ผมขอแสดงความยินดีเป็นข้อแรก ในการที่ท่านทั้งหลาย ได้ประกอบพิธีวุฎฐานวิธี ออกจากอาบัติ ในลักษณะนี้ที่เรียกกันว่า อยู่ปริวาสออกอาบัติสังฆาทิเสส เป็นการรักษาวินัยกรรม หรือประเพณีที่จะต้องทำทางวินัยให้ยังคงมีอยู่ และเป็นโอกาสให้ผู้ที่ประสงค์จะทำ ได้มีโอกาสทำได้โดยสะดวก และขอให้พยายามทำให้ถูกต้องตามตัวบทของพระวินัยโดยแท้จริงยิ่งๆขึ้นไป  ถ้าว่าเป็นเรื่องปกปิดอาบัติ มันต้องอยู่ปริวาสมากเกินไป ฉะนั้นพอต้องอาบัติแล้วรีบแจ้งเสียภายในวันนั้น คืนนั้น แล้วก็เก็บอาบัติไว้สำหรับขอ การออกอาบัติมันก็ยังได้  มันไม่ต้องอยู่ปริวาสนานเท่าที่ปกปิดอาบัติ นี่ขอให้จำกันไว้ ก็จะเป็นการกระทำถูกต้องตามพระวินัย มีพระพุทธประสงค์ให้ช่วยตักเตือนซึ่งกันและกัน ให้ยังกันและกันให้ออกจากอาบัติ นั้นจะเป็นการเจริญของพระศาสนา บริษัทของพระผู้มีพระภาคเจ้าตั้งอยู่ได้ด้วยอาการอย่างนี้  นี่ก็เป็นการยังกันและกันให้ออกจากอาบัติ พร้อมกันกับการตักเตือนว่ากล่าวสั่งสอนซึ่งกันและกัน  ถ้ายังมีการกระทำอย่างนี้อยู่ จะเป็นเหตุให้สังฆบริษัทนี้ตั้งอยู่ได้ตลอดกาลนาน ดังนั้นประโยชน์ที่ได้แก่พระศาสนาเป็นส่วนรวม และควรจะมองไปถึงประโยชน์ที่จะพึงได้เป็นส่วนตัวแต่ละคนๆ แต่ละคนจะได้มีนิสัยไม่ปกปิดความผิด  จะเป็นผู้เปิดเผยความผิดของตน และมันก็เป็นเรื่องง่ายที่ว่าสังคมมันจะอยู่โดยที่ไม่มีใครเป็นคนคดโกง เป็นคนลับลมคมใน มันเป็นสังคมที่เปิดเผย จะไม่ดื้อ จะไม่เถียง ต่อสู้เพื่อปกปิดความชั่วของตน  ดังนี้ก็เป็นเรื่องที่ได้เฉพาะคน ได้ทั้งประโยชน์ส่วนบุคคลและประโยชน์ส่วนรวม จึงขอแสดงความยินดี อนุโมทนา ในการที่ได้ช่วยกันจัดช่วยกันทำให้มีปริวาสกรรม ดังที่กล่าวแล้ว

สมัยก่อนผมบวชหรือแรกบวชก็ยังมีอยู่มาก มีอยู่เป็นประจำทุกปี ที่พุมเรียงเขามีดอนวาส เขาเรียกดอนวาส ดอนที่พระเข้าไปอยู่ปริวาสกัน อยู่ในเขตวัดคุ้มบนเดี๋ยวนี้ แล้วก็หายไป หายไปจนไม่มีการกระทำ จนไม่มีผู้กระทำ หรือจัดปริวาสกรรม เดี๋ยวนี้ได้กลับทำกันขึ้นอีก กลับมีมาอีก ก็ดี ก็เป็นการดี จะได้เป็นโอกาสให้ผู้ที่ต้องการจะออกอาบัติจะได้ออกอาบัติ แต่ได้ยินว่าเดี๋ยวนี้ การกระทำปริวาสกรรมนี่ เขาขยายออกไปมากจนเป็นโอกาสทำบุญทำทานกันเป็นการใหญ่ มีการแสดงธรรมเช้าเย็นเป็นการใหญ่หลายวันหลายคืน มีมาทำกันอย่างนั้น ทางพัทลุง สงขลาอะไรก็มี ว่าเป็นโอกาสที่จะให้ได้เรียกประชาชนมายังวัดนี้มาก จำนวนมากเป็นการใหญ่ มิฉะนั้นเขาไม่มา พอรู้ว่าทำปริวาสนี่ เขาพอใจ เขายินดี เขาเลื่อมใส มา มาง่าย มามาก เลยได้โอกาสที่จะแสดงธรรมสั่งสอนธรรมะ ประกาศธรรมะ บวกเข้าไปในเรื่องของปริวาส และทำบุญทำทานกันเป็นการใหญ่ด้วย ก็นับว่าดี

เดี๋ยวนี้เราหวังกันอยู่ว่าพระพุทธศาสนาจะกลับรุ่งเรืองขึ้น ความรุ่งเรืองจะค่อยๆกลับมาสู่พระพุทธศาสนา มันก็เห็นอยู่ว่ามันน่าจะเป็นได้ เพราะว่าทุกอย่างได้รับการปรับปรุงแก้ไข การเล่าเรียนก็ดี การสวดมนต์ก็ดี การอะไรก็ดี เรียกว่าทุกอย่างก็ว่าได้ ได้รับการเอาใจใส่ปรับปรุงให้ดีขึ้นๆๆ รวมทั้งปริวาสกรรมซึ่งมันหายไปนาน มันก็กลับมา จึงมีหวังว่าทุกอย่างจะดีขึ้นเพื่อพระพุทธศาสนาจะได้รุ่งเรืองขึ้นอีกครั้งหนึ่ง จึงเป็นที่น่ายินดี

ผมก็ขอแสดงความยินดีที่สมัครทำปริวาสกรรมกันอีก  และเชื่อว่าจะคงทำกันเป็นระเบียบยิ่งขึ้นๆต่อไปข้างหน้า เป็นการส่งเสริมพุทธศาสนาในรูปของการปฏิบัติ  ไอ้เรื่องปริยัติก็มี มี มีอยู่เต็มที่ นี้การปฏิบัติก็จะได้มีเต็มขึ้นมา และต่อไปเรื่องปฏิเวท คือผลของการปฏิบัติก็จะได้มีอีก ก็จะได้กลับมาอีก จึงเป็นที่น่ายินดี ขอให้ช่วยกันเต็มที่ ตามที่จะช่วยได้ เราจะช่วยกันได้อย่างไร ก็ช่วยกัน นี่มันเป็นเรื่องของปริวาสกรรม   ทีนี้ก็อยากจะพูดเลยไปถึงเรื่องเกี่ยวเนื่องกัน คือการส่งเสริมพระพุทธศาสนา  เมื่อต่างคนต่างกลับไปสู่ถิ่นฐานของตนแล้ว  ก็ช่วยกันชี้แจง ชี้แจงชักจูง ให้ทายก ทายิกา ภิกษุสามเณรนี้เห็นประโยชน์ของการที่ได้ทำปริวาสกรรมและอื่นๆ  ปริวาสกรรมนี้ก็สำคัญ เพราะเป็นอาบัติที่ปกปิดกันมานาน ถ้ามีอาบัติปกปิดอยู่ มันไม่มีทางก้าวหน้าในทางจิตใจ ดังนั้นให้เขาทุกคนแสวงหาโอกาสทำเสียให้หมดปัญหาไป  ทีนี้ก็มาตั้งหน้าตั้งตาประพฤติปฏิบัติตามที่ได้เล่าเรียนมา นักธรรมตรี นักธรรมโท นักธรรมเอกก็ได้เล่าเรียนกันมาแล้ว  ยังเหลือแต่ปฏิบัติ ที่จริงเพียงนักธรรมโท ถ้ารู้จริง เรียนจริง รู้จริงเพียงนักธรรมโทก็ปฏิบัติได้ ปฏิบัติได้โดยสะดวก ดังนั้นก็ไปฟื้นความรู้ หรือว่าเรียนกันเสียใหม่ รื้อฟื้นความรู้ให้พอสำหรับจะปฏิบัติ ปฏิบัติตน เมื่อยังเป็นบรรพชิตอยู่ ยังไม่ลาสิกขา ก็ควรจะได้พยายามปฏิบัติตนให้สุดความสามารถ อย่าถือเสียว่าพ้นสมัยแล้ว พ้นสมัยของการบรรลุมรรคผลนิพพานแล้ว อย่าถือเสียอย่างนั้น มีการปฏิบัติชอบ เมื่อไร ที่ไหน มันก็มีผลแห่งการปฏิบัติที่นั่นและเมื่อนั้น  ต่อไปนี้เราก็หวังที่จะให้มี การปฏิบัติธรรมะสูงขึ้นไป สูงขึ้นไปจากวินัย สูงขึ้นไปจากวินัย มันก็จะมีธรรมะเต็มครบขึ้นมา คือจะมีทั้งธรรมและทั้งวินัย ต้องธรรมะและวินัย ทั้งธรรมะและวินัยจึงจะเป็นพรหมจรรย์แห่งพระศาสนา ปฏิบัติส่วนวินัยดีที่สุด แล้วก็ปฏิบัติส่วนธรรมะให้ดีที่สุด ก็จะมีพรหมจรรย์คือพระศาสนาเต็มรูปเต็มแบบอย่างเดิมกลับมาอีก ดังนั้นขอให้พยายามต่อไป อย่าได้หยุดเสีย อย่าให้มาชะงักงันเสีย ให้มันมีก้าวหน้าเรื่อยๆไป ในการเรียนปริยัตินั้นมันก็รู้ว่าจำได้ แต่มันยังไม่รู้ชนิดที่เรียกว่ารู้ด้วยจิตใจ รู้ด้วยภายในจิตใจ รู้อย่างเป็นการเจริญภาวนา มันต้องปฏิบัติตามที่เรียนนั้นอีกทีหนึ่ง ทีนี้ก็ไม่ต้องการครูบาอาจารย์มากเหมือนปริยัติ การปฏิบัตินี่ไม่ต้องการครูบาอาจารย์มากเหมือนปริยัติ คือขอให้ปฏิบัติเท่านั้นมันจะสอนให้เอง ให้ลงมือปฏิบัติเถอะ มันจะค่อยๆ บอกไปเอง บอกไปเองว่าผิดถูกอย่างไร ผิดถูกอย่างไร เพราะถ้าผิดมันก็ไม่ได้ผลนะ ต้องแก้ไขปรับปรุงกันใหม่ มันก็เริ่มถูก แล้วมันก็เริ่มได้ผล การปฏิบัติมันจะสอนให้ในตัวปฏิบัตินั้นเอง ไม่ต้องกลัวว่าจะไม่มีครูบาอาจารย์ เป็นอย่างนี้ทั้งนั้น สำหรับการปฏิบัติโดยตรง มันจะเป็นการสอนอยู่ในตัวมันเอง ต้องอดทน ต้องใช้เวลานาน ต้องทำซ้ำๆๆๆ เมื่อยังไม่ได้ผลก็ทำซ้ำๆๆๆ เรื่อยไป จนกว่าจะได้ผล มันต้องการความอดทนเป็นระยะยาว ถ้าว่าภิกษุของเรากลับมามีหลัก มีเกณฑ์ มีการปฏิบัติกันอย่างนี้อีกนั่นแหละคือที่เรียกว่าพระพุทธศาสนาจะกลับรุ่งเรือง พระพุทธศาสนาจะกลับรุ่งเรือง โดยถือว่าเป็นโชคดีที่เราเกิดมาในโอกาสในจังหวะที่เหมาะ ที่สามารถจะช่วยกันทำให้พระพุทธศาสนา กลับรุ่งเรือง ทั้งโดยธรรมะและโดยวินัยคือมันสมบูรณ์ ดังนั้นอะไรจะทำได้เท่าไร ก็ทำแหละ จะทำได้ แม้แต่จะเล็กน้อย แม้จะทำได้เพียงเล็กน้อยก็ทำเถอะ เพราะว่ามันขาดอยู่เพียงเล็กน้อย เมื่อทำเล็กน้อยนั้นแล้วมันก็เต็ม นั่นอุตส่าห์มานะพยายามอดกลั้นอดทน ทำแม้จะทีละเล็กทีละน้อย ทีละเล็กทีละน้อย มันก็เต็มได้ซักวันหนึ่ง ดังนั้นจึงขอแสดงความยินดี ว่ามันมีนิมิตมีลางบอกล่วงหน้าว่ามันจะดีขึ้น จะดีขึ้น ที่เราช่วยกันทำอย่างนี้ มันเป็นนิมิตบอกล่วงหน้าว่ามันจะดีขึ้น จะดีขึ้น ฉะนั้นขอให้ช่วยพยายามทำกันต่อไปให้มันดีขึ้นจริงๆ นี่ก็เรียกว่าเป็นการทำอย่างเป็นกิจจะลักษณะอันหนึ่ง ควรจะจดจำไว้ในใจ กำหนดจดจำไว้ในใจ ให้มันดียิ่งๆขึ้นไป อย่าให้มันถอยหลัง แล้วที่เราคิดว่ามันมีโอกาสช่วยกันส่งเสริมพระพุทธศาสนานั้น ก็จะเป็นความจริงโดยแน่นอน คือเราจะทำกันได้จริงในการทำให้พระพุทธศาสนากลับรุ่งเรืองขึ้นมา ทีนี้มันก็มีแต่จะต้องใช้ความอดกลั้นอดทน ถ้าไม่ใช้ความอดกลั้นอดทนแล้วมันก็จะแหลกลาญหมด ถ้าไม่มีความอดกลั้นอดทนแล้ว วินัยก็รักษาไว้ไม่ได้ ธรรมะมันก็ไม่เกิดขึ้นถ้าไม่มีความอดกลั้นอดทน ดังนั้นวินัยจะมีอยู่ ธรรมะจะมีอยู่ก็เพราะความอดกลั้นอดทน ตามหลักที่กล่าวถึงเรื่อง ขันติพลัง ว ยตีนัง มากมายเกี่ยวกับอานิสงส์ของขันตีเป็นกำลังของผู้บำเพ็ญพรต บำเพ็ญพรตชนิดไหนก็ตาม ในพุทธศาสนาก็ตาม นอกพุทธศาสนาก็ตาม ไม่ว่าพรตชนิดไหนคือไม่ว่าวัตรปฏิบัติชนิดไหนต้องมีขันตี เป็นกำลัง ถ้าไม่อดทน มันก็รักษาวินัยไว้ไม่ได้ ถ้าไม่อดทน มันก็ไม่ปฏิบัติธรรมะได้ แล้วการรบสู้กับกิเลสนั้น มันยืดยาว มันยืดเยื้อ ถ้าเราไม่มีความอดทนพอ มันก็สู้ไม่ได้  มันก็สู้กิเลสไม่ได้ มันก็พ่ายแพ้แหละ วิ่งกลับบ้าน ดังนั้นขอให้ปลง ปลงใจเอาไว้ล่วงหน้าเลย เอาเป็นว่าตายเป็นตาย มันต้องให้สำเร็จ คือไม่ยอมแพ้เรียกว่าอดทน มันจะบีบคั้นสักเท่าไรก็จะต้องอดทน กิเลสมันจะบีบคั้น ดึงกลับไปสู่ความต่ำ ความทราม ความต่ำ เราก็อดทน ก็ต่อสู้ ก็ไม่ยอม ให้มันชนะได้ในตอนแรกได้ซักครั้ง เดี๋ยวต่อไปมันจะชนะเรื่อย โดยมากมันกระโจนแพ้กันตั้งแต่ทีแรก ยกแรกเอง มันก็ยอมแพ้ซะแล้ว เรียกว่าตายแล้ว แพ้แล้ว ตายแล้ว ก็ไม่มีตัวที่เข้มแข็งเหลืออยู่ เพราะมันแพ้กันง่ายๆ เพราะมันตายกันง่ายๆ มันไม่มีตัวที่เข้มแข็งจะเหลืออยู่ ถ้าเราฮึดขึ้นมา เราไม่ยอมแพ้ เราต่อสู้เรื่อยไป มันก็จะเหลืออยู่มาก ข้อสำคัญให้มันพอใจยินดีในการที่เป็นอยู่อย่างนี้แล้วว่ามันเป็นประเสริฐที่สุดนะ ไม่ใช่ไปมีเงิน มีของ มีลูก มีเมีย มียศถาบรรดาศักดิ์ มีอำนาจวาสนา แล้วมันจะดีที่สุดไม่ได้ มันสู้พรหมจรรย์ไม่ได้ พรหมจรรย์ที่ไม่มีทรัพย์สมบัติอะไรนี่ ประเสริฐสุดกว่าไอ้ความเป็นอย่างนั้น หรือเขาใช้คำว่ากว่าความเป็นจักรพรรดิ  ในพระบาลีมีว่า ประเสริฐกว่าความเป็นจักรพรรดิ อัตติ รัชเช นะตัง วะรัง (นาทีที่ 23:41) ดีกว่าความเป็นจักรพรรดิ แม้จะถือบาตรขอทานอยู่ การที่ฝึกให้ทำอะไรด้วยความยากลำบาก ให้อดทนมากๆเข้าไว้นี่ดี รวมทั้งการทำปริวาสกรรมนี้ด้วยอย่างหนึ่ง แล้วก็มีหลายอย่าง หลายอย่างที่จะต้องทำด้วยความอดกลั้น อดทน เข้มแข็ง อุทิศเพื่อพระศาสนา มันต้องมีความอุทิศเพื่อสิ่งสูงสุด ความจงรักภักดีต่อสิ่งสูงสุด ความเคารพต่อสิ่งสูงสุด มันจึงจะเข้มแข็งอยู่ได้ ถ้าเราไม่อุทิศต่อพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์กันจริงๆแล้ว มันจะเข้มแข็งอยู่ไม่ได้ มันจะยอมแพ้ มันจะหนีกลับเข้าสภาพที่เรียกว่าต่ำ ธรรมดา จึงขอแสดงความหวังว่า ที่เราได้อุตส่าห์กระทำปริวาสกรรม เป็นต้นนี้ก็ดี ให้มันเป็นไปเพื่อความเข้มแข็ง เพื่อการต่อสู้ เพื่อความอยู่รอดของสังฆมณฑล คือจะมีภิกษุผู้เข้มแข็งเหลืออยู่ในพระศาสนานี้ ในโลกนี้ ขอให้มีการอดกลั้นอดทน ให้มีความเสียสละจึงจะทนได้ ให้มีความจงรักภักดีต่อสิ่งสูงสุดคือพระรัตนตรัย หรือจะเรียกว่าต่อธรรมะอันสูงสุด ซึ่งพระพุทธเจ้าก็ทรงเคารพ  ซึ่งพระพุทธเจ้าเองก็ยังทรงเคารพ อย่าว่าแต่เราเลย นั่นนะคือสิ่งสูงสุด ซึ่งเราจะต้องจงรักภักดี  คือประพฤติให้ได้ตามกฎเกณฑ์อันนั้น มีผู้ที่ประพฤติได้มีอยู่ในโลก ไม่เป็นหมัน เอาแหละขอให้อธิษฐานจิต ตั้งจิต ประคับประคองจิต ยกจิตของตัวเอง ให้มันเข้มแข็งขึ้นมาแต่ในทางที่สูงอย่างนี้ แล้วชีวิตนี้ของเราคนหนึ่งนี้ จะประเสริฐ จะสูงขึ้นๆ จนถึงความประเสริฐเป็นแน่นอน นี่ผมขอกล่าวอย่างนี้  ที่ว่าให้ให้โอวาสบ้าง ก็ขอกล่าวอย่างนี้ว่า ฝึกแล้ว ฝึกความอดกลั้นอดทนเข้มแข็งแล้ว ขอให้อดกลั้นอดทนและเข้มแข็งต่อไป เรื่อยไป ๆๆ  จนถึงที่สุดของหน้าที่ที่เราจะต้องทำ แล้วคงจะได้รับผลสูงสุด ไม่เสียทีที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์และพบพระพุทธศาสนา  ฉะนี้ขอแสดงความรู้สึกอย่างนี้ และถือว่านี่คือโอวาทในฐานะที่ได้บวชก่อน บวชนาน บวชก่อน มีความรู้สึกอะไรบ้างในสิ่งที่ผ่านมาแต่หนหลังก็มาบอกกล่าวกัน  ดังนั้นขอให้ทุกคนมีความเข้มแข็ง ปฏิบัติตามร่องรอยที่อุปัชฌาย์อาจารย์แต่กาลก่อนโน้น ได้ทำตามสืบๆ ๆ ๆ กันมาจนถึงบัดนี้ และเราก็จะรับช่วงต่อไป ในที่สุดนี้ ขออวยพรให้ท่านทั้งหลายทุกคน จงมีศรัทธาตั้งมั่น มีวิริยะความพากเพียร มีความกล้าหาญ มีความเข้มแข็ง ในการปฏิบัติหน้าที่ของตน ของตน แล้วเป็นผู้เจริญงอกงามอยู่ในพระพุทธศาสนา ทุกทิพาราตรีกาลเทอญ.