กระผมขออนุโมทนาในการกระทำของเพื่อนสหธรรมิกทั้งหลาย และโดยส่วนตัวก็ขอขอบพระคุณ วันนี้เรียกว่าวันเยี่ยมสวนโมกข์ ถือว่าเป็นวันแสดงความยินดีต่อกิจกรรมของสวนโมกข์หรือที่มีอยู่ในสวนโมกข์  ก็คือการสืบอายุพระพุทธศาสนานั่นเอง เราพยายามทุกอย่าง ทุกทาง ที่จะทำให้พระพุทธศาสนาแผ่ไพศาลออกไปสู่โลกในยุคที่น่าอันตราย ด้วยความเห็นแก่ตัวกำลังครอบงำโลก วัตถุนิยมกำลังครอบงำโลก วัตถุนิยมส่งเสริมความเห็นแก่ตัว ความเห็นแก่ตัวเกิดมาจากวัตถุนิยม จึงประกาศสงครามกับวัตถุนิยมและความเห็นแก่ตัว 

หวังว่าเพื่อนสหธรรมมิกทั้งหลายก็จะได้มองเห็นข้อเท็จจริงอันนี้ และก็พยายามกระทำอย่างนี้เพื่อผลอย่างเดียวกันนี้ อย่างนี้แล้วการมาสู่สถานที่นี้ในวันนี้ ในลักษณะอย่างนี้ก็ไม่เป็นหมัน แต่จะเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่ทุกฝ่าย และเป็นประโยชน์แก่พระศาสนา ทำความเข้าใจกันให้เป็นอย่างยิ่งให้ดีที่สุดตามโอกาสนี้ที่จะทำได้  เพื่อช่วยกันทำการสืบอายุพระพุทธศาสนา ดังที่กล่าวที่มาแล้ว สืบอายุพุทธศาสนาไม่ได้หมายความว่าให้พระศาสนามีอยู่เฉยๆ แต่ว่าให้พระศาสนากำจัดทุกข์ เป็นประโยชน์แก่ทุกคนที่อยู่ในโลก ฉะนั้นขอได้โปรดมองเห็นข้อนี้แล้วก็พยายามสามัคคี ทำความสามัคคีกลมเกลียวกันเพื่อประโยชน์อันนี้ด้วยกันจงทุกๆท่าน

ตามธรรมเนียมที่ว่ามาเยี่ยมหรือมาทำวัตรนี้ก็ต้องมีโอวาท ที่กระผมนึกถึงอยู่ก็คือผู้บวชใหม่ ภิกษุ สามเณรที่บวชใหม่ ขอฝากความหวัง ความตั้งใจ ว่าจะเป็นผู้ประพฤติปฏิบัติตนในลักษณะที่เป็นการสืบอายุพระศาสนา อย่าได้ทำอะไรไปในลักษณะที่เป็นการตัดทอนหรือทำลายอายุพระศาสนาเลย จงเป็นผู้มีความเคารพในที่ที่ควรเคารพ จงเป็นผู้ที่ควรอดโทษซึ่งกันและกัน และจงเป็นผู้แลกเปลี่ยนส่วนบุญหรือความดีแก่กันและกันโดยไม่มีความอิจฉาริษยา

ถ้าภิกษุหนุ่มสามเณรประพฤติโดยหลัก ๓ ประการนี้ซึ่งเป็นใจความของการทำวัตรแล้ว ก็จะหวังได้ว่า  คนดีจะเกิดขึ้นในหมู่สงฆ์ จะไม่มีการทะเลาะวิวาท แม้แต่สามเณรตัวน้อยๆ ซึ่งยังไม่ได้เล่าเรียนอะไรก็จะไม่ทำการวิวาท จะไม่ทำการดื้อดึงแก่ครูบาอาจารย์ และจะเป็นผู้มั่นคงในการปฏิบัติธรรมวินัย ไม่ต้องมีความทุกข์ที่เกินจำเป็น ไม่จำเป็นที่จะต้องมีความทุกข์ เราเป็นมนุษย์อย่าทำสิ่งที่เป็นความเลวร้าย แล้วจะต้องรู้สึกละอายเมื่อได้ทำสิ่งที่เป็นความเลวร้าย บางทีละอายไปถึงสัตว์เดรัจฉานซึ่งมันไม่ค่อยจะได้ทำความเลวร้ายอะไร ความเป็นอันธพาลกลับมามีในหมู่มนุษย์ 

ทีนี้เราเป็นบรรพชิต เป็นภิกษุ สามเณร ก็จะต้องทำได้ดีกว่านั้นคือจะต้องไม่มีความทุกข์ ต้องไม่มีความเลวร้าย โดยส่วนตัวต้องไม่มีความทุกข์ โดยส่วนสังคมต้องไม่มีการเบียดเบียนซึ่งกันและกัน และก็เห็นประโยชน์ของส่วนรวม หรือของพระศาสนา หรือของโลกทั้งสิ้น นี่ขอแสดงความหวังอย่างเต็มที่ในการที่เราจะยังคงมีชีวิตร่วมกันอยู่ในโลกต่อไปในอนาคต จะได้มีการกระทำที่เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน เข้ากันได้ในการช่วยทำนุบำรุงพระศาสนา 

นี่ผมก็รู้สึกอนุโมทนาในการที่ได้มาเพื่อพบปะกันในวันนี้ โดยธรรมวินัยเป็นสิ่งที่ถูกที่ควร โดยส่วนตัวก็ขอขอบพระคุณในการที่ได้มาเยี่ยมเป็นประจำปีอย่างนี้ ในที่สุดนี้ขอแสดงความหวัง รวมทั้งที่เรียกกันว่าอำนวยพรน่ะ ให้ภิกษุ สามเณร ผู้บวชใหม่ทั้งหลาย จงได้มีความเข้มแข็ง มีความกล้าหาญ มีความเชื่อมั่น ในการที่จะบังคับตนให้อยู่ในร่องรอยของพระวินัย และเจริญงอกงามตามพระธรรมวินัยนั้นอยู่ทุกทิวาราตรีกาลเทอญ

ส่วนโอวาทสำหรับภิกษุทั้งหลาย ขอร้องให้น้องท่านเป็นผู้พูด สำหรับภิกษุบวชใหม่ด้วย สำหรับ เอ่อ... ราชภัฎทั้งหลายด้วย สำหรับทุกๆคนด้วย ซึ่งพูดแทนพี่น้อง ...  (นาทีที่ 11.03)

พระภิกษุ สามเณรทั้งหลาย ผมได้รับอนุมัติจากพระเดชพระคุณหลวงพี่ท่าน เจ้าคุณพุทธทาสให้กล่าวธรรมิกคาถา (นาทีที่ 11.47) อะไรเล็กๆน้อยๆ เรียกว่าเป็นการแสดงความปีติยินดีที่พวกเราได้มารวมกันมากๆ ผมเองรู้สึกว่าเป็นเกียรติที่ได้รับใช้พระเดชพระคุณหลวงพี่ให้พูดกับบรรดาพระภิกษุสามเณรทั้งหลาย ซึ่งอาจจะรวมไปถึงพุทธบริษัทอื่นๆที่เป็นคฤหัสถ์ด้วย เราทั้งหลายได้มาร่วมกันในการประกอบพิธีทำวัตรซึ่งมีกำหนดประจำปีมาหลายปีมาแล้ว ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ควรแก่การสนับสนุนที่จะรักษาวัตรปฏิบัติอันนี้ให้ดำรงคงอยู่ตลอดไป

ทั้งนี้ก็เพราะเหตุว่า พระเดชพระคุณหลวงพี่นี้อยู่ในฐานะที่พอจะพูดได้ว่าเป็นสังฆบิดรของพวกเรา สังฆบิดรน่ะก็หมายความว่าเป็นพ่อของสงฆ์ การที่เรียกว่าเป็นสังฆบิดรหรือเป็นพ่อของสงฆ์นั้น ต่างก็พูดตามที่เราเข้าใจกันว่าเป็นพ่อของสงฆ์อย่างนี้ก็ ถ้าพูดถึงภาษาคำพูดของเราท่านอาจจะไม่สังฆบิดรตามความหมายเช่นนั้นได้ แต่ถ้าพูดถึงคุณธรรมตลอดจนถึงวัตรปฏิบัติของท่านที่ได้ทำตนให้เป็นตัวอย่างแก่พวกเราทั้งหลายนี้ ท่านอยู่ในฐานะที่เรียกว่าเป็นผู้นำ เรียกว่าถึงไม่เป็นพ่อของเราในทางเนื้อทางหนัง หรือว่าทางความหมายในทางคณะสงฆ์ที่เรียกว่าเป็นผู้อาวุโสสูงสุดก็ตาม แต่ว่าถ้าพูดถึงงานของท่าน การประพฤติปฏิบัติทั้งที่เกี่ยวกับส่วนตัวของท่านตลอดจนถึงเพื่อคุณ เพื่อประโยชน์ส่วนรวม ก็นับว่าท่านเป็นผู้ที่ได้กระทำกันก่อน วางตนเป็นตัวอย่างแก่พวกเรามาก่อน อยู่ในฐานะที่พอจะเรียกว่าเป็นพ่อของเราตามทัศนะนี้ก็ได้ 

เราทั้งหลายที่เกิดมาก็มีแม่ มีพ่อ มีเพื่อน มีฝูง มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกัน ในทางคณะสงฆ์ของเราก็มีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกันอย่างนั้น เราถือกันว่าผู้ที่บวชก่อน ที่เรียกว่าเป็นอาวุโส อยู่ในฐานะที่เป็นพ่อของสงฆ์ก็ได้ถ้าหากว่าเป็นผู้ที่มีอาวุโสสูงสุด หรือรองลงมาจากนั้นก็เรียกว่าเป็นผู้ที่อยู่ในฐานะที่เป็นพี่ของเรา หรือในกรณีที่ผู้บวชมาหลังเราก็เรียกว่าเป็นน้องของเรา เราผู้ซึ่งเป็นชาวพุทธเราถือพระรัตนไตรเป็นที่พึ่ง เราถือว่า  พระพุทธเจ้าเหมือนกันพ่อของเรา พระธรรมเหมือนกับแม่ของเรา พระสงฆ์เหมือนกับพี่น้องของเรา

ดังมีคาถาบาลีปรากฏอยู่ในที่บางแห่งที่ว่า พุทโธมาตา บิดาธรรมโม สังโฆพาตา ซึ่งแปลใจความว่าพระพุทธเจ้าเหมือนแม่ของเรา พระธรรมเหมือนกับพ่อ พระสงฆ์เหมือนกับเป็นพี่เป็นน้อง ฉะนั้นในหมู่ของคณะสงฆ์ก็ตาม ในหมู่ของศาสนิกชนก็ตามซึ่งเป็นคฤหัสถ์ก็ตาม ก็ได้ชื่อว่าเป็นพี่เป็นน้องกันไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง ในฐานะที่เราถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นสรณะเป็นที่พึ่ง เป็นพ่อเป็นแม่ เป็นพี่เป็นน้อง เราจึงอยู่ในฐานะเหมือนเป็นพี่น้องกัน 

การอยู่เป็นหมู่เป็นคณะ เป็นพวกเป็นหมู่ ตั้งแต่สังคมน้อยๆจนถึงสังคมใหญ่ๆ นี่เราจำเป็นที่จะต้องอยู่ด้วยความรักกัน เข้าใจดีในระหว่างกัน ด้วยความเคารพนับถือกัน ใครผู้ที่อยู่ในฐานะที่สูงกว่าเรา โดยทางใดทางหนึ่งโดยทางอายุ หรือว่าโดยทางฐานะ ฐานันดร์ศักดิ์ หรือว่าตามวิทยาการใดต่างๆ เราก็อาจจะนับว่าเป็นพี่หรือว่าเป็นพ่อของเราก็ได้ ในกรณีที่พระเดชพระคุณหลวงพี่ก็มีอายุพรรษาก็มาก และที่สำคัญที่สุดท่านได้เป็นศาสนกิจ คือบำเพ็ญประโยชน์ในทางพุทธศาสนาอย่างเป็นที่รับรองกันโดยทั่วๆไป 

อาตมาภาพหรือว่าผมนี้ก็ได้รับรู้กิจการงานของท่านมาตั้งแต่ต้น กระผมเองก็เคยมาอยู่กับท่าน ได้รับความรู้หลายสิ่งหลายอย่าง ทั้งทางปฏิบัติ หรือทั้งทางความรู้ แต่ที่สำคัญที่สุดก็คือได้เห็นปฏิปทาของท่าน โดยเฉพาะเกี่ยวกับการเผยแพร่พุทธศาสนา ได้ทำการเผยแพร่พุทธศาสนาอย่างที่เรียกว่าถวายชีวิต ไม่ได้คิดถึงแก่ความเหนื่อยยากลำบาก ซึ่งได้ปรากฏในปัจจุบันนี้ งานของท่านถ้าจะพูดไปแล้วก็นับเป็นงานที่ปรากฏทั่วโลก 

ผมเองก็เป็นนักศึกษาคนหนึ่งเหมือนกัน ได้พยายามศึกษาเล่าเรียนวิทยาการหลายสิ่งหลายอย่าง เช่นเกี่ยวด้วยหลักวิทยาการ ตลอดจนถึงประวัติของบุคคลต่างๆ  ก็รู้สึกชื่นใจที่มาเห็นว่าหลวงพี่พระเดชพระคุณ ... (นาทีที่ 19.38) นี้ได้บำเพ็ญตน บำเพ็ญศาสนากิจโดยเฉพาะในการเผยแพร่พุทธศาสนาไปทั่วโลก เรียกว่าเป็นคนของโลกแล้วเดี๋ยวนี้ เราเองอาจจะไม่ทราบ แต่สำหรับผู้ที่มีการศึกษาดีได้ดูงานของท่านแล้วจะเห็นได้ว่าท่านเป็นคนของโลก และไม่ใช่เป็นคนล้าหลังเสียด้วย ถ้าจะว่าเป็นคนที่อยู่แนวหน้าอยู่แถวหน้าเลยทีเดียว จะเห็นได้เช่นการเขียนตำรับตำราของท่าน น้อยหนักน้อยหนาสำหรับประเทศไทยเราก็ยังไม่พูด ยังไม่มีใครปรากฏว่าเขียนตำรับตำราได้อย่างนี้

ทีนี้แม้ที่สุดในต่างประเทศ ผู้ที่เป็นนักศึกษาที่มีความรู้สูงๆ คนคนเดียวที่สามารถที่จะแต่งหนังสือหนังหาตำรับตำราที่จะเหมือนหลวงพี่ท่านอย่างนี้ยังไม่เห็น ทั้งนี้ผมเองหรืออาตมาภาพเป็นนักศึกษาก็ได้ดูมามากอ่านมามาก หนังสือหนังหา แต่ยังไม่ปรากฏว่าใครคนใดคนหนึ่งคนเดียวที่สามารถทำงานได้อย่างกับท่าน นี่ซึ่งเรื่องนี้เป็นเรื่องที่พวกเราน่าจะภาคภูมิใจ

จริงอยู่ถ้าพูดถึงว่าในสมัยปัจจุบันนี้สำหรับเราที่ว่าตายังแคบ เราอาจจะไม่เห็นความสลักสำคัญสักเท่าไหร่หรอก แต่ผมเชื่อว่าต่อไปข้างหน้า งานที่พระเดชพระคุณหลวงพี่ท่านได้กระทำไว้นี้จะต้องผ่านไปทั่วโลก และจะต้องได้รับความเคารพนับถือในฐานะที่เป็นผู้ที่มีชื่อเสียงในทางธรรมะ ในทางเผยแพร่พุทธศาสนาในทางโลกนี้อย่างไม่ต้องสงสัย เพราะงานของท่านน่ะเป็นเครื่องยืนยันอยู่ เรียกว่าเป็นตัวไม่ตาย ซึ่งต่อไปแน่นอนที่สุดว่าจะต้องมีการเผยแพร่แม้ในทางภาษาอื่นจากงานของท่านด้วย

ในเวลานี้ก็มีเหมือนกันงานของท่าน แต่ว่าเพียงนิดเดียวที่ได้รับการเผยแพร่ในต่างประเทศ โดยเฉพาะพวกที่เป็นนักศึกษาจริงๆในต่างประเทศจึงจะรู้กัน รู้จัก แต่โดยทั่วๆไปก็ยังรู้น้อย เพราะงานยังแปลออกเรียกว่าเพียงส่วนน้อยที่สุด ไม่กี่เปอร์เซ้นต์ ซึ่งเชื่อแน่ว่าต่อไปแน่นอนที่สุดว่างานของท่านจะต้องเผยหลายไปมาก ซึ่งบางทีน่ะพวกเราอาจจะต้องล่วงลับไปเสียก่อน แต่ว่างานของท่านก็จะยังคงมีอยู่ที่จะให้เราชื่นใจ

นี่เพราะฉะนั้นในการที่พวกเราได้มาแสดงความเคารพนับถืออย่างนี้ เป็นการเชิดชูเกียรติของท่านเพื่อเป็นการถวายกำลังใจแก่ท่านด้วย และการกระทำของเราก็เรียกว่ามีผลที่เรียกว่า เราได้ดำเนินตามหลักธรรม เช่น อปริหายินธรรม เป็นต้น  มีการประชุมและก็มีการแสดงความเคารพนพนอบต่อท่านผู้หลักผู้ใหญ่ ผู้ซึ่งอยู่ในฐานะที่เป็นสังฆบิดร การกระทำของเราได้ชื่อว่ามีผลสะท้อนถึงตัวเราด้วย และก็พวกเราทั้งหลายที่ได้อยู่กันมาได้ สืบต่ออายุพุทธศาสนาของเราได้มาอย่างนี้น่ะ ปัจจัยสำคัญที่สุดก็คือผู้ซึ่งเป็นหัวหน้า ผู้ซึ่งเดินก่อน ผู้ซึ่งอยู่ในฐานะเป็นสังฆบิดรเป็นพ่อของสงฆ์

นี่ถ้าหากว่าท่านเหล่านี้เป็นผู้ที่อุทิศชีวิตร่างกาย ไม่เห็นแก่ความเหนื่อยยากลำบาก อุตส่าห์พยายามดำเนินการประพฤติปฏิบัติให้พวกเราซึ่งอยู่ข้างหลังเห็นเป็นตัวอย่างอยู่อย่างนี้ นี่แหละจะทำให้คณะสงฆ์ของเรา  หมู่คณะของเรายังดำรงคงอยู่ในฐานะที่มั่นคงสืบต่อไป 

ฉะนั้นผมขอแสดงความยินดีและขอบคุณทุกๆท่าน ทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ์ที่มาร่วมกันในวันนี้เพื่อแสดงความเคารพนับถือต่อพระเดชพระคุณหลวงพี่ ซึ่งได้บำเพ็ญศาสนกิจด้วยดีมาตลอดไว้ในโอกาสนี้ด้วย และก็ผมขอหวังต่อไปว่า ขอให้พวกเราร่วมมือกันในการเชิดชูพระเดชพระคุณหลวงพี่เพื่อให้ท่านมีกำลังใจในการเผยแพร่ศาสนธรรมคำสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้าตลอดไป ขอให้ทุกๆท่านเมื่อได้รับโอวาสคำสอนของท่าน  โดยเฉพาะเกี่ยวกับการประพฤติปฏิบัติของเรา ภิกษุสามเณร ตัวเล็กตัวน้อยตัวใหญ่อะไรก็ตามที ก็พยายามดูตัวอย่างของท่าน ยึดถือเป็นหลักประพฤติปฏิบัติ ทั้งนี้ก็เพื่อความเจริญของหมู่ของคณะ 

และโดยเฉพาะพวกเรานี่ในทางภาคใต้นี้ เป็นเรื่องที่ว่าน่าปีติยินดีเป็นอย่างยิ่งที่เราได้มีพระอย่างนี้ ที่เรียกว่าแม้จะเป็นพระของประเทศ หรือว่าเป็นพระของโลกอะไรก็ตามที แต่ว่าท่านมีภูมิลำเนาอยู่ที่นี่ ซึ่งพวกเราทุกๆคนย่อมจะมีส่วนสบายอกสบายใจ มีเกียรติยศ มีชื่อเสียงไปด้วย นี่ผมขอแสดงความรู้สึกไว้เพียงแค่นี้ และต่อจากนี้ขอให้พวกเราทั้งหลายได้ตั้งเนื้อตั้งใจอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลที่พึงจะได้รับจากการบำเพ็ญกุศล อันเป็นศาสนกิจที่สำคัญอย่างหนึ่งในวันนี้ 

ขอให้จงตั้งใจมีความรู้สึกอนุโมทนาสาธุ  และตั้งใจเรียกว่าให้ศีลให้พร แสดงความปรารถนาดีที่พวกเรามีต่อพระเดชพระคุณหลวงพี่ ขอตั้งความหวัง ขอให้พระเดชพระคุณหลวงพี่ได้มีอายุยืนนาน ได้ประพฤติปฏิบัติตนอยู่ในฐานะเป็นร่มโพธิ์ร่มไทร เป็นที่เชิดชูเกียรติของพวกเราทั้งหลายตลอดไปชั่วกาลนาน

ขออนุโมทนากับญาติโยมทั้งหลาย ได้ตั้งใจให้ถูกต้อง จะได้บุญมาก ได้บุญน้อย ก็ตั้งใจให้ถูกต้อง  หรือไม่ถูกต้อง ก็ขอให้ตั้งใจให้ถูกต้องว่าการบำเพ็ญทานในวันนี้ไม่ใช่เพื่อประโยชน์สุขของเราคนเดียวไม่ใช่เพื่อเราไปนอนในสวรรค์วิมานคนเดียว นั่นมันน้อย ประโยชน์มันน้อย ขอให้ตั้งใจให้ถูกต้องว่าการบำเพ็ญทานในวันนี้เพื่อจะช่วยสืบอายุพระศาสนา

พระศาสนาจะมีอยู่ได้ก็เพราะว่ามีคนบวช  มีคนเรียน มีคนปฏิบัติ มีคนได้รับผลของการปฏิบัติ และมีคนสอน การถวายทานของท่านทั้งหลายทำให้เกิดให้มีอยู่ได้ของผู้บวช ผู้เรียน ผู้ปฏิบัติ ผู้ได้ผลของการปฏิบัติแล้วสอนสืบต่อๆไป เป็นเหตุทำให้มีศาสนาอยู่ในโลก ให้คนทั้งโลก สัตว์ทั้งโลก แม้แต่สัตว์เดรัจฉานและต้นไม้ทั้งหลาย ทั้งโลกพลอยได้รับประโยชน์สุขเพราะไม่มีการเบียดเบียน

เมื่อมนุษย์มีศีลมีธรรมแล้วย่อมไม่เบียดเบียนสัตว์เดรัจฉาน ไม่เบียดเบียนต้นไม้ทั้งหลาย นี่มันได้ประโยชน์ ได้อานิสงส์กว้างขวางอย่างนี้ มันดีกว่าไปอยู่ในสวรรค์วิมานเพียงคนเดียว มันน้อย มันดีเหมือนกันน่ะแต่มันน้อย ขอให้มันดีทั้งหมด  คือว่าให้สืบอายุพระศาสนาไว้ เป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของโลกทั้งโลก ขอให้ตั้งใจแบบนี้ แล้วการกระทำนี้จะสมบูรณ์ที่สุด ไม่มีอะไรจะสมบูรณ์ไปกว่านี้ เหมาะสมที่สุดสำหรับพุทธบริษัท ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน ก็ขอให้ญาติโยมทั้งหลายตั้งอกตั้งใจ ตั้งจิตในการบำเพ็ญทานในวันนี้ในลักษณะเช่นนี้ ต่อไปนี้จะได้อนุโมทนาเป็นภาษาบาลี …