พุทธทาส จักอยู่ไป ไม่มีตาย                      แม้ร่างกาย จะดับไป ไม่ฟังเสียง

ร่างกายเป็น ร่างกายไป ไม่ลำเอียง             นั่นเป็นเพียง สิ่งเปลี่ยนไป ในเวลา

พุทธทาส คงอยู่ไป ไม่มีตาย                       ถึงดีร้าย ก็จะอยู่ คู่ศาสนา

สมกับมอบ กายใจ รับใช้มา                       ตามบัญชา องค์พระพุทธ ไม่หยุดเลย

พุทธทาส ยังอยู่ไป ไม่มีตาย                       อยู่รับใช้ เพื่อนมนุษย์ ไม่หยุดเฉย

ด้วยธรรมโฆษณ์ ตามที่วาง ไว้อย่างเคย    โอ้เพื่อนเอ๋ย มองเห็นไหม อะไรตาย ฯ

แม้ฉันตาย กายลับ ไปหมดแล้ว                 แต่เสียงสั่ง ยังแจ้ว แว่วหูสหาย

ว่าเคยพลอด กันอย่างไร ไม่เสื่อมคลาย     ก็เหมือนฉัน ไม่ตาย กายธรรมยัง

ทำกับฉัน อย่างกับฉัน นั้นไม่ตาย              ยังอยู่กับ ท่านทั้งหลาย แต่หนหลัง

มีอะไร  มาเขี่ยไค้ ให้กันฟัง                        เหมือนฉันนั่ง ร่วมด้วย ช่วยชี้แจง

ทำกับฉัน อย่างกับฉัน ไม่ตายเถิด             ย่อมจะเกิด ผลสนอง หลายแขนง

ทุกวันนัด สนทนา อย่าเลิกแล้ง                  ทำให้แจ้ง ที่สุดได้ เลิกตายกัน ฯ

ไม้สามขา อาศัยกัน ขั้นเอกอุตตม์                            คือพระพุทธ พระธรรม แลพระสงฆ์

ศาตรามี สามอัน บั่นบาปลง                       ดั่งประสงค์ คือศีลสมา- ธิปัญญา

โจรฉกรรจ์ สามก๊ก ฉกปล้นดะ                  ก๊กโลภะ ก๊กโทสะ และโมหา

ป่ารก สามดง หลงหลับตา                         ว่าเที่ยงแท้ ว่าสิ้นสุด ว่าไม่มีอะไร

เวียนวง มีสามวน ทนทุเรศ                         วนกิเลส กรรมวิบาก ยากแก้ไข

ทุกข์ทน ทั้งสามโลก วิโยคใจ                    กามวิสัย รูปอรูป เฝ้าลูบคลำ

เขาโคกมี สามเนิน มานะรั้น                       ดีกว่ากัน เลวกว่ากัน เสมอสม่ำ

ทางห้ามเดิน มีสองแพร่ง แหล่งระกำ        หย่อนด้วยกาม ตึงด้วยเกียรติ ไม่เฉียดญาณ ฯ

ตัวแมลง ห้าตัว ตอมหัวหู                           นิวรณ์ห้า กวนอยู่ ไม่สุขศานติ์

มารน่ากลัว ห้าตน ตามรังควาน                 กิเลสขันธ์ มัจจุสังขาร มารเทวดา

บ่วงคล้องคน หกบ่วง ห่วงแห่งกาม           ที่สวยงาม ไพเราะรส จดจ่อหา

เหตุทั้งปวง หกตำแหน่ง แห่งหูตา              ชิวหานาสา ผิวกาย และใฝ่ใจ

แหล่งอบาย สี่ขุม หลุมนรก                        เดรัจฉาน เปรตอสู- ระกายใหญ่

ที่ต้องคุม สามจุด ยุทธ์ให้ได้                       กายวจีใจ ทั้งสามครอง ต้องสังวร

ทางแห่ง วิมุตติ มีแปดองค์                         ต้องเดินให้ ถูกตรง ดั่งตรัสสอน

วัตถุที่ พึงประสงค์ สองขั้นตอน                 ไม่ย่อหย่อน สำเร็จได้ ดั่งใจเอย ฯ

ต่อไปนี้จะว่า ก.ข. ศีลธรรม

ก.ไก่      ชอบ ข้าวสาร ไม่ชอบพลอย        แต่ทีถ้อย อารีย์ มันดีเหลือ

ข.ไข่      กิน ประโยชน์ดี มีเหลือเฝือ          ต้องเอื้อเฟื้อ แตกง่าย ให้ระวัง

ฃ.ขวด   ดูสง่า กว่ากระบอก                        ใช้นอกคอก ตีกัน นั้นผิดหวัง

ค.ควาย  คนว่าโง่ โมหะจัง                           แต่คนมั่ง มีเพราะควาย น่าอายมัน

ฅ. คน    ถ้าฝึกฝน เสียงจะเพราะ                  ขัดคอกัน มันไม่เหมาะ ไม่สุขสันต์

ฆ.ระฆัง เสียงกังวาน หวานใจครัน             เสียงสวรรค์ เชิญให้คน สนใจธรรม

ง.งู         ที่ลนลาน พิษพาลน้อย                   ที่แช่มช้อย พิษแรงกล้า ดูน่าขำ

จ.จาน    มีอาหาร ค่ามันล้ำ                          ถ้าจานคว่ำ ไม่เห็นมี ดีอะไร

ฉ.ฉิ่ง      ที่ดีดี มีเสียงเพราะ                          ถ้าฉิ่งแตก ตีหรือเคาะ ฟังไม่ไหว

ช.ช้าง    มีสติตั้ง ระวังภัย                             จะเคลื่อนไหว งามสง่า ทุกอาการ

ซ.โซ่      ไม่อาจล่าม ซึ่งน้ำใจ                      แม้ล่ามได้ กระทั่ง ถึงช้างสาร

ฌ.เฌอ   ไม่เลินเล่อ เข้าสู่ฌาน                     ง่ายต่อการ จะประสบ พบปัญญา

ญ.ผู้หญิง สิ่งสร้างมา เป็นเมีย-แม่                หญิงสาระแน ชอบเป็น อีปลาร้า

ฎ.ชฎา   หมายถึงเทริด เตลิดมา                   จากชฎา คือผมเซิง ยุ่งเหยิงจริง

ฏ.ปฏัก  อย่าให้ปัก เอาผู้ใช้                          เครื่องฝึกฝน วัวควาย ให้เก่งวิ่ง

ฐ.ฐาน    แม้อยู่ต่ำ อย่าติติง                           สำคัญกว่า ตัวสิ่ง อยู่ข้างบน

ฑ.มณโฑ โสภา ยิ่งพายุ่ง                             ควรจะมุ่ง งามธรรม ตามเหตุผล

ฒ.เฒ่า    ที่แท้ ต้องตื่นตน                            เพราะได้ยล โลกมา เวลานาน

ณ.เณร   นั้น คือหน่อสมณะ                        เริ่มตบะ เพื่อดับทุกข์ ทุกสถาน

ด.เด็ก     ตัวยังเล็ก รู้ประมาณ                      เชื่อพ่อแม่ อาจารย์ ท่านอบรม

ต.เต่า     แม้จะเขลา ก็หน่วงหนัก                กระดองฝัก ใช้เป็นเกราะ อย่างเหมาะสม

ถ.ถุง      ทอง มีค่า กว่าถุงลม                      น่านิยม อย่างสูง คือถุงธรรม

ท.ทหาร มุ่งกำราบ ปราบข้าศึก                   ถ้าไม่ฮึก เพื่อเกียรติกาม ก็งามขำ

ธ.ธง      นั้น ธงชัย มีไว้นำ                          ให้เกิดกำ- ลังใจ ได้มากมาย

น.หนู     หนูน้อยน้อย คอยเชื่อฟัง               ทำแต่ตาม พ่อแม่สั่ง จักสุขหลาย

บ.ใบไม้ ใช้เป็นยา ได้มากมาย                     ทั้งยาหม้อ ยาผงใช้ ให้จงดี

ป.ปลา   มีหูตา ไม่เคยหลับ                          เป็นคติ ที่ควรรับ มาขับผี

ผ.ผึ้ง      นับเป็นหนึ่ง แห่งสามัคคี               ความเพียรมี มากกว่าคน ควรสนใจ

ฝ.ฝา       หมายความว่า ไว้ป้องกัน              สิ่งในนั้น ให้งามงด และสดใส

พ.พาน   เพื่อเสริมความ งามวิไล                 ดำรงกาย วาจาใจ ดั่งใส่พาน

ฟ.ฟัน     รักษามัน ให้ถูกต้อง                       เคี้ยวกัดคล่อง ชัดเสียง สำเนียงขาน

ภ.สำเภา เราใช้ข้าม ชลธาร                        ถึงนิพพาน เพราะถือเอา สำเภาธรรม

ม.ม้า      ยิ่งเลี้ยงดี ยิ่งมีพลัง                          และมีทั้ง ท่าที ที่งามขำ

ย.ยักษ์    ดูจะรัก แต่บาปกรรม                     ซึ่งจะทำ ให้เป็นยักษ์ ไม่รักดี

ร.เรือ     แล่นอยู่เหนือ ผิวน่านน้ำ                อย่าให้คว่ำ ก็ถึงท่า สง่าศรี

ล.ลิง      มีเหลี่ยมเล่ห์ หลายวิธี                    คนเรานี้ อย่าให้ลิง มันหรอกเอา

ว.แหวน สวมนิ้ว ดูงามขำ                          แหวนพระธรรม สวมใจ หายโง่เขลา

ศ.ศาลา  คุ้มฝนฟ้า พาให้เรา                         มีร่มเงา สุขสบาย ได้ทุกวัน

ษ.ฤาษี   แสวงหา สิ่งสูงสุด                          เพื่อมนุษย์ อยู่เย็น เป็นสุขสันต์

ส.เสือ    ที่ดีดี มีคุณธรรม์                            คนพากัน ให้เกียรติ ไม่เกลียดชัง

ห.หีบ     เหมือนหทัย ใส่ชีวิต                       ชวนกันคิด ให้วิไล ดั่งใจหวัง

ฬ.จุฬา   ยอดสมอง ต้องระวัง                      อย่าให้พลั้ง พลาดผิด ชีวิตวาย

อ.อ่าง    วางไว้ ใส่ก้อนทอง                        รีบสนอง ใส่ให้ได้ ดั่งใจหมาย

ฮ.นกฮูก ตาดี มีประกาย                             มองเห็นได้ แม้ค่ำมืด ยืดยาวไกล ฯ                 นี้ ก ข สำหรับเด็ก//

ทีนี้จะว่า ก.ข. สำหรับผู้ใหญ่หรือเด็กหัวหงอกกันบ้าง

นึกถึงธรรม นำมาปรับ กับก.ข.                  เป็นหัวข้อ แสดงธรรม นำศึกษา

ก.ไก่      ขันก้อง ร้องบอกมา                       ใครอย่ากล้า ยึดอะไร ไว้เป็นตน

ข.ไข่      ข้อง เวียนวัฎฎ์ อยู่อัตรา                โมหะหนา ออกไม่ได้ ให้ขัดสน

ฃ.ขวด   ใส่สุรา กายาคน                                           ใส่ของเมา เมาล้น กว่านั้นไป

ค.ควาย  หมายถึง อวิชชา                             ขี่หรือฆ่า มันทั้งผอง จักผ่องใส

ฅ.คน     อย่าสัปดน ยื่นเข้าใน                      ห่วงโซ่ใหญ่ สายกรรม ช้ำมิวาย

ฆ.ระฆัง วังแวงเสียง สำแดงสัจจ์                 เป็นปรมัตถ์ แล้ววิมุตติ เป็นจุดหมาย

ง.งู         งูอุปาทาน พาลพันกาย                  ดังผีพราย ยึดจับ ไว้กับทุกข์

จ.จาน    เปรียบเหมือนกาย ใส่ธาตุขันธ์      ต้องคว่ำมัน ให้ว่างหาย กลายเป็นสุข

ฉ.ฉิ่ง      ทิ้งจังหวะ อยู่กรุ๊กกรุ๊ก                  บอกว่าทุกข์ ทุกที ที่เกิดมา

ช.ช้าง    ร้องอย่าง โกญจนาท                     มันไม่พลาด พลัดตก จากหน้าผา

ซ.โซ่      สายสงสาร ช่างมารยา                   ผูกแน่นหนา ไม่แสดง แห่งเงื่อนปม

ฌ.เฌอ   ไม่พลั้งเผลอ เข้าสู่ฌาน                  แล้วเกิดญาณ เพราะปัญญา มาผสม

ญ.ผู้หญิง รู้จริง ไม่โง่งม                             เป็นบัณฑิต มีถม เทียมผู้ชาย

ฎ.ชฎา   เลือนมา จากผมเซิง                        แสนยุ่งเหยิง คือกิเลส ฤทธิ์เดชร้าย

ฏ.ปฏัก  ปักหรือตี ที่วัวควาย                       เหมือนขับไล่ อวิชชา หนีหน้าไป

ฐ.ฐาน    ที่คงมั่น นั้นต้องมี                          ทุกคดี ธรรมโลก ไม่โยกไหว

ฑ.มณโฑ โสภา ท่ากระไร                          ทั้งกายใจ ต้องโสภา มาด้วยกัน

ฒ.ผู้เฒ่า  ที่แท้ รู้จักโลก                                สุขหรือโศก รู้จริง ทุกสิ่งสรรค์

ณ.เณร   คือหน่อ สมณะอัน                       จะสร้างสรรค์ ศาสนา สถาพร

ด.เด็ก     ใจยังเล็ก ยึดถือน้อย                       จึงไม่ค่อย ทุกข์ใจ ฤทัยถอน

ต.เต่า     เอาแต่ จะกินนอน                          เหมือนคนเขลา เอาแต่ร่อน หาอารมณ์

ถ.ถุง      นั้นบรรจุ อนุสัย                             ถ่ายเทไว้ ทุกครา อย่าหมักหมม

ท.ทหาร ของพระองค์ ต้องระดม              พลังถล่ม กิเลสมลาย ไร้ศัตรู

ธ.ธง      นั้นธงชัย อรหันต์                           มีธรรมขันธ์ เป็นกองทัพ ขับเคี่ยวสู้

น.หนู     นั้นพ้นภัย เพราะได้รู                     เหมือนเรารู้ ใช้ธรรม กำบังตน

บ.ใบไม้ ใช้บังแดด ได้เย็นฉ่ำ                      ใบพระธรรม บังกิเลส วิเศษผล

ป.ปลา   น้ำถึงตา พาวิกล                             ไม่เคยยล เห็นน้ำ ดั่งทำเมิน

ผ.ผึ้ง      พึงเปรียบ คณะสงฆ์                       ดำรงงาน ศาสนา น่าสรรเสริญ

ฝ.ฝา       ถ้าปิดดี มีคุณเกิน                           ก็เหมือนคน เจริญสติไว้ คุ้มกายใจ

พ.พาน   มีไว้ใส่ สิ่งสูงสุด                            กายมนุษย์ ใส่ธรรมรส ยังสดใส

ฟ.ฟัน     นั้นเคี้ยวกัด ตัดเยื่อใย                     ตัดอนุสัย ได้ด้วยฟัน คือปัญญา

ภ.สำเภา ข้ามสมุทร สุดลึกล้ำ                     สำเภาธรรม ข้ามมหันต์ แห่งตัณหา

ม.ม้า      เหมือนกายาดี ขับขี่มา                   ตามมรรคา แปดองค์ ตรงนิพพาน

ย.ยักษ์    แปลว่าผู้ เขาบูชา                            มักกลายมา เป็นยักษ์ ผู้หักหาญ

ร.เรือ     เปรียบเหมือนกาย ไว้ใช้งาน         ถ้าเรือรั่ว จะป่วยการ งานใช้เรือ

ล.ลิง      ที่แท้จริง มันหลอกเจ้า                   กิเลสเรา ก็หลอกเรา เอามากเหลือ

ว.แหวน ใส่นิ้วงาม ความเหลือเฟือ            ถ้าใครเชื่อ ก็ทิ้งไป อย่าใส่เลย

ศ.ศาลา  สร้างขึ้นมา บังแดดฝน                  ศาลาธรรม กำบังคน ทั้งโลกเหวย

ษ.ฤาษี   แสวงหา มาอย่างเคย                      ไม่หยุดเลย วิปัสสนา แก่กล้าจริง

ส.เสือ    ซุ่ม ในสมถะ วิปัสสนา                 จักได้มา ซึ่งมรรคผล วิมลยิ่ง

ห.หีบ     ใส่ สุญญตา อย่าชังชิง                   เพราะเป็นสิ่ง เดียวเลิศ เหลือพรรณนา

ฬ.จุฬา   ถือกันว่า สิ่งสูงสุด                         คือวิมุตติ จุดหมายมาด แห่งศาสนา

อ.อ่าง    นั้น เป็นแอ่ง แห่งอาสวา               ใช้ปัญญา ทุบทลาย อย่าให้รอ

ฮ.นกฮูก เห็นได้ ในยามค่ำ                         ผู้มีธรรม เห็นถึงใน หทัยหนอ

หัวข้อธรรม นำมาวาง อย่างเพียงพอ          เป็นก.ข. ปรมัตถธรรม นำไปตรอง ฯ

ทำดี ดีแล้ว เป็นพร                        ไม่ต้องอ้อนวอน ขอพรกับใคร ให้กวน

พรที่ ให้กัน ผันผวน                      เป็นเหมือนลมหวน อวนไปอวนมา อย่าหลง

พรทำ ดีเอง มั่นคง                        วันคืนยืนยง ซื่อตรงต่อผู้ รู้ธรรม

อยากรวย ด้วยพร เพียรบำ-           เพ็ญบุญกุศลนำ ให้ถูกให้พอ ต่อตน

ทุกคน เกิดมา เป็นคน                   ชั่วดีมีจนเป็นผล แห่งกรรม ทำเอง

ถือธรรม เชื่อกรรม ยำเยง             บาปชั่วกลัวเกรง ทำแต่กรรมดี ทวีพร ฯ

กรรมดี ดีกว่า มงคล                     สืบสร้างกุศล ดีกว่านั่งเคล้า ของขลัง

พระเครื่อง ตะกรุด อุทกัง             ปลุกเสกแสนฉมัง คาดมั่งแขวนมั่ง รังรุง

ขี้ขลาด หวาดกลัว หัวยุ่ง               กิเลสเต็มพุง มงคลอะไร ได้คุ้ม

อันธพาล ซื้อหา มาคุม                  เป็นเรื่องอุทลุม นอนตายก่ายเครื่อง รางกอง

ธรรมะ ต่างหาก เป็นของ             เป็นเครื่องคุ้มครอง เพราะว่าเป็นพระ องค์จริง

มีธรรม ฤามี ใครยิง                      ไร้ธรรมผีสิง ไม่ยิงก็ตาย เกินตาย

เหตุนั้น เราท่าน หญิงชาย             เร่งขวนเร่งขวาย หาธรรมมาเป็น มงคล

กระทั่ง บรรลุ มรรคผล                หมดตัวหมดตน พ้นจากเกิดแก่ เจ็บตาย

บริสุทธิ์ ผุดผ่อง ใจกาย                 อุปัทวะทั้งหลาย ไม่พ้องไม่พาน สถานใด

เหนือโลก เหนือกรรม อำไพ        กิเลสาสวะไหน ไม่อาจย่ำยี บีฑา ฯ

เราดี ดีกว่า ดวงดี                          เพราะดีนั้นมี ที่เราดีกว่า ที่ดวง

ทำดี นั่นแหละ เราหน่วง               เอาดีทั้งปวง มาทำให้ดวง มันดี

ดวงชั่ว ไม่ได้ เลยนี่                       ถ้าเราขยันมี ความดีทำไว้ เป็นคุณ

อยู่ดี ตายดี เพราะบุญ                    ทำไว้เจือจุน ตลอดชีวิต ติดมา

ดวงดี มีอยู่ อัตรา                           ก็เพราะเหตุว่า เราทำดีเป็น เห็นไหม

เหตุนั้น เราท่าน ใดใคร                 ทำดีเสมอไป ดวงดีจักมี สมบูรณ์ ฯ

ฉันมีดี เพราะถูกด่า น่าหัวไหม                   ยิ่งดีใจ เพราะถูกด่า ดูน่าหัว

ใครจะด่า สักเท่าไหร่ ไม่เคยกลัว                             เรื่องจะชั่ว อย่างเขาด่า นั้นอย่าเกรง

ใครมีดี คนก็คิด ริษยา                                 หาแง่ด่า กันโขมง ล้วนโฉงเฉง

เมื่อยปากเข้า ปากก็มุ๊บ หุบปากเอง            ยิ่งครื้นเครง คือฉันท้า ให้ด่าฟรี

ฉันเป็นคน ได้ดี เพราะคำด่า                       กลายเป็นคน นำมา ซึ่งศักดิ์ศรี

ด่าเท่าไหร่ ก็ไม่เห็น จริงสักที                     เลยได้ดี เพราะถูกด่า น่าหัวครัน

มารไม่มี บารมี ยิ่งไม่แก่                                           จะมีแต่ ถอยหด หมดความหมาย

ไม่มีพลัง สร้างวิบาก ให้มากมาย              หรือสอบไล่ ให้เรา เข้าใจตัว

มารยิ่งมี บารมี ยิ่งแก่กล้า                           ยิ่งรุดหน้า สามารถ ในธรรมทั่ว

สร้างวิบาก ได้มากมาย ไม่เนียนัว              ให้ดอกบัว เบ่งบาน สะท้านสะเทือน

แล้วประหัตประหาร มารร้าย ให้ตายเตียน              ได้แนบเนียน ไม่มี อะไรเหมือน

เมื่อมารมี ก็เหมือนมาร มาตักเตือน           ให้พบเงื่อน งำกล้า ฆ่ามารเอง ฯ

ศีลธรรม ความปรกติของธรรมชาติ            ศีลธรรม ตามอำนาจคนจัดสรร

ศีลธรรม คือสุขสะดวกบวกเข้ากัน              ศีลธรรม คนทุกวันหันหัวลง

ศีลธรรม นำปุถุชนดลอริยะ                         ศีลธรรม รวมฐานะที่พึงประสงค์

ศีลธรรม ทุกๆ ส่วนล้วนเส้นตรง                ศีลธรรม นำสูงส่งตรงต่อญาณ

ศีลธรรม ปริยัติจัดฐานราก                          ศีลธรรม มีวิบากล้วนสุขศานต์

ศีลธรรม สะอาดสว่างสงบบรรจบงาน       ศีลธรรม ส่วนอวสานนิพพานแล ฯ

ศีลธรรมเลว คนก็ได้ กลายเป็นผี                หาความดี ไม่ประจักษ์ สักเส้นขน

ศีลธรรมดี ผีก็ได้ กลายเป็นคน                   ที่เลิศล้น ภูมิใจ ไหว้ตัวเอง

ศีลธรรมต่ำ เปลี่ยนคน จนคล้ายสัตว์           จะกินกัด โกงกัน ขมันเขมง

ศีลธรรมสูง คนสดใส ไม่อลเวง                 ล้วนยำเกรง กันและกัน ฉันเพื่อนตาย

ศีลธรรมนี้ ทุกวัน มันตายซาก                    คนมีปาก ก็ไม่พล่าม ให้ศีลธรรมหาย

ศีลธรรมกลับ มาเมื่อไหร่ ทั้งใจกาย           คงจะหาย จากทุกข์ เป็นสุขเอง ฯ

ศีลธรรม ศีลธรรม ศีลธรรม                          ต้องตกต่ำ ลงทุกวัน ถ้าสรรหา

คงไม่พอ ขอมาทำ น้ำหยอดตา                  เพราะบูชา กันแต่เงิน เกินพอแรง ฯ

ศีลธรรม ศีลธรรม ศีลธรรม                        ต้องตกต่ำ ไปเสียทั่ว ทุกหัวระแหง

เขารังเกียจ เดียดชังดั่ง ผีกระแชง                อยากให้มัน แห้งแล้ง จากโลกนี้ ฯ

ศีลธรรม ศีลธรรม ศีลธรรม                        ถูกเหยียบย่ำ โดยฝูงคน จนป่นปี้

โลกของคน ย่นถ่อยยับ เกินอัปรีย์             ที่คงที่ คือโลกสัจจ์ ดูอัศจรรย์

โลกทุกวัน อยู่ในขั้น กลียุค                        ที่เบิกบุก เร็วรุด สู่จุดสลาย

จนสิ้นสุด มนุษย์ธรรม ด่ำอบาย                 เพราะเห็น กงจักรร้าย เป็นดอกบัว

กิเลสใส หัวส่งลง ปรักกิเลส                       มีความแกว่น แสนพิเศษ มาสุมหัว

สามารถดูด ดึงกันไป ใจมืดมัว                   เห็นตนตัว ที่จมกาม ว่าความเจริญ

มองไม่เห็น ศีลธรรม ว่าจำเป็น                   สำหรับอยู่ สุขเย็น ควรสรรเสริญ

เกียรติกามกิน บิ่นบ้า ยิ่งกว่าเกิน                แล้วหลงเพลิน ความบ้า ว่าศีลธรรม ฯ

กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด                             กำลังเกิด ภัยร้าย อันใหญ่หลวง

แก่สัตว์โลก ทั่วถิ่น จักรวาลปวง                น่าเป็นห่วง ความวินาศ ฉกาจเกิน

กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด                             ในโลกเกิด กลียุค อย่างฉุกเฉิน

หลงวัตถุ บ้าคลั่ง เกินบังเอิญ                      มัวเพลิดเพลิน สิ่งกาลี มีกำลัง

กลับมาเถิด ศีลธรรม กลับมาเถิด                             ความเลวร้าย ลามเตลิด จวนหมดหวัง

รีบกลับมา ทันเวลา พาพลัง                        มายับยั้ง โลกไว้ ให้ทันการณ์ ฯ

ถ้าศีลธรรม ไม่กลับมา โลกาวินาศ            มนุษย์ชาติ จะเลวร้าย กว่าเดรัจฉาน

มัวหลงเรื่อง กินกามเกียรติ เกลียดนิพพาน              ล้วนดื้อด้าน ไม่เหนี่ยวรั้ง บังคับใจ

อาชญากรรม เกิดกระหน่ำ ลงในโลก        มีเลือดโชก แดงฉาน แล้วซ่านไหล

เพราะบ้ากิน บ้ากาม ทรามเกินไป              บ้าเกียรติ ก็พอไม่ได้ ให้เมาตน

อยากครองเมือง ครองโลก โยกกันใหญ่   ไม่มีใคร เมตตาใคร ให้สับสน

ขอศีลธรรม ได้กลับมา พาหมู่คน              ให้ผ่านพ้น วิกฤตการณ์ ทันเวลา ฯ

ต่อนี้ไปจะว่าด้วยเรื่องการงานกันบ้าง

อันการงาน นั้นประเสริฐ ตรงที่สนุก                       ยิ่งทำงาน ยิ่งเป็นสุข ทุกสถาน

ทำชีวิต ให้สดใส ใจเบิกบาน                                    ในการงาน ประจำวัน นั่นเองนา

เมื่ออย่างนี้ มีแต่คน วิมลจิต                                      เย็นสนิท ดวงใจ ไร้โทสา

เกิดสังคม ที่อุดม ด้วยเมตตา                                    อยากเรียกว่า ธัมมิกสังคมนิยม

ผลของงาน ล้นเหลือ เผื่อแผ่ทั่ว                                สัตว์ทุกตัว ใหญ่น้อย พลอยสุขสม

ทั้งเมืองเล็ก เมืองใหญ่ ได้ชื่นชม                              โลกระดม สุขวาง ทางนิพพาน ฯ

อันที่จริง การงาน นั้นน่ารัก                                     เมื่อยังไม่รู้จัก ก็อางขนาง

ไม่รู้จัก ก็ปล่อยปละ แล้วละวาง                               บ้างร้องคราง เมื่อรอหน้า ว่าเบื่อจริง

แต่ที่แท้ การงาน นั้นน่ารัก                                       สอนให้คน รู้จัก ไปทุกสิ่ง

ถ้ายิ่งทำ ยิ่งฉลาด ไม่พลาดยิง                                   ได้ตรงดิ่ง สิ่งอุกฤษฏ์ คือจิตเจริญ

การงานนี้ ดูให้ดี มันน่ารัก                                        เป็นการชัก ธรรมะมา น่าสรรเสริญ

คือมีสติ ฉันทะ ทมะเกิน                                             ครั้นหยุดเพลิน จิตก็วาง ทางนิพพาน ฯ

อันการงาน คือคุณค่า ของมนุษย์                                           ของมีเกียรติ สูงสุด อย่าสงสัย

ถ้าสนุก ด้วยการงาน เบิกบานใจ                              ไม่เท่าไหร่ ได้รู้ธรรม ฉ่ำซึ้งจริง

เพราะการงาน เป็นตัวการ ประพฤติธรรม               กุศลกรรม กล้ำปนมา มีค่ายิ่ง

ถ้าจะเปรียบ ก็เปรียบคน ฉลาดยิง                                          นัดเดียววิ่ง เก็บนก หลายพกมา

คือการงาน นั้นต้องทำ ด้วยสติ                                 มีสมาธิ ขันตี มีอุตสาห์

มีสัจจะ มีทมะ มีปัญญา                                              มีศรัทธา และกล้าหาญ รักงานจริง ฯ

ต่อไปนี้จะบอกยาแก้สารพัดโรค

ต้นไม่รู้ไม่ชี้ นี้เอาเปลือก                                           ต้นช่างหัวมัน นั้นเลือกเอาแก่นแข็ง

ต้นอย่างนั้นเอง เอาแต่ราก ฤทธิ์มันแรง                   ไม่มีกูของกู แสวง เอาแต่ใบ

ต้นไม่เอาไม่เป็น นั้นเฟ้นเอาดอก                              ตายก่อนตาย เลือกออก ลูกใหญ่ๆ

หกอย่างนี้ อย่างละชั่ง ตั้งเกณฑ์ไว้                           ดับไม่เหลือ สิ่งสุดท้าย ใช้เมล็ดมัน ฯ

หนักหกชั่ง เท่ากับ ยาทั้งหลาย                                 เคล้ากันไป เสกคาถา ที่อาถรรพ์

สัพเพ ธัมมา นาลัง อภินิเวสายะอัน-                          เป็นธรรมะชั้น หฤทัย ในพุทธนาม

จัดลงหม้อ ใส่น้ำ พอท่วมยา                                     เคี่ยวไฟกล้า เหลือได้ หนึ่งในสาม

หนึ่งช้อนชา สามเวลา พยายาม                                กินเพื่อความ หมดสรรพโรค เป็นโลกอุดร ฯ

คำอธิบาย ก.ข.ศีลธรรม

              ความมุ่งหมายก็คือว่า จะสรุปข้อความอันเกี่ยวกับศีลธรรมเป็นข้อๆ โดยอาศัยตัวพยัญชนะของภาษาไทยเราเป็นหลัก ตั้งแต่ ก.ถึง ฮ. แต่ละตัวมีใจความทางธรรมะได้ดังต่อไปนี้

              ก.ไก่      ชอบข้าวสาร ไม่ชอบพลอย          แต่ทีถ้อย อารี มันดีเหลือ ข้อแรกไก่รู้จักแต่ข้าวสาร ชอบแต่ข้าวสาร ไม่ชอบเพชรพลอย คนบางคนก็ชอบสิ่งที่ไร้ค่าหรือทำให้เกิดความทุกข์ เป็นสิ่งที่ถูกอารมณ์ต้องใจหลงใหล นี้ก็ต้องคิดกันเสียใหม่ ระวังให้ดี อย่าให้เป็นไก่ที่รู้จักแต่ข้าวเปลือกข้าวสาร แล้วก็ไม่รู้จักชอบเพชรพลอย ส่วนแง่หนึ่ง ไก่นั้นมีลักษณะอารีอารอบอยู่ในตัว ยกตัวอย่างที่ได้เห็นมาแล้ว ก็เช่นว่าไก่ตัวหนึ่งที่แพ้ เป็นไก่ที่แพ้ไก่ทั้งหลายอยู่ พอเราโปรยข้าวสารให้กินตัวเดียว มันก็ยังไม่กิน มันอุตส่าห์ร้องกุ๊กๆ หันไปหันมา จนได้ยินถึงไก่อื่นซึ่งเป็นไก่ที่ชนะ ไก่ที่ชนะมันหลายๆ ตัวมารุมไล่มันไปแล้วก็กินสบาย นี่หมายความว่านิสัยอารีอารอบไม่กินคนเดียวนั้นมันมีมากในไก่ แม้ว่ามันจะเป็นตัวที่แพ้ ตัวได้อะไรแล้วจะรีบกิน รีบกิน เสียเงียบๆ ซ่อนกินคนเดียว มันก็ยังไม่ทำ มันก็ให้โอกาสที่จะให้ตัวอื่นมากินแล้วจนตัวเองไม่ได้กิน นี่เราจะต้องเรียกว่ามันมีนิสัยอารีอารอบมากกว่าคนนี้มากนัก สรุปความอีกทีว่า ก.ไก่ชอบข้าวสารไม่ชอบพลอย แต่ทีถ้อยอารีมันดีเหลือ

              ข้อถัดไป ข.ไข่    กิน ประโยชน์ดี มีเหลือเฟือ           ต้องเอื้อเฟื้อ แตกง่าย ให้ระวัง หมายความว่า ข.ไข่นี้มีคุณค่าในทางอาหารมากอย่างที่หมอบอก แล้วเราก็รู้กันอยู่แล้ว ไม่ต้องพูดในข้อนี้ ข้อที่จะต้องสนใจก็คือว่ามันเป็นของแตกง่าย ไข่นั้นมันแตกง่าย พอแตกแล้วมันก็เสียหายใช้ประโยชน์ไม่ได้ ฉะนั้นจะต้องระวัง ของดีๆ มีประโยชน์นั้นเป็นสิ่งที่ต้องระมัดระวังรักษาไว้ให้ดีๆ มันจึงจะดีอยู่ได้ ถ้าไม่ระมัดระวัง มันก็แตก คือว่ามันกลายเป็นสิ่งที่สูญหายไปไม่มีประโยชน์ บางทีก็จะกลับให้โทษแก่คนนั้น เป็นที่ตั้งแห่งความอิจฉาริษยาช่วงชิงเบียดเบียนอย่างนี้ก็มีอยู่ สรุปความว่า ข.ไข่ กิน ประโยชน์ดี มีเหลือเฟือ ต้องเอื้อเฟื้อ แตกง่าย ให้ระวัง

              ฃ.ฃวด ดูสง่า กว่ากระบอก ใช้นอกคอก ตีกัน นั้นผิดหวัง หมายคามว่าขวด ขวดน้ำของเรานี่แหละมันสวย มันงาม มันน่าดู กว่ากระบอกไม้ไผ่ซึ่งคนป่าเขาใช้ เพราะว่าคนป่ามันไม่มีขวด ก็ใช้กระบอก เราพัฒนากันจนถึงกับมีขวด บางทีก็สวยถึงขนาดเจียระไนนู่น มันก็สวยกว่ากระบอกในความมุ่งหมายที่จะใช้อย่างเดียวกันคือใส่น้ำกิน แต่เดี๋ยวนี้คนมันใช้ขวดนี้นอกคอกนอกความมุ่งหมาย คือใช้ขวดเหล้านั่นแหละตีศีรษะกัน มันก็เป็นเรื่องของคนโง่หรือคนเมา ถ้าไม่โง่ไม่เมามันก็ไม่มีโอกาสที่จะใช้ขวดตีศีรษะกัน ใช้นอกคอกคืออย่างนี้ ไม่ได้ใช้เพื่อใส่สิ่งที่ควรจะใส่เก็บไว้ใช้ให้เป็นประโยชน์ตลอดกาลนาน ฃ.ฃวดมีความหมายว่าสวยกว่ากระบอก แต่คนก็ใช้นอกคอกคือใช้เป็นอาวุธตีกันในวงของคนโง่และคนเมา รวมความว่า ฃ.ฃวด ดูสง่า กว่ากระบอก ใช้นอกคอก ตีกัน นั้นผิดหวัง

             

              ค.ควาย คนว่าโง่ โมหะจัง แต่คนมั่ง มีเพราะควาย น่าอายมัน ควายเป็นสัตว์ถูกสมมติว่าโง่ ใครๆ ก็เรียกว่าไอ้โง่ โง่เป็นควายอย่างนี้ ถูกสมมติว่าเป็นสัตว์ที่โง่ เป็นสัตว์ที่ไม่มีสติปัญญา แต่ดูอีกทีหนึ่งว่า สัตว์ประเภทควาย เช่นวัว เช่นอะไรก็ตาม ที่ใช้ทำไร่ทำนาไถนาขนข้าวขนของนี้ มันก็ได้ทำให้คนได้รับประโยชน์และมั่งมีมามากนักหนา มีควายมากทำนาได้มากแล้วก็ร่ำรวยถึงที่สุดมาแต่โบราณกาล คนมั่งมีได้เพราะควายที่คนเรียกมันว่าสัตว์ไอ้โง่ แล้วมันก็กลับได้ประโยชน์จากควายโง่ นี่มันมันน่าละอายไหม ถ้าละอายก็หยุดเรียกควายว่าไอ้โง่เสียทีเถิด มองไปในแง่ที่ว่ามันอดกลั้นอดทนเข้มแข็งเสียสละบากบั่นในการทำหน้าที่ไม่เห็นแก่เหน็ดแก่เหนื่อย  ค.ควาย คนว่าโง่ โมหะจัง แต่คนมั่ง มีเพราะควาย น่าอายมัน

              ฅ.ฅน ถ้าฝึกฝน เสียงจะเพราะ ขัดคอกัน มันไม่เหมาะ ไม่สุขสันต์ คอของเรานี้ซึ่งเป็นทางผ่านของเสียงนี้ ถ้าฝึกฝนๆ มันก็จะเป็นสิ่งที่แสดงเสียงอันไพเราะออกมา นับตั้งแต่ว่าเด็กทารกน้อยๆ ก็หัดพูดจา หัดร้องเพลง หัดร้องเพลงให้ดีที่สุด นี่มันก็เป็นการฝึกฝนคอนั่นเอง ครั้นฝึกฝนแล้วก็ได้เสียงที่ไพเราะออกมา ควรจะถือว่านอกจากว่าใช้กลืนอาหารแล้ว ยังจะเป็นสิ่งที่จะให้เสียงอันไพเราะจับจิตจับใจสมัครสมานสามัคคีกันร่วมมือกันทำอะไรเป็นประโยชน์ได้เป็นอันมาก หรือจะใช้เสียงเป็นเครื่องกล่อมอารมณ์ก็ยังมีประโยชน์ แต่เดี๋ยวนี้คนมันใช้เพื่อขัดคอกัน ขัดคอกัน เกิดการขัดแย้งกัน การขัดแย้งนั้นในบาลีเรียกว่าอุปัททวะหรืออุบาทว์ในภาษาไทย การขัดแย้งคือสิ่งอุบาทว์ สิ่งอุบาทว์คือการขัดแย้ง ทำไมจะต้องมาขัดคอกันซึ่งเป็นการขัดแย้งไม่นำมาซึ่งประโยชน์อันใด ควรพยายามทำความเข้าใจแก่กันและกันโดยไม่ต้องขัดแย้งกัน การขัดแย้งก็นำไปสู่การทำร้ายการล้างผลาญกัน นั่นแหละคือความอุบาทว์ ขอให้ถือหลักว่า ฅ.ฅน ถ้าฝึกฝน เสียงจะเพราะ ขัดคอกัน มันไม่เหมาะ ไม่สุขสันต์

              ฆ.ระฆัง เสียงกังวาน หวานใจครัน เสียงสวรรค์ เชิญให้คน สนใจธรรม ระฆังเสียงหวานๆ อย่างไร เอ้า,ไปเอาระฆังมาตีดูเดี๋ยวนี้ก็ได้ ระฆังที่ดีเสียงจะหวานมีกังวานเกิดผลแก่จิตใจ กระตุ้นจิตใจไปในทางเยือกเย็น จึงถือว่าเป็นเสียงสวรรค์ เสียงมาจากสวรรค์ มาเชื้อเชิญคนทั้งหลายว่า ท่านจงสนใจในสิ่งอันไพเราะ มีความไพเราะเหมือนเสียงระฆังหรือยิ่งกว่าระฆังนั้นคือเสียงของพระธรรม ปฏิบัติธรรมให้มีธรรมะเถิด จะได้ยินเสียงของพระธรรมซึ่งไพเราะยิ่งกว่าเสียงระฆัง เมื่อใครได้ยินเสียงระฆังทีไร ก็ให้นึกถึงเสียงพระธรรม เสียงพระธรรมมาจากสวรรค์มาเชื้อเชิญคนทั้งหลายให้มีธรรมะ มีธรรมะสำหรับอยู่กันเป็นผาสุกทั้งโดยส่วนตัวและส่วนรวม ให้เสียงระฆังที่ดังอยู่ทั่วๆ ไปนั่นแหละเป็นเครื่องเตือนบุคคลให้ระลึกนึกถึงกันอย่างนี้ว่า ฆ.ระฆัง เสียงกังวาน หวานใจครัน เสียงสวรรค์ เชิญให้คน สนใจธรรม

              ง.งู ที่ลนลาน พิษพาลน้อย ที่แช่มช้อย พิษมันกล้า ดูน่าขำ สังเกตดูเถิด งูมีสองชนิด งูที่ปรู๊ดปร๊าดลนลาน งูตาลานนี้กลับไม่มีพิษ งูที่ไม่ค่อยจะเลื้อยเชื่องช้า นอนอยู่ตาปริบๆ นั่นแหละระวังให้ดี เป็นพวกงูเห่าเป็นพวกงูอะไรชนิดที่มันมีพิษมาก นี่ถ้าสังเกตสักหน่อยก็จะเข้าใจได้เองว่า คนโง่ๆ ไม่มีสติปัญญาอะไรนักนั่นแหละมันจะแสดงอาการอวดดีอวดเก่งเบ่งบ้าอาละวาดไปตามแบบของคนโง่มีพิษน้อย ส่วนคนฉลาดมีปัญญานั้นไม่ค่อยจะพูดจะจา แต่อย่าไปทำเล่น เหมือนกับไดนาโมหมุนอยู่เงียบๆ นั่นแหละมีกระแสไฟฟ้าเป็นแสนเป็นล้านโวลต์ ไปแตะเข้าตายไม่ทันระวังที่มันเงียบๆ ที่มันแช่มช้อยนั่นแหละ มันมีอำนาจมีพิษสงอันร้ายกาจ มันน่าหัวเราะในข้อที่ว่ามันกลับตรงกันข้ามพวกมีพิษน้อยนี้แสดงอาการอวดดิบอวดดี มีอาการแห่งแมลงป่องหันรีหันขวาง ที่มีพิษมากนั้นมันนิ่งๆ อยู่นิ่งๆ เหมือนกับงูเห่าเป็นต้น

              จ.จาน มีอาหาร ค่ามันล้ำ               ถ้าจานคว่ำ ไม่เห็นมี ดีอะไร จ.จานที่มีอาหารคือไม่ใช่ว่าง มันมีอาหารอยู่ในจาน ก็ทำให้จานนั้นมีค่า ถ้าจานใบเดียวกันไม่มีอาหารคว่ำอยู่ด้วย ก็ไม่มีค่าไม่เป็นที่น่าสนใจอะไร นี่จะเห็นได้ชัดในข้อที่ว่า ภาชนะทั้งหลายนั้นมันมีประโยชน์ต่อเมื่อมีอะไรที่มีค่าใส่ลงไปในนั้น เราพยายามหาสิ่งที่มีค่ามาใส่ลงไปในร่างกายนี้ ร่างกายนี้แหละถ้ามันไม่มีสิ่งที่มีค่าอาศัยอยู่ มันก็เป็นร่างกายที่ไร้ค่าเหมือนกับซากศพนั่นแหละ หรือบางทีจะน่าเกลียดเสียอีก แต่ถ้ามันมีคุณธรรมที่ดีที่งามอยู่ในเนื้อในตัวทางกายวาจาใจ ก็เหมือนกับจานที่มีอาหารอันดีเลิศใส่อยู่ ถ้าไม่มีค่าก็เหมือนกับจานที่คว่ำ นึกแล้วก็น่าสังเวชที่ว่า จานคว่ำมันมีมากกว่าจานที่ว่าใส่ของดีๆ อยู่

              ฉ.ฉิ่ง ที่ดีดี มีเสียงเพราะ   ถ้าฉิ่งแตก ตีหรือเคาะ ฟังไม่ไหว นี้เกือบจะไม่ต้องอธิบายอะไรแล้วกระมัง ฉิ่งที่ยังดี มาตีเข้า ก็เสียงเพราะจับใจ ถ้าฉิ่งแตกจะตี เสียงมันก็ดังแก๊กๆ จะเอาของสิ่งอื่นมาตีที่ฉิ่ง มันก็ยังดังก๊อกๆ มันก็ไม่มีเสียงที่มีกังวานจับใจไปได้เลย ขอให้ทุกคนทำตนให้เหมือนกับฉิ่งดี คือมีอะไรถูกต้อง ถูกต้อง ไม่มีบกพร่อง พูดจาอะไรออกมาก็มีค่า แล้วก็ไพเราะ แล้วก็น่าฟัง ฉิ่งแตกนั้นมันเป็นเรื่องของคนที่ไม่มีอะไรดี มันกระจัดกระจายสูญหายไปหมดแล้ว พูดอะไรออกมามันก็แสดงความโง่ แล้วมันก็ไม่น่าฟัง แล้วยิ่งกว่านั้นก็ไม่มีประโยชน์แก่ผู้ฟัง เสียเวลาแก่ผู้ฟัง ขอให้ระมัดระวังทำตนให้เป็นเหมือนกับฉิ่งที่ยังดีๆ มีเสียงเพราะ สรุปว่า ฉ.ฉิ่งที่ดีดี มีเสียงเพราะ ถ้าฉิ่งแตก ตีหรือเคาะ ฟังไม่ไหว

              ช.ช้าง มีสติตั้ง ระวังภัย จะเคลื่อนไหว งามสง่า ทุกอาการ ใครๆ ก็เคยเห็นช้าง มันงามสง่าชดช้อย มันจะเดินมันจะเลี้ยวหรือมันจะเคลื่อนไหวอะไร มันชดช้อย นี้เรียกว่าเป็นอาการที่น่ากำหนดจดจำไว้ให้มีความชดช้อย เพลงไทยมีอาการเหมือนกับช้างเคลื่อนไหว เพลงต่างประเทศมีอาการเหมือนกับลิงที่กำลังเมาหรือกำลังบ้า มันกระยุกกระยิก มันกระตุ้น มันอะไร ไม่มีความแช่มช้อย คนไทยเรามีอาการงามสง่าแช่มช้อยเหมือนกับช้าง และยิ่งกว่านั้นยังมีสตินะ แช่มช้อยนี้เพื่อความมีสติ แช่มช้อยด้วยความมีสติ เพราะมีสติจึงแช่มช้อย ถ้าไปบ้าไปหลงวัฒนธรรมบ้าบอสมัยใหม่อะไรด้วยแล้ว มันก็จะมีอาการของลิงบ้าหรือลิงเมาเหล้า ช้างมีสติจนถึงกับว่าเดินเลียบหน้าผาแห่งภูเขาก็ยังเดินได้ ไม่กลิ้งตกลงมาทั้งที่ตัวมันน่ากลิ้ง นี่ขอให้ระวังให้ดีว่า เรามันอยู่ในโลกนี้ มันอยู่ในสภาพเหมือนกับอยู่ในที่เอียงชัน อาจจะกลิ้งเมื่อไหร่ก็ได้ ขอให้มีสติเหมือนกับช้างเดินไต่หน้าผา มันรู้จักเดินแล้วยังรู้จักป้องกันการกลิ้งด้วยอิริยาบถเฉพาะของช้างที่เคยเห็นมาบ้าง ที่เขาเล่าให้ฟังบ้าง ช้างมันเลยไม่กลิ้งตกจากหน้าผา คนเราระวังให้ดี จะกลิ้งตกจากความเป็นมนุษย์ไปสู่อมนุษย์โดยไม่ทันรู้ตัว  ช.ช้าง มีสติตั้ง ระวังภัย จะเคลื่อนไหวงามสง่าทุกอาการ

              ซ.โซ่ ไม่อาจล่าม ซึ่งน้ำใจ แม้ล่ามได้ กระทั่งถึงช้างสาร อ้าว,มาดูกันที่โซ่ โซ่สำหรับล่ามช้าง ล่ามช้างสารหรือว่าบางทีช้างที่ตกมันก็ยังล่ามได้ มันล่ามได้ แต่ว่าโซ่นี้ไม่อาจจะล่ามน้ำใจคน น้ำใจคน โซ่ที่แข็งแรงมั่นคงอะไรก็ไม่สามารถจะล่ามน้ำใจคน ใจคนจะล่ามกันไว้ได้ก็ด้วยความดีความถูกต้องความที่มีประโยชน์ จะผูกน้ำใจคนก็ต้องด้วยคุณธรรมที่มีประโยชน์ ยิ่งมีคุณธรรมมากเท่าไหร่ ก็ยิ่งจับใจของบุคคลผู้ได้พบได้เห็น แล้วก็ยินดีที่จะคบหาสมาคม ยินดีที่จะอยู่ด้วยกันจะทำอะไรร่วมกัน ขอให้ทุกคนสนใจว่า สิ่งที่จะผูกพันน้ำใจซึ่งกันและกันได้นั้นมันมีแต่ความดี จะเอาโซ่มาล่ามนั้นมันไม่มีทาง แม้จะเอาเงินมาล่อ มันก็ชั่วขณะประเดี๋ยวประด๋าวเท่านั้นเอง มันไม่ถาวร จะล่ามน้ำใจของกันและกันแล้ว ต้องล่ามด้วยความดี ความมีธรรมะ ความมีความถูกต้อง มีความถูกต้อง ไม่มีอันตราย รวมความว่า ซ.โซ่ ไม่อาจล่าม ซึ่งน้ำใจ แม้ล่ามได้ กระทั่งถึงช้างสาร

              ฌ.เฌอ ไม่เลินเล่อ เข้าสู่ฌาน ง่ายต่อการ จะประสบ พบปัญญา ฌ.เฌอ ไม่ค่อยมีคำพูดในภาษาไทย ในภาษาบาลีมีคำสำคัญคือคำว่าฌาน ฌาน,ฌ.เฌอ คือความที่จิตรวมกำลังกันเป็นสมาธิ มีกำลังมาก มีแสงสว่างมาก มีอนุภาพมาก นี้เรียกว่าฌาน เมื่อมีฌานนี้มันก็ง่ายที่ว่าจะส่องลงไปที่อะไร เพ่งจิตลงไปที่อะไร ก็จะพบความจริงอันลึกซึ้งของสิ่งนั้นๆ เรียกว่าปัญญาชั้นลึกเกิดปรากฏออกมาเพราะการเพ่งด้วยสิ่งที่เรียกว่าฌาน แต่ถึงอย่างไรมันก็คู่กันกับปัญญา ถ้าไม่มีปัญญามันก็เพ่งฌานไม่เป็น ถ้าไม่มีฌาน ปัญญามันก็ไม่เกิด นี่ฌานช่วยให้เกิดปัญญา ปัญญาช่วยให้เกิดฌานยิ่งขึ้นไป ยิ่งขึ้นไป ยิ่งขึ้นไป ฌานยิ่งขึ้นไปเท่าไหร่ ปัญญาก็สูงยิ่งขึ้นไปเท่านั้น มันเป็นเพื่อนเกลอกัน ฌ.เฌอไม่เลินเล่อ เข้าสู่ฌาน ง่ายต่อการ จะประสบ พบปัญญา

              ญ.ผู้หญิง สิ่งสร้างมา เป็นเมีย-แม่ หญิงสาระแน ชอบเป็นอีปลาร้า เพศหญิงนี้มันเป็นเพศสร้างมาสำหรับเป็นแม่คือการสืบพันธุ์ที่ไม่สูญพันธุ์ มันเป็นธรรมดาแหละที่มันจะต้องมีความเป็นเมียในสองความหมาย เมียในความหมายทีแรกก็คือว่าเป็นฝ่ายเมียเป็นฝ่ายแม่ ซึ่งจะต้องเป็นคู่กับฝ่ายผู้หรือฝ่ายพ่อ นี่เป็นตัวเมียตัวผู้ สร้างมาสำหรับเป็นเมียคือฝ่ายที่จะเป็นแม่ แล้วก็จะต้องเป็นเมียก่อนจึงจะเป็นแม่ ก็ต้องเป็นให้ถูกต้อง เป็นเมียที่ดี เป็นแม่ที่ดี แต่มีผู้หญิงจำนวนหนึ่งเป็นจำนวนมากไม่ชอบเป็นอย่างนี้ ชอบเป็นสิ่งที่เขาเรียกว่าอีปลาร้า นี้ไม่ต้องอธิบายหรืออธิบายไม่ถูก รวมความว่า ญ.ผู้หญิง สิ่งสร้างมาเป็นเมีย-แม่ หญิงสาระแนชอบเป็นอีปลาร้า

              ฎ.ชฎา หมายถึงเทริด เตลิดมา จากชฎา คือผมเซิง ยุ่งเหยิงจริง ชฎาๆ หมายถึงเทริดที่สวมศีรษะให้แหลมขึ้นไป นี่ก็ถือกันว่าเป็นสิ่งประเสริฐหรือเป็นเครื่องหมายแห่งความประเสริฐ ที่จริงนั้นมันเลือนมาจากผมเซิงของพวกชฎิล พวกชฎิลเขาเกล้าผมเซิงได้สวยเป็นยอดแหลมงามสง่าขึ้นอีกเป็นอันมาก ทีนี้คนมันใช้วิธีปลอม ทำเทริดทำมงกุฎอะไรก็ตามขึ้นมาสวมหัวให้มันดูแหลมขึ้นไป มันจะได้มีความหมายว่าเป็นคนดีคนเก่งคนมีสติปัญญาเป็นนักปราชญ์เป็นอะไร ฎ.ชฎาหมายถึงเทริดเตลิดมา จากชฎาคือผมเซิงยุ่งเหยิงจริง

              ฏ.ปฏัก อย่าให้ปัก เอาผู้ใช้ เครื่องฝึกฝน วัวควาย ให้เก่งวิ่ง ฏ.ปฏัก เหล็กแหลมๆ เล็กๆ ที่ติดอยู่ที่ปลายไม้ด้ามถือนั้น ระวังผู้ถือผู้ใช้นั้นอย่าให้ปักเอาตัวเอง เพราะมันมีไว้สำหรับใช้ปักวัวหรือควายให้มันรู้สึกตัว ให้มันออกวิ่ง ให้มันออกทำงาน ให้มันไม่ขี้เกียจ ให้มันไม่เหลวไหล ฏ.ปฏักมีไว้สำหรับเตือนคนโง่ให้ทำงาน เตือนคนเกียจคร้านให้ขยันขันแข็ง ระวัง,ผู้ใช้ปฏักอย่าให้ปักเอาตัวเอง ถ้าปักตัวเองเมื่อไหร่มันก็กลายเป็นคนโง่ขึ้นมาเมื่อนั้นในทันที มันก็น่าหัวเราะ ปฏักไว้ปักควาย แต่กลายมาปักเอาตัวเอง มันก็น่าสมเพช  ฏ.ปฏักอย่าให้ปักเอาผู้ใช้ เครื่องฝึกฝนวัวควายให้เก่งวิ่ง

              ฐ.ฐาน แม้อยู่ต่ำ อย่าติติง สำคัญยิ่ง กว่าตัวสิ่ง อยู่ข้างบน ฐ.ฐาน ฐานนั้นหมายถึงรองรับทั้งนั้นแหละ อยู่ข้างล่าง จะเป็นรากฐานหรืออะไรฐานก็ตามใจ มันอยู่ข้างล่าง รองรับสิ่งที่อยู่ข้างบน ถ้าฐานข้างล่างพังทลาย ข้างบนก็พังทลาย ฐานล่างไม่ดี ข้างบนมันก็ถาวรไปไม่ได้ ฐ.ฐานนั่นแหละจะต้องให้ความระมัดระวังแก่ฐานหรือฐ.ฐานนี้ให้มากกว่าตัวสิ่งที่อยู่ข้างบนฐาน เพราะว่ามันอาศัยอยู่กับสิ่งที่เรียกว่าฐาน ถ้าฐานไม่ดี ใช้ไม่ถูกต้อง จัดกันไม่ถูกต้อง มันก็ไม่สำเร็จประโยชน์อะไร อย่าดูหมิ่นว่าฐ.ฐานๆ อยู่ข้างต่ำอยู่เบื้องล่างแล้วมันจะไม่มีความสำคัญ ดูให้ดีเถิด จะเป็นคนก็ดีจะเป็นสิ่งของก็ดี ถ้าสิ่งที่เป็นฐานรองรับมันไม่ดีแล้ว มันก็พังทลาย ฐ.ฐาน แม้อยู่ต่ำ อย่าติติง สำคัญยิ่ง กว่าตัวสิ่ง อยู่ข้างบน

              ฑ.มณโฑ โสภา ยิ่งพายุ่ง ควรจะมุ่ง งามธรรม ตามเหตุผล นางมณโฑนี้เขาว่ากันว่างาม ตามเรื่องที่พูดๆ กันมา เล่าๆ กันมา เชื่อๆ กันมา เพราะความงามนั้นทำให้ยุ่ง ยุ่งจนเกิดเรื่องราวต่างๆ อย่างในเรื่องรามเกียรติ์นั้น ลองอ่านดู ยุ่งหลายขั้นตอน อย่าให้ความงามชนิดนั้นมาเป็นเครื่องบังคับหัวใจ ควรจะมุ่งความงามด้วยความดีด้วยคุณความดีเรียกว่างามธรรม งามธรรมเพราะว่ามีธรรมเป็นเครื่องทำให้งาม มีหิริ มีโอตตัปปะ มีขันติ มีโสรัจจะ มีอะไรก็ตาม ล้วนแต่มันทำให้งาม งามรูปร่างกายนั้นมันสู้งามธรรมะทางจิตใจไม่ได้ มันไม่ทำให้เกิดเรื่องยุ่ง งามทางร่างกายนั้นที่เขาบูชาประกวดประชันกันนัก รู้ไว้เถิดว่ามันเป็นเรื่องของความโง่ มันไม่มีอะไรดีแล้วกระมัง มันจึงจะต้องใช้สิ่งตามธรรมชาตินั้นมาเป็นเครื่องยั่ว มาเป็นเครื่องล่อ จนถึงกับเสียสละอวดสิ่งที่ตามธรรมดาอวดไม่ได้ ปกปิดกันเป็นการใหญ่นั้นกลับมาอวดกันได้ นี่คิดดูให้ดีๆ ว่าความงามชนิดนี้มันจะนำไปสู่ผลชนิดไหน คนที่บูชาความงามชนิดนี้จะมีจิตใจเป็นอย่างไร มันจะมีจิตทรามหรือจะมีจิตสูง การประกวดนางงามนี้มันจะเป็นการประกวดคนหน้าด้านเสียมากกว่าอย่างอื่น อย่าสนใจที่จะประกวดความงามกันในลักษณะนี้เลย สนใจในการที่จะประกวดความงามแห่งจิตใจกันให้มากเถิด โลกนี้มันก็จะสะอาดขึ้นมากทีเดียว ฑ. มณโฑ โสภา ยิ่งพายุ่ง ควรจะมุ่ง งามธรรม ตามเหตุผล

              ฒ.เฒ่า ที่แท้ ต้องตื่นตน เพราะได้ยล โลกมา เวลานาน  ผู้เฒ่าทั้งหลาย ผู้เฒ่าทั้งหลาย ควรจะตื่น ตื่นตน หมายความว่ารู้จักชีวิตรู้จักโลกรู้จักอะไร ไม่หลับตาต่อสิ่งเหล่านี้อีกต่อไป ใครมีอายุมากควรจะรู้จักสิ่งเหล่านี้ให้มากที่สุด ทางธรรมะก็ยกย่องว่าเป็นสิ่งมีค่า เรียกว่ารัตตัญญู เป็นผู้รู้ราตรีนาน คือได้เกิดมานาน ได้เห็นอะไรมานาน ย่อมรู้อะไรมามาก นี่จึงได้เรียกว่าผู้เฒ่า ตื่นตนถูกต้องต่อความจริงของธรรมชาติ ของโลก ของอะไรทุกอย่างทุกประการ เรียกว่าตื่นไม่มัวหลับ เพราะว่าได้เห็นโลกนี้มาตลอดเวลา เขาจึงบูชาคนที่เห็นโลกมานาน สามารถจะบอกกล่าวอะไรได้ถูกต้องกว่าเด็กๆ เพิ่งเกิดสองสามวันไม่ทันจะรู้อะไร ฒ.ผู้เฒ่าที่แท้ ผู้เฒ่าที่แท้ ต้องตื่นจากความหลับ มาเป็นผู้ตื่นคือรู้จักสิ่งทั้งหลายทั้งปวงตามที่เป็นจริง ฒ.เฒ่าที่แท้ต้องตื่นตน เพราะได้ยลโลกมาเวลานาน

              ณ.เณร นั้น คือหน่อสมณะ เริ่มตบะ เพื่อดับทุกข์ ทุกสถาน ณ.เณรนี้ขอให้รู้จักกันให้ดีๆ ว่าคือคนที่กำลังฝึกฝนที่จะเป็นพระ จะเป็นสมณะ ยังเด็กอยู่ ยังต้องเตรียมตัวให้เหมาะให้พร้อมเพื่อเติบโตขึ้นมาเป็นสมณะเต็มรูปแบบ ดังนั้น ณ.เณรจึงเริ่มบำเพ็ญตนด้วยการศึกษาด้วยการฝึกฝนทางกายวาจาจิต ทางสติปัญญา ทางอะไรทุกอย่าง มุ่งหมายตรงไปสู่ความดับทุกข์ สมกับที่ว่าเวลานี้แม้ยังจะอ่อนอยู่โดยวัยโดยสติปัญญาโดยกำลังความสามารถก็ตาม แต่ว่าถึงพร้อมด้วยการฝึกฝนอบรมบ่มนิสัยเพื่อจะเป็นสมณะคือผู้สงบ มีชีวิตสงบอยู่ด้วยความสุข เป็นที่ตั้งแห่งความพอใจชอบใจของคนทุกคนในโลก ณ.เณรนั้นคือหน่อสมณะ เริ่มตบะเพื่อดับทุกข์ทุกสถาน

              ด.เด็ก ตัวยังเล็ก รู้ประมาณ เชื่อพ่อแม่อาจารย์ ท่านอบรม เด็กๆ ทั้งหลายตัวยังเล็ก ก็หมายความว่ายังมีสติปัญญาน้อย อย่าเพิ่งอวดดี อย่าเพิ่งดื้อดึง จงจับตาจับใจฟังคำสั่งสอนของผู้ที่เกิดก่อนคือพ่อแม่ผู้ให้กำเนิดเรามา ครูบาอาจารย์ที่รับช่วงจากพ่อแม่ไปสั่งสอนอบรมให้รู้ให้ยิ่งๆ ขึ้นไปในสิ่งที่พ่อแม่อบรมไม่ไหวแล้วก็มอบให้ครูบาอาจารย์ จงรู้จักเชื่อฟังครูบาอาจารย์ว่าเรายังไม่รู้อะไร เราเกิดมาสำหรับจะทำให้รู้อะไร สำหรับจะได้ประพฤติปฏิบัติอะไร สำหรับจะได้รับผลของการปฏิบัติที่สูงที่ยิ่งขึ้นไป ถ้าเราทำตนเป็นคนเกะกะเกเรไม่รับการศึกษาฝึกฝนอบรม มันก็เป็นไปไม่ได้ เพราะฉะนั้น ด.เด็กตัวยังเล็กรู้ประมาณ เชื่อพ่อแม่อาจารย์ท่านอบรม

              ต.เต่า แม้จะเขลา ก็หน่วงหนัก กระดองฝัก ใช้เป็นเกราะ อย่างเหมาะสม เต่านี้มักจะได้รับสมญานามว่าเป็นสัตว์โง่ สัตว์โง่ มันก็มีเหตุผลอยู่เหมือนกัน แต่ว่ามันโง่อย่างหนักหน่วง,มันโง่อย่างหนักหน่วง ดูเรื่องนิทานกระต่ายวิ่งแข่งกับเต่าเถิด กระต่ายยังแพ้เต่าได้ นี่ก็เพราะความหนักหน่วงหน่วงหนักของเต่า แม้ว่ามันจะเขลา แต่มันก็มีความหนักแน่นมีความหนักหน่วงมีความคิดนึกลึกซึ้งระมัดระวังเป็นอย่างดี ยิ่งกว่านั้นมีกระดองเป็นเกราะคุ้มกันภัย เกิดคำพูดขึ้นมาว่า แหม,มันลำบากเหมือนกับเสือกินเต่า เสือจะกินเต่านี้มันกินไม่ได้เพราะกระดองมันแข็ง กัดไม่เข้า ฟัดไปฟัดมาเดี๋ยวก็เลิกกัน กระดองเต่ามันคุ้มเต่า คนเราก็ให้มีกระดองคุ้มครองเหมือนกับเต่า สิ่งนั้นก็คือธรรมะๆ หน้าที่ที่ถูกต้องแก่ความเป็นมนุษย์ หน้าที่ที่ถูกต้องแก่ความเป็นมนุษย์ ขอพูดอีกทีว่า หน้าที่ที่ถูกต้องแก่ความเป็นมนุษย์นั่นแหละจะเป็นกระดองมนุษย์สำหรับคุ้มครองมนุษย์ให้ปลอดภัยไปจากอันตรายทั้งหลายที่มันมีอยู่ในโลกอันจะยิ่งมากมายขึ้นทุกที อันตรายในโลกจะมากมายยิ่งขึ้นทุกที ขอให้มีเครื่องคุ้มครองที่เพิ่มยิ่งขึ้นทุกทีด้วยเหมือนกัน คือมีธรรมะหรือหน้าที่อันถูกต้องแก่ความเป็นมนุษย์ของเรา ต.เต่าแม้จะเขลาก็หน่วงหนัก กระดองฝักใช้เป็นเกราะอย่างเหมาะสม

              ถ.ถุง ทอง มีค่ากว่าถุงลม น่านิยมอย่างสูงคือถุงธรรม ถ.ถุงทอง ถุงใส่ทอง เมื่อเปรียบกับถุงลมถุงใส่ลม มันก็น่าหัวเราะแหละ มันไม่น่าจะเอามาเปรียบกันเลย ถุงใส่ทองกับถุงใส่ลม แต่มันก็น่าหัวเราะที่ว่าคนมีถุงทองนั้นมันหายาก มีแต่คนมีถุงใส่ลมเสียโดยมาก ถุงใส่ความเหลวไหล ถุงใส่คำพูดที่ดีแต่พูด ดีแต่ปากพูด ไม่ค่อยจะทำอะไรให้ถูกต้องแท้จริง อย่างนี้เรียกว่ามันมีถุงลม มีกระเพาะ มีปอดมีอะไรในตัวนั้นล้วนแต่ใส่ลม มันไม่ได้ใส่ทองคือมันไม่มีคุณค่า ไม่มีสิ่งที่มีคุณค่า เรียกว่ามีกันแต่ถุงลมไม่มีถุงทอง แต่เอาเถิด แม้ถุงทองก็ยังไม่ดีวิเศษเท่ากับถุงธรรมะ ถุงที่ใส่ธรรมะมีธรรมะ หมายความว่าในอัตภาพนี้ที่เต็มไปด้วยธรรมะประพฤติถูกต้องทางกาย ทางวาจา ทางจิตใจ ทางสติปัญญาทุกอย่างทุกประการมันถูกต้องไปหมดแล้ว มันก็เรียกว่ามีถุงธรรมดีกว่าถุงทอง แต่คนก็สนใจกันแต่เรื่องถุงเงินถุงทอง เพราะว่าคนนั้นยังไม่มีความเป็นคนที่แท้จริง มีกิเลสเข้ามาเป็นตัวตน มันครองตำแหน่งตัวตน มาครองตำแหน่งความเป็นคนของบุคคลนั้น มันก็ต้องการแต่ถุงเงินถุงทอง ไม่ต้องการถุงธรรม,โว้ย นี่ขอให้เราใคร่ครวญกันให้ดีๆ ว่าเดี๋ยวนี้ในอัตภาพนี้มีอะไรครอง มีธรรมะครองหรือมีกิเลสครอง ถ้ามีธรรมะครองมันก็เต็มไปด้วยถุงธรรมมีพระธรรมเต็มถุง เต็มถุง เต็มไปหมด ทุกเซลล์ในร่างกายเต็มไปด้วยธรรมะ ถ.ถุงทองมีค่ากว่าถุงลม น่านิยมอย่างสูงคือถุงธรรม

              ท.ทหาร มุ่งกำราบปราบข้าศึก ถ้าไม่ฮึกเพื่อเกียรติกามก็งามขำ ท.ทหาร ทหระแปลว่าคนหนุ่มที่มีกำลัง ที่กำลังจะใช้กำลังให้เป็นประโยชน์ที่สุด เรียกว่าทหระคือคนหนุ่ม มาเป็นทหารก็มุ่งจะทำหน้าที่คุ้มครองป้องกันชีวิตร่างกาย ประเทศชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์อะไรก็สุดแท้ ต้องการจะปราบสิ่งที่เป็นข้าศึก เป็นทหารทางภายนอกก็ปราบข้าศึกทางภายนอก เป็นทหารทางภายในก็ปราบข้าศึกของจิตใจ มีความเข้มแข็งอดทน คล่องแคล่ว แคล่วคล่องว่องไวในการที่จะทำหน้าที่ของตนๆ ก็สามารถปราบข้าศึกได้ แต่เดี๋ยวมักจะฮึกเหิมไปตามกิเลสคือเป็นทหารของกิเลส ทำอะไรก็เพื่อเกียรติ เพื่อชื่อเสียง เพื่อกามหรือเพื่อกิน ไปริบไปยึดไปปล้นเอาของเขามากินหรือเพื่อบำรุงกามหรือว่าเพื่อบำรุงเกียรติ ถ้าฮึกกันแบบนี้ก็ไม่น่าดู ไม่น่าดู เป็นทหารของกิเลส ไม่เป็นทหารของพระธรรม ขอให้ทหารทุกคนเป็นทหารของพระธรรมคือความถูกต้อง ธรรมะคือหน้าที่ พระพุทธเจ้าทุกพระองค์เคารพธรรมะ ขอให้เราเป็นทหารของพระธรรมของธรรมะคือสิ่งสูงสุดที่แม้แต่พระพุทธเจ้าก็ยังทรงเคารพเถิด ทหารนั้นก็จะเป็นทหารเลิศ ชั้นเลิศ มีค่าสูงสุดจริงๆ ท.ทหารมุ่งกำราบปราบข้าศึก ถ้าไม่ฮึกเพื่อเกียรติกามก็งามขำ

              ธ.ธง นั้นธงชัยมีไว้นำ ให้เกิดกำลังใจได้มากพอ ธ.ธง ในที่นี้หมายถึงธงชัยนะ ธงชัยนี้หมายถึงว่าเป็นธงแห่งชัยชนะ ธงที่ยกขึ้นเพื่อชัยชนะ หรือธงที่ได้ยกขึ้นเมื่อได้รับชัยชนะแล้ว หรือธงที่ได้ยกขึ้นเพื่อจะใช้ชัยชนะนั้นให้เป็นประโยชน์แก่ตนอย่างถูกต้องต่อไป นี่จึงเรียกว่าธงชัย ธงชัย ธงแห่งชัยชนะ ธงเพื่อชัยชนะ ธงที่มาจากชัยชนะ เรียกว่าธงชัย มีไว้เพื่อเป็นเครื่องยึดหน่วงเป็นสัญลักษณ์แห่งชัยชนะที่จะยึดหน่วงเอาเพื่อพยายามให้เกิดกำลังใจในหน้าที่ของตนให้สำเร็จประโยชน์ให้มีชัยชนะแก่ทุกสิ่งที่ควรจะชนะ นี่ขอให้ทุกคนมีธงชัยแห่งชีวิต มีธงชัยเป็นที่มุ่งหมายแห่งชีวิต เป็นธงชัยที่ยกขึ้นเพื่อประกาศเจตนารมณ์ของตนว่าจะก้าวหน้าไปอย่างไร จะบรรลุผลอะไร เกิดกำลังใจได้มากพอเพราะมีธงชัยเป็นสิ่งเครื่องชักนำ ในพระศาสนานี้เขาถือเอาพระพุทธพระธรรมและพระสงฆ์เป็นธงชัย ทุกคนมีธงชัยอยู่ที่นั่น แล้วก็จะเกิดความกล้าหาญ เกิดกำลังใจ เกิดสมรรถภาพทำหน้าที่ของตนได้อย่างสำเร็จประโยชน์ด้วยดี ธ.ธงนั้นธงชัยมีไว้นำ ให้เกิดกำลังใจได้มากพอ

              น.หนู หนูน้อยน้อย คอยเชื่อฟัง ทำแต่ตาม พ่อแม่สั่ง จักสุขหนอ น.หนูหมายถึงคำว่าน้อยมันน้อย คำว่าหนูแปลว่าน้อย คำว่าน้อยๆ นี้มันยังไม่ทันจะโต แต่มันจะต้องโต มันจะโตได้อย่างไร มันก็ต้องโตด้วยการกระทำที่ถูกต้องถ้าทำไม่ถูกต้องมันก็ตายเสียก่อนโต มันน่าเสียใจที่ว่ามันตายเสียก่อนโต หนูน้อยๆ ทุกคนอย่าได้ตายเสียก่อนโต เพื่อไม่ให้ตายเสียก่อนโต ต้องทำตามพ่อแม่ครูบาอาจารย์ นี่มันแทนกันได้ พ่อแม่คือครูบาอาจารย์ ครูบาอาจารย์คือพ่อแม่ คือสิ่งที่จะชักนำไปให้เกิดความเจริญรุ่งเรือง พ่อแม่เป็นอาจารย์คนแรกสอนทุกอย่างตั้งแต่สอนให้กินนม แล้วก็สอนเรื่อยไปจนสุดที่จะสอนได้ แล้วก็มอบให้ครูบาอาจารย์สอนต่อไปในสิ่งที่สูงขึ้นไป จะต้องเชื่อฟังพ่อแม่ครูบาอาจารย์แล้วก็จะประสบความสำเร็จในทุกหน้าที่การงานแล้วก็จะอยู่เป็นสุขไม่ต้องมีความทุกข์ทรมานแต่ประการใด หนูน้อยๆ ที่ต้องการจะเติบโตขึ้นเป็นผู้ใหญ่จะต้องเชื่อฟังผู้นำที่ดีคือพ่อแม่และครูบาอาจารย์ น.หนู หนูน้อยน้อยคอยเชื่อฟัง ทำแต่ตามพ่อแม่สั่งจักสุขหนอ

              บ.ใบไม้ ใช้เป็นยา หาไว้พอ ทั้งยาหม้อ ยาผง ใช้จงดี บ.ใบไม้ใช้เป็นยาหาไว้พอ นี่เราหมายถึงโดยทั่วไป สิ่งที่เอามาเป็นหยูกเป็นยานี้ สมุนไพรทั้งหลายนี้ ล้วนแต่มาจากใบไม้ ใบไม้นี้ใช้เป็นยา หาไว้ใช้ให้มากให้พอ จะใช้เป็นยาหม้อต้มใส่น้ำแล้วกินก็ได้ จะทำให้เป็นผงไว้กินวันหลังก็ได้ หรือจะเป็นยาชนิดไหนก็ได้ ทำมาจากใบไม้แล้วก็ใช้บำบัดโรค แต่ทีนี้คำว่าใบไม้นี้มันมีความหมายอีกอย่างหนึ่ง มันหมายถึงใบไม้ที่ใช้เขียนหนังสือ แต่ก่อนโบราณโน้นเขาใช้ใบไม้เขียนหนังสือกันทั้งนั้นแหละ เป็นใบลานใบตาลอะไรก็ได้ คำว่าปัณณะๆ นั้นแปลว่าใบไม้ที่แท้ แต่เอามาใช้เป็นชื่อของหนังสือก็ได้ บรรณะ-ปัณณะนั้นแปลว่าใบไม้ก็ได้ แปลว่าหนังสือก็ได้ หนังสือทุกใบทุกหน้านี้ เรียกว่าปัณณะทั้งนั้นแหละ เรียกว่าใบไม้ทั้งนั้น ฉะนั้นในหนังสือทุกหน้านั้นมันมีบรรจุหยูกยา คือคำสอนที่ถูกต้องที่ดีไว้ กินแล้วคืออ่านแล้วศึกษาแล้วเข้าใจแล้วปฏิบัติตามแล้ว ก็มีความสุข แต่ระวัง,ก็มียาปลอม มีใบปัณณะที่เป็นยาปลอมเป็นอันตรายทำลายจิตใจคือหนังสือลามากอนาจารทั้งหลาย นี่เป็นใบไม้ที่เป็นยาพิษ อย่ากินเข้าไป หลีกเลี่ยงเสียให้ไกล ต้องให้เป็นใบไม้ที่ใช้เป็นยาได้จริงๆ จะเป็นใบไม้จากต้นไม้ก็ได้ มันจะเป็นใบไม้มากมายในห้องสมุดก็ได้เหมือนกัน บ.ใบไม้ใช้เป็นยาหาไว้พอ ทั้งยาหม้อยาผงใช้จงดี

              ป.ปลา มีลูกตา ไม่เคยหลับ เป็นคติ ที่ควรรับ มาขับผี  ป.ปลาอยู่ในน้ำ ลูกตาลืมอยู่ตลอดเวลาไม่มีหลับ ฉะนั้นลูกตาไม่เคยหลับ ติดกับน้ำเปิดดูอยู่เสมอ เป็นคติที่จะควรรับเอามาถือไว้เป็นหลักว่า เราจะไม่หลับ แม้ว่าคนจะมีตาหลับ แต่ใจก็ไม่หลับ เมื่อตาไม่หลับคือใจไม่หลับ มันก็รู้อะไรดี รู้อะไรถูกต้อง มันก็ไม่ทำอะไรผิด แต่ว่าเราจะต้องมีความตื่นตาตื่นใจอยู่ตลอดเวลา แม้ว่านอนหลับก็ไม่เสียหายคือไม่ทำผิดอะไรในเวลาหลับ เป็นคนตื่นตาตื่นใจคือลูกตาภายใน ตื่นตาทั้งลูกตาภายนอกและลูกตาภายใน ตื่นอย่างนี้แล้วแล้วก็จะปลอดภัย สามารถจะขับผี ผีคือสิ่งเลวร้ายหลอกลวง หลอกลวงไปทำในสิ่งที่ไม่ควรทำวินาศฉิบหาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เช่นอบายมุขทั้งหลาย ดื่มน้ำเมา เที่ยวกลางคืน ดูการเล่น เล่นการพนัน คบคนชั่วเป็นมิตร เกียจคร้านทำการงาน เพราะว่าตามันหลับ เมื่อตาใจมันหลับมันก็มีความโง่ มันก็ไปบูชาสิ่งที่ไม่ควรบูชา แล้วมันก็จะเป็นเหมือนกับผี ผีมันหลอก มันหลอกให้ทำไปในสิ่งที่ไม่ควรทำ จงมีลูกตาอาศัยพระธรรมกำจัดอวิชชาและโมหะออกไปเสียได้ไม่เคยหลับ มีตาที่ไม่หลับเหมือนกับตาปลาอยู่ตลอดเวลาอย่างนี้ ผีทั้งหลายก็เข้ามาไม่ได้ เด็กๆ ทั้งหลายก็ปลอดภัย ป.ปลามีลูกตาไม่เคยหลับ เป็นคติที่ควรรับมาขับผี

              ผ.ผึ้ง นับเป็นหนึ่ง แห่งสามัคคี      ความเพียรมี มากกว่าคน ควรสนใจ  แมลงผึ้งมีอยู่ทั่วๆ ไปแหละ มันมาทำรัง แม้ใกล้บ้านใกล้เรือนก็มาทำรัง ถ้าศึกษาดูให้ดีจะพบว่า ความสามัคคีที่ไหนจะหาได้มากเหมือนกับในหมู่ผึ้งนี้เห็นจะหายาก แบ่งกันเป็นพวกๆ พวกหนึ่งทำรังหาอาหาร พวกหนึ่งคุ้มครองนางพญาผึ้ง นางพญาผึ้งก็ไม่บกพร่องในหน้าที่ของตน ก็ไข่ออกมาเรื่อยเต็มรัง มันสามัคคีกันดีกว่ามนุษย์ซึ่งมักจะมีการแก่งแย่งอิจฉาริษยากัน แม้ในหมู่ประเทศชาติเดียวกันมันก็ยังแก่งแย่งแข่งขันฟัดกันแย่งชิงกันไม่มีความสามัคคี เทียบกันกับในหมู่รังผึ้งในหมู่สมาคมผึ้งแล้วก็ผิดกันไกลทีเดียว ความสามัคคีก็มีมาก ความพากเพียรอดกลั้นอดทนก็มีมาก เป็นครูที่จะสอนมนุษย์ รู้สึกไว้บ้าง ถ้าสนใจแล้วก็จะได้เอาอย่างแห่งความสามัคคีความพากเพียรความเข็มแข็งความกล้าหาญความต่อสู้ความอดทนอะไรทุกอย่าง ผ.ผึ้งนับเป็นหนึ่งแห่งสามัคคี ความเพียรมีมากกว่าคนควรสนใจ

              ฝ.ฝา หมายความว่า ไว้ป้องกัน       สิ่งในนั้น ให้งามงด และสดใส ฝ.ฝาๆ เช่น ฝาละมีเป็นต้น บางคนจะไม่สนใจหรือจะถือว่าไม่มีค่า แต่ที่จริงมันก็มีค่าเท่ากับตัวที่จะใส่ ถ้าไม่มีฝามีแต่ตัวไม่มีอะไรปิด มันก็ไม่ปลอดภัย ของในนั้นอาจจะหนีไปเสียก็ได้ หรือของสกปรกอันตรายจะเข้ามาอยู่ภายในก็ได้ ฉะนั้นถ้ามีฝาไว้ป้องกันแล้วมันก็ปลอดภัยโดยสมบูรณ์ แม้แต่ฝาบ้านฝาเรือนของเรานี้สำคัญเท่าไหร่ ลองคิดดู ถ้าเรือนไม่มีฝาจะอยู่อย่างไร ภาชนะอ่าง ไห ถ้อยชามต่างๆ ถ้าไม่มีฝานั้น มันเสียความปลอดภัยไปเท่าไหร่ ฉะนั้นควรจะมีฝาไว้ป้องกันให้สิ่งที่อยู่ในนั้นคงถูกต้อง คงบริสุทธิ์ คงงดงามอยู่ตามเดิม ฝ.ฝาเป็นสิ่งจำเป็นที่จะต้องมี เพื่อความสะดวกในการคุ้มครองป้องกัน ถ้าไม่มีฝามันก็ไม่มีความสะดวกในการที่จะคุ้มครองป้องกัน มีฝามันก็ช่วยได้มากทีเดียว ปิดแป๊บเดียวมันก็ปลอดภัย ฝ.ฝาหมายความว่าไว้ป้องกัน สิ่งในนั้นให้งามงดและสดใส

              พ.พาน เสริมเพื่อความงามวิไล ดำรงกายวาจาใจดั่งใส่พาน พ.พานนั้นเขามีเอาไว้สำหรับใส่ของอะไรที่มีค่าหรือน่าดู เช่นดอกไม้ ถ้าไม่มีพานจะวางไว้อย่างไร มันก็กระจัดกระจายไม่น่าดู ไม่มีความเป็นสง่าราศีอะไร พอได้เอาพานเข้ามาใส่เป็นเครื่องรองรับ มันก็งาม มันก็มาถึงที่สุด เราก็เหมือนกันแหละ ชีวิตนี้มันต้องมีอะไรเป็นเครื่องรองรับ มีธรรมะเป็นเครื่องรองรับดำรงกายวาจาใจไว้ให้ถูกต้อง เหมือนกับว่าอยู่ในพานใส่พานไว้ถูกต้องปลอดภัยงดงามสำเร็จประโยชน์เต็มที่ตามที่เราจะต้องมีสิ่งชนิดนี้ ขอให้ทุกคนมีพานใส่ธรรมะ หรือจะเอาร่างกายเป็นพานก็ได้ หรือจะเอากายวาจาใจเป็นพานก็ได้ เอาชีวิตทั้งชีวิตนี้เป็นเหมือนพานก็ได้ สำหรับจะบรรจุดอกไม้อันงดงามแสนจะงดงามคือพระธรรม,พระธรรม หน้าที่ที่ถูกต้องสำหรับความรอดแห่งชีวิตนี้คือพระธรรม ให้พระธรรมเต็มอยู่ในพานคืออัตภาพนี้ อัตภาพนี้ก็จะงดงามน่าดูเป็นแน่นอน เป็นชีวิตที่มีลักษณะเหมือนกับพานหรือมีพานแห่งชีวิตก็ได้ พ.พานเพื่อเสริมความงามวิไล ดำรงกายวาจาใจเหมือนใส่พาน

              ฟ.ฟัน รักษามัน ให้ถูกต้อง เคี้ยวกัดคล่อง ชัดเสียง สำเนียงขาน ฟันๆ โดยส่วนใหญ่ก็เพื่อกัดอาหาร โดยธรรมชาติแล้วเพื่อกัดอาหาร แต่เดี๋ยวนี้สำหรับคนเรามันมีมากกว่านั้น เพราะคนเราต้องพูด สัตว์มันไม่ต้องพูด มันก็ไม่ได้ใช้ฟันเพื่อบังคับเสียง แต่คนเรามันต้องพูด มันยังต้องใช้ฟันเพื่อการบังคับเสียง นอกไปจากการกัดอาหาร เรายังต้องการเสียงที่ฟังชัดเจนและเสียงไพเราะเสียงที่อยู่ในการควบคุม ฟัน,นอกจากจะเป็นเครื่องเคี้ยวอาหารให้ถูกต้องคล่องแคล่วดีแล้ว ยังจะต้องใช้เพื่อบังคับเสียงให้ถูกต้องชัดเจนสำเร็จประโยชน์ จงถือเอาประโยชน์ของฟันนี้ให้ถูกต้องทั้งสองทาง คือเคี้ยวอาหารก็ได้ คือพูดให้ชัดให้ไพเราะก็ได้ แต่ใช้กัดคนนั้นไม่ถูก ใช้กัดแต่อาหารก็พอแล้ว จะใช้กัดคนนี้ไม่ถูกแน่ เดี๋ยวจะเป็นอะไรไปก็ไม่รู้  ฟ.ฟันรักษามันให้ถูกต้อง เคี้ยวกัดคล่องชัดเสียงสำเนียงขาน

              ภ.สำเภา เราใช้ข้ามชลธาร              ถึงนิพพาน เพราะถือเอา สำเภาธรรม  ภ.สำเภา หมายถึงเรือลำใหญ่ๆ ข้ามมหาสมุทรได้ ข้ามมหาสมุทรคือความทุกข์อันใหญ่หลวงในชีวิตมนุษย์ จากฝั่งนี้คือความทุกข์ไปสู่ฝั่งโน้นคือนิพพานความไม่มีทุกข์ เราได้อาศัยพระธรรมเป็นสำเภา ภ.สำเภาบรรทุกของจากต่างประเทศมาซื้อมาขายนั้นมันก็อย่างหนึ่ง เป็นเรื่องวัตถุ เป็นเรื่องเนื้อหนัง เป็นเรื่องสิ่งของ สำเร็จประโยชน์ยังน้อยมาก แต่ถ้าว่าได้ใช้สำเภาธรรมสำหรับจิตใจขี่ข้ามไปจากความทุกข์สู่ความดับทุกข์แล้ว ก็นับว่ามีค่ามากทีเดียว รู้จักมีสำเภาธรรมประจำชีวิตกันไว้ทุกๆ คนเถิด จะสามารถข้ามวัฏฏสงสารคือความว่ายเวียนอยู่ในกองทุกข์ ออกไปสู่พระนิพพานอันอยู่เหนือความทุกข์เหนือโลกเหนือทุกสิ่งโดยประการทั้งปวง นี่เป็นความรอดของจิตใจ เป็นความหลุดพ้นของจิตใจ เป็นอิสรภาพเสรีภาพของจิตใจ เพราะได้อาศัยสิ่งที่เรียกว่าสำเภาธรรม  ภ.สำเภาเราใช้ข้ามชลธาร ถึงนิพพานเพราะถือเอาสำเภาธรรม

              ม.ม้า ยิ่งเลี้ยงดี ยิ่งมีพลัง  และมีทั้งทีท่า ที่งามขำ ม.ม้า รู้กันแล้วว่าใช้สำหรับการขับขี่ สำหรับเพื่อการติดต่อ จะใช้อย่างอื่นก็ได้ แต่ประโยชน์ยิ่งใหญ่นั้นเขาจะใช้เพื่อการติดต่อที่รวดเร็ว เพราะม้ามันวิ่งเร็ว จะเอาม้าไปไถนาก็ได้ แต่มันเป็นประโยชน์อีกอย่างหนึ่งซึ่งไม่ตรงตามความหมายของคำว่าม้าซึ่งเป็นสัตว์วิ่งเร็ว ถ้าเลี้ยงให้ดี ม้านั้นก็จะมีแรงมาก วิ่งได้เร็ว วิ่งได้นาน วิ่งได้ไกล ยิ่งกว่านั้นมันจะมีท่าทางงดงาม เรียกว่าเป็นม้าที่มีอะไรๆ งดงามเพราะการเลี้ยงดีขอให้ทุกคนรู้จักว่า ม้าหรืออัตภาพนี้จะต้องเลี้ยงให้ดี ดูแลให้ดี หมายความว่าถูกต้องพอดี ไม่มาก ไม่น้อย ไม่ขาด ไม่เกิน แล้วมันก็จะมีแรง แล้วมันก็จะมีรูปร่างที่น่ารักน่าพอใจ เรียกว่างามขำในที่นี้ก็ได้ ม.ม้ายิ่งเลี้ยงดียิ่งมีพลัง ยิ่งมีทั้งท่าทีที่งามขำ

              ย.ยักษ์ ดูจะรักแต่บาปกรรม ซึ่งจะทำให้เป็นยักษ์ไม่รักดี ย.ยักษ์ ในความหมายทั่วไปก็คือทารุณโหดร้ายน่าเกลียดน่าชัง แล้วก็เพราะมันไม่รักดี มันรักแต่ความเห็นแก่ตัว พอใจตัว เอาแต่ใจตัว แล้วมันก็โง่ ไม่รู้จะทำการช่วยตัวมันก็มาเบียดเบียนคนที่ไม่ได้รู้อีโหน่อีเหน่อะไร คนเป็นยักษ์ไม่รักดีเพราะมันยังเป็นยักษ์ แต่ความหมายนี้เป็นความหมายที่ถูกต้องสำหรับคนธรรมดาทั่วไปเท่านั้น คำว่ายักษ์ในความหมายอีกความหมายหนึ่งไม่ใช่อย่างนี้ แปลว่าผู้ที่ทุกคนควรบูชา คำว่ายักขะๆ นี้ มันแปลว่าบูชา คือควรบูชา น่าบูชา เพราะมีอะไรๆ อยู่มาก ถ้าไม่บูชาแล้วจะเกิดเรื่อง พระพุทธเจ้าได้พระนามว่าเป็นยักษ์ก็มีนะ อย่าเข้าใจผิดๆ เป็นยักษ์เพราะมีสิ่งที่ทุกคนควรบูชา แต่เดี๋ยวนี้ยักษ์ธรรมดาไม่เป็นอย่างนั้น มันเอาอำนาจเอาความดุร้ายอะไรเข้ามาข่มเหงให้บูชา อย่างนี้ใช้ไม่ได้ เราไม่เอากับยักษ์อย่างนี้ แต่เราเอากับยักษ์ที่ควรบูชา เพราะเต็มไปด้วยคุณธรรม ควรบูชา ต้องบูชา อันบุคคลควรบูชา ไม่ใช่ยักษ์ดุร้ายป่าเถื่อน ย.ยักษ์ดูจะรักแต่บาปกรรม ซึ่งจะทำให้เป็นยักษ์ไม่รักดี

              ร.เรือ แล่นอยู่เหนือผิวน่านน้ำ อย่าให้คว่ำ ก็ถึงท่าสง่าศรี ร.เรือ แปลว่าเครื่องข้ามน้ำ มันแล่นอยู่เหนือน้ำ ถ้ามันจมอยู่ใต้น้ำ มันก็ไม่ใช่เรือ มันเป็นปลาหรือเป็นอะไรไปเสีย เดี๋ยวนี้มันลอยอยู่เหนือน้ำ แล่นไปบนผิวน้ำ ไม่มีอุปสรรคอันเกิดจากน้ำ ข้ามน้ำไปได้ เรียกว่าเรือ แต่ถ้ามันคว่ำล่ะ จะเป็นอย่างไร ถ้ามันคว่ำ มันก็หมดเรือ ไม่มีความเป็นเรือ อัตภาพร่างกายของเรานี้ก็เหมือนเรือ ต้องควบคุมดูให้ดี ให้มันแล่นอยู่แต่บนผิวน้ำ อย่าให้มันคว่ำพลัดตกจมลงไปในน้ำกิเลสและกองทุกข์ อย่าให้มันจมน้ำกิเลสจมความทุกข์ ให้มันแล่นอยู่บนผิวน้ำเหนืออำนาจของกิเลสเหนือความทุกข์ เรียกว่าเรือที่ถูกต้อง แล้วก็จะถึงท่าอันสูงสุดเป็นความดับทุกข์ เป็นพระนิพพาน เป็นฝั่งนู้นแห่งวัฏฏสงสาร เรียกว่าเป็นนิพพาน ร.เรือแล่นอยู่เหนือผิวน่านน้ำ อย่าให้คว่ำก็ถึงท่าสง่าศรี

              ล.ลิง มีเหลี่ยมเล่ห์หลายวิธี คนเรานี้อย่าให้ลิงมันหลอกเอา ล.ลิง นี้จะมีความหมายไปในทางหลอกมากกว่าอย่างอื่น มีเล่ห์เหลี่ยมที่จะหลอก มีเล่ห์เหลี่ยมที่จะทำอย่างนั้นอย่างนี้ สมกับที่ว่าเป็นลิง เป็นลิง เป็นลิง แล้วก็หลอก แล้วบางทีก็หลอกเจ้าของเสียด้วย นี่มันหนักมากอย่างนี้ คนเรานี้อย่าเป็นลิงคืออย่าเป็นคนหลอก นี้อย่างหนึ่ง อีกอย่างหนึ่งก็อย่าให้ลิงมันหลอกเอา คนที่เป็นลิงก็มีอยู่มาก อย่าให้คนที่เป็นลิงนั้นมาหลอกเอา แล้ว ล.ลิงก็จะไม่มีปัญหา เราเองก็ไม่เป็นลิง ใครเป็นลิงก็เป็นไป แต่อย่ามาหลอกเรา ถ้ามาหลอกเรา เราก็รู้เท่า เราก็ไม่เอากับมัน ก็ปลอดภัย ล.ลิงมีเหลี่ยมเล่ห์หลายวิธี คนเรานี้อย่าให้ลิงมันหรอกเอา

              ว.แหวน สวมนิ้วดูคมขำ แหวนพระธรรม สวมใจ หายโง่เขลา ว.แหวน เครื่องประดับ ประดับนิ้ว ทำให้นิ้วดูสวย แต่ว่าสวมกันแต่แหวนอย่างนี้ มันยังจะคมขำสำหรับจะโง่มากกว่า มันหมดเปลือง มันยุ่งยาก มันลำบาก มันจะรำคาญที่นิ้ว อาตมาสวมไม่ได้เลยตั้งแต่เด็กๆ มา มันรำคาญ แต่นึกถึงแหวนพระธรรมอีกอย่างหนึ่งที่สวมใจสำรวมใจสวมใจหรือสวมอวัยวะแห่งใจ สวมแล้วมันหายโง่หายหลง เพราะว่ามันเป็นแหวนแห่งปัญญา เป็นแหวนแห่งความรู้ เป็นแหวนแห่งแสงสว่าง มีหัวเป็นเพชร หัวแหวนเป็นเพชรที่มีแสงสว่างอย่างแท้จริง ส่องใจให้สว่างได้เพราะมีแหวนพระธรรมประจำใจ สวมแล้วมันก็งามหมดในภายใน แสดงออกมาเป็นความงามในภายนอก ทางกาย ทางวาจา ทางกิริยามารยาท เหล่านี้ก็เรียกว่ามันเป็นการสวมแหวนที่แท้จริงที่งดงามอย่างยิ่ง  ว.แหวนสวมนิ้วดูคมขำ แหวนพระธรรมสวมใจหายโง่เขลา

              ศ.ศาลา คุ้มฝนฟ้าให้พวกเรา มีร่มเงาสุขสบายได้ทุกวัน ศาลาๆ ตามความหมายธรรมดา ก็มีไว้เพื่อจะคุ้มครองแดดฝนพายุอะไรก็ตามที่เราได้กระทบแล้วลำบาก ก็ไปอยู่ในศาลา ก็ได้สบายได้ร่มได้เงาได้สุขสบายเมื่อไหร่ก็ได้ ขอให้เรามีศาลาทั้งทางวัตถุ ทั้งทางร่างกาย ทั้งทางจิตใจ ทั้งทางสติปัญญา มีศาลาเป็นเครื่องคุ้มครองแดดฝนหรือว่าความยุ่งยากลำบากใดๆ ก็ตาม ศาลาแล้วก็ต้องหมายความว่าคุ้มครองสิ่งที่จะเบียดเบียนทำความรำคาญทำความยุ่งยากทำความลำบาก มีพระธรรมเป็นศาลามหาศาลอยู่ในนั้นกันแล้วสบาย สบายด้วยกันจงทุกคนเถิด ศาลาพระธรรมหรือธรรมศาลาคุ้มครองในด้านลึกแห่งจิตใจ คือคุ้มครองกิเลส คุ้มครองความทุกข์ ไม่ให้บุคคลใดต้องมีปัญหา มีศาลาคุ้มครองจิตใจกันทุกคนเถิด  ศ.ศาลาคุ้มฝนฟ้าพาให้เรา มีร่มเงาสุขสบายได้ทุกวัน

              ษ.ฤาษี แสวงหาสิ่งสูงสุด เพื่อมนุษย์อยู่เย็นเป็นสุขสันต์ คำว่าฤาษีนี้ เขาแปลว่าผู้แสวงหาสิ่งสูงสุด ไม่ใช่แปลว่าฤาษีสวมชฎาถือไม้เท้างอๆ เที่ยวขอทานหรือเที่ยวทำอะไรตามแบบที่เห็นกันอยู่ในภายนอกนั้นไม่ใช่ฤาษีในที่นี้ ฤาษีแปลว่าผู้แสวงหาสิ่งที่สูงสุดที่มนุษย์ควรจะได้รับ พระพุทธองค์ทรงเป็นมหาฤาษีเป็นจอมฤาษี ทรงแสวงหาแล้วค้นพบสิ่งสูงสุดที่มนุษย์ควรจะได้รับได้มี คือธรรมะเครื่องดับทุกข์โดยประการทั้งปวง เราก็เป็นฤาษีตามพระองค์ แสวงหาสิ่งสูงสุดที่มนุษย์ควรจะได้รับ ครั้นได้รับแล้วปฏิบัติได้รับผลเป็นส่วนตัวแล้ว ก็ช่วยเหลือให้ผู้อื่นได้รับและได้รับผลเป็นสูงสุดอย่างนั้นบ้าง ทุกคนเป็นฤาษี ทุกคนควรเป็นฤาษี คือแสวงหาสิ่งสูงสุดที่มนุษย์ควรจะได้รับด้วยกันจงทุกคนเถิด เราก็จะได้เป็นผู้พบชีวิตชนิดที่เยือกเย็นเป็นสุขอยู่เหนือความสุขโดยประการทั้งปวง ษ.ฤาษีแสวงหาสิ่งสูงสุด เพื่อมนุษย์อยู่เย็นเป็นสุขสันต์

              ส.เสือ ที่ดีๆ มีคุณธรรม์ คนพากันให้เกียรติไม่เกลียดชัง ส.เสือ ใครได้ยินก็สะดุ้งว่ามันอันตราย มันกัดเอา เป็นอันตรายแก่ชีวิต แต่มันก็ยังมีแง่ดี มีคติดีๆ ที่ควรจะถือเอามาเป็นเครื่องระวังสังวร เป็นเสือฆ่าคนนั้นมันก็ไม่ไหว เป็นเสือกินคนก็ไม่ไหว เป็นเสือทำอันตรายคนเป็นเสือนั่นเสือนี่ที่ตำรวจเขาตามจับนี้มันก็ไม่ไหว ส.เสือที่ดีๆ นั้นมันมีหลักเกณฑ์ที่ว่าเป็นเสือไม่ขอเนื้อใครกิน ถ้าเป็นเสือไม่ขอเนื้อใครกิน เดี๋ยวนี้คนในโลกมันไม่มีอย่างนั้น มันมีแต่จะให้คนอื่นช่วย พอเขาไม่ช่วยก็หาว่าใจดำ มันตั้งใจแต่จะให้คนอื่นช่วย มันงอมืองอเท้า มันนอนอ้าปากให้คนเอาอาหารมาใส่ อย่างนี้มันไม่ใช่เสือ ถ้าเป็นเสือมันไม่ต้องขอเนื้อใครกิน มันต้องช่วยตัวเองได้ แล้วมันต้องมีอะไรๆ ที่ทำให้คนเกรงขาม เป็นเสือในทางที่ถูกต้องก็คือมีธรรมะกำจัดสิ่งที่ไม่ควรจะมีคือกิเลสและความทุกข์ ถ้าเป็นเสือจริงมันก็ต้องมีหน้าที่กำจัดกิเลสและความทุกข์ ถ้ามันเป็นเสือจริงมันก็จะทำหน้าที่ปราบปรามคนอันธพาล ไม่ใช่มาเบียดเบียนสาธุชนคนทั่วไปให้เดือดร้อน ส.เสือที่ดีมีคุณธรรม์ คนพากันให้เกียรติไม่เกลียดชัง และนับถือเสือ

              ห.หีบ เหมือนหทัยใส่ชีวิต ชวนกันคิดให้วิไลดั่งใจหวัง ห.หีบ เหมือนกับหทัยใส่ชีวิต คือหัวใจดวงใจ ดวงใจหัวใจก็ตาม ทำให้เป็นเหมือนกับหีบ แล้วก็ใส่ชีวิตไว้ อย่าให้ชีวิตแตกสลาย มีหีบก็คือว่ามีเครื่องป้องกันที่ปลอดภัยอะไรมีค่าก็ใส่ไว้ในหีบเก็บรักษาไว้ได้ ชีวิตนี้มันมีค่าสูงสุดในความหมายธรรมดาๆ ทั่วไปนี้ ยังไม่เป็นพระอรหันต์อยู่เพียงใด ชีวิตก็ยังมีค่าอยู่เพียงนั้นแหละ ก็มีหีบใส่ชีวิตคือดวงหทัยหฤทัยดวงใจที่ดีคือประกอบไปด้วยธรรมะ มีดวงใจที่ประกอบไปด้วยธรรมะ มีหฤทัยที่เต็มไปด้วยธรรมะ มากพอเพียงพอที่จะใส่ชีวิต ทุกคนชวนกันคิดให้ได้มีหฤทัยที่ดีที่สุด ที่งดงามที่สุด ที่ปลอดภัยที่สุดสำหรับจะใส่ชีวิตไว้ให้ชีวิตปลอดภัยที่สุด เจริญงอกงามก้าวหน้าที่สุด มีความเป็นอยู่ที่สงบเย็นถึงที่สุด เหมือนกับมีหีบใส่ชีวิตถึงที่สุดเท่าที่มนุษย์ควรจะมีกันได้นั่นเอง ห.หีบเหมือนหทัยใส่ชีวิต ชวนกันคิดให้วิไลดั่งใจหวัง

              ฬ.จุฬา ยอดสมองต้องระวัง อย่าให้พลั้งพลาดผิดชีวิตวาย ฬ.จุฬา มันก็แปลว่ากระหม่อมแห่งชีวิต กระจุกที่เป็นกระหม่อมแห่งชีวิตที่เขามักจะปลูกผมให้ขมวดเป็นปมอยู่ที่ตรงนั้นที่เรียกว่าจุกๆ นั่นแหละคือจุฬา ยอดสุดแห่งศีรษะ จุฬาคือยอดสมองยอดศีรษะจะต้องระวังรักษาให้ดีๆ เพราะว่ามันเป็นยอด มีเครื่องประดับจุฬาให้ดีๆ ให้จุฬาหรือยอดหรือสมองของชีวิตนั้นมีความปลอดภัย มีความถูกต้อง มีความเจริญรุ่งเรืองเบิกบานงดงาม มีจุฬาก็คือว่ามียอดแห่งสมองในชีวิตและจิตใจ ถ้าทำผิดมันก็คือตายแหละ ศูนย์รวมมันอยู่ที่นั่น อย่ามีการทำผิดที่นั่น จงรักษาจอมหรือรักษายอดหรือรักษาจุดศูนย์รวมของชีวิตคือจุฬาๆ ไว้ให้ดีๆ  ฬ.จุฬายอดสมองต้องระวัง อย่าให้พลั้งพลาดผิดชีวิตวาย

              อ.อ่าง วางไว้ใส่ก้อนทอง รีบสนองใส่ให้ได้ดั่งใจหมาย พูดถึงคำว่าอ่างๆ กันก่อน มันต้องมีไว้สำหรับใส่อะไร ใส่น้ำก็ได้ ใส่อะไรก็ได้ที่มันควรจะใส่ไว้ในอ่าง ถ้าใส่น้ำก็จะไปชะล้างสิ่งสกปรก เก็บของอะไรบางอย่างไว้ก็เพื่อปลอดภัย แต่เราจะมี อ.อ่างสำหรับใส่ก้อนทองกันดีกว่า ก้อนทองมันจะใส่ไว้ในอ่างชนิดไหน มันก็เหมือนกับว่าร่างกายทั้งหมดอัตภาพทั้งหมดนี้มันเหมือนกับอ่างสำหรับใส่อะไรลงไปได้ เราจะใส่อะไร เราต้องใส่สิ่งที่มีค่า ในที่นี้ก็จะเปรียบเหมือนกับทอง มีแท่งทองมีก้อนทองใส่ลงไปในอ่างแล้วดูก็สวยดี มีหลักประกันที่ดี จะใช้เป็นประโยชน์อะไรเมื่อไหร่ก็ได้ ขอให้มีร่างกายชนิดที่เหมือนกับอ่างใส่ก้อนทอง อย่าให้กลายเป็นซากศพไปเสียทั้งอ่าง ไปเสียทั้งเนื้อ ไปเสียทั้งตัว ตายเน่าตั้งแต่ยังไม่ทันตาย บางคนนั้นตายและเน่าแล้วตั้งแต่ยังไม่ทันตาย อย่างนี้เรียกว่า อ.อ่างนี้มันใส่ซากศพ อ.อ่างคือชีวิต จะใส่ก้อนทองใส่คุณธรรมสำหรับความเป็นมนุษย์ให้ดีที่สุดตามที่เราจะทำได้ แล้วก็ต้องมีสะสมไว้เรื่อยๆ ด้วยความระมัดระวัง ด้วยความไม่ประมาท มันก็จะใส่เพิ่มเติมขึ้นมาได้ทีละนิดๆ แล้วมันก็จะเต็มอ่างขึ้นมาสักวันหนึ่ง ขอให้ทุกคนรีบตั้งใจใส่ไว้ให้ได้ก่อนแต่ที่จะตาย อ.อ่างวางไว้ใส่ก้อนทอง รีบสนองใส่ให้ได้ดั่งใจหมาย

              ฮ.นกฮูก ตาดีมีประกาย มองเห็นได้แม้ค่ำมืดยืดยาวไกล รู้กันอยู่ทุกคนว่า นกฮูกนั้นตามันพิเศษ มันมองเห็นได้ในที่มืด จะเพราะอะไรก็อย่าไปศึกษามันเลย มันเป็นเรื่องของธรรมชาติ แต่เอากันในปรากฏการณ์ที่มีอยู่เดี๋ยวนี้ว่า นกฮูกมันเห็นได้ในที่มืด คนเราตาธรรมดาเห็นไม่ได้ในที่มืด ต้องจุดตะเกียง ต้องสร้างไฟฟ้า เดี๋ยวนี้ก็ขวนขวายกันจะสร้างไฟฟ้าให้ทั่วประเทศ เพราะว่าคนตามันเห็นเองไม่ได้ มันต้องอาศัยแสงสว่าง แต่ว่าแสงสว่างชนิดนั้นเป็นแสงสว่างของตาตามธรรมดา มีตาอีกชนิดหนึ่งสำคัญกว่าตาชนิดธรรมดา คือตาแห่งจิตใจ ตาที่จะมองเห็นธรรมะ มองเห็นความจริงของธรรมชาติ จะมองเห็นกฎธรรมชาติ มองเห็นหน้าที่ตามกฎของธรรมชาติ มองเห็นผลอันถูกต้องแท้จริงที่จะมาจากการปฏิบัติหน้าที่ตามกฎของธรรมชาติ เรายังไม่มีตานี้กัน เรียกว่าไม่เห็นในที่มืด ต้องศึกษาฝึกฝนอบรมทำอยู่กระทำอยู่ให้เป็นการเจริญก้าวหน้าพัฒนาในทางจิตใจโดยเฉพาะ,ในทางจิตใจโดยเฉพาะ จนกว่าจะมีตาในทางจิตใจเกิดขึ้น แล้วก็จะเห็นได้ในที่มืดเหมือนนกฮูกหรือดีกว่านกฮูก ดีกว่านกฮูก นกฮูกแม้จะมองเห็นในที่มืด มันก็เป็นที่มืดทางวัตถุเท่านั้นแหละ ตามนุษย์อบรมดีแล้วเห็นในที่มืดในทางจิตทางวิญญาณ มันมืดในที่มืดที่แม้นกฮูกก็มองไม่เห็นนั่น เราก็จะมองเห็น เห็นความจริง เห็นธรรมะ เห็นธรรมะที่เป็นสัจธรรม เห็นธรรมะที่เป็นธรรมสัจจะ เห็นทุกขั้นตอนทุกขนาดทุกมิติทุกทิศทางแล้ว ก็เรียกว่าเห็นในที่มืดที่แสงอาทิตย์ส่องลงไปไม่ถึง ที่มืดที่แสงอาทิตย์ส่องลงไปไม่ถึง มนุษย์สามารถที่จะมีตาชนิดที่ส่องลงไปถึง เห็นได้ในที่ที่แสงอาทิตย์ส่องลงไปไม่ถึง แม้เราจะหลับตาเสียก็ยิ่งเห็นชัดมากขึ้นไปอีก เพราะเรามีตาชนิดหนึ่งซึ่งเห็นได้ในที่มืดที่แสงอาทิตย์ส่องลงไปไม่ถึง ฮ.นกฮูกตาดีมีประกาย มองเห็นได้แม้ค่ำมืดยืดยาวไกล

              ธรรมะมีความหมายที่จะกระจายออกไปได้เป็นข้อๆ ประกอบกันเข้ากับตัวพยัญชนะอักษรแต่ละตัวๆ ในภาษาไทยของเราตั้งแต่ตัวก.ถึง ตัวฮ.ในความหมายดังที่กล่าวมา ท่านเรียนก.ข.กันมาจบเจนแคล่วคล่องว่องไวดีแล้ว จงเรียนก.ข.อย่างนี้กันบ้างเถิด ก.ข.ของธรรมะ ก.ข.ของธรรมะในระดับศีลธรรม แตกฉานเข้าใจดีแล้วก็จะมีโอกาสเล่าเรียนก.ข.แห่งธรรมะในระดับปรมัตถธรรมสืบต่อไปซึ่งจะมีในโอกาสข้างหน้า   ขอให้ท่านทั้งหลายทุกคนประสบความสำเร็จในการเรียนรู้ก.ข.ในทางฝ่ายศีลธรรม นำมาใช้เป็นเครื่องประกอบในชีวิตของตนให้เป็นชีวิตที่มีแสงสว่างในการประพฤติกระทำ ให้เกิดความรอดพ้นในทุกอย่างทุกประการ หมดปัญหาแห่งชีวิต ได้รับสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรจะได้รับจงทุกๆ คนเถิด//