เมื่อมีจิตใจปกติมันก็เล่าเรียนดี มันก็การทำงานดี มีความประพฤติดีบังคับตัวดี แต่ถ้าจิตใจมันพ่ายแพ้แก่กิเลส มันจะยุ่งหมด กิเลสฝ่ายบวก มันก็บ้า ก็จะสนุกสนานสรวลเสเฮฮา กิเลสฝ่ายลบก็ริแต่จะฆ่าจะขโมยและทำไปในทางลบ นี่เรียกว่าไม่ปกติ ขอให้เรามีใจคอปกติ ไม่หลงบวกไม่หลงลบ ทำหน้าที่ให้ถูกต้อง ให้มันมีความคงที่อยู่ในความถูกต้อง นั่นแหละใช้ได้ คงที่อยู่ในความถูกต้อง นี่แหละเป็นสิ่งสูงสุดยิ่งกว่าสิ่งใดพระพุทธเจ้าท่านก็เป็นอย่างนี้ พระอรหันต์ทั้งหลายท่านก็เป็นอย่างนี้ คือคงที่ ๆ อยู่ในความถูกต้อง ไม่เกลียดน้ำหน้าตัวเองที่ทำอะไรไม่น่าดู ปกปิด แล้วก็เกลียดน้ำหน้าตัวเอง ถ้าอย่างนี้มันก็ไม่ เรียกว่าไม่มีความเจริญ ไม่มีความถูกต้องอะไร คือทุกอย่างกระทำอยู่ ๆ อย่างถูกต้อง ๆ มองดูตัวเองแล้วรู้สึกว่าถูกต้อง ๆ จนกระทั่งมันยกมือไหว้ตัวเองได้นั่นแหละดีที่สุด เพราะมันมีแต่ความถูกต้อง ฉะนั้นขอให้สนใจมีธรรมะ มีธรรมะคือมีความถูกต้อง ถูกต้องสำหรับจะรอด จะรอดจากปัญหา รอดจากอันตรายทั้งทางกายและทางจิต เธอจะต้องมีความรอดทั้งทางกายและทางจิตทุกขั้นตอนของชีวิตจนกระทั่งตายน่ะ เพื่อเป็นประโยชน์ทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น ถ้ามีการศึกษาถูกต้อง มีการปฏิบัติถูกต้องมันก็จะได้อย่างนี้ ได้อย่างนี้แหละ คือมีความถูกต้อง ซึ่งเป็นความรอด ไม่มีความทุกข์ ไม่มีปัญหา ฝ่ายวัตถุก็ถูกต้อง ฝ่ายร่างกายก็ถูกต้อง ฝ่ายจิตใจก็ถูกต้อง ฝ่ายสติปัญญาก็ถูกต้อง มันถูกต้องไปหมดอย่างงั้น ถ้าสนใจมันก็มีได้ ถ้าใจลอยหรือคุ้มดีคุ้มร้ายบ้า ๆ บอ ๆ มันก็ทำไม่ได้เหมือนกัน พยายามตั้งใจให้ดี ถึงแม้ว่ามันจะทำยากหรือทำไม่ได้มาก่อนก็ทำให้ได้ พยายามทำหน้าที่ หน้าที่ให้ดีที่สุด

อย่างเมื่อวานเราพูดถึงว่าหัวใจของนักเรียน คือ สุ จิ ปุ ลิ ฟังให้ดีที่สุด มีนักเรียนหลายคนไม่ฟังเหมือนกันมัวแต่จะพูดหยอกล้อเล่นกันที่นี่แหละเมื่อวานนี้แหละ เรียกว่า ไม่ฟัง ไม่มีสุ จิ คิดตามไปที่เขาพูด คิดไปตามที่เขาพูดว่ามันมีเหตุผลไหม มันเป็นไปได้ไหม นี่เรียกว่าคิด มีอะไรน่าสงสัยไม่เข้าใจไม่สมเหตุสมผลก็ถาม ปุจฉาคือถาม เมื่อแน่นอนว่าอย่างนี้ถูกต้องแล้วบันทึก ๆ ๆ ไว้ในจิตใจ ถ้ามันไม่ไหวจึงบันทึกไว้ในสมุด จดบันทึก สมุดเล่มนั้นจะมีประโยชน์ตลอดชีวิต จะมีประโยชน์ตลอดชีวิต ผู้ที่เป็นผู้มีความรู้เป็นนักปราชญ์เป็นบัณฑิตมันมีสมุดอย่างนี้แหละ ใช้อยู่ตลอดชีวิตมากขึ้น ๆ ๆ ไม่ใช่ว่ามีแต่เฉพาะนักเรียน จดอะไรไว้พอสอบไล่ได้ก็เลิกซะไม่มีอะไรเหลืออย่างนี้ไม่ถูก สิ่งที่เรียกได้ว่าเป็นที่พึ่งในการศึกษาก็มีอยู่ในสมุดประจำตัวประจำชีวิต อ่านได้เรื่อยไป เพิ่มเติมได้เรื่อยไป มีความรู้ถูกต้อง สิ่งอะไรเคยผิดพลาดเสียหาย มันจะไม่มีมาซ้ำอีกเพราะว่าเรามันรู้อยู่ ตั้งใจอยู่ ที่นักเรียนเรียนก็คือมันทำให้เกิดความถูกต้องไปตั้งแต่เล็ก ๆ ถูกต้องเรื่อยไปตลอดชีวิต ก็เป็นผู้ที่ทำให้โลกนี้มันมีความสงบสุข

โลกนี้มันแล้วแต่มนุษย์ ถ้ามนุษย์ดีมันดีมันก็ดี มนุษย์คนน่ะไม่ดีมันก็ไม่ดี ถ้าคนดีไอ้โลกนี้มันก็ดี คือมีสันติภาพ ๆ ถ้าคนมีแต่กิเลสมีแต่เห็นแต่ตัว ๆ ๆ ไม่มีสันติภาพ ยิ่งฉลาดยิ่งเห็นแก่ตัว ยิ่งเห็นแก่ตัวก็ยิ่งไม่มีสันติภาพ ยิ่งฉลาดต้องยิ่งเห็นแก่ความถูกต้อง ถูกต้องเป็นอย่างไร อย่าเห็นแก่ประโยชน์ของตัว จงเห็นแก่ความถูกต้อง เมื่อเห็นแก่ความถูกต้องมันก็จะเห็นแก่ผู้อื่นด้วย จะเห็นแก่ผู้อื่นด้วยเมื่อไม่เห็นแก่ตัว เมื่อทุกคนเห็นแก่ความถูกต้อง เห็นแก่ผู้อื่นเพื่อนมนุษย์ด้วยกันนั้นก็จะช่วยกันสร้างความเจริญ ไม่มีใครเอาเปรียบ ไม่มีใครเกียจคร้าน ไม่มีใครคดโกง ไม่มีใครอิจฉาริษยา มันก็เจริญด้วยกัน

เราต้องถือว่าโลกนี้มันต้องรับผิดชอบร่วมกัน ใครทำเลวเป็นผู้ทำลายโลก ใครทำดีเป็นผู้พัฒนาโลก เมื่ออยู่ในพวกพัฒนาโลกนี้ให้ดีให้มีความเจริญรุ่งเรืองงอกงาม ด้วยการเคารพในหน้าที่ เคารพในหน้าที่เหมือนอย่างที่พระพุทธเจ้าท่านเคารพ เธอจงจำไว้สักนิดว่าพระพุทธเจ้านั้นท่านเป็นบุคคลสูงสุด สูงสุดไม่มีใครเสมอเหมือน ท่านยังมีสิ่งที่เคารพ ท่านยังเคารพมีสิ่งที่เคารพ คนนี้จะบ้าอวดดีไปถึงไหนอยู่อย่างไม่มีที่เคารพน่ะ พระพุทธเจ้าแท้ ๆ ท่านยังอยู่อย่างมีที่เคารพ คือหน้าที่ ๆ หน้าที่ที่ถูกต้องที่เป็นไปเพื่อความรอดน่ะท่านเคารพ ท่านประกาศอย่างนั้น แล้วท่านก็ทำอย่างนั้นทั้งกลางวันกลางคืนตลอดเวลา จนนาทีสุดท้ายนิพพานท่านทำหน้าที่ของท่าน

ขอให้เราทุกคนสนุกสนานในการทำหน้าที่ จะเป็นการเรียนก็ได้การงานก็ได้ที่เรียกว่า หน้าที่ เป็นสุขเมื่อได้ทำหน้าที่ ไม่ใช่เป็นสุขเมื่อไปเล่นหัว ไปเตลิดเปิดเปิงเป็นเรื่องกามารมณ์ชิงสุขก่อนห่ามมันก็ล้มละลาย ฉะนั้น บูชาหน้าที่ ๆ เคารพหน้าที่คงอยู่ในความถูกต้องยิ่งขึ้นไป ๆ ทำอะไร ๆ ถูกต้องตามกาลเทศะ เหตุผล บุคคล เวลา นั่นแหละคือความเจริญ เรื่องสัปปุริสธรรม ๗ จะมาสอนกันในโรงเรียน หมวดนั้นแหละสำคัญมาก รู้จักเหตุ รู้จักผล รู้จักตน รู้จักเวลา รู้จักมาตรา คือ ความพอดี ความถูกต้อง รู้จักหมู่คณะบุคคล แล้วก็รู้จักบุคคลแต่ละบุคคล ๆ ว่าต้องทำกับเขาอย่างไร นี่เขาให้สนใจทำหน้าที่ให้ถูกต้อง ถูกต้องตามหลักของสัปปุริสธรรม อย่างแน่นอน ๆ ตรงนี้ไม่เสียทีที่เกิดมา เธอจะได้รับสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้รับ ไม่เสียทีที่เกิดมา นี่คือการศึกษา การศึกษาทำให้ฉลาด ๆ และใช้ความฉลาดให้ถูกต้อง อย่าใช้ความฉลาดอย่างคดโกงเอาเปรียบ ๆ คดโกงเอาเปรียบ นั่นมันใช้ความฉลาดอย่างผิดพลาด มันก็เลวกว่าหมาเพราะหมามันยังไม่ทำอย่างนั้น นี่คนฉลาด ๆ แล้วใช้เพื่อเอาเปรียบ มันผิดหมด ๆ ถ้าใช้ความฉลาดเพื่อคดโกงแล้วก็มันก็ผิดหมด ต้องใช้ความฉลาดอย่างถูกต้อง ๆ ฉะนั้นเป็นผู้ที่เคารพความถูกต้อง ๆ บูชาความถูกต้อง ให้เป็นผู้ที่ถึงที่สุดของการงานการศึกษา คือมีความสุขสงบเย็น และก็เป็นประโยชน์ ๆ ให้รู้จักใช้สติปัญญาในการแก้ไขที่ต้นเหตุ ๆ อย่าไปแก้ไขที่ปลายเหตุ ความชั่วความเลวมันก็มีเหตุ ความดีความงามมันก็มีเหตุ จัดการแก้ไขปรับปรุงให้มันถูกต้องที่ต้นเหตุ ๆ ถ้าไปทำที่ปลายเหตุมันไม่ได้ผล มันเป็นปลายเหตุมันไม่ใช่ส่วนที่ไปจัดการที่ปลายเหตุนั้นมัน (เสียงขาดหายนาทีที่ 11:28 - 11:36) ไปประกอบหน้าที่การงานการทุกอย่างให้มันถูกต้อง ๆ ๆ ยิ่ง ๆ ขึ้นไปนี้ เป็นการกระทำที่มีเหตุผลที่มีประโยชน์อย่างยิ่ง ควรกระทำอย่างยิ่ง จึงขออนุโมทนาและขอแสดงความหวังว่าเธอทุกคนจะเข้มแข็งในการบังคับตัวเองให้มันอยู่แต่ในความถูกต้องและมีความเจริญก้าวหน้าในหน้าที่การงาน เป็นสุขอยู่ทุกทิพาราตรีกาลเทอญ