอะได้ดีอย่างนั้นมันจะมีผลอย่างไร ได้ดีอย่างนั้นมันคือความวินาศ มันไม่เป็นธรรมะ มันไม่อยู่ในวิสัยของกลุ่มพุทธศาสตร์เลย คือไม่มีความเฉลียวฉลาดถูกต้องตามที่เป็นจริง จึงขอร้องว่าทุกคนระวัง ระวัง ระวัง อย่าให้เผลอในข้อนี้ ให้เป็นนักเรียน ให้เป็นนักศึกษา ให้เป็นผู้ฝึกฝนตนประสบผลถึงที่สุดให้จนได้ และให้ถือว่าเดี๋ยวนี้เราอยู่ในขั้นเริ่มต้น อย่าเพิ่งประมาท เราจะต้องทำให้ดียิ่งขึ้นไป การมาที่สวนโมกข์นี้ถ้ากล่าวโดยแท้จริงก็คือมาคว้าหาเงื่อนต้นที่ถูกต้อง เมื่อได้เงื่อนต้นที่ถูกต้องแล้วก็ทำไปให้ถูกต้องจนถึงที่สุด ก็เป็นอันว่าคงจะประสบความสำเร็จหรือสมหวัง ในโอกาสที่ท่านทั้งหลายมาลานี้ อาตมาก็ขอให้พร นี่จะขอให้พร ขออำนวยพรด้วยความตั้งใจดีของทุกคนหรือทุกฝ่าย ในการที่จะปฏิบัติตนให้สมกับเป็นสมาชิกของพระพุทธเจ้านี้ อำนาจความรู้สึกอันนี้จงควบคุมเราให้อยู่แต่ในครรลองของความถูกต้อง มีการกระทำถูกต้อง การพูดจาถูกต้อง การคิดนึกตัดสินใจอะไรถูกต้อง แล้วท่านทั้งหลายก็จะมีการก้าวหน้าไปด้วยดี พร้อมกับมีความสุขไปในการก้าวหน้าในหน้าที่การงานนั้น เป็นที่พอใจอยู่ทุกทิพาราตรีกาลเทอญ