พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 15 พฤษภาคม 2567

กระรอกน้อยตัวหนึ่ง มันวิ่งเล่นหากินอยู่บนกิ่งไม้ ไม่ทันสังเกตว่ามีงูตัวหนึ่งรออยู่ พอกระรอกเผลอ งูก็เข้าไปรัดกระรอกตัวนี้ มันก็ดิ้นจนกระทั่งตกลงมาที่พื้น

ขณะที่กำลังโดนรัดแน่น แน่นขึ้นเรื่อยๆ ปรากฏว่ามีกระรอกตัวหนึ่งเห็น คงจะเป็นแม่ ลงมาเลย ลงมาทำอะไร ลงมาช่วยลูก ช่วยยังไง ก็ช่วยสู้กับงู พยายามกัดตามลำตัวของงู เพื่อให้งูคลายตัว ไม่ใช่ง่ายเพราะกระรอกตัวที่มาช่วยบางทีก็โดนงูฉก แต่โชคดีที่ไม่ใช่งูพิษ แต่ฉกก็คงเจ็บ

แม่กระรอกตัวนี้ก็ไม่ยอมแพ้ ถอยไปตั้งหลักสักพักก็กลับมาใหม่ มากัดอีก กัดตามลำตัว กัดตามหางของงู งูก็คงเจ็บ แต่งูก็พยายามสู้ ฉกแล้วฉกอีก กระรอกบางทีก็ถอยแล้วกลับมาสู้ใหม่ ถอยแล้วก็สู้เป็นสิบ ๆ ครั้ง จนกระทั่งงูค่อยๆ คลายตัว แต่ลูกกระรอกก็ยังไม่ปลอดภัย เพราะยังถูกมันรัดอยู่

งูไม่ยอม ยังสู้ กระรอกก็ไม่ยอมแพ้เหมือนกัน โดนงูฉกแล้วฉกอีกก็ไม่ถอย สุดท้ายงูยอมแพ้ คลายตัวแล้วก็ปล่อยกระรอกน้อย กระรอกน้อยหมดสภาพไปเลย ส่วนแม่กระรอกก็พยายามปลุก พยายามกระตุ้นให้ลูกตื่น บางทีก็ลากกระรอกน้อยไปที่ต้นไม้ สุดท้ายกระรอกน้อยก็เริ่มมีกำลัง หรืออาจจะหายช็อคก็ได้ แล้วก็ตามแม่ปีนขึ้นต้นไม้ ปลอดภัย

อันนี้แสดงถึงความรักของแม่ แม่ยอมตายเพื่อลูกได้ แม้ว่าจะเป็นแค่เดรัจฉาน แต่ว่าความรักลูก มันก็มีกำลังมากจนกระทั่งเอาชนะสัญชาตญาณเอาตัวรอดได้ ความกตัญญูแบบนี้ไม่ต้องสงสัยเลยคนเราก็มี มีตัวอย่างมากมายที่แม่นี้ยอมเสียสละชีวิตเพื่อลูก เพราะความรักลูก

แต่ว่าสิ่งที่คนเรานี้อาจจะมีมากกว่าสัตว์นี้ก็คือ ไม่ใช่แค่รักลูกอย่างเดียว แต่รักคนอื่นที่ไม่ใช่ลูกด้วย แม้ว่าบางคนก็อาจจะทำร้ายลูกของตัวก็ตาม แต่ความรักความห่วงใยในคนเหล่านั้นก็ยังมีอยู่ มีแม่กับลูกชายวัย 5 ขวบ เดินข้ามถนนอยู่ดีๆ ก็โดนรถคันหนึ่งมาเฉี่ยว แต่ยังไม่ถึงกับชน เด็กคนนั้นก็บาดเจ็บ

โชคดีหน่อยตรงนั้นมีตำรวจ ตำรวจก็เข้าจับกุมเลย ชายหนุ่มที่เป็นคนขับรถ แล้วก็พาขึ้นรถเพื่อจะไปตรวจฉี่ที่สถานีตำรวจ ตรวจว่าเมาไหม ตรวจวัดแอลกอฮอล์ ตรวจลมหายใจ ว่ามียาบ้าหรือเปล่าด้วย

ฝ่ายผู้เป็นแม่ก็เดินตามตำรวจไปที่รถ แล้วก็บอกว่าช่วยดูแลเด็กด้วย ตำรวจทีแรกนึกว่าแม่พูดถึงลูกชายที่บาดเจ็บ ก็เลยบอกกับเธอว่าไม่ต้องห่วง รถพยาบาลกับหมอจะทำเต็มที่ ไม่ต้องห่วง แต่ปรากฏว่าแม่กลับชี้ไปที่คนขับรถที่อยู่หลังรถตำรวจ ชี้นิ้วไปที่คนนั้น บอกว่าฉันหมายถึงเด็กหนุ่มคนนั้น ช่วยดูแลเขาด้วย ฉันให้อภัยเขาแล้ว

ธรรมดาคนเป็นแม่ย่อมโกรธแค้น คนนี้มาทำล่วงเกินให้บาดเจ็บ ลูกก็ยังเด็ก 5 ขวบเอง โดนเฉี่ยว แต่ว่าแทนที่จะโกรธคนที่ทำให้ลูกของตัวเองบาดเจ็บ กลับห่วงใย ห่วงใยว่าเขาจะเดือดร้อนไหม ถูกตำรวจกลั่นแกล้งหรือเปล่า ก็เลยขอร้องตำรวจว่าให้ช่วยดูแลหนุ่มคนนั้นด้วย ไม่ได้พูดถึงลูกของตัวเองที่บาดเจ็บ

เธอบอกว่าเธอให้อภัยหนุ่มคนนั้นแล้ว ให้อภัยที่ขับรถเฉี่ยวจนลูกของเธอบาดเจ็บ พวกนี้เป็นความรักที่ประเสริฐ รักลูกก็รัก แต่ว่าไม่ได้รักแค่ลูก รักคนอื่นด้วย อันนี้ก็เป็นเมตตาที่กว้างขวาง เป็นเมตตาจริงๆ ไม่ใช่เป็นสิเนหา หรือความรักเฉพาะลูกของฉัน หลานของฉัน เมียของฉัน ผัวของฉัน พี่น้องของฉันเท่านั้น แต่ว่ารักคนอื่นที่ไม่ได้เกี่ยวดองอะไรกันด้วย

อันนี้เป็นเมตตาที่ใกล้เคียงกับเมตตาในพุทธศาสนา คือ เมตตาแบบไม่เลือกที่รักมักที่ชัง หญิงคนนี้เป็นอามิช อามิชเป็นคนที่นับถือศาสนาคริสต์นิกายหนึ่ง มีความเคร่งมากในเรื่องของประเพณี แล้วก็ได้รับการสั่งสอนมาถึงเรื่องการให้อภัย แม้กระทั่งคนที่ทำร้ายเราหรือลูกของเรา

สิบปีก่อนนี้มีคดีหนึ่ง ทะเลาะกันวิวาทกันในอิหร่าน ชายหนุ่มคนหนึ่งจ้วงแทงฆ่าเด็กหนุ่มอายุ 18 ปี จนเสียชีวิต ชายหนุ่มคนนั้นชื่อบารา ต่อมาถูกลงโทษประหารชีวิต ในอิหร่านเขาลงโทษประหารชีวิตด้วยการแขวนคอ โดยให้จำเลยหรือฆาตกรยืนอยู่บนเก้าอี้ แล้วก็มีห่วงเชือกแขวนคอ

พิธีการก็คือ ให้ญาติหรือแม่ของผู้เสียหายมาร่วมในการประหารชีวิต ด้วยการเตะเก้าอี้ให้ล้ม ฆาตกรก็จะโดนเชือกรัดคอจนตาย แต่พอถึงเวลา แม่ของผู้ตายมาถึงลานประหาร แทนที่แกจะเตะเก้าอี้ แกไม่เตะ แกทำแค่ตบหน้าชายหนุ่มคนนั้น แล้วก็บอกว่าฉันให้อภัยเธอแล้ว ให้อภัยคนที่ฆ่าลูกของเธอ

จะว่าไปเธอก็โกรธแต่คิดว่า ให้อภัยดีกว่า เธอเล่าว่า สามีมาเล่าให้เธอฟังว่า 3 วันก่อน ลูกชายมาเข้าฝัน บอกว่าผมสบายดีแล้ว แม่อย่าไปโกรธเขาเลย อย่าไปแค้นเขาเลย ให้อภัยเขาไปเถอะ เธอก็เลยทำใจได้ แทนที่จะลงมือสังหารคนที่ฆ่าลูก เธอก็ทำแค่ตบหน้า แล้วเดินหนีไป

ครอบครัวของเธอคนหนึ่งก็มาเอาเชือกที่รัดคอฆาตกรหรือนายบารา ให้ออกจากคอ ก็ถือว่าเขาเป็นอิสระเลย ไม่ต้องติดคุก รอดตายแล้ว อันนี้ก็เป็นความรักของแม่ และเป็นความรักของมนุษย์ที่มันมากกว่าการรักลูกของตัว ซึ่งย่อมเกิดความเศร้าโศกคับแค้น เมื่อลูกตายหรือถูกใครฆ่าตาย แต่ว่าแม้กระทั่งการรักคนที่ทำร้ายลูกของตัว ก็อยู่ในวิสัยที่คนเราจะทำได้

หลาย ๆ ศาสนา รวมถึงศาสนาพุทธ ก็สอนเรื่องนี้ด้วย เรียกว่าเป็นการเอาชนะสัญชาตญาณ หรือต่อยอดสัญชาตญาณ ไม่ใช่แค่รักลูก แต่ว่ารักคนอื่นด้วย แม้จะเป็นคนที่ทำร้ายลูกของตัวก็ตาม อันนี้เป็นความรักที่ยิ่งใหญ่มาก.