เมื่อคืนที่แล้ว เราพูดถึงเรื่องเครดิตของคนในเมืองตำปรื้อ วันนี้เราจะพูดถึงคนของเมืองตำปรื้ออีก ว่าจะปรับปรุงตัวเองอย่างไรให้เหมาะสมกับเป็นคนเกิดในเมืองตำปรื้อ เมืองตำปรื้อคือภาคใต้ มีพุทธศาสนามีวัฒนธรรมมาตั้งแต่สมัยศรีวิชัย ๑,๒๐๐ ปีแล้ว ทีนี้เธอบวชเณรนี้ พูดถึงภิกษุหนุ่มสามเณรถือโอกาสมาศึกษาฝึกฝนปรับปรุงตัวเอง ให้เหมาะกับตัวเอง ด้วยความประสงค์ว่าจะให้ได้ผลดีแก่ตัวเอง แต่เราไม่ยอม เราว่าต้องเอาให้มากกว่านั้น คือให้เหมาะสมที่เกิดเป็นคนในเมืองตำปรื้อนี้ เขาเรียกเราว่าเมืองตำปรื้อเขาดูถูก คราวนี้เราทำไม่ให้มาดูถูกได้ ต้องปรับปรุงตัวเองให้ดีเหมือนที่ว่ามาแล้วเมื่อคืน เมื่อคืนที่แล้วมาพูดถึงเณรบวชจริงเรียนจริงปฏิบัติจริงได้ผลจริง กู้เกียรติของเมืองตำปรื้อได้ ที่จะบวชเณรนี่หรือบวชพระนี่ จะทำหน้าที่ของตัวให้ดี ข้อใหญ่ใจความมันจะต้องรู้ว่าเราเกิดมาทำไม ปัญหาข้อนี้เป็นปัญหาครอบจักรวาล ช่วยจดช่วยจำให้ดีๆ ว่าเกิดมาทำอะไร ถ้าไม่รู้ข้อนี้แล้วมันก็ ทุกอย่างมันจะไปไม่รอดทั้งหมด คือมันจะตั้งต้นผิด แล้วก็เดินทางผิด แล้วมันก็ไปสู่ที่ผิด ฉะนั้นพยายามเสีย ให้รู้ว่าเกิดมาทำไม ผมพูดด้วยหัวข้อเรื่องว่าเกิดมาทำไมตั้ง ๑๐ กว่าครั้ง แต่พูดในกรณีต่างๆ สำหรับในวันนี้จะพูดด้วยความมุ่งหมายสำหรับภิกษุหนุ่มสามเณรในเมืองตำปรื้อ จะเกิดมาทำอะไรดี หัวข้อเกิดมาทำไมกันแน่ นี่ทุกคนรู้จักตัวเองดีลองถามตัวเองสิว่า ลองสอดส่องตัวเองดูว่าโดยเนื้อแท้จริงเรากำลังคิดว่าเราเกิดมาทำไม มันเป็นเรื่องเดียวกันนั่นแหละ อุตส่าห์เรียนนี่ อุตส่าห์เรียนทำไม ไปเข้าโรงเรียน ไปเข้าวิทยาลัย หรืออะไรต่ออะไรกันนี่ มันไปเข้าทำอะไร เราไปเรียน เรียนทำ เรียนทำอะไร แล้วจะเอาอะไร จะได้อะไร ต่างคนต่างคิดกันได้โดยอิสระ คงจะต่างกันบ้างโดยคนละความ แต่คงจะเหมือนกันที่สุดโดยใจความ เกิดมาทำอะไรนี่ ลองนึกถึงถ้าเป็นเด็กนี่เราชอบอะไรมากที่สุด เราต้องคิดว่าเราเกิดมาเพื่อสิ่งนั้นแหละ แล้วโตขึ้นมาเราหวังอะไรชอบอะไรเราก็เกิดมาเพื่อสิ่งนั้น วันนี้เป็นวันสุดท้ายที่จะถามดูว่าสรุปความดูว่าเราเกิดมาทำไม นึกเวลานี้ก็ได้ คิดให้รอบคอบว่าตัวเองกำลังรู้สึกว่าเกิดมาทำอะไร เข้าเรียนในโรงเรียนในวิทยาลัยในมหาวิทยาลัยอะไรก็ตามเพื่อ เพื่อผลอะไร ถ้าว่าเพื่อจะได้เรียนสูงๆ ได้รับวิทยฐานะหรือปริญญาสูงๆ แล้วจะหาเงินหางานดีๆ ได้แล้วก็ได้เงินมากๆ เอ้า, จะถามว่าเอาเงินไปทำอะไร นี่จะตอบได้ว่าเกิดมาทำไม หรือว่าต้องการจะเอาเกียรติ เอาเกียรติเอาไปทำอะไร โดยหลักทั่วๆ ไปคนทั่วๆ ไปซึ่งเป็นคนธรรมดาสามัญ ไม่ได้ฟังคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า เป็นคนธรรมดาสามัญ ย่อมจะคิดหรือรู้สึกหรือมุ่งหวังว่าเรานั้นเกิดมาเพื่อกิน เพื่อกาม เพื่อเกียรติ จำไอ้ ๓ก นี้ไว้ให้ดีๆ กินกามเกียรติ ก ทั้งนั้น ปัญหาเรื่องกินไม่ใช่เล่น เป็นปัญหาใหญ่ ไป ไปสังเกตสักนิดก็จะเห็นได้เอง ไม่มีกินมันอยู่ไม่ได้ มันดิ้นรนขวนขวาย จนถึงกับไปลักไปขโมย หาเงินได้ก็เพื่อกิน ครั้นได้มีกินแล้ว มันก็เกิดกามต่อไปอีก ได้กามแล้วมันยังหวังอีกสักอย่างคือเกียรติ ใน ๓ อย่างนี้อะไรรุนแรงที่สุดมันอาจจะไม่เหมือนกันนัก บางคนบ้ากิน บางคนบ้ากาม บางคนบ้าเกียรติ แต่ว่ามันชอบทั้ง ๓ อย่างแหละ เรื่องกินนั้นมันชอบกินอร่อยๆ แต่ถ้าเลยขึ้นไปอีกก็เป็นเรื่องกาม ถ้ายังไม่เข้าใจจะบอกหลักเกณฑ์สำหรับสังเกต เรื่องกินนี่มันเป็นเรื่องธรรมชาติอยู่มาก ไอ้เรื่องกามเป็นเรื่องของกิเลสเสียมาก เขาพูดกันว่า อดข้าวตาย อดกามมันยังไม่ตาย ถ้าอดข้าวไม่ได้กินข้าวมันตาย คำกลอนของสุนทรภู่ก็มี อดข้าวนี้ต้องตายแต่ไม่มีใครเคยตายเพราะอดกาม เพียงแต่มันกระ กระสับกระ ส่ายกระวนกระวาย แต่ถ้าอดข้าวแล้วมันก็จะต้องตาย อดอาหารมันก็ตาย ฉะนั้นมันคนละเรื่อง เรื่องกินกับเรื่องกาม กินกินตามความหิวของธรรมชาติไอ้กามมันทำไปตามความหิวของกิเลส เป็นธรรมชาติที่พิเศษเกินไปส่วนเกิน กิเลสนี้รุนแรง ทำให้คนเราทำอะไรที่ไม่ควรจะทำ ถ้ามีเลือกมีทางเลือกได้มันเลือกเอาเรื่องกามก่อนเรื่องกิน แต่เสร็จแล้วก็ต้องไม่ ไม่พ้นที่จะไปหาเรื่องกิน ไม่ ไม่ได้กินมันก็ตาย เรื่องกินนี้เรากินอาหารไอ้เรื่องกามเป็นเรื่องกินเหยื่อ กินเหยื่อล่อเป็นของล่อ ทีนี้เมื่อมันได้ตามกิเลสในส่วนนี้แล้ว มันยังอยากไปกิเลสอีกอย่าง คืออยากจะมีเกียรติอยากจะดีอยากจะเด่นอยากจะอวด นั่นคนที่มีกินและมีกามแล้วก็ยังไม่หยุด ยังขวนขวายทะเยอะทะยานต่อไปอีก ก็จะมีเกียรติ บางทีเสียสละเรื่องกินเรื่องกามบ้าง ไปซื้อเกียรติ ฉะนั้นเรื่องเกียรติก็ไม่ใช่เล่น ไอ้เรื่องยกหูชูหาง เรื่องไม่ยอมใครนี้มันเป็นเรื่องเกียรติ เรื่องที่ชกต่อยกันด้วยความไม่ยอม นี่มันเป็นเรื่องเกียรติ ไอ้เรื่องแย่งชิงของรักชกต่อยกันนั้นมันเรื่องกาม หรือว่าแย่งชิงอาหารกันก็เป็นเรื่องกิน เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรตินี้เป็นเหตุให้วิวาททำลายกันได้มาก แล้วแต่ใครมันบ้าในข้อไหนมาก บ้ากินมากหรือบ้ากามมากหรือบ้าเกียรติมาก เรื่องนี้เป็นเรื่องที่เธอต้องรู้ ภิกษุหนุ่มและสามเณรจะต้องรู้ ถ้าไม่รู้แล้วก็คือปัญหายุ่งยาก มันไม่รู้ว่าอันนี้มันคืออะไร แล้วก็ไปหลงบูชาได้มากเกินไป ที่เอามาพูดให้ฟังนี้ต้องการจะพูดให้รู้ว่าคนธรรมดาปุถุชนคนธรรมดาได้ไม่ได้ยินได้ฟังคำ คำของพระพุทธเจ้า ของสัตบุรุษ เราย่อมจะคิดว่าเกิดมาเพื่อกินเพื่อกามเพื่อเกียรติ แล้วก็จะคิดว่านี่คือสิ่งที่ดีที่สุดประเสริฐที่สุด อุตส่าห์เล่าอุตส่าห์เรียนในโรงเรียนในวิทยาลัยอะไรก็เพื่อให้ไปหาเงินได้มาก แล้วไปซื้อกินไปซื้อกามไปซื้อเกียรติ พอถามว่าต่อจากนั้นอะไร อะไรอีก งงเลย มืดเลยไม่รู้ว่าอะไร ก็เลยไปหยุดอยู่ที่เกิดมาเพื่อกินเพื่อกามเพื่อเกียรติ ถูกแล้วนี่มันเรื่องธรรมดาสามัญเรื่องทางวัตถุเรื่องทางโลก เราเกิดมาเพื่อกินเพื่อกามเพื่อเกียรติ ถ้าเรื่องทางธรรมก็ยังมีอีกส่วนต่างหาก ไม่เกี่ยวกับเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ เพราะเขาเห็นว่าไอ้เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรตินี้มันยังเป็นเรื่องต่ำ นี่พูดกันตรงๆ แต่พวกเรานะว่ามันต่ำถึงขนาดว่าสัตว์ก็ทำเป็นนะ ไอ้สัตว์นี้มันจะมีเรื่องกินมีเรื่องกามและมีเรื่องเกียรติ สัตว์มีเรื่องกินขึ้นหน้าเห็นได้ชัดเลย วัว ควาย หมู แมวอะไรมันกินเป็นสำคัญ แล้วเรื่องกามมันก็มีตามธรรมชาติไม่มากเหมือนมนุษย์ เรื่องเกียรติมันก็มีสัตว์บางชนิดเห็นง่ายเลย อันนี้เขตของเราแดนของเรา เขาเข้ามาไม่ได้ ควายก็ตามวัวก็ตาม มันหวงเขตหวงแดน ถ้าควายตัวหนึ่งเข้ามามันไม่ยอม นี่คือเกียรติ

มันเสียเกียรติ ในนก ในปลาอะไรบางชนิดจะเห็นง่ายเพราะว่ามันมีอัสมิมานะ มัน มัน มันมีเกียรติถ้ามีตัวอื่นเข้ามาเคียงมันรู้สึกปมด้อยเสียเกียรติเพราะฉะนั้นไม่ยอม ลองเลี้ยงไก่ตัวผู้ไว้สักตัว ตัวเดียวในวัดนี้ แล้วก็ใครเอาไก่ตัวผู้อีกตัวมาขันมันจะมีอาการที่เรียกว่าโกรธแค้นหรืออยากจะทำลายเสีย นี่ลักษณะของความมีเกียรติของสัตว์เดรัจฉานมันยึดเกียรติถือเกียรติ ปลาบางชนิดรุนแรงมาก เช่นปลากัด ใครเข้ามาในเขตของเราไม่ได้ เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติจึงไม่ใช่เรื่องสูงสุดอะไร สัตว์เดรัจฉานก็ทำเป็น บางอย่างทำได้ดีกว่าคน บางอย่างคนทำได้ดีกว่าแต่ว่าทำเป็นกันทั้งนั้น เพราะ ฉะนั้นพระอริยเจ้าหรือสัตบุรุษจึงไม่เห็นว่าไอ้เรื่องนี้เป็นเรื่องดีที่สุด เห็นเป็นเรื่องธรรมดา แล้วถ้าเผลอเข้าจะเป็นเรื่องทำให้คนนี้เดือดร้อนจะทำอันตรายคน ถ้าไม่เผลอก็แล้วไป พอเผลอแล้วมันทำอันตรายคนให้เดือดร้อนเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ ไปดูเอาเองเถอะไม่ต้องเชื่อคนอื่น นี่พระพุทธเจ้าเป็นจอมของพระอริยเจ้าหรือสัตบุรุษ มองเห็นเรื่องนี้เป็นเรื่องต่ำ เป็นเรื่องต่ำเรื่องระดับต่ำเรื่องหยาบเรื่องเลว โดยมองเห็นว่าไอ้เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรตินี้ คือความเป็นทาสของอายตนะ คำนี้ช่วยจำไว้นะ เป็นทาสของอายตนะ เป็นขี้ข้าเป็นทาสของอายตนะ คือตาหูจมูกลิ้นกายใจ รวมความแล้วเป็นทาสของกิเลส กิเลสนี้หากินทางตาทางหูทางจมูกทางลิ้นทางกายทางใจ ทีนี้กิเลสน่ะมัน มันยึดครองตาหูจมูกลิ้นกายใจ แล้วมันอยากจะกินทางตาทางหูทางจมูกทางลิ้นทางกายทางใจ ในหกทางนั้นแหละคือกินกามเกียรติ เรามีตาสำหรับดูของสวยๆ เพศตรงข้ามแหละยิ่งสำคัญ นี่มันเรื่องกาม หูมันอยากจะฟังเสียงไพเราะนี้เป็นเรื่องกาม จมูกก็ชอบของหอมนี้เป็นเรื่องกาม ลิ้นมันชอบของอร่อยเกินจำเป็นนี้ก็เป็นเรื่องกาม เต่มัน ถ้าชอบของอร่อยตามธรรมดามันก็เรื่องกิน ถ้าชอบของอร่อยเกินธรรมดานี้เป็นเรื่องกาม ทีนี้ร่างกายนี้สัมผัสระหว่างเพศนี่เป็นเรื่องกาม ทีนี้ทางใจนั้นเป็นเรื่องเกียรติเป็นส่วนมาก คิดนึกทางกามก็เป็นเรื่องกามเหมือนกัน แต่ว่าใจนี่มันคิดนึกเรื่องดีเรื่องเด่นเรื่องยกหูชูหางเป็นเรื่องเกียรติ เรากินทางปากทางอะไรนี่ เราเรียกว่าเป็นทาสของอายตนะทางปาก เราบริโภคกามทางตาหูจมูกลิ้นกายนี่ก็เป็นทาสของกามทางอายตนะ เราหลงเกียรติบูชาเกียรติเป็นทาสของกิเลสในทางใจเป็นเรื่องของทางใจ มีตาหูจมูกลิ้นกายใจไว้เพื่อกินเพื่อกามเพื่อเกียรตินี่เขาเรียกว่าเป็นทาสของอายตนะ คือตาหูจมูกลิ้นกายใจที่กิเลสมันยึดครอง ฉะนั้นกิเลสมันก็ขี่คอไสหัวไว้ให้ไปหากินหากามหาเกียรติทางตาทางหูทางจมูกทางลิ้นทางกายทางใจ ธรรมดามันก็ได้มีอยู่จริงแต่เราก็ไม่ได้สนใจ พอมาดูเข้าอ้าว, ที่ไหนได้ น่าใจหายเป็นทาส เป็นทาสของอายตนะคือตาหูจมูกลิ้นกายใจ พระอริยะเจ้า โอ้, นี้มันเรื่องไม่ ไม่ ไม่ ไม่น่าเลื่อมใสไม่น่ายินดี ไม่น่าพอใจ เพราะว่ามันเป็นความพ่ายแพ้ตลอดเวลา แต่คนนั้นหารู้สึกตัวไม่ว่าพ่ายแพ้นึกว่าชนะตลอดเวลา ได้มากินมากามมาอะไรแล้วมันก็เรียกว่ากูชนะแล้วได้อย่างใจ แท้จริงพ่ายแพ้กามนั่นแหละ พ่ายแพ้กิเลสพ่ายแพ้กามอยู่ตลอดเวลา เป็นผู้แพ้อยู่ตลอดเวลา กิเลสมันไสหัวให้ไปหาเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ เราก็คือผู้แพ้ ฉะนั้นเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรตินี่ไม่ใช่เรื่องสิ่งที่ดีที่สุดของมนุษย์ มันเรื่องธรรมดาแล้วเผลอก็เป็นอันตราย คนเรามีความทุกข์เพราะเหตุนี้ เพราะเหตุเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ ที่เราไม่รู้จักมันและควบคุมไม่ได้ ทีนี้เธอบวชทั้งทีอย่าให้เสียทีบวช ให้รู้จักไอ้กามไอ้กินไอ้กามไอ้เกียรตินี่ให้ ให้เพียงพอ เพื่อจะได้ไม่เป็นทาสมันเพื่อจะไม่ได้พ่ายแพ้มัน ถ้าหากว่าเกิดมาเพื่อกินเพื่อกามเพื่อเกียรติแล้วมันก็ มันก็ไม่ไหวนะ ฉะนั้นเราก็คิดต่อว่าเราเกิดมาเพื่ออะไร ถ้าเราไม่ชอบแพ้ ไม่ ไม่ ไม่อยากจะแพ้กิเลสแบบนี้ เราก็ต้องเกิดมาเพื่อชนะแหละ เกิดมาเพื่อชนะกิเลสอย่าไปเป็นทาสของกินของกามของเกียรติ ให้เป็นนายมัน ให้มันอยู่ใต้อำนาจเราให้เราควบคุมได้อย่าให้มันมาไสคอเรามาขี่หัวเราแล้วผลักให้เราไปทำไอ้เป็นทาสของกิเลส เราจะต้องชนะมัน แล้วมันก็มีเค้าเงื่อนขึ้นมาว่า ชีวิตที่แท้เกิดมาเพื่อต่อสู้ ชีวิตที่แท้จริงมันเกิดมาเพื่อต่อสู้ ชีวิตที่โง่และงมงายมันเกิดมาเป็นทาสและพ่ายแพ้ เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ ไปปรับการคิดการนึกการวิพากวิจารณ์ว่าเราอยู่ในฐานะอย่างไร เกิดมาเพื่อแพ้หรือเกิดมาเพื่อชนะหรือว่ากำลังแพ้ จะได้ปรับปรุงให้ดีๆ ไอ้การเรียนของเรานี้มันจะได้เป็นไปเพื่อสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ อย่าให้ไปต่ำลงไปเป็นเรื่องที่จะทำเราให้เป็นทุกข์ คือเรื่องบูชากินบูชากามบูชาเกียรติแต่ตอนนี้อุตส่าห์เรียน ก็โดยหวังว่าจะได้เงินมาซื้อกินซื้อกามซื้อเกียรติ นี่หวังโดยกิเลสชนิดนี้มันอันตราย บูชากามแล้วมันก็คิดแต่จะได้ ให้ว่าขอให้มันได้เท่านั้นแหละ ดีไม่ดีก็ไม่ ไม่นึกถึงแล้ว ผิดหรือถูกก็ไม่นึกถึงแล้ว ดังนั้นจึงทุจริตเพราะมันไม่เอาดีนี่ เอาแต่ให้ได้นี่ การเรียนก็ทุจริตแล้วยังขี้คร้านด้วย แล้วก็ไปโกงเอาตอนสอบไล่เลย ไปคดโกงเอาตอนสอบไล่เลย มันได้ประกาศนียบัตรก็แล้วกันเอาไปแสดงหางานทำได้ ความรู้ไม่มี ไม่มี ไม่สมกัน นี่เพราะเราไปบูชาไอ้กินกามเกียรตินี่มันมักจะพลาดหรือเผลอให้กิเลสครอบงำทำทุจริต แต่ถ้าเราเกิดมาเพื่อรู้จริง เพื่อสามารถจริง เพื่อดีจริง เพื่อ เพื่อธรรมะอย่างนี้ มันก็ไม่ทำชนิดนั้น อุตส่าห์เรียนจริงๆ เรียนให้มันมีความรู้จริงๆ ไม่ ไม่ได้แต่ประกาศนียบัตรเปล่า แต่ต้องได้ดีที่สุดในการเรียน ไม่ใช่ว่าได้ที่สุดท้ายของเพื่อน นี่ นี่คือการต่อสู้มันเริ่มต่อสู้ เอาข้างดีเอาข้างจริงเอาข้างถูกต้องเอาข้างเป็นธรรม สมมติว่าใครจะมาให้ประกาศนียบัตรโดยที่เราไม่มีความรู้พอนี่หาเอาไม่ หรือใครจะมาบอกไอ้ข้อสอบให้โดยทุจริตเราหาเอาไม่ เราต้องการจะรู้จริงจะมีคุณสมบัติจริง มันก็ไม่ทำทุจริต เราไม่ยอมเป็นทาสของกิเลสความชั่วไม่เป็นทาสของความชั่วเราก็ต้องต่อสู้ ต่อสู้อะไรต่อสู้กับกิเลสนั่นแหละ ภาษากว้างๆ ภาษาสากลมันก็ต่อสู้ธรรมชาติฝ่ายต่ำ ธรรมชาติของจิตใจจะไหลไปทางต่ำนั่นเขาเรียกธรรมชาติฝ่ายต่ำ มันจะพาเราไปยังเป็นทาสของกิเลส ให้เราต่อสู้ให้ชนะเราจะไปฝ่ายสูง ฉะนั้นเราต่อสู้ เราต้องต่อสู้ให้ชนะและมีอิส ความเป็นอิสระไม่เป็นทาสและก็เป็นสุขสงบเย็นอย่างบริสุทธิ์ นี่อุดมคติของการเกิดมา ถามว่าเกิดมาทำไม เกิดมาเพื่อต่อสู้ให้ชนะให้เป็นอิสระและมีความเป็นอยู่อย่างสงบเย็นเป็นอิสระ เลือดบรรพบุรุษของคนเมืองตำปรื้อต้องเป็นอย่างนี้ เพราะบรรพบุรุษของเราได้รับพระพุทธศาสนามาตั้ง ๑,๒๐๐ ปี นี่ลูกเมืองตำปรื้ออย่าลืมอย่าไปหลงไปตามไอ้คนพาล คนโง่หรือคนปุถุชนเกินไป อย่าลืม อย่าลืมในข้อที่ว่าเมืองตำปรื้อของเรานี่ศักดิ์สิทธิ์มาตั้ง ๑,๒๐๐ ปีแล้ว มีพุทธศาสนามีหลักฐานพยานปรากฏคือโบราณวัตถุโบราณสถานซึ่งมีอายุมาตั้ง ๑,๒๐๐ ปีมาแล้ว พระธาตุไชยา พระธาตุนครฯ ก็เหมือนกัน ๑,๒๐๐ ปีมาแล้ว เมื่อพวกบางกอกยังไม่เกิดเราลืมหูลืมตาแล้ว ถ้าเขาถามว่า ไอ้ลูกเมืองตำปรื้อนี่เกิดมาทำอะไร นี่มันต้องเกิดมาทำอะไรสักอย่างให้มันสมกับว่าเรามันมีวัฒนธรรมมาตั้ง ๑,๒๐๐ ปีแล้ว เกิดมาเพื่อต่อสู้เพื่อชัยชนะเพื่ออิสระเพื่ออยู่อย่างสงบเย็นเป็นสุขแหละ เกิดมาทำไมมันได้ความอย่างนี้แหละ เกิดมาเพื่อต่อสู้เพื่อชนะเพื่อเป็นอิสระและเพื่ออยู่อย่างสงบเย็นเป็นสุข ไม่เป็นทาสของกินไม่เป็นทาสของกามไม่เป็นทาสของเกียรติ นั่นปล่อยให้พวกสัตว์หรือพวกคนโง่หรือพวกคนที่ไม่มีการศึกษาทำไป บูชาเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติไป ทะเลาะวิวาทกันเพราะเรื่องกินเรื่องเกียรติไป เราไม่เอา นี่ภิกษุหนุ่มสามเณรจะต้องศึกษาข้อว่าเกิดมาทำอะไรนี่เป็นข้อแรก พอเธอรู้เรื่องนี้เธอจะเป็นภิกษุสามเณรที่ดี จะมีจิตใจที่จะบวชจริงเรียนจริงปฏิบัติจริงขึ้นมาทันที เพราะรู้ถูกต้องว่าเกิดมาทำอะไร พอรู้ไม่ถูกต้องทั้งพระทั้งเณรนี้มันเกิดมาเพื่อกินเพื่อกามเพื่อเกียรติ อยู่ในผ้าเหลืองนี่แหละ มันก็หวังเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ ตะกละเรื่องกินตะกละเรื่องกามตะกละเรื่องเกียรติ มันไม่ไหว มันล้มละลายหมด มันล้มละลายทุกฝ่ายเลยแหละ และไม่เท่าไหร่มันไปอยู่ใต้ในอำนาจของกิเลสแล้วมันจะได้เสื่อมเสีย ติดคุกติดตะรางหรือว่าเสื่อมเสียอย่างอื่นๆ ทุกๆ ประการ นั่นมันแพ้ นั่นมันเขาเรียกว่าแพ้ ทีนี้มันต้องชนะให้สมกับเรามันเป็นเมืองพุทธมาตั้ง ๑,๒๐๐ ปีแล้ว ทีนี้คำว่าชนะนี้มันหมายถึงชนะกิเลส ชนะทางลึกซึ้งไม่ใช่ชกต่อยกันชนะไม่ใช่กำลัง ใช้กำลังกายชกต่อยกันให้ชนะ ไอ้เรื่องใช้วิวาทรบราฆ่าฟันทำสงครามกันนี้มันไม่มีชนะ เพราะมันแพ้กิเลสอยู่แล้วมันจึงไปรบราฆ่าฟันกัน แล้วไม่มีใครเคยชนะไม่เคยชนะจริง เดี๋ยวฝ่ายโน้นชนะเดี๋ยวฝ่ายนี้ชนะผลัดกันไปผลัดกันมาอยู่อย่างนั้น เธอเป็นนักเรียนเป็นนักศึกษาก็อ่านประวัติศาสตร์ดู ศึกษาตำราประวัติศาสตร์เปิดดูมันไม่มีเคย ไม่เคยมีชาติไหนเป็นชาติชนะ มัน มันชนะก็หมายความว่ามันได้โอกาสข่มเหงย่ำยีเพื่อนชั่วคราว ประวัติศาสตร์พวกกรีกพวกโรมันเคยชนะเคยอาละวาดทั่วยุโรป เอเชีย แล้วเวลานี้มันอยู่ที่ไหน มันก็สูญฉิบหายละลายไปแล้ว ถึงปัจจุบันนี้ก็เถอะ ฝ่ายประชาธิปไตยหรือฝ่ายคอมมิวนิสต์จะชนะไม่มีไม่มีทาง มันไม่มีฝ่ายไหนจะชนะได้ มันเป็นเพียงโอกาสข่มเหงกันพักๆ หนึ่ง อย่างนี้ทางธรรมเขาไม่เรียกว่าชนะเขาเรียกว่าแพ้ตลอดเวลาแพ้ทั้งสองฝ่าย ทั้งสองฝ่ายแพ้ แพ้กิเลสแพ้ตัณหาเป็นทาสตาหูจมูกลิ้นกายใจ พ่ายแพ้ตลอดเวลาไม่มีใครชนะ ชนะต้องเป็นเรื่องทางธรรมเรื่องทางใจ ชนะกิเลสแล้วไม่กลับแพ้อีกนี่คือชนะ ถ้าว่าชนะเล่นๆ แพ้อีก มันก็ไม่ใช่ชนะ ฉะนั้นเธอต้องบังคับจิตใจให้ดีให้มันก้าวหน้า บวชจริงเรียนจริงปฏิบัติจริง แล้วให้มันชนะความชั่วขึ้นไปตามลำดับ ตามลำดับ ตามลำดับ ระบุการแพ้ แพ้กิเลสนั่นแหละ เช่นสูบบุหรี่ มันคือการพ่ายแพ้กิเลสอย่างน่าละอาย เกิดความโง่ที่สุด แพ้ด้วยความโง่ ไม่ใช่แพ้ด้วยความรู้สึกตัวหรือฉลาด การสูบบุหรี่นี้ยกตัวอย่างนะ ยังมีอย่างอื่นอีกมากมาย เราพ่ายแพ้แก่กิเลส มันจึงไปสูบ เราจึงไปเสียเงินไปซื้อมาสูบนั่นมันคือความพ่ายแพ้อายตนะเป็นทาสอายตนะ แล้วทำไปด้วยความโง่ แพ้เพราะโง่ทำไปด้วยความโง่ สิ่งไม่มีประโยชน์ทำแล้วจะให้เรียกว่าฉลาดหรือ สิ่งที่มันเปลืองเวลาเปลืองเงินเปลืองอะไรไปทำแล้วจะเรียกว่าฉลาดหรือ มันเปลืองสังขารร่างกาย การสูบบุหรี่ทำให้เป็นโรคบางอย่าง เปลืองสังขารร่างกาย และเปลืองเงิน และเปลืองเวลา ถ้าไป ไปทำเข้าเขาว่าโง่ โง่คือแพ้ แพ้กิเลส นี่ตัวอย่างความแพ้ มันต้องมีจิตใจเข้มแข็งขว้างทิ้งไปได้เลยนั่นคือชนะ ถ้าทิ้งได้เลยนั่นน่ะคือชนะแต่ถ้ากลับแพ้อีกแอบสูบได้อีก แพ้แบบนี้มัน มันไม่เหมาะสมสำหรับที่จะเป็นภิกษุหนุ่มสามเณร มันไม่เหมาะสมสำหรับการที่จะเป็นพุทธบริษัท เธอลูกเมืองตำปรื้อมีพุทธศาสนามาตั้ง ๑,๐๐๐ กว่าปี มาอยู่ มามัวแพ้อยู่อย่างนี้ก็ไม่ไหว ฉะนั้นสะสางปัญหาข้อนี้ ข้อว่าเกิดมาทำไมให้มันลุล่วงไปเลยให้มันทะลุไปเลย เกิดมาเพื่อชนะเพื่อต่อสู้ไม่ชนะต่อสู้จนตายไปกับตัว ต่อสู้เรื่อยไปจนชนะและเป็นอิสระและอยู่ด้วยความสุขอย่างอิสระ สำรวจตัวเองดูทุกอย่างไม่มีเรื่องพ่ายแพ้ไม่มีเรื่องโง่เขลา ไม่เป็นทาสเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ นี่คือผู้ที่ได้รู้ว่าเกิดมาทำอะไร แล้วก็ได้ต่อสู้จนถึงได้อุดมคติสูงสุดอันนั้นว่าเราเกิดมาทำไม เกิดมาเพื่อได้สิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ นี่ตอบอย่างกำปั้นทุบดินแต่ว่าถูกที่สุดเลย เธอช่วยจำไว้ทีเถอะ ว่าเราต้องเกิดมานี่เพื่อได้สิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ นี้ใช้ได้ทั่วโลกไม่ว่าชาติประเทศไหนศาสนาไหนคำตอบอันนี้ใช้ได้และถูกที่สุด ว่าต้องเกิดมาเพื่อได้สิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ เขาเรียก บรมธรรม หรือเรียกว่ายอดสุดของความดีแล้วแต่จะเรียก แล้วแต่จะเรียกเป็นภาษาไหน ภาษาจริยธรรมสากลเขาใช้ภาษาละติน เขาเรียกว่า Summum Bonum ภาษาละติน แปลว่าสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์จะควรได้ เราเกิดมาเพื่อสิ่งนั้นแหละ เพื่อสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ ภาษาบาลีก็บรมธรรม แปลว่าธรรมสูงสุด ภาษาละตินก็ Summum Bonum แปลว่าความดีสูงสุด เหมือนกันเลยความหมายเหมือนกันเลยภาษาผิด ตอนนี้ก็มีปัญหาเรื่องอะไรคือความดีสูงสุด เราคือความไม่แพ้ ความเป็นอิสระความชนะสิ่งที่จะมาหลอกเรามายั่วเรามาลวงเรา ให้ลงไปในทางต่ำทางเลวคือไม่ดีเราต้องชนะสิ่งเหล่านี้ และก็ได้สิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ ในภาษาธรรมะเขาเรียกว่าการชนะ การชนะกิเลสชนะทุกข์ ชนะกิเลสชนะทุกข์นี้มันเหมือนกันอย่าเข้าใจผิด ถ้าชนะกิเลสและความทุกข์ก็ดับก็ชนะทุกข์ด้วยแหละ ฉะนั้นถ้าชนะทุกข์ก็หมายความว่าชนะกิเลสมาแล้ว กว่ามันจะชนะทุกข์ได้ ฉะนั้นชนะกิเลสกับชนะทุกข์นั้นคือเรื่องเดียวกัน พอชนะกิเลสปั๊บก็ชนะทุกข์ทันที หรือพอรู้สึกว่า อ้าว, ชนะความทุกข์แล้วโว้ย ก็คือกิเลสหมดแล้ว กิเลสไม่ปรากฏ จะเป็นชนะชั่วคราวหรือชนะตลอดกาลก็ตามใจ มันเรื่องเดียวกันแหละ ชนะกิเลสคือชนะทุกข์ ชนะทุกข์คือชนะกิเลส แต่ถ้ากลับแพ้อีกอย่าเพิ่งเรียกว่าชนะ ถ้าไม่แพ้อีกจึงจะชนะ เธอทิ้งบุหรี่ได้เด็ดขาดเรียกว่าชนะ เธอทิ้งได้ชั่วคราวนี่ไม่ใช่ชนะยังแพ้อีกกลับแพ้อีก เรื่องกิเลสก็เหมือนกัน ความโลภความโกรธความหลงชนะเด็ดขาดไปเรียกว่าชนะกิเลส แต่กลับแพ้อีกเขาเรียกชนะชั่วคราวแต่ก็ยังดีกว่าแพ้ตลอดกาล ชนะไว้บ้างๆ ๆ เป็นครั้งคราวก็ยังดีกว่าแพ้ตลอดกาล นั่นแหละ ลูกเมืองตำปรื้อเกิดมาเพื่อต่อสู้เพื่อชนะเพื่อไม่ยอมแพ้ ไม่อย่างนั้นเสียชาติเกิดในเมืองตำปรื้อเสียชาติที่เกิดมาเป็นลูกเมืองตำปรื้อ มีพุทธศาสนา ๑,๒๐๐ กว่าปีมาแล้ว นี่เราพูดกันแต่เรานะ อย่าคิดแต่ว่าเล่าเรียนนี้เพื่อให้ได้เงิน ได้กินได้กามได้เกียรติ คิดว่าเล่าเรียนนี้เพื่อจะรักษาฐานะผดุงฐานะของลูกเมืองตำปรื้อให้เป็นมนุษย์ที่ดีสุดได้สิ่งที่ดีที่สุดในการเป็นมนุษย์นั่น และเหมาะสมกันแล้วที่เกิดในเมืองนี้ ถ้าถามว่าอะไรคือสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับมนุษย์ มันตอบได้หลายอย่างแหละ อย่างโง่ก็ตอบไปตามโง่ๆ ฉลาดก็ตอบไปฉลาด ฉลาดที่สุดก็ตอบดีที่สุดแหละ ไปถามหมูถามไก่ ก็ว่าได้กินเต็มพุงแล้วก็ดีที่สุด แล้วถ้าไปถามคนพาลคนอย่างนี้มันก็เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติแหละดีที่สุด แต่ถ้าไปถามพระอริยเจ้าถามพระพุทธเจ้าแล้ว โอ๊ย, เรื่องชนะกิเลสชนะความทุกข์ดีที่สุด เธอเป็นนักศึกษาในวิทยาลัยอย่างโลกๆ นี้ ต้องรู้ไว้บ้างว่าจริยธรรมสากลเขาบัญญัติไอ้ Summum Bonum ดีที่สุด คือว่าได้มีความสุขที่แท้จริงมีความสุขที่แท้จริงไม่ใช่เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ นั่นมันความสุขหลอกๆ หนึ่งได้มีความสุขที่แท้จริง สองมีความเต็มเปี่ยมแห่งความเป็นมนุษย์ สามทำงานเพื่องาน สี่มีความรักสากล เขาบัญญัติไว้อย่างนั้นไปค้นดู ไอ้ตำราเรื่องศีลธรรมเรื่องปรัชญาของศีลธรรมมีบัญญัติอย่างนี้ตกลงกันไว้อย่างนี้ มีความสุขที่ถูกต้องคือสุขชนิดที่ชนะต่อสู้แล้วชนะแล้วเป็นอิสระแล้วสงบเย็น นี่มีความสุขที่ถูกต้องอย่างนี้ นี่เป็น Summum Bonum ข้อหนึ่ง แล้วข้อที่สองมีความเต็มเปี่ยมในความเป็นมนุษย์ในทางสติปัญญา พอใครว่าเราว่า ใครมาพูดเราว่าเราว่า มึงไม่เต็ม โกรธเป็นฟืนเป็นไฟ มันว่าไม่เต็ม ฟังถูกไหมมันหมายความว่าอะไร นี่มันตรงกันกับจริยธรรมสากลว่าความเต็มคือความเป็นมนุษย์ดีที่สุด ไม่เต็มบาทก็บ้าๆ บอๆ มันคือคนไม่เต็ม ไอ้เต็มน่ะหมายความว่ามีสติปัญญามีความดีมีอะไรสมบูรณ์ ข้อที่สามมันทำงานเพื่องาน มันก็พูดเป็นภาษาสากล ถ้าพูดภาษาเราภาษาพุทธบริษัทว่า ทำงานเพื่อธรรมะ ภาษาสากลว่าทำงานเพื่องานทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ ภาษาพุทธเราว่าทำงานเพื่อธรรมะ อย่าทำงานเพื่อตัวกูของกูแหละ ทำงานเพื่อตัวกูของกูมันเพื่อกิเลส มันจะกลายเป็นสัตว์เดรัจฉานนะ ทำงานเพื่อตัวเอง สัตว์เดรัจฉานทำงานเพื่อตัวเองเที่ยวหากินเพื่อตัวเอง อะไรเพื่อตัวเองไม่ใช่เพื่อธรรมะไม่ใช่เพื่องานไม่ใช่เพื่อหน้าที่ ไอ้มนุษย์ที่แท้จริงมีปัญญาถึงที่สุดแล้วมันทำงานเพื่อความถูกต้องเพื่อความยุติธรรมเพื่อความเป็นธรรมทำงานเพื่องาน ทีนี้ผลงานมันไม่หนีไปไหนมันมาหาคนนั้นเองแหละ เช่นเธอทำการเรียน เรียนเพื่อเรียนแหละ เรียนเพื่อหน้าที่ เพื่อไปทำงานได้เงินงานก็ต้องทำเพื่องานแหละ อย่าทำเพื่อเงิน พอทำเพื่อเงินแล้วเดี๋ยวโกงแหละ เดี๋ยวคอรัปชั่นแหละ ทำงานเพื่อเงินนะ แล้วทำงานเพื่องานนั้นทำสุจริตแหละ สุจริตตลอดเวลาเพราะทำงานเพื่องาน พระพุทธเจ้าเรียกว่าทำงานเพื่อธรรมะ ภาษาชาวบ้านเรียกว่าทำงานเพื่อ เพื่องาน ชาวบ้านที่ดี สมัยหนึ่งพูดกันว่า ทำงาน เอ่อ, เงินคืองานงานคือเงินเงินคืองานบันดาลสุข แล้วดูคอรัปชั่นกี่ร้อยล้าน ไอ้ที่ว่างานคือเงิน เงินคืองาน แต่ถ้าว่างานคืองานแล้วมันหาทำลงไม่ ทีนี้ข้อสุดท้ายข้อที่สี่ว่า ความรักสากลอย่ามีตัวกูของกูและรักแต่ตัวกูแหละ มันเป็นหมาเป็นแมวเป็นสัตว์เดรัจฉานไปแล้วแหละ มันรักแต่ตัวเอง แม้แต่รักแต่พวกของตัวเอง ก็มันไม่ถูก เราต้องรักทั้งหมดเลย บรรดาเพื่อนสัตว์มีชีวิตเพื่อนเกิดเพื่อนแก่เพื่อนเจ็บเพื่อนตายในสากลจักรวาลเราต้องรักเหมือนกับตัวเรา แต่ทีนี้เธอไม่ได้รับการสั่งสอนอย่างนั้น ตั้งแต่พระพุทธเจ้าสอนไว้อย่างนั้น คนมันเปลี่ยนแปลงไปเสีย เราเป็นลูกเมืองตำปรื้อ มีพุทธศาสนาเจริญมานานแล้ว พุทธศาสนาสอนให้รักสากล พุทธศาสนามหายานถือคติโพธิสัตว์รักสากลรักทุกคนรักตลอดสากลจักรวาล อธิษฐานว่าถ้าเพื่อนยังไม่พ้นทุกข์เราก็ยังไม่ยอม ไม่ยอมพ้นทุกข์จะช่วยกันเรื่อยไปให้พ้นทุกข์พร้อมๆ กัน นี่อุดมคติของโพธิสัตว์พุทธศาสนาอย่างมหายานครอบงำเมืองตำปรื้อสมัย ๑,๒๐๐ ปีมาแล้ว นี้เขาเรียกว่ามีความรักสากล ภาษา ภาษา ภาษาชาวบ้าน ภาษาพวกฝรั่ง Universal Love ความรักสากล ถ้าภาษาพระพุทธเจ้าว่า อัปปมัญญาเมตตา ความเป็นมิตรที่ไม่มีประมาณ อัปปมัญญาแปลว่าไม่มีประมาณ เมตตาแปลว่าความรัก ความรักที่ไม่มีประมาณคือทั่วไปหมดเต็มไปหมด ในพุทธศาสนาเราเรียกว่า อัปปมัญญาเมตตา ภาษาฝรั่งว่า Universal Love ภาษาจริยธรรมฝรั่งที่มีจริยธรรมหรือนักจริยธรรมพูดไว้ในภาษาฝรั่ง ไม่ได้หมายความว่าพวกฝรั่งมีเมตตาสากลนะ ฝรั่งจะมี ฝรั่งสมัยนี้หายากที่จะมีเมตตาสากล มีแต่ความเคียดแค้นสากลจะฆ่าเพื่อนให้หมดทั้งโลก ข้อที่หนึ่ง Happiness ความสุขแท้จริง ข้อที่สอง Perfection ความเต็มเปี่ยมแห่งความเป็นมนุษย์ ข้อที่สาม Duty for duty success หน้าที่เพื่อประโยชน์แก่หน้าที่ ข้อที่สาม อ่า, ข้อที่สี่ Universal Love ความรักสากล เขาถือว่านี่คือสิ่งสูงสุดดีที่สุดสำหรับมนุษย์ต้องมีต้องได้ ไม่ใช่เห็นแก่ตัวเห็นแก่เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ แต่เป็นเรื่องอย่างเดียวกับพุทธศาสนา คือความชนะกิเลสชนะตัวกูของกูแล้วก็เห็นแก่ธรรมะเห็นแก่ผู้อื่น ต่อสู้จนขนาดที่เรียกว่าไม่เห็นแก่ตัวแล้ว กิเลสไม่เห็นแก่ตัวถูกทำลายหมด มีชัยชนะจึงมีความสุขอยู่ได้ มีความเต็มแห่งความเป็นมนุษย์ได้ ทำหน้าที่เพื่อธรรมะได้ มีความรักสากลได้ เธอช่วยจำไว้ให้ดี ในฐานะส่วนตัวถ้าจะเอาความดับทุกข์ก็ต้องข้อนี้ ในฐานะที่เธอจะต้องพูดกันพูดกันด้วยปากนี่โต้เถียงกัน นี่ก็ เธอก็ลองใช้ข้อนี้ดูไม่ ไม่จนไม่แพ้ เกิดมาทำอะไร เกิดมาเพื่อได้สิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ นั่นนะคืออะไรคือความสุขแท้จริง คือความเต็มแห่งความเป็นมนุษย์ คือทำงานเพื่อธรรมะและมีความรักสากล นี่เราว่าดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ ไอ้เรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติหมาก็ทำเป็น เราพูดไว้อย่างนี้เลย เราไม่บูชา นี่ฝากไว้แก่พวกคุณที่เป็นลูกเมืองตำปรื้อ ผมด้วยไม่ใช่เพียงแต่คุณ พวกบางกอกเขาจัดไว้เป็นพวกเมืองตำปรื้อ ตั้งแต่หลังสวนไชยาลงไปสุดปักษ์ใต้โน่น เรียกว่าเมือง เมืองตำปรื้อ พวก เวลาพูด แล้วเขาถามทำพรื๊อ ทำพรื๊อ มันเอาอันนี้ไปล้อ เมืองทำพรื๊อ รักษาเกียรติของเมืองตำปรื้อให้สมกับที่ว่ามีแล้วตั้ง มี มีความเจริญแล้วตั้ง ๑,๐๐๐ กว่าปี เมืองบางกอกยังอยู่ใต้น้ำ เมืองตำปรื้อนี่เจริญด้วยพระธาตุและศาสนา และก็มีจิตใจสูง มีธรรมะเห็นแก่ธรรมะเกิดมาเพื่อธรรมะต่อสู้เพื่อธรรมะ เล่าเรียนนี้ก็เพื่อธรรมะ เล่าเรียนมหาวิทยาลัยนี่ก็เพื่อธรรมะอย่าเล่าเรียนเพื่อปากเพื่อท้องของตัว เพื่อธรรมะไปเรื่อยเพื่อความดีเป็นส่วนรวมไปเรื่อย ให้ตัวเราเล็กนิดเดียว เพื่อนมนุษย์ทั้งแหละ ควรสนใจ เกิดมาเพื่อได้สิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ และจำไว้ว่าควรจะได้ก่อนที่ดีที่สุดและที่มนุษย์ควรจะได้ และถึงลงมาที่มนุษย์สามารถจะได้ เพราะว่าควรจะได้นี่บางทีมันไม่สามารถจะได้ก็ได้เอาไม่ได้ก็ได้ แต่ว่าควรจะได้แต่เอาไม่ได้ ไม่ใช่ ต้องหมายถึงสิ่งที่เอาได้ด้วยมันควรจะได้และเอา เอาได้ด้วย ควรจะได้และสามารถจะได้และถ้าได้แล้วไม่เสียชาติเกิด ให้มันจำกัดตายตัวลงไปนี่ ถ้าไม่ได้เสียชาติเกิด ถ้าได้ไม่เสียชาติเกิด สิ่งนี้ควรจะได้และสิ่งนี้อยู่ในวิสัยที่เราจะต้องเอาได้ ถ้าได้แล้วไม่เสียชาติเกิด ถ้าไม่ได้เสียชาติเกิด แต่ว่าจริงมันเป็นเรื่องที่เด็กๆ เข้าใจไม่ได้ เป็นเรื่องที่เด็กๆ เข้าใจยากเข้าใจไม่ได้ ถ้าเราเป็นเด็กเราเข้าใจไม่ได้ นี่เราก็เล่าเรียนมาพอสมควรแล้ว ควรจะพ้นสภาพเด็กควรจะเข้าใจได้ ควรจะเริ่มเข้าใจได้ เด็กๆ ไม่ชอบเพราะเข้าใจไม่ได้ เด็กๆ ชอบกินชอบนอนชอบกินชอบกาม อะไร นั่นมันเด็กๆ ไม่อาจจะชอบอุดมคติสูงสุดนี้ แต่เรามันพ้นความเป็นเด็กแล้ว ถ้าใครว่าเป็นเด็กเราโกรธ เพราะเธอเป็นหนุ่มแล้วเป็นผู้ใหญ่แล้วพ้นความเป็นเด็กแล้ว มันต้องชอบสิ่งที่สูงขึ้นมากว่าที่เด็กชอบ มันไม่ต้องไปมัวหลงเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติมาหลงในอุดมคติที่แท้จริง สิ่งสูงสุดที่มนุษย์ควรจะได้ คือคติทางกายทางวาจาทางใจมีความสุขมีความเต็ม เห็นแก่ธรรมะไม่เห็นแก่ตัว นี่ถึง ถ้าสมมติว่าพวกคุณยังหนุ่มเกินไป เข้าใจไม่ได้ผมก็ต้องพูด ถึงแม้เห็นว่าคุณนี่ยังหนุ่มหรือค่อนข้างเป็นเด็กจึงเข้าใจสิ่งนี้ไม่ได้ผมก็ต้องพูดเพราะเป็นหน้าที่ ไม่อย่างนั้นก็ไม่ต้องเป็นอาจารย์ เป็นอาจารย์ต้องพูดสิ่งที่ลูกศิษย์ หรือนักเรียนยังเข้าใจไม่ได้ แล้วพูดให้เข้าใจได้ ถ้าอาจารย์ไม่พูดเรื่องนี้แล้วพูดเรื่องอะไร แล้วจะมีประโยชน์อะไรกับลูกศิษย์ ฉะนั้นจึงต้องพูดเรื่องที่คุณอาจจะไม่ชอบก็ได้ พวกคุณอาจจะไม่เข้าใจก็ได้ แต่ผมต้องพูด แล้วต้องพูดตรงๆ จริงๆ เพราะเรามันเป็นเพื่อนรับผิดชอบร่วมกันของเมืองตำปรื้อ อย่าทำเสียชื่อเมืองตำปรื้อ ไม่ยอมฉะนั้นต้องพูด เรื่องที่อาจจะไม่ชอบหรืออาจจะเข้า ใจไม่ได้ พูดจนเข้าใจได้แล้วพูดจนลุกขึ้นต่อสู้พร้อมๆ กันเลย ช่วยกู้เกียรติหรือเครดิตของเมืองตำปรื้อไว้ให้ได้

ในวันนี้ก็พูดถึงข้อว่า เกิดมาทำอะไร เกิดมาเพื่อได้สิ่งที่ควรจะได้และที่ดีที่สุดแหละ แล้วก็ระบุหัวข้อไว้อย่างนี้วันหลังแล้วก็ค่อยพูดกันต่อ ให้เข้าใจยิ่งขึ้นเข้าใจยิ่งขึ้นแล้วคุณจะชอบ คุณจะชอบสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ ฉะนั้นวันนี้ถ้าไม่เข้าใจก็ยังไม่ชอบเอาไปคิด เอาไปนอนคิดเอาไปพยายามคิด แล้วจะชอบ เพราะว่าสิ่งนี้มันดีที่สุดจริงๆ มันไม่มีสิ่งไหนดีกว่าสิ่งนี้ ผมบวชมา ๔๐ กว่าปีแล้วนะ พวกคุณยังอายุไม่ถึง ๔๐ ผมนับตั้งแต่บวชไม่นับก่อนบวช บวชมา ๔๕ ปี สนใจแต่เรื่องนี้ ตั้งแต่แรกบวชมาเลย สนใจว่าอะไรมันดีที่สุด แล้วเขาบวชกันเขามาหาอะไรกันถึงจะดีที่สุด มันพบแต่เรื่องนี้ เพราะฉะนั้นยืนยันว่าสิ่งนี้มันพิสูจน์เท่าไหร่ ยิ่งพิสูจน์เท่าไหร่ ยิ่งเห็นว่าดีที่สุดเท่านั้น ฉะนั้นขอให้สนใจเอาไปคิดนึกให้มองเห็นว่ามันดีที่สุดจริงๆ แล้วพยายามต่อสู้เอาให้ได้ ทำลายอุปสรรคไอ้ความชั่วความไม่ดีไปเสียให้หมด แล้วมันก็ชนะแล้วมันก็ได้สิ่งนี้แหละ คือชัยชนะของเราของมนุษย์ของพุทธบริษัท

วันนี้สรุปความแล้วว่า พูดเรื่องเกิดมาทำอะไร โดยทั่วไปทุกคนต้องคิดปัญหานี้ ทีนี้พิเศษในฐานะเป็นลูกเมืองตำปรื้อนี้กิดมาทำอะไรจะเหมาะสม เกิดมาเพื่อชนะแล้วแหละ เพื่อชัยชนะที่จะสมกับเกิดในเมืองตำปรื้อ ที่มีพุทธศาสนามากว่า ๑,๒๐๐ ปีอย่าไปมัวหลงเรื่องกินเรื่องกามเรื่องเกียรติ แต่ว่าอุทิศอุดมคติสูงสุด ชนะ เอาชนะกินชนะกามชนะเกียรติไม่บูชาไม่หลงใหล บูชาสิ่งที่ดีที่สุดคือความเต็มเปี่ยมแห่งความเป็นมนุษย์ ที่ชนะแล้วมีความสุขอยู่แล้วทำงานเพื่อธรรมะ แล้วก็รักเพื่อนสัตว์เกิดแก่เจ็บตายด้วยกันทุกคน นี่เกิดมาเพื่อสิ่งนี้ นั่นแหละพอกันทีสำหรับเวลาบางคนง่วงนอนแล้ว