๐๑.๑๙ นาที .....อาตมาภาพขอแสดงความยินดีในการที่ท่านทั้งหลายมีความสนใจในสิ่งที่เรียกว่า ธรรมะ และมาขอให้แสดงธรรมในโอกาสนี้ ข้อนี้เป็นสิ่งที่ถูกต้องและมีเหตุผล เพราะว่าถ้ามนุษย์เรายังประกอบอยู่ด้วยธรรมะก็ย่อมมีแต่ความเรียบร้อย ความสุข หรือสันติภาพ ถ้าปราศจากธรรมะเมื่อใด สิ่งที่ตรงกันข้ามก็เข้ามาแทน แล้วมันก็จะมีแต่วิกฤตการณ์ ยิ่งเดี๋ยวนี้ ไม่ใช่พูดเหยียดหยามดูหมิ่น มันก็ต้องพูดว่า โลกทั้งโลกนี้กำลังไม่มีธรรมะยิ่งขึ้น เพราะความเจริญสมัยใหม่นั่นที่มันเพิ่มความเห็นแก่ตัว ความเจริญในทางวัตถุนี้มันเพิ่มความเห็นแก่ตัว ถ้าเพิ่มความเจริญทางจิตใจนั้นปลอดภัย ไม่เห็นแก่ตัว ความเจริญทางวัตถุทำให้เกิดความเห็นแก่ตัว ซึ่งเป็นมูลเหตุให้เกิดกิเลสทุกๆชนิด เห็นแก่ตัวอย่างเป็นบวกก็เกิดกิเลสราคะ โลภะ เห็นแก่ตัวอย่างลบก็เกิด โทสะ โกรธะ เห็นแก่ตัวอย่างไม่บวกไม่ลบมันก็โง่เท่าเดิมคือ โมหะ เราจึงได้รับความยุ่งยากลำบากอยู่ทั่วไปทั้งโลกเพราะสิ่งเดียว คือสิ่งที่เรียกว่า เห็นแก่ตัว เห็นแก่ตัว ที่จริงคำนี้ก็เป็นคำที่เคยรังเกียจ เกลียดชังกันมานักหนาตั้งแต่ก่อนกาล เดี๋ยวนี้กลับมาแพร่หลายเจริญยิ่งขึ้น ยิ่งขึ้นไม่ทันรู้ ความเห็นแก่ตัวครอบงำโลกไม่ทันรู้ โลกกำลังจะวินาศไม่ทันรู้ เรียกว่า ความเลวร้าย ครอบงำโลกอยู่ตลอดเวลา มีสงครามเย็นทางจิตวิทยาอยู่ตลอดเวลา ไม่เว้นแต่นาทีเดียว มีสงครามร้อนฆ่ากันเป็นคราวๆ ก็เรียกว่าสิ่งเลวร้ายทั้งนั้น ระหว่างประเทศมีความเห็นแก่ตัว เมื่อฝ่ายหนึ่งเห็นแก่ตัว อีกฝ่ายหนึ่งก็ทนอยู่ไม่ได้ แล้วภายในประเทศก็ยังมีความเห็นแก่ตัว เป็นหมู่เป็นคณะที่เห็นแก่ตัว แม้ภายในครอบครัวมันก็ยังมีความเห็นแก่ตัว มันจึงไม่อยู่กันอย่างสงบเย็น ในที่สุดก็มาถึงคนๆหนึ่ง แต่ละคน ละคน ก็มีความเห็นแก่ตัว

เมื่อเห็นแก่ตัวเสียแล้ว มันก็ไม่เห็นแก่ผู้อื่น ก็ลองคิดดู เมื่อเห็นแก่ตัวเสียแล้ว มันก็ไม่เห็นแก่ธรรมะ หรือความถูกต้อง คือมันจะเอาให้ตัวท่าเดียว ผิด ถูกไม่รู้ กูจะเอาท่าเดียว นี่คือ ความเห็นแก่ตัว ที่มีของมายั่วให้หลงใหล เป็นความเจริญ สวยงาม สะดวก สบายมากขึ้น ทีนี้ความเห็นแก่ตัวมันก็ทำให้เกิดการกระทำทุจริต มันทนสุจริตอยู่ไม่ได้มันก็เลยทุจริต มันก็เป็นอันธพาลรวยลัดไปหมด ปล้น จี้ ฆ่า ทำลาย รวยลัด เห็นแก่ตัว นี่แหละคือมูลเหตุให้เกิดความเลวร้ายทั่วๆไป ไม่มีความสงบสุข สามัคคีกันไม่ได้ เป็นปัญหาระหว่างลูกจ้างกับนายจ้างนี้ตลอดเวลาทั่วโลก เพราะว่ามันเห็นแก่ตัว เมื่อต่างฝ่ายต่างอยู่ยังไม่มาเป็นลูกจ้างนายจ้างกัน มันคบกันอย่างเพื่อนบ้าน มิตรสหาย แต่พอมาเป็นลูกจ้างนายจ้างแล้ว ต่างฝ่ายต่างก็จะเอาเปรียบ เลยคล้ายๆกับศัตรูกันไปเสีย มันเป็นบาปกรรมอย่างนี้ ฉะนั้นความเจริญจึงหายาก เห็นแก่ตัวและก็ไม่เห็นแก่ผู้อื่น ครอบครัวเห็นแก่ตัว เมียก็เหลือทน ถ้าเมียเห็นแก่ตัว ผัวก็เหลือทน มันก็ต้องหย่ากันเท่านั้น แม้ถึงขนาดลูกกับพ่อแม่ มันก็ยังมีความเห็นแก่ตัวขึ้นมาแล้ว มันไม่เคยมี เพราะว่าแต่ก่อนโน้นมันมีธรรมะ มันเห็นแก่ธรรมะ ไม่เห็นแก่ได้ ไม่เห็นแก่ตัว ไม่เห็นแก่ประโยชน์ของกิเลส ยังมีความสงบสุข ต้องสังเกตเอาเองนะระหว่าง ๕๐-๖๐ ปี ต่างกันลิบ ความปลอดภัยทั้งชีวิต ทรัพย์สิน สตรี มีความปลอดภัยมาก เดี๋ยวนี้แทบจะไม่มี เพราะมีความเห็นแก่ตัว ไม่เห็นแก่ผู้อื่นก็ไม่เห็นแก่ธรรมะ มันก็เอาแต่ประโยชน์ของตัว คนเห็นแก่ตัวมันก็ขี้เกียจ ไม่อยากทำงาน จะเอาแต่ประโยชน์ท่าเดียว คนเห็นแก่ตัวมันก็คดโกง คดโกง ทุจริตนานาชนิดเพื่อจะเอาท่าเดียว เห็นแก่ตัวมันก็อิจฉาริษยา อิจฉาริษยา เห็นแก่ตัวไม่สามัคคี แล้วก็ไม่รู้จักรักชาติ เพราะมันรักกิเลสของตัวเอง ไม่รู้จักรักชาติ นี้ก็เลยทำให้เป็นอันธพาล เป็นอันธพาล มากขึ้น มากขึ้น เพราะเหตุสิ่งเดียว คือ ความเห็นแก่ตัว เป็นอย่างนี้ทั้งโลกไม่ใช่เป็นเฉพาะบ้านเรา เห็นแก่ตัวแล้วมันก็ทำตาม.. ตามใจตัว แม้ไม่ใช่เพื่อได้ประโยชน์แต่มันก็ทำตามใจตัว สะดวกของตัว นี่ก็สร้างมลภาวะที่เป็นปัญหาอยู่เดี๋ยวนี้ มลภาวะทั้งหลายมาจากผู้เห็นแก่ตัว สุดท้ายเป็นปัญหาโลกทั้งโลก คือ ปัญหามลภาวะ เมื่อมีความเห็นแก่ตัว เอาแต่ใจตัว เอาแต่สะดวก มันก็สร้างอุบัติเหตุกลางถนน ในแม่น้ำลำคลอง แม้บนฟ้ามันก็ยังชนกันได้ เดี๋ยวนี้ก็มีอุบัติเหตุมากขึ้น มากขึ้น ที่โรงพยาบาลเขารายงานให้ที่ไปนั้น ความเจ็บปวดเกิดมาจากอุบัติเหตุมากเหลือเกิน จะเป็นที่ ๑ ที่ ๒ ของความเจ็บป่วย มันเห็นแก่ตัว มันเห็นแก่ตัว มันก็จะเอาประโยชน์ จะเอาเร็ว จะเอาท่าเดียว จะเอาแต่ส่วนตัว มันก็เผอเรอ บางทีมันก็แกล้ง มีอุบัติเหตุเพราะเห็นแก่ตัวมากขึ้น มากขึ้น จนเป็นปัญหา จนตำรวจสู้ไม่ได้

เห็นแก่ตัวแล้วมันก็ทำลายธรรมชาติ ทำลายป่าไม้ ทำลาย ที่เป็นปัญหาหนักของประเทศ เพราะคนเห็นแก่ตัวทำลายป่าไม้ ทำลายธรรมชาติ ธรรมชาติที่เป็นธรรมชาติ และยังทำลายสิ่งที่เขาสร้างขึ้นมาแล้วนะ ถนนหนทาง ห้วย หนอง คลอง บึง บางดีๆมันก็ทำลาย เห็นแก่ตัวแล้วมันก็เขยิบกิเลสตัณหาออกไปทดลองหาความสนุกสนาน กามารมณ์ที่แปลกออกไป นี่มันก็ได้ติดยาเสพติด แล้วก็ติดอบายมุข ดื่มน้ำเมา เที่ยวกลางคืน ดูการเล่น เป็นต้น เป็นอบายมุข เห็นแก่ตัวมากออกไปอีก มากออกไปอีก มันก็ได้เป็นโรคชนิดที่ไม่ควรจะเป็น อยากจะทำให้กามารมณ์งอกงามออกไปจากที่มีอยู่ตามธรรมชาติ ก็ได้เป็นโรคที่สุนัขก็ไม่เป็น ขอใช้คำอย่างนี้ดีกว่า โรคเอดส์ โรคแอดอะไรก็ไม่รู้ ซิฟิลิส โกโนเรีย อะไรก็ตาม โรคที่สุนัข-หมานั้นก็ไม่เป็น แต่คนชนิดนี้มันก็ได้เป็น เพราะความเห็นแก่ตัว

ฉะนั้น ลองประมวลดูว่ามันจะมีปัญหาอะไรเกิดขึ้นในสังคมของเรา ในสังคมของเรา พูดอย่างมนุษย์ทั้งโลกกันดีกว่า มันเหมือนๆกันเสียแล้วเดี๋ยวนี้ ไม่เฉพาะประเทศเราหรอก ปัญหามันอย่างเดียวกันอย่างนี้ ความเห็นแก่ตัวมันคืบคลานตามเข้ามาตามความเจริญสมัยใหม่ในทางวัตถุ เพราะสร้างวัตถุที่ยั่วยวนมากขึ้น เพราะสร้างด้วยเครื่องจักร เพราะสร้างความคิดใหม่ๆ ของก็ออกมาใหม่ๆ แล้วก็โฆษณาเก่ง ศิลปะโฆษณาเก่ง หลองลวง จนคนต้องซื้อ ขายหมด ผลิตออกมาอีก เพราะมันผลิตด้วยเครื่องจักรนี่ ดังนั้น สิ่งที่จำเป็นต้องใช้สอยมันก็เกิน มันก็เฟ้อ มันก็เลยเถิดเป็นเรื่องปัญหาขึ้น นี่เรียกว่ายิ่งเจริญด้วยวัตถุ ก็ยิ่งมีความเห็นแก่ตัว ถ้าควบคุมอุตสาหกรรมไม่ได้ โลกก็วินาศแหละ ถ้าควบคุมได้ก็รอดตัวไป แต่เดี๋ยวนี้มันกำลังแสดงบทบาทในทางที่ว่าควบคุมไม่ได้ อุตสาหกรรมผลิตสิ่งยั่วยวนออกมาขายเรื่อย ก็ซื้อกันเรื่อย มันก็มีความเกินเรื่อย มันก็มีความขาดแคลนทางการเงิน ทางอะไร มันก็ต้องปล้น จี้ ขโมย คดโกง คดโกงในหน้าที่การงาน คดโกงในอะไรสารพัดอย่าง นี่เป็นเรื่องของความเห็นแก่ตัว

ถ้าครูเห็นแก่ตัวก็ทำนาบนหลังลูกศิษย์ ทำนาบนหลังบิดา-มารดาของลูกศิษย์ เพราะอะไร หมอเห็นแก่ตัว หมอเห็นแก่ตัวก็ทำนาบนหลังคนเจ็บ-คนไข้ ตุลาการเห็นแก่ตัวก็ทำนาบนหลังจำเลย ผู้มีหน้าที่การงานเห็นแก่ตัวก็เอาเปรียบทำนาบนหลังทุกคน พระเจ้า-พระสงฆ์ถ้าเห็นแก่ตัว ก็ทำนาบนหลังทายก-ทายิกา หาความถูกต้องไม่ได้ นี่มันคือความเห็นแก่ตัว คนเห็นแก่ตัว คือเห็นแก่กิเลสก็ไปเรื่อยไปไม่หยุดหย่อน สร้างปัญหาเลวร้ายขึ้นในหมู่มนุษย์ ในโลก ในที่สุดมันก็หลงทาง หลงทาง เห็นแก่ตัวไม่มีขอบเขต และเป็นบ้า ได้ไปอยู่โรงพยาบาลบ้า ผู้เห็นแก่ตัว หรือว่าถ้ามันหลงไปเกินขอบเขตอีกทางหนึ่ง มันจะฆ่าพ่อ ฆ่าแม่ ฆ่าลูก ฆ่าเมีย ฆ่าตัวเองตายตามไปในทีสุด ไปดูเถอะพวกฆ่าตัวตายเป็นมหาเศรษฐีก็มี เป็นยากจกเข็ญใจก็มี นี่ความเห็นแก่ตัวมันหลงทาง ไม่เป็นไปอย่างเรียบร้อย ฉะนั้น ขอให้เรามองเห็นปัญหาอันแท้จริงว่า ทำไมความสงบสุขมันจึงไม่มี ข้อนี้ก็เพราะว่าความเห็นแก่ตัวมันเข้ามาแทน มันเข้ามาแทน มหาประเทศ มหาอำนาจมันเห็นแก่ตัว ประเทศเล็กๆมันก็ทนกันไม่ได้ มันก็ต้องเห็นแก่ตัว เศรษฐีก็เห็นแก่ตัว ขอทานก็เห็นแก่ตัว คนมั่งมีก็เห็นแก่ตัว คนยากจนก็เห็นแก่ตัว นายจ้างก็เห็นแก่ตัว ลูกจ้างก็เห็นแก่ตัว จะเอากันยังไง นี่มันจึงเต็มไปด้วยสิ่งยุ่งยากลำบาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งแก่ผู้ที่มีหน้าที่รักษาความสงบเรียบร้อย

มูลเหตุแห่งการเห็นแก่ตัวยังเพิ่มอีกจัดควบคุมไม่อยู่ สิ่งเลวร้ายก็ทวีขึ้น ถ้าไม่เห็นแก่ตัวเพียงอย่างเดียวเท่านั้นนะ มันไม่ต้องมีคุก ไม่ต้องมีตะราง ไม่ต้องมีตำรวจ ไม่ต้องมีเรือนจำ ไม่ต้องมีทหาร ไม่ต้องมีอะไร ถ้าไม่เห็นแก่ตัว ไม่เห็นแก่ตัว ทั้งโลกไม่เบียดเบียน ภายในประเทศไม่เบียดเบียน ภายในครอบครัวไม่เบียดเบียน มันก็ไม่มีปัญหาถ้าไม่เห็นแก่ตัว พอเห็นแก่ตัว ปัญหาก็มารอบด้านเป็นภูเขาเลากา

เพราะฉะนั้น ขอให้เรามองเห็นความจริงข้อนี้ว่า ความเห็นแก่ตัวนี้เป็นสิ่งเลวร้าย เป็นศัตรูสูงสุดของมนุษย์ ทุกชาติ ทุกพระศาสนา ทุกภาษา มีความเห็นแก่ตัวเป็นปัญหา ที่ศาสนาเกิดขึ้นมาในโลกนี้ก็เพราะมนุษย์มันเห็นแก่ตัว จึงต้องมีการค้นคว้า ระบบศีลธรรม จริยธรรม เรื่อยๆขึ้นมาจนถึงมีศาสนาเพื่อที่จะกำจัดสิ่งเหล่านี้ แต่แล้วมันก็กำจัดไม่ได้ ระยะนี้มันเป็นสิ่งที่ความเห็นแก่ตัวกำลังชนะ เรื่องศีลธรรม จริยธรรม ศาสนามันก็ต้องพ่ายแพ้ เพราะความเห็นแก่ตัวมีเหนือกว่า ฉะนั้น ขอให้เราช่วยกันกำจัดความเห็นแก่ตัว ไม่เห็นแก่ตัวให้เป็นตัวอย่างแก่ลูกเด็กๆไม่เห็นแก่ตัว มาชวนกันไม่เห็นแก่ตัว ให้เห็นความเลวร้ายของความเห็นแก่ตัว แล้วก็กลัว แล้วมันก็กลัว ลองคิดดูถ้าไม่เห็นแก่ตัว มันไม่มีคดีหรอก ไม่มีฆ่า ไม่มีลักขโมย ไม่มีกาเม ไม่มีมุสา ไม่เห็นแก่ตัวแล้วมันก็ให้อภัย ให้อภัยหมด ใครล่วงเกินนิดหน่อยมันก็ให้อภัย ความแพ่งก็ไม่เกิด ความอาญาก็ไม่เกิด ถ้าหมดความเห็นแก่ตัวกันโดยแท้จริงก็มีความสงบสุข นั่นแหละ คือสิ่งที่เรียกว่า ธรรมะ ธรรมะ ธรรมะ คือ ความไม่เห็นแก่ตัว แต่เห็นแก่ธรรมะ คือ เห็นแก่ความถูกต้อง ธรรมะ ธรรมะ คือ การปฏิบัติที่เห็นแก่ความถูกต้อง ถูกต้องแก่ทางรอด รอดทั้งทางกาย รอดทั้งทางจิต รอดทุกๆขั้นตอนแห่งชีวิต และก็ทั้งเพื่อตนเองและผู้อื่น นี่คือสิ่งที่เรียกว่า ธรรมะ ที่ท่านทั้งหลายต้องการจะฟัง

เท่าที่อาตมาได้สนใจศึกษาดูมาเป็นเวลาหลายสิบปี ธรรมะมารวมความอยู่ที่นี่ ที่ระบบปฏิบัติ ให้ครบระบบไม่ใช่ข้อเดียว ต้องเป็นชุด เป็นระบบ ระบบปฏิบัติ แล้วก็ถูกต้อง ถูกต้อง ถูกต้องแก่ความรอด รอดทั้งทางกาย คือไม่ตาย รอดทั้งทางจิต คือ ไม่เป็นทุกข์ มันก็จะรอดตลอดชาติไปทุกขั้นตอนแห่งชีวิตทั้งเพื่อตนเองและผู้อื่น อย่างนี้คือ ธรรมะ เป็นการปฏิบัติที่ถูกต้องตามธรรมชาติ ถูกต้องตามกฎของธรรมชาติ แล้วก็มีผลเป็นความถูกต้องของมนุษย์ ของชีวิต มีการเป็นอยู่อย่างสงบเย็น นี้คือธรรมะ นี้คือธรรมะ นี่เป็นภาษาไทยเรียกว่า หน้าที่ เพราะคำว่า ธรรมะ แปลว่า หน้าที่ เรียกเป็นภาษาบาลีเรียกว่าธรรมะ ภาษาไทยเรียกว่าหน้าที่ ภาษาบาลีเรียกว่าธรรมะ จงเคารพหน้าที่ ก็คือเคารพธรรมะ เคารพธรรมะ ก็คือการเคารพหน้าที่ จงปฏิบัติหน้าที่ให้เป็นธรรมะ ไปปฏิบัติหน้าที่เพื่อธรรมะ ปฏิบัติหน้าที่เพื่อหน้าที่ก็ได้ แต่อย่าเพื่อความเห็นแก่ตัว ถ้าเพื่อเห็นแก่ตัวแล้วมันก็เป็นอันธพาล ทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ก็ได้ ทำหน้าที่เพื่อธรรมะก็ได้ ประโยชน์มันก็ไม่ไปไหนเสียหรอก ผลของมันก็ได้แก่ผู้ทำ แต่เราตั้งใจจะทำ คือทำงานทำหน้าที่นั้นเพื่อประโยชน์แก่ธรรมะ คือ ความถูกต้อง เพื่อประโยชน์แก่หน้าที่ เพื่อป้องกันไม่ให้เห็นแก่ตัว พอไม่เห็นแก่ตัว จิตใจก็สะอาด ปกติเพราะทำดี ทำงานดี ทำงานสนุก ทำงานเป็นสุขตลอดเวลา ทำงานก็ไม่ต้องคดโกงอะไร ไม่คดโกงในหน้าที่ นอกหน้าที่ ก็ไม่คดโกงหมด ขอให้ทำงานเพื่อธรรมะ หรือเพื่อหน้าที่ก็ได้ ทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ ก็อย่างเดียวกับทำงานเพื่อธรรมะ จะได้ตั้งอกตั้งใจทำจริง ทำสุดกำลัง ทำหมดสติปัญญา ถ้าทำเพื่อตัวกู ทำเพื่อประโยชน์แล้ว มันก็มีทางคดโกง คิดจะคดโกงไปพลาง อะไรไปพลาง ในที่สุดมันก็ล้มละลาย

นี่คือให้ทำธรรมะให้เป็นหน้าที่ หน้าที่ให้เป็นธรรมะ ดำรงชีวิตอย่างเป็นธรรมะ ที่ออฟฟิสก็ดี ที่บ้านก็ดี ที่ไหนก็ดี แม้แต่ว่าจะรับประทานอาหารก็ให้ถูกต้องเป็นธรรมะ แม้แต่จะอาบน้ำก็ให้ถูกต้องทุกกระเบียดนิ้วตลอดเวลาที่อาบน้ำ แม้แต่จะถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะก็ระวังความถูกต้องตามปกติทุกกระเบียดนิ้วนี่ดีหมดแล้ว หรือแม้แต่ว่าคัน คันขึ้นมาจะเอื้อมมือไปเกา ก็มีสติสัมปชัญญะทำให้ถูกต้อง อย่าโมโหโทโสเป็นยักษ์เป็นมารแล้วไปเกา อย่างนั้นไม่มีธรรมะ มันหมดแล้ว มันเป็นที่สุดแล้ว แม้แต่ว่าคันขึ้นมาสักนิดก็เป็นคนมีธรรมะแล้วก็เกา อย่าเป็นคนบ้า เป็นยักษ์เป็นมาร โมโหโทโส เกาอย่างคนบ้า นี่คือธรรมะ นี่แหละคือธรรมะ นี่ก็จะไม่มีการเบียดเบียนโดยประการทั้งปวง ขอย้ำอีกทีว่า ถ้ามีธรรมะต้องไม่เห็นแก่ตัว เพราะเห็นแก่ธรรมะ เห็นแก่ตัวมันก็ไม่มีธรรมะ เพราะมันเห็นแก่ตัว มีตัวเฉยๆไม่เป็นไร แต่ถ้ามันเห็นแก่ตัวเมื่อนั้นมันก็เป็นกิเลสขึ้นมาทันที

ธรรมะ คือ ความถูกต้อง ตามกฎของธรรมชาติ เป็นเหตุให้เกิดความรอด รอดชีวิต รอดจากความทุกข์ทุกขั้นตอนแห่งชีวิต ทั้งเพื่อตนเองและผู้อื่น คำว่าผู้อื่นนั้นนะสำคัญมาก ทิ้งไม่ได้ ทิ้งไม่ได้ เพราะว่าเราอยู่คนเดียวในโลกไม่ได้ ถ้าให้เราอยู่คนเดียวในโลกก็อยู่ไม่ได้ ไม่กี่นาทีก็ตายแล้ว มันต้องมีกันครบชุดนะ มนุษย์ต้องอยู่กันอย่างหมู่มนุษย์ สัตว์เดรัจฉานก็อยู่กันอย่างหมู่สัตว์เดรัจฉาน ต้นไม้ต้นไร่ก็อยู่อย่างหมู่ไม้ ไม่มีอะไรอยู่ลำพังตัวเดียวโดดๆ ความถูกต้องอยู่ที่ความสามารถอยู่กันอย่างเป็นหมู่ มีเจตนารมณ์ส่วนลึกเหมือนกับสหกรณ์ จักรวาลทั้งหลาย ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดวงดาวมันอยู่กันอย่างสหกรณ์ มีความถูกต้องสัมพันธ์กันดี จึงมีสภาพปกติอย่างนี้อยู่ได้ ในโลกนี้โลกเดี๋ยวนี้ไม่ใช่ทั้งหมด ก็ต้องอยู่กันอย่างสหกรณ์มีความถูกต้องสัมพันธ์กันดี รักใคร่กันเป็นเพื่อนเกิด แก่ เจ็บ ตายกัน แม้ภายในประเทศหนึ่งๆแต่ละประเทศ มันก็ต้องอยู่กันอย่างสหกรณ์ ด้วยเจตนารมณ์ช่วยกันสร้างชาติ ช่วยกันสร้างสันติภาพ ทุกอาชีพ ทุกการงาน ช่วยกันสร้างสันติภาพ ทีนี้ในครอบครัวก็ต้องอยู่กันอย่างสหกรณ์ สัมพันธ์กันอย่างดี สมาชิกของครอบครัว แม้ในร่างกายของคนๆเดียวนี้มันต้องอยู่อย่างสหกรณ์ อวัยวะกี่อย่าง กี่อย่าง ในร่างกายนี้ ต้องร่วมสหกรณ์กับอวัยวะอื่นรวมหมดทั้งร่างกาย ถูกต้องในระบบสหกรณ์มันถึงรอดชีวิตอยู่ได้ ถ้าอวัยวะใดอวัยวะหนึ่งไม่ทำหน้าที่มันก็คือตาย นี่ระบบสหกรณ์เป็นเจตนารมณ์ของธรรมชาติ ถ้ามีระบบสหกรณ์แล้วก็อยู่กันอย่างเป็นสุขสบาย ถ้าอยู่กันอย่างมึงก็มึง กูก็กู มันก็มีแต่ความเลวร้าย คือแต่ความเห็นแก่ตัว ความเห็นแก่ตัว รักกันไม่ได้ ดูอย่างลูกจ้างนายจ้าง แม้แต่ทางการเมืองนี้ก็เหมือนกัน ลองเห็นแก่ตัว ประชาชนก็เห็นแก่ตัว ผู้แทนก็เห็นแก่ตัว รัฐบาลก็เห็นแก่ตัว ข้าราชการก็เห็นแก่ตัวแล้ว ลองดูสิว่ามันจะเป็นอย่างไร ต้องอยู่กันอย่างสหกรณ์เดียวกันทั้งประเทศ จึงจะมีความสงบเย็น ข้าราชการทหารก็ทหาร พลเรือนก็พลเรือน เป็นอย่างนี้ก็ไม่ไหวหรอก มันต้องเป็นสหกรณ์ คือ ร่วมมือกันทำหน้าที่โดยประสานงานกัน มันจึงจะเป็นประเทศ จึงเป็นชาติอยู่ได้

ฉะนั้นขอให้ใคร่ครวญดูเถิด ไม่ต้องเชื่ออาตมาก็ได้ แต่ไปคิดดูว่า เจตนารมณ์ของสหกรณ์ ของความเป็นสหกรณ์นั่นแหละ คือ ความรอด ความรอดของสัตว์ มนุษย์ สัตว์เดรัจฉาน แม้แต่ชีวิต ต้นไม้ ต้นไร่นี้มันก็มีระบบสหกรณ์ เดี๋ยวนี้ก็มีการทำลาย ทำลายมาก ทำลายคนกันเองก็มาก ทำลายสัตว์ก็มาก ทำลายต้นไม้ก็มาก มันก็เกิดความยุ่งยากลำบากขึ้นมา นี่ความเจริญนี้ยังไม่มีผลเป็นความสงบสุข มีผลเป็นความยุ่งยาก เพราะมันเจริญผิดๆ เพราะมันเจริญอย่างเห็นแก่ตัว การศึกษาสมัยนี้มันยิ่งเห็นแก่ตัว มันฉลาดๆๆเหลือประมาณ นำไปใช้เพื่อความเห็นแก่ตัว ถ้าเป็นการศึกษาสมัยก่อนมีธรรมะเข้ามาเกี่ยวข้อง ศาสนาเป็นผู้จัดการศึกษาก็มีธรรมะมาก มันก็ฉลาดๆ แล้วมันก็ไปช่วยเพื่อนมนุษย์ ไม่ฉลาดเพราะเห็นแก่ตัว

สรุปความว่า ความเห็นแก่ตัวนั้นเป็นฝ่ายเลวร้าย เป็นศัตรู เป็นฝ่ายพญามาร เป็นทั้งหมดของสิ่งที่เลวร้าย ความเห็นแก่ธรรมะนี้เป็นความถูกต้อง เป็นทุกอย่างของความรอด ของความสุขสวัสดี เพราะฉะนั้น ขอให้มีธรรมะอยู่ทุกกระเบียดนิ้ว ทุกวินาที อย่าเห็นว่าเป็นการเกินไป ให้มีความถูกต้อง ถูกต้องทุกกระเบียดนิ้ว ทุกวินาที แม้กระทั่งลุกขึ้น นั่งลง จะขยับตัวสักนิดก็มีสติ มีสัมปชัญญะ มีปัญญา มีสมาธิ เคลื่อนไหวสักนิดก็ขอให้มีสติ ปัญญา สมาธิ สัมปชัญญะ แล้วก็จะถูกต้องไปหมดไม่ว่าการงานไหน ไม่ว่า ทำอาชีพอะไรมันก็มีความถูกต้องไปหมด เพราะมีธรรมะเข้ามาเกี่ยวข้อง ธรรมะเป็นสิ่งสูงสุดอย่างนี้ จึงมีสิ่งที่น่าสนใจว่า แม้พระพุทธเจ้าท่านก็เคารพธรรมะที่ท่านตรัสรู้ เพราะธรรมะที่ท่านตรัสรู้นั้นมันแก้ปัญหาทั้งหมดทั้งสิ้นได้จริงๆ พระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้วก็ได้ประกาศออกมาว่า พระพุทธเจ้าเคารพธรรมะ พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ ทั้งอดีต ทั้งปัจจุบัน ทั้งอนาคต เคารพธรรมะ แม้แต่พระพุทธเจ้าก็เคารพธรรมะ แล้วอย่างพวกเราทำไมเล่า จะไม่เคารพธรรมะได้อย่างไร แม้แต่พระพุทธเจ้า พระอรหันต์ยังเคารพธรรมะ ยังรักษาทุกอย่างให้เป็นไปอย่างถูกต้องตามธรรมะ ดังนี้ จงถือเป็นหลักเป็นเกณฑ์ว่า จะกระทำทุกอย่างให้เป็นธรรมะ ให้ถูกต้องในทุกๆอิริยาบถ ในทุกๆการงาน ในทุกๆหน้าที่การงาน ในทุกๆหน้าที่สมาคม สังคม ให้เป็นความไม่เห็นแก่ตัว มีแต่ความรักความถูกต้องก่อน รักธรรมะก่อน แล้วก็จะรักเพื่อนมนุษย์ได้ รักเพื่อนมนุษย์ด้วยกันแล้วปัญหาก็หมด ไม่มีอาชญากรรมใดๆเกิดขึ้น ถ้าไปเห็นแก่ตัวแล้วมันก็เกิดอาชญากร ทำอาชญากรรมเต็มไปหมดทั้งบ้านทั้งเมือง แล้วจะอยู่กันอย่างไร?

ดังนี้ ขอให้ท่านทั้งหลายผู้มีหน้าที่รักษาความสงบสุข สันติสุข สันติภาพของบ้านเมือง จงใช้ธรรมะเป็นเครื่องมือ จงใช้ธรรมะเป็นอาวุธ ไม่เห็นแก่ตัวเป็นหลักเป็นหัวใจ แต่เห็นแก่ธรรมะ เห็นแก่เพื่อนมนุษย์ เห็นแก่ความถูกต้อง เห็นแก่ประเทศชาติ เคลื่อนไหวทุกๆกระเบียดนิ้วมีแต่ความถูกต้อง ถูกต้อง ถูกต้อง พอมองดูตัวเองทีไรก็พอใจว่ามันมีแต่ความถูกต้อง มันก็จะยกมือไหว้ตนเองได้โดยไม่ทันรู้ตัว ถ้าเห็นมีแต่ความถูกต้อง มีธรรมะ ธรรมะ เดี๋ยวนี้ลองดู ลองพิจารณาดู ดูตัวเอง ว่าจะยกมือไหว้ได้หรือไม่ มันก็เป็นเครื่องวัดอยู่ในตัวแล้ว ถ้าเห็นแก่ความถูกต้อง ถูกต้อง ถูกต้องทุกกระเบียดนิ้วนะ แล้วก็ทุกวินาทีนะ แน่นอน ไม่ต้องสงสัย มันก็ต้องไหว้ตัวเอง ยกมือก็ได้ ไม่ยกมือก็ได้ มันจะเกิดความเคารพในตัวเองอย่างสูงสุด แล้วปัญหาก็ไม่มี ทำหน้าที่ทุกหน้าที่สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี ก็เกิดสุข เพราะความเห็นแก่ตัวไม่เข้ามาครอบงำ ถ้าความเห็นแก่ตัวเข้ามาครอบงำแล้วมันก็ลำเอียง มันก็เริ่มลำเอียง และมันก็ทุจริต มันเตลิดเปิดเปิงไปไหนก็ไม่รู้ แต่ถ้าธรรมะคุ้มครองอยู่มันไม่ลำเอียง มันไม่ทุจริต มันมีแต่ความถูกต้อง ถูกต้อง แม้แต่ตัวจะต้องตายมันก็ยังมีความถูกต้อง ถ้าทำอย่างนี้ก็เป็นปูชนียบุคคล มีความตายเพื่อรักษาความถูกต้องนั้นแหละเป็นปูชนียบุคคล นี่คือสิ่งที่เรียกว่า ธรรมะ

จึงขอร้องท่านทั้งหลายว่า จงปฏิบัติหน้าที่การงานให้เป็นการปฏิบัติธรรม ปฏิบัติการงานนั่นแหละให้เป็นการปฏิบัติธรรม คือ ปฏิบัติอย่างถูกต้อง ปฏิบัติอย่างไม่เห็นแก่ตัว ปฏิบัติอย่างเคารพกฎเกณฑ์ของธรรมะ มีแต่ความถูกต้อง ถูกต้อง การงานก็กลายเป็นการปฏิบัติธรรมไปหมด แล้วจะไถนา ทำไร่กลางแดดกลางฝนมันก็เป็นการปฏิบัติธรรม เพราะว่าทำด้วยจิตที่ถูกต้อง ถูกต้อง มันก็หมดปัญหา ความถูกต้องมันก็ครองโลก โลกนี้ก็ไม่มีวิกฤตการณ์ใดๆ ไม่มีสงคราม ไม่มีความเดือดร้อน ไม่มีความยุ่งยากลำบาก เพราะด้วยอานุภาพแห่งธรรมะเพียงอย่างเดียว ฉะนั้น ขอให้เราเคารพธรรมะเช่นเดียวกับพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ก็เคารพธรรมะ ขอให้ท่านทั้งหลายมีจิตใจที่เข้มแข็ง เฉียบขาด ในการที่จะเคารพธรรมะ รักษาธรรมะไว้ให้ได้ ไม่เห็นแก่ตัว แต่เห็นแก่ธรรมะ เห็นแก่เพื่อนมนุษย์ เห็นแก่ประเทศชาติ เห็นแก่โลก เห็นแก่สากลจักรวาลว่า มันต้องมีความถูกต้อง ถูกต้อง มันจึงจะรอดอยู่ได้

อาตมาขอแสดงความยินดี ในการที่ท่านทั้งหลายอยากจะฟังธรรมะ แล้วก็จะได้นำไปใช้ประพฤติ ปฏิบัติเป็นเครื่องดำเนินชีวิตให้ถูกต้องอยู่ทุกแง่ทุกมุม มีความสุข สวัสดี อยู่ทุกทิพา-ราตรีกาลเทอญ ขอยุติการบรรยาย

...................ส่งเองดีกว่า ถ้าจะให้หนังสือไม่เท่ากัน ส่งเองดีกว่า ถ้าจะให้หนังสือแล้วมันไม่เท่ากัน ให้ไปส่งที่นี่ แล้วรับหนังสือด้วย ให้ไปส่งที่นี่ ไปรับหนังสือด้วย ท่านจะให้หนังสือ หนังสือธรรมะนั่นแหละ รับหนังสือด้วย ส่งแล้วอย่าส่งเลย รับหนังสือด้วย

................. ๑๐ ครั้งนะ หนังสือนี้ อ่านครั้งแรกจะไม่รู้เรื่อง แต่ถ้าอ่านถึง ๑๐ ครั้งแล้วจะรู้เรื่อง

..................เข้าใจแหละ หนังสือนี้มันค่อนข้างจะเป็นหนังสือธรรมะ ขอให้อ่านหลายครั้งแล้วจะเข้าใจ ยังไง ยังไงก็ต้องเข้าใจถ้าอ่านหลายๆครั้ง

..................นี่สวนโมกข์ที่มีมาแต่เดิมตั้ง ๖๐ ปีแล้ว ที่ตรงโน้นมีสวนโมกข์สร้างขึ้นเฉพาะสำหรับพวกฝรั่ง ๓-๔ ปีแล้ว ฝรั่งเริ่มมาอบรมกันทุกเดือน ทุกเดือน