ทำหน้าที่ดีที่สุด โลกนี้มันก็มีความสงบสุข สันติภาพงดงาม การงานมันก็ไม่เสีย ลูกจ้างคนไหนทำงานเพื่อธรรมะ เพื่อเห็นแก่ประโยชน์ เป็นสหกรณ์ของโลก การงานไม่เสียหรอก มันจะทำดีทำจริงยิ่งกว่าทำเพียงเป็นลูกจ้างเพราะว่าเจตนารมณ์ของลูกจ้างคอยเอาเปรียบทำงานน้อยเอาเงินมากอยู่เสมอ แต่ถ้ามันคิดว่าทำงานเพื่อสร้างโลกให้มีสันติภาพ มันก็ทำสุดความสามารถ ในโลกนี้มันก็ได้รับประโยชน์มาก แล้วก็ไม่ต้องเป็นลูกจ้าง ก็เป็นสมาชิกสหกรณ์ ขอร้องให้ผู้ที่ทำงานรับจ้างคิดอย่างนี้บ้าง นายจ้างจะคิดอย่างไรช่างหัวมัน ช่างหัวนายจ้าง ฉันจะทำงานอย่างสหกรณ์ ช่วยกันสร้างโลกให้งดงาม แกให้เงินฉันก็ให้มาอย่างเพื่อจะเป็นค่าใช้สอย เพื่อการช่วยกันสร้างโลกนี้ให้งดงาม แล้วคิดดูโลกนี้จะเป็นอย่างไร การต่อสู้ระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างมันก็ไม่มี เดี๋ยวนี้มันมีรุนแรงยิ่งกว่าอะไรเสียอีก ปัญหาเกี่ยวกับกรรมกร กรรมกร มันยิ่งกว่าปัญหาอะไรเสียอีก ไม่ขาดสาย ยืดเยื้อไม่ขาดสาย นี่เป็นเพราะว่ามันไม่มีเจตนารมณ์หรือสปิริตของธรรมะ ซึ่งมีเจตนารมณ์เป็นสหกรณ์ เป็นสหกรณ์ เราจึงรู้เรื่องนี้แล้วก็ทำงานด้วยเห็นแก่ธรรมะเป็นสหกรณ์ คนงานก็ได้ดีที่สุด ค่าจ้างมันก็เอามาเป็นค่าใช้สอย ให้เราสามารถทำหน้าที่ เหมือนกับเขาใส่บาตรให้พระฉัน ค่าจ้างวันละบาตร ไม่คิดว่าเป็นค่าจ้างแต่คิดว่าให้ช่วยชีวิตอยู่ได้ แล้วก็ทำหน้าที่ของพระทำหน้าที่ของพระสุดความสามารถ ค่าจ้างวันละบาตร แต่ทำหน้าที่สุดความสามารถ สุดความสามารถ ถ้าเขาเป็นพระจริงไม่ใช่พระโกหกหลอกลวง พระโกหกหลอกลวงเขาทำหน้าที่เพื่อความดีความเด่นความดังของตน

(เสียงหายนาทีที่ 02.26 - 02.49)

เอาไปใช้ปัญญานั้นให้ถูกต้องมันก็ตัดปัญหาอย่างที่ว่า มันก็เป็นการสอนให้มีธรรมะสี่เกลอ อยู่ในตัว การศึกษาและการปฏิบัติ ธรรมะ ธรรมะ มีความหมายอย่างยิ่ง หมายถึงทุกสิ่ง แล้วก็เลือกเอามาเฉพาะที่จำเป็นแก่ชีวิตหรือความต้องการประจำวันของเรา ถ้าเรียนก็ให้เรียนดี ทำการงานก็ทำการงานให้ดี เป็นชาวนาที่ดีชาวสวนที่ดี พ่อค้าที่ดี แม้แต่เป็นกรรมกรแบกหามก็เป็นกรรมกรที่ดี แม้แต่จะเป็นคนขอทาน ก็ขอทานที่ดี มีธรรมะไม่เท่าไหร่ก็พ้นจากความเป็นขอทาน ถ้าเขามีธรรมะมีความถูกต้องอย่างที่ว่ามาแล้ว แก้ปัญหาได้หมดตั้งแต่คนขอทานไปจนถึงผู้ครองโลกเหนือโลก

นี่คือสิ่งที่เรียกว่าธรรมะ ระบบปฏิบัติที่ถูกต้องแก่ความรอดทั้งทางกายและทางจิต ทุกขั้นตอนแห่งชีวิตทั้งเพื่อตัวเองและเพื่อผู้อื่น เกิดมาทีหนึ่งมีประโยชน์มหาศาลอย่างนี้ก็น่าชื่นใจมันทำประโยชน์มหาศาลแก่สากลจักรวาล ไม่ใช่มาเกิดหลอกคน กินๆ นอนๆ เอาเปรียบหลอกลวงกินๆ นอนๆ ไปวันๆ หาความสนุกสนานเพลิดเพลินทางกามารมณ์ไปวันๆ อย่างนั้นมันจะเป็นภูตผีปีศาจซะมากกว่า มันไม่ได้เป็นมนุษย์ ไปบูชากิเลสไปบูชาสิ่งที่เป็นข้าศึก เป็นพวกภูตผีปีศาจมันเสีย ไม่เป็นพวกธรรมมะเป็นมนุษย์ที่มีธรรมะ (เสียงหายนาทีที่ 04.52-05.03)

ขอแสดงความยินดี ในการที่ท่านทั้งหลายมาที่นี่ เพื่อแสวงหาความรู้ทางธรรมะ เพื่อนำไปใช้ประกอบในกิจการงานหน้าที่ของตนของตน ให้มีผลดียิ่งๆ ขึ้นไป โดยเฉพาะนักเรียนและครูมีหน้าที่เกี่ยวกับการศึกษา นักเรียนจะต้องรู้จักครูในฐานะเป็นปูชนียบุคคล ครูเป็นปูชนียบุคคล ไม่ใช่ลูกจ้างสอนหนังสือหากินไปวันๆ อย่างนั้นไม่ใช่ครู ถ้าเป็นครูต้องทำให้นักเรียนมีความรู้ มีความคิด มีความเข้าใจ มีความประพฤติ มีความกระทำถูกต้อง ถูกต้องคือไม่มีปัญหาไม่มีความทุกข์ ลำพังลูกเด็กๆ ไม่มีปัญญาพอ มาจากท้องแม่ยังไม่มีความรู้ ก็ต้องได้รับการสั่งสอนที่ดีปฏิบัติให้ถูกต้องแล้วชีวิตนี้จะเป็นประโยชน์ที่สุด เมื่อพลเมืองดี ประเทศชาติก็ดี คนในโลกดีโลกนี้ก็เป็นโลกที่ดี ครูว่าที่จริงก็เป็นผู้สร้างโลก คือสร้างเด็กๆ โดยทางเด็กๆ เด็กดีทุกคน โลกนี้ก็ดี ครูจึงเป็นปูชนียบุคคล สิ่งที่ครูให้เรามันมากกว่ามากนัก มีค่ามากกว่ามากนัก ที่ครูรับประโยชน์จากส่วนกลางของรัฐบาลของอะไรก็ดี มันเป็นส่วนน้อย ประโยชน์ที่ทำให้เป็นส่วนใหญ่ จึงเป็นปูชนียบุคคล

เมื่อพระเจ้าพระสงฆ์ให้สิ่งที่มีประโยชน์ไปมาก แล้วก็รับตอบแทนแค่อาหารวันละมื้อนี่ จึงกลายเป็นปูชนียบุคคล ผู้ที่ทำประโยชน์ให้มากกว่า รับของตอบแทนเพียงเล็กน้อย เรียกว่าเป็นปูชนียบุคคล ไม่ใช่ลูกจ้าง คำว่าครูคือผู้เปิดประตูทางวิญญาณให้ออกไปเสียจากคอกแห่งความโง่ ความหลง เรียกว่าครู ครู เป็นผู้นำทางวิญญาณ วิญญาณถูกต้องก็มีชีวิตถูกต้อง มันจะมีประโยชน์เหลือหลาย ถ้านักเรียนเคารพครูเชื่อฟังครูก็จะได้รับประโยชน์อันนี้ ถ้าไม่เชื่อฟังก็บิดพลิ้ว (เสียงหายนาทีที่ 07.46-07.50)

ภาษาบาลีหรือภาษาอินเดียโบราณที่จะมาท่องจำจดไว้ในสมุด ไม่ต้องหรอกอยู่ในสมุดไม่ได้อยู่ในจิตใจคน สย แปลว่าเอง อิกข แปลว่าเห็น หรือดู มันต้องดูตัวเอง ก็โดยตนเองนั้น ดูโดยตนเอง ดูในตนเอง โดยตนเอง ในตนเอง เห็นตนเอง รู้จักตนเอง วิจัยวิจารณ์ว่าเป็นอย่างไร แล้วประพฤติปฏิบัติให้มันถูกต้องตามกฎของธรรมชาติ มันก็มีแต่ความถูกต้องถูกต้อง ผู้มีประโยชน์แก่ตนเองและผู้อื่น นี่เรียกว่าการศึกษา เราก็ต้องรู้ว่าปฏิบัติอย่างไร ปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ คือปฏิบัติอย่างนี้มีผลอย่างนี้ ปฏิบัติอย่างนี้มีผลอย่างนี้ ปฏิบัติอย่างนี้มีผลอย่างนี้ เลือกเอาที่มันเป็นประโยชน์ ที่มันเป็นประโยชน์ เรียกว่ามีความถูกต้อง ที่นักเรียนจะต้องสนใจเป็นพิเศษ ถ้ารักตัวเองก็จะไม่ปล่อยตัวเอง ถูกครอบงำด้วยอวิชชา ให้มันรู้สิ่งที่ควรรู้ รู้ว่าเกิดมาทำไม เกิดมาจะต้องทำอะไร ควรจะได้รับสิ่งที่ควรจะได้รับนั่นคืออะไร นั่นแหละถึงจะเรียกว่ามีการศึกษา เพื่อจะได้ประกอบการงานให้มันถูกต้อง เมื่อการศึกษาถูกต้อง มีผลดีทางการศึกษาแล้ว เข้าใจถูกต้องแล้ว ก็จะสามารถปฏิบัติหน้าที่ให้เป็นประโยชน์ เป็นประโยชน์ทั้งตัวเองเป็นประโยชน์ทั้งผู้อื่น จึงจะเรียกว่าได้ผลของการที่เกิดมา คือมีประโยชน์เกิดขึ้นทั้งตัวเองและผู้อื่น ไม่มีปัญหาไม่มีความทุกข์ร้อน เป็นคนฉลาดเห็นแก่ประโยชน์ที่แท้จริง ไม่เพียงรู้จักแต่ความเอร็ดอร่อยสนุกสนานภายนอก ทางเนื้อทางหนังทางกายทางหู ทางเนื้อทางหนังนี่เป็นเรื่องของคนที่ไม่มีการศึกษา คนที่มีการศึกษาเขาไม่ต้องใช้ ตาหูจมูกลิ้นกายใจใช้เป็นประโยชน์ในการศึกษา ถ้ารู้จักควบคุมตาหูจมูกลิ้นกายใจให้ถูกต้อง ถูกต้องไปในทางที่เป็นประโยชน์ นี่เรียกว่าออกมาเสียจากเล้าแห่งความมืด หรือคอกแห่งความสกปรก เปิดประตูแล้วก็ออกมาออกมา อยู่ในที่โล่งที่แจ้งที่สะอาด บำเพ็ญกิจ บำเพ็ญหน้าที่เป็นประโยชน์ตนและประโยชน์ผู้อื่น มีความสงบเย็นในส่วนตน เป็นประโยชน์แก่ผู้อื่นได้ ก็เรียกว่าได้รับประโยชน์สูงสุด ถ้าไม่ได้รับประโยชน์อันนี้ก็เรียกว่ามันเสียชาติเกิด มันเสียชาติเกิด มันจะเห็นแก่ตัวมันจะเห็นแก่ตัว ไม่เห็นแก่ธรรมะ ไม่เห็นแก่ความถูกต้อง ในที่สุดมันก็กลายเป็นอันธพาล ในที่สุดมันได้เป็นอันธพาลถ้ามันเห็นแก่ตัว ขี้เกียจ เอาเปรียบ อิจฉาริษยา รวยลัดด้วยการคดโกง สร้างมลภาวะ สร้างอุบัติเหตุ สร้างยาเสพติด สร้างโลกที่ไม่ควรจะมี จะเกิด เรียกว่าเป็นอันธพาล ขอให้เราอย่าต้องแผ้วพานจากสิ่งเหล่านั้นเลย ให้อยู่เหนือจากสิ่งเหล่านั้น เราจะไม่เห็นแก่ตัว เราจะเห็นแก่ความถูกต้อง เห็นแก่ธรรมะ

ถ้าเราเป็นนักเรียนเราจงเห็นแก่การศึกษา อย่าเห็นแก่กิเลสของตัว ถ้าเห็นแก่กิเลสมันก็เกียจคร้าน เหลวไหลไปหาความสนุกสนานทางเนื้อทางหนัง การศึกษาก็ล้มเหลวหมด ต้องเห็นแก่การศึกษาต้องรักการศึกษาต้องบูชาการศึกษา นี่เรียกว่าเห็นแก่ธรรมะ ขอให้นักเรียนทุกคนเห็นแก่ธรรมะ จะได้เห็นแก่การศึกษาจะได้รักการศึกษา จะได้เป็นสุข เมื่อมีการศึกษา สนุกเป็นสุขเมื่อมีการศึกษา ถ้าอย่างนี้การศึกษามันก็ดี มีความสุขที่อื่นโน้นการศึกษามันก็เลวไปหมด ต้องบูชาการศึกษา มีความสุขเมื่อทำการศึกษา รู้สึกสนุกเมื่อทำการศึกษา ทุ่มตัวทั้งหมดเพื่อการศึกษา แล้วผลมันก็ไม่ไปไหน มันก็ได้แก่ผู้ปฏิบัตินั่นเอง เป็นนักเรียน เป็นนักเรียนมีธรรมะของนักเรียน

ธรรมะของนักเรียนก็คือเรียนให้สำเร็จอย่างที่ว่ามา รู้จักตัวเอง รู้จักชีวิตว่าเกิดมาทำไม ทำอะไรได้รับผลตามนั้น ธรรมะคือปฏิบัติให้ถูกต้อง ถูกต้องแล้วมีความรอด รอดรอดทั้งทางกายรอดทั้งทางจิตใจ ตลอดทุกขั้นตอนแห่งชีวิต ทั้งตัวเองและผู้อื่น ก็รอดเราอยู่คนเดียวในโลกไม่ได้ ลองคิดดูใครก็ตาม ถ้าให้อยู่คนเดียวในโลก เดี๋ยวก็ตายทั้งนั้น อยู่ไม่ได้เราก็ต้องตายด้วย ต้องอยู่กันมากๆ อย่างนี้ คนก็อยู่กันมากๆ สัตว์ก็อยู่กันมากๆ ต้นไม้ต้นไร่ก็อยู่กันมากๆพวกเทวดามันก็ต้องอยู่กันมากๆ ก็ธรรมชาติสร้างมาเป็นสหกรณ์ เป็นสังคมเป็นสหกรณ์อาศัยอยู่ร่วมกัน ทำประโยชน์แก่กัน มันก็จะอยู่ได้รอด อย่างต้นไม้ต้นใหญ่นี้ อยู่อาศัยร่วมกันกับต้นไม้ต้นเล็กเล็ก ขี้โคลนมั่ง ตะไคร่บ้าง ขี้ปิ๋วบ้าง มันส่งเสริมซึ่งกันและกันมันสบายกันทั้ง ต้นไม้ต้นใหญ่ ต้นไม้รกๆ ข้างล่าง ทั้งเฟิร์น ตะไคร่ ขี้เปลือกขี้ปิ๋ว อย่างนี้เรียกว่ามันสหกรณ์ ถ้าเห็นแก่ตัวมันไม่ มันไม่ มันก็มัน มึงก็มึง กูก็กู เอาประโยชน์ได้เท่าไหร่กูเอาเปรียบได้เท่าไหร่ กูก็เอาเปรียบนั่น มันอันธพาลอันธพาลยังไม่เป็นมนุษย์ ให้รู้ความถูกต้องว่าจะต้องปรับปรุงกันให้ได้อยู่กันอย่างสหกรณ์ นั่นเรียกว่าผู้มีความรู้ ธรรมชาติแท้ๆ มันก็อยู่กันอย่างสหกรณ์ ในจักรวาลนี้ ดวงดาว ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดวงอะไรก็อยู่ กันอย่างสหกรณ์ ประสานงานร่วมกันอย่างวิทยาศาสตร์บอกเรามองด้วยตาไม่เห็นแต่มันอยู่กันอย่างสหกรณ์ มันอยู่กันอย่างถูกต้องตามกฎของธรรมชาติ มันจึงไม่ชนกันแตกหมด เรานี้ก็เหมือนกัน ร่างกายตามธรรมชาติ มีกฎของธรรมชาติควบคุมอยู่มีหน้าที่ปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎของธรรมชาติร่างกายก็สบายดีมีสมรรถนะ ทำหน้าที่ถูกต้องตามกฎของธรรมชาติแล้วก็ได้รับผลตามที่พอใจ กระทำผิดก็ได้รับผลที่ไม่น่าปรารถนา

ฉะนั้นอย่าให้เสียทีที่เป็นนักเรียน เรียน ศึกษา ศึกษา ศึกษา ดูตัวเอง เห็นตัวเอง รู้จักตัวเอง วิจัยวิจารณ์ตัวเองแล้วก็ปฏิบัติแต่ในทางที่ถูกต้อง ก็จะได้รับผลเป็นความสงบเย็นในชีวิตของตน แล้วผู้อื่นก็พลอยได้รับ ได้รับประโยชน์ทั้งตนเองและผู้อื่น แล้วก็เรียกว่าสมบูรณ์ เราจงช่วยกันทำให้โลกนี้มีความถูกต้อง คนละไม้คนละมือ ทุกคนช่วยกันทำให้โลกทั้งโลกนี้มีความถูกต้อง แล้วก็อยู่กันเป็นผาสุก นั่นแหละเรียกว่ามนุษย์ มนุษย์ มีจิตใจสูงรู้จักความถูกต้อง ทำโลกนี้ให้น่าอยู่ ถ้าผิดจากนี้มันเป็นอมนุษย์ มันเป็นอันธพาล มันเป็นกากเดนมนุษย์ ที่ทำให้เกิดความยุ่งยากขึ้นในบ้านในเมือง ในประเทศ ในโลก อย่าเอาเลย จงเป็นมนุษย์ที่ถูกต้อง มีจิตใจสูง ไม่โง่ เรียกว่ามีจิตใจสูงก็ได้ มนุษย์นี่แปลว่าเหล่ากอแห่งมนู เป็นนักปราชญ์สูงสุดผู้ไม่เห็นแก่ตัวก็ได้เหมือนกัน ไปๆมาๆมารวมอยู่ที่ความถูกต้องถูกต้อง นี่มันไม่มีทางผิดพลาด ไม่มีทางเผลอมันผิดพลาด ดีบางทีบ้าดีลมดีเมาดีมันก็ใช้ไม่ได้ เลวใช้ไม่ได้ ดีถ้าไปบ้าดีหลงดีอวดดีมันก็ได้ชกต่อยกัน อย่างในโรงเรียนมันก็ยกพวกตีกัน เพราะมันบ้าดี แต่ถ้ามันชอบความถูกต้องถูกต้อง มันไม่มีอาการอย่างนี้รวมอยู่

พวกเธอพยายามทำตนให้เป็นนักเรียนที่ถูกต้องตามความหมายของนักเรียน เคารพครูบาอาจารย์ ที่ดำรงตนถูกต้องตามความหมายของครูบาอาจารย์ช่วยกันขจัดความเห็นแก่ตัวให้หมดไป อย่าให้มีความเห็นแก่ตัวเหลืออยู่สำหรับเป็นเสนียดจัญไร คนเห็นแก่ตัวเป็นเสนียดจัญไร เอาเปรียบประพฤติและเป็นบ้าในที่สุด ฆ่าตัวตายในที่สุด นั่นแหละเรียกว่าเห็นแก่ตัวทำให้มันจบอย่างนั้นก็มันโง่ มันทำผิดมันหลงทาง จงทำให้เกิดความเจริญไปตามลำดับตามลำดับ ให้เป็นที่พอใจของบิดามารดา ให้บิดามารดาได้รับความชื่นใจ พอใจที่มีเราเป็นลูก คำว่าลูกมาจากคำว่า บุต-ตะ บุต-ตะแปลว่าผู้ทำให้บิดามารดามีความดีใจอิ่มอกอิ่มใจ ผู้ทำให้บิดามารดาอิ่มใจให้สบายใจนั่นแหละคือบุตร แต่ถ้าทำให้บิดามารดาร้อนใจเป็นสัตว์นรกไม่ใช่บุตร เป็นก้อนสกปรกที่ออกมาจากบิดามารดา มันไม่ใช่บุตร ถ้าเป็นบุตรมันต้องทำให้บิดามารดาชื่นใจ สบายใจ ยินดีเพราะว่ามีบุตร จึงหวังว่าทุกๆคน นักเรียนทั้งหลาย จงตั้งตนให้ถูกต้อง ในความหมายของคำว่าบุตร บุตรคือผู้ที่เกิดมาเพื่อทำให้บิดามารดาสบายใจ พอใจ ยินดีปรีดา สูงยิ่งๆขึ้นไป ถ้าเก่งจริงก็ช่วยบิดามารดาให้พ้นจากความทุกข์ทั้งปวงได้

ในโลกที่มีการศึกษา ช่วยเกิดความถูกต้องในหมู่สังคมในครอบครัว บิดามารดากับบุตรธิดามีความถูกต้องเป็นอยู่กันอย่างถูกต้องมีความมั่นคงเข้มแข็งมันก็มีแต่ประโยชน์แก่ประเทศชาติ ถ้าล้มเหลวกันเสียก็ไม่มีประโยชน์อะไร เป็นกาฝาก ทำลายประโยชน์ของผู้อื่นด้วยมันก็น่าเสียใจ น่าเสียดาย น่าละอาย ขอให้เราได้เป็นบุตรที่ดีของบิดามารดาด้วยกันทุกๆ คน ทำความชื่นใจให้แก่บิดามารดาได้อย่างมากสูงสุด สุดที่จะทำได้ทีเดียว

ขอแสดงความยินดีกับท่านมาเพื่อแสวงหาความรู้ทางธรรมะ ความรู้ทางธรรมะก็คืออย่างนี้ คือ ความถูกต้อง ถูกต้อง ถูกต้องสำหรับจะรอด ฉะนั้นขอให้ประสบความรอดกันทั้งฝ่ายบุตรและฝ่ายบิดามารดา ตลอดจนผู้ที่เกี่ยวข้องทุกๆ คน มีความถูกต้องเป็นเครื่องดำเนินชีวิต ถูกต้อง ถูกต้อง ดำเนินชีวิตทั้งวันทั้งคืน มีความถูกต้องจนยกมือไหว้ตัวเองได้ ดูตัวเองแล้วยกมือไหว้ตัวเองได้ว่ามันมีแต่ความดี ถ้าดูตัวเองแล้วยกมือไหว้ไม่ลง เกลียดขยะแขยงนั่นมันสัตว์นรกอย่าเอาเลย ฉะนั้นขอให้ดูว่าทำจนยกมือไหว้ตัวเองได้นั่นแหละเป็นความแน่นอน เป็นความแน่นอน ขอให้ความหวังอันนี้จงประสบความสำเร็จด้วยกันทั้งสองฝ่าย ท่านทั้งหลายจงมีความสุขสวัสดีในหน้าที่ในการงานทุกอย่างทุกประการ อยู่ทุกทิวาราตรีกาลเทอญ ขอจบการบรรยาย

คำว่าครูคือผู้เปิดประตูทางวิญญาณ ให้ออกมาจากคอกแห่งความโง่ความหลง เรียกว่าครู ครูเป็นผู้นำในทางวิญญาณ ให้วิญญาณถูกต้องก็มีชีวิตถูกต้อง มันจะมีประโยชน์เหลือหลาย ถ้านักเรียนเคารพครูเชื่อฟังครูก็จะได้รับประโยชน์อันนี้ ถ้าไม่เชื่อฟังก็บิดพลิ้ว เหลวไหลรวนเร มันก็เป็นเรื่องฆ่าตัวเอง เชือดคอตัวเอง ไม่ได้รับประโยชน์อะไรก็เป็นหมันในการที่ได้เกิดมา ถ้าจะให้การเกิดมานี้ไม่เป็นหมัน ก็ต้องทำให้มันมีความถูกต้องให้มันมีค่า มีประโยชน์แก่ทุกฝ่ายแหละมีค่า คือการดำเนินชีวิตที่ถูกต้อง ถูกต้อง ทางกายถูกต้อง ทางจิตก็ถูกต้อง ทางสติปัญญาก็ถูกต้อง มันมีอยู่สามทางใหญ่ๆ ทางวัตถุทางกายข้างนอกมันก็ง่ายหน่อย ทางจิตขยับเข้าไปข้างในก็ยากหน่อย ทางสติปัญญาละเอียดลึกซึ้งมันก็ยากที่สุด เราจงทำให้มีความถูกต้อง ทั้งทางกาย ทั้งทางวัตถุ และทั้งทางจิต นี่เรียกว่าการศึกษา การศึกษาที่แท้จริง ต้องสามารถทำให้เกิดความถูกต้องทั้งสามทาง การศึกษาที่แท้จริงนั้น มันมีความลึกละเอียดมาก ไม่ใช่ให้จดไว้ในสมุดท่องจำแล้วตอบคำถามว่าได้ เท่านั้นมันยังไม่พอ เป็นเบื้องต้นเท่านั้น การศึกษา สิกขาว่าเอาตามตัวหนังสือ ที่แปลว่า ดูตัวเอง ในตัวเอง โดยตัวเอง เห็นตัวเอง รู้จักตัวเอง วิจัยวิจารณ์ตัวเอง บังคับตัวเองให้ปฏิบัติให้มันถูกต้อง อย่างนี้จึงเรียกว่า สิกขา ศึกษา ภาษาสันสกฤต ภาษาบาลี สิกขา ภาษาไทย ศึกษา คำว่าศึกษาที่แท้จริงมันหมายถึงอย่างนั้น