ท่านสาธุชนผู้มีความสนใจในธรรมทั้งหลาย อาตมามาพบกับท่านทั้งหลายในรายการพุทธธรรมนำสุขในวันนี้ อาตมาจะได้บรรยายโดยหัวข้อว่า วิธีการแก้ปัญหาทุกปัญหา คือสิ่งที่มันจะแก้ปัญหาได้ทุกปัญหาอย่างรวบรัด มีหลักสั้นๆ ในเรื่องนี้เป็นคำพูดหรือสุภาษิตก็ตามว่าทำงานให้สนุกเป็นสุขเมื่อกำลังทำงาน ทำงานให้สนุกเป็นสุขเมื่อกำลังทำงานนี่เป็นใจความสำคัญของเรื่อง คำพูดประโยคนี้เป็นใจความทั้งหมดของพระธรรมในพระพุทธศาสนาหมายความว่าถ้าท่านศึกษาพระพุทธศาสนาทั่วถึงแล้วปฏิบัติตามหลักนั้นแล้ว มันก็จะมาอยู่ในรูปที่ว่าทำงานอยู่อย่างสนุกเป็นสุขอยู่ในการงาน เพราะว่าชีวิตที่ไม่มีการงานนั้นมันไม่มีประโยชน์อะไร สิ่งที่เรียกว่าชีวิตนี้ธรรมชาติมันกำหนดให้มาสำหรับใช้ให้เป็นประโยชน์ ให้ชีวิตเป็นเดิมพันสำหรับลงทุนให้เกิดประโยชน์ เราจึงต้องทำให้ถูกตรงตามวัตถุประสงค์ของธรรมชาติ แม้ว่าธรรมชาติไม่มีชีวิตจิตใจไม่มีวิญญาณคิดนึกอะไร แต่เมื่อสรุปเจตนารมณ์ของวิวัฒนาการโดยธรรมชาติตามธรรมชาติแล้วมันมีผลอย่างนี้ มีผลออกมาว่าชีวิตนี้ต้องวิวัฒนาการไปในลักษณะที่เป็นประโยชน์ เป็นประโยชน์ เป็นประโยชน์กว่าจะสูงสุดที่มันจะเป็นไปได้คือบรรลุธรรมมะสูงสุดที่จะเรียกว่านิพพานหรือจะเรียกว่าเข้าไปอยู่รวมกับพระเจ้าหรืออะไรก็แล้วแต่จะเรียกเถอะ มันมีความหมายแต่ว่ามันเป็นที่สุดหรือมันสูงสุดไปอยู่ที่ตรงนั้น ที่ว่าทำงานให้สนุกหมายถึงทำหน้าที่ให้สนุก แต่ว่าระวังคำว่าสนุกนี่มันมีความหมายกำกวม สนุกของกิเลสนั่นมันอย่างหนึ่ง สนุกของโพธิปัญญาความเฉลียวฉลาดนั้นมันอีกอย่างหนึ่งมันสนุกไม่เหมือนกัน สนุกแบบกิเลสนั้นนำไปสู่ความวินาศ สนุกแบบโพธิปัญญานี้มันนำไปสู่ความเจริญ แล้วมันต่างกันอย่างตรงกันข้ามทีเดียว สนุกแบบกิเลสมันสกปรกมันเร่าร้อนมันมืดมัวมันซ่อนความทุกข์ทรมานไว้อย่างเต็มที่ ถ้าสนุกแบบโพธิมันไม่เป็นอย่างนั้นมันสะอาด มันสว่าง มันสงบไม่ทรมานอยู่ในความสนุกสนานตามทางธรรม สนุกโดยธรรมนั้นมันอย่างหนึ่ง สนุกโดยกิเลสนั้นมันอีกอย่างหนึ่งนั่นมันตรงกันข้าม ทำงานให้สนุกนั่นแหละคือการปฏิบัติธรรมะอย่างสนุก ถ้ายังไม่เคยทราบก็จงทราบซะเดี๋ยวนี้ว่าคำว่าธรรมะนั้นแปลว่าหน้าที่ของสิ่งที่มีชีวิต สิ่งที่มีชีวิตต้องมีหน้าที่ทำเพื่อดำรงชีวิตและเจริญก้าวหน้าขึ้นไปนี้เรียกว่าหน้าที่ ถ้าเรียกเป็นภาษาชาวอินเดียเขาเรียกว่าธรรมหรือธรรมะ ธรรมะคือหน้าที่ เดี๋ยวนี้มาอยู่ในรูปของการงานเราต้องทำงานเพื่อจะดำรงชีวิตอยู่ได้ และเพื่อชีวิตนั้นจะได้ก้าวหน้าสูงขึ้นไป ขอให้มองเห็นว่าเป็นสิ่งที่จำเป็นที่สุดจำเป็นเต็มที่ร้อยเปอร์เซ็นต์ สำหรับสิ่งที่มีชีวิตถ้าชีวิตไหนไม่ทำหน้าที่มันก็ต้องตาย คนก็ตาย ต้นไม้ก็ตาย สัตว์เดรัจฉานก็ตาย อะไรก็ตายที่มีชีวิตแล้วไม่ทำหน้าที่ หน้าที่จึงเป็นสิ่งสูงสุดของสิ่งที่มีชีวิต จงบูชาหน้าที่แล้วก็ทำให้สนุก คนโดยมากไม่ทำหน้าที่แต่เรียกร้องสิทธิจะเอาอย่างนั้นจะเอาอย่างนี้ บางทีเราเห็นลูกเด็กๆ มันเรียกร้องจะเอานั่นเอานี่แต่มันยังไม่ได้ทำหน้าที่อะไรเลย นั่นมันเด็กๆ นะอย่าไปเอาอย่างมัน โตเป็นผู้ใหญ่แล้วต้องทำหน้าที่สมกันก่อนแล้วจึงจะเรียกร้องเอาอะไรซึ่งเป็นสิทธิทำงานให้สนุกอย่างนี้ แล้วก็เป็นสุขเสียเมื่อกำลังทำงานเพราะว่าเราพอใจว่าเราได้ทำสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้ทำ แล้วก็ได้รับผลสูงสุดตามที่มนุษย์ควรจะได้ได้รับและเราก็พอใจเมื่อพอใจก็เป็นสุขด้วยดีว่าไอ้ความพอใจนั่นแหละเป็นเหตุให้เกิดสุขหรือว่าความสุขต้องมาจากความพอใจ ถ้าพอใจในสิ่งเลวความสุขนั้นก็เลว พอใจในสิ่งหลอกลวงความสุขก็หลอกลวง เดี๋ยวนี้เราพอใจในสิ่งที่บริสุทธิ์ผุดผ่องถูกต้องความสุขของเราก็ถูกต้องหรือบริสุทธิ์ผุดผ่องเป็นความสุขที่แท้จริงได้เมื่อกำลังทำงานไม่ต้องเอาเงินไปซื้อ ถ้าเอาเงินไปซื้อเป็นสุขปลอม เป็นสุขปลอม เป็นความเพลินเพลินเท่านั้นนะไม่ใช่ความสุขที่เอาเงินไปซื้อ ถ้าความสุขสงบแท้จริงเกิดจากความพอใจที่ได้ทำหน้าที่ของตนอย่างถูกต้องแล้วไม่ต้องจ่ายเงิน ดังนั้นคนที่แสวงหาความสุขชนิดนี้เงินจะเหลือแยะเลย เงินเดือนไม่ต้องใช้มันก็เหลือแยะ แต่ถ้าไปหลงในสุขปลอมต้องใช้เงินซื้อมันแพงมันไม่พอเงินเดือนไม่พอใช้มันต้องโกงมันต้องคอรัปชั่น ถ้าเขาจับได้ก็ถูกไล่ออกเพราะไปบูชาไอ้ความสุขปลอม..(นาทีที่ 0:07:21) แห่งความเพลิดเพลิน เราหาความสุขที่แท้จริงได้ในการทำการงานในหน้าที่นี่คืออุดมคติจะแก้ปัญหาทุกปัญหา แก้ความยากจน เมื่อทำหน้าที่การงานสนุกทำได้มากแล้วมันจะจนอย่างไร คนอื่นเขาทำกันวันละแปดชั่วโมง เราสนุกทำได้วันละสิบแปดชั่วโมงอย่างนี้อาตมาเคยทำมาแล้วไม่ใช่ว่าบอกแต่ปากอย่างเดียว มันเป็นเรื่องที่เคยทำมาแล้วแต่ว่ามันเป็นเรื่องงานทางหนังสือหนังหาวิชาการการสั่งสอนแต่มันก็เป็นงานเหมือนกัน มันกินแรงกายกินแรงสมองเหมือนกันแต่เราก็ทำได้วันละสิบแปดชั่วโมง ถ้าทุกคนทำหน้าที่การงานให้สนุกปัญหาจะหมด เป็นชาวนาทำนาสนุก เป็นชาวสวนทำสวนสนุก เป็นข้าราชการทำราชการสนุก เป็นพ่อค้าค้าขายสนุก ถ้าในระดับยากจนเรากวาดถนนให้สนุก ถีบสามล้อก็ให้สนุก แจวเรือจ้างก็ให้สนุก แม้ที่สุดแต่จะเป็นคนขอทานก็ขอให้สนุกคือถูกต้องตามธรรมะของคนขอทานเป็นคนขอทานที่ดี ไม่เท่าไหร่จะพ้นจากสภาพขอทานจะเลื่อนขึ้นมาไม่เป็นคนขอทานตั้งตัวได้ในที่สุด นี่อานิสงค์ของการทำงานให้สนุกนี่มันแก้ปัญหาทุกปัญหานับตั้งแต่ปัญหายากจนก็ไม่จน มีโรคภัยไข้เจ็บไม่ได้เพราะว่ามันทำหน้าที่ๆ ถูกต้องอยู่เสมอ ไม่มีความผิดพลาดในการดำรงชีพมันก็ไม่มีโรคภัยไข้เจ็บชนิดที่เขาเป็นๆ กัน มันแค่ความทุกข์ทางจิตใจเพราะมันเป็นสุขอยู่ตลอดเวลาที่ทำการงานแล้วมันก็แค่กิเลสป้องกันไม่ให้เกิดกิเลส เพราะว่ามันเป็นสุขเต็มอยู่ในจิตใจตลอดเวลาที่ทำการงานจนกิเลสไม่อาจจะเกิดได้ ก็เป็นอันว่าได้ความสุขที่แท้จริงมีสิ่งที่เรียกว่าสวรรค์ สวรรค์นะอยู่ในกำมือของเราอยู่ในอำนาจของเรา เมื่อมีความสุขในการทำงานมองดูตัวเองแล้วเต็มไปด้วยความดีความงามก็ยกมือไหว้ตัวเองได้ สรุปความตรงนี้ว่าถ้ายกมือไหว้ตัวเองได้นั่นคือสวรรค์ ถ้าเมื่อใดเกลียดชังตัวเองไม่มีอะไรดีที่น่าไหว้เมื่อนั้นเป็นนรก วันไหนมีอะไรดียกมือไหว้ตัวเองได้วันนั้นอยู่ในสวรรค์ วันไหนเกลียดน้ำหน้าตัวเองตลอดวันวันนั้นมันอยู่ในนรก นี่เรียกว่าเราทำให้สวรรค์ให้อยู่ในกำมือของเราได้โดยทำงานสนุกเป็นสุขอยู่เมื่อกำลังทำงาน พอค่ำลงมาคำนวณดูโอ้เต็มไปด้วยประโยชน์ ชีวิตเต็มไปด้วยประโยชน์ยกมือไหว้ตัวเองได้คืออยู่ในสวรรค์ ทุกเวลาที่จะเลิกงานจะนอนจะตื่นนอนคำนวณดูในข้อนี้ว่าวันนี้มีอะไรที่ทำให้ไหว้ตัวเองได้คือเป็นสวรรค์นี่คือนรกจริงสวรรค์จริง ส่วนนรกอย่างที่เขาพูดกันแต่ก่อนๆ ว่านรกอยู่บนฟ้าสวรรค์อยู่ใต้ดินตายแล้วจึงจะไปถึงนั้นยังไม่มีปัญหากะเรา ยังไม่มีปัญหาเก็บไว้ก่อนก็ได้ไม่ยกเลิก แต่ยืนยันถ้าว่าไม่ตกนรกกันที่นี่แล้วก็ตายแล้วก็ไม่ตกนรกที่ไหน   ถ้าได้สวรรค์กันเสียแต่ที่นี่แล้วตายแล้วก็ต้องได้สวรรค์ทุกอย่างทุกประการตามที่ควรจะได้ เอาละเป็นว่าได้กระทั่งนิพพาน ชนิดที่ควรจะได้ชั่วขณะๆ เป็นสมัยๆ เวลาใดไม่มีความทุกข์ไม่มีกิเลสไม่มีความเร่าร้อนเมื่อนั้นเป็นนิพพานน้อยๆ ชนิดหนึ่งนี่เราได้นิพพานชนิดนี้อยู่ตลอดเวลา ขอให้มีชีวิตชนิดที่ว่าทำงานสนุกเป็นสุขเมื่อกำลังทำงานเถิด จะแก้ปัญหาได้ทุกๆ ปัญหาที่มนุษย์ก็มีอยู่ ถ้าจะให้พุทธธรรมนำสุขก็ขอให้ถือหลักทำงานให้สนุกเป็นสุขเมื่อกำลังทำงาน ยกมือไหว้ตัวเองได้อยู่ตลอดเวลาทั้งวันทั้งคืนทั้งตื่นและทั้งหลับ แม้แต่หลับก็ฝันว่ายกมือไหว้ตัวเองได้เพราะมันมีความดีความงาม สรุปความนิดหนึ่งว่าธรรมะในความหมายนี้แก้ปัญหาได้ทุกปัญหา ธรรมะในความหมายที่ว่าทำงานให้สนุกเป็นสุขเมื่อกำลังทำงานนี่ ธรรมะนี้แก้ปัญหาได้ทุกปัญหา แล้วการงานก็กลายเป็นความสุขเป็นความสนุกไม่ทรมานจิตใจให้ป่วยเป็นโรคประสาทหรือโรคอะไรๆ เหมือนที่เขาป่วยกันอยู่โดยมากโรคจิตโรคประสาท เพราะว่าทำงานไม่สนุกเมื่อกำลังทำงานนั้นคนทรมานเหมือนกับอยู่ในนรก ฉะนั้นคนโดยมากไม่ทำแล้วไปขโมยดีกว่าไปปล้นไปจี้ดีกว่าจะมาทำงานให้เหนื่อยทำไม แต่เรามีวิธีที่จะทำงานให้สนุกเป็นสุขเมื่อกำลังทำงาน แต่ถ้าเมื่อเป็นสวรรค์อยู่เมื่อกำลังทำงาน ข้อนี้มันต้องปรับปรุงจิตใจกันบ้างนะไม่ใช่ว่าอยู่ๆ อย่างนี้แล้วจะไปทำอย่างนั้นได้ ต้องปรับปรุงจิตใจด้วยการศึกษาธรรมะหรือสิ่งที่เรียกว่าธรรมะให้รู้ให้เข้าใจว่าตามธรรมชาติมันเป็นอย่างนี้ ถ้าเรามีความรู้ถึงขนาดนี้แล้วก็จะทำงานสนุกและอาจจะเป็นสุขได้เมื่อกำลังทำงานนั่นเอง ทำงานก็เป็นสุขพักผ่อนก็เป็นสุขเป็นสุขไปหมดทุกขณะของชีวิต หวังว่าท่านทั้งหลายจะสามารถนำเอาหลักธรมะข้อนี้ที่ว่าทำงานให้สนุกเป็นสุขเมื่อกำลังทำงานนั้นไปใช้ปฏิบัติเพื่อแก้ปัญหานานาชนิดของตนแล้วมีความสุขอยู่ทุกทิพาราตรีกาลเทอญ