พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 8 พฤษภาคม 2567

มีชายคนหนึ่งเดินเข้าไปในร้านอาหาร ร้านนี้ลูกค้าเยอะ เลยไม่มีโต๊ะใดว่าง แต่มีโต๊ะตัวหนึ่งมีลูกค้าอยู่สองคน แต่ก็ยังมีเก้าอี้ว่าง เขาก็เลยไปนั่งเก้าอี้ตัวนั้น

ในระหว่างที่กำลังเปิดเมนูเพื่อดูว่าจะสั่งอะไร ก็สังเกตว่าลูกค้าสองคนที่นั่งโต๊ะเดียวกัน คือผู้หญิงผู้ชายกินอาหารใกล้จะเสร็จแล้ว เตรียมตัวลุกจากโต๊ะ

เขาก็เหลือบไปเห็นจานของสองคนนั้น คือติ่มซำ ยังเหลืออยู่เยอะเลย ทั้งสองจานเลย

พอชายหนุ่มหญิงสาวสองคนนัันออกจากร้านไป ชายคนนั้นก็เลยหยิบจานที่ยังมีติ่มซำเหลือทั้งสองจาน เลื่อนมาทำไมนะ เพื่อจะกินต่อ เขากินต่อจนหมดเลยด้วยความเอร็ดอร่อย

ระหว่างที่กินก็มีคนมองเห็น รวมทั้งพนักงานด้วยที่เห็นเขาเอาติ่มซำของลูกค้าสองคนก่อนมากิน เขามองด้วยสายตาที่ดูถูกว่า ลูกค้าคนนี้งกแทนที่จะสั่งอาหารจานใหม่ กลับเอาอาหารที่เหลือแล้วมากินต่อ

ชายคนนั้นกินติ่มซำของลูกค้าสองคนที่ทิ้งนั้นจนหมด แล้วก็คงอิ่มก็เลยไม่ได้สั่งอาหารจากร้านเพิ่มเติม แล้วก็ลุกจากที่นั่งเลย พนักงานร้านนั้นเห็นก็ยิ่งรู้สึกรังเกียจ มากินอาหารของคนอื่นแล้วยังไม่ได้สั่งอาหารของร้านอีก เรียกว่างกมาก

ชายคนนั้นพอลุกจากโต๊ะ แทนที่จะเดินออกจากร้าน เขาตรงไปที่เคาน์เตอร์และหยิบกระเป๋าเงินออกมา แล้วก็ควักแบงค์ก็แบงค์ใหญ่ ควักมาทำไม ไม่ได้จ่ายเป็นค่าอาหารเพราะไม่ได้สั่งอาหารจากร้านเลย แต่เอาแบงค์นั้นหยอดลงไปในตู้บริจาค เป็นตู้รับบริจาคเพื่อช่วยเด็กพิการ

พนักงานร้านพอเห็นอย่างนั้น โอ ผิดคาด ชายคนนี้ไม่ได้งกเลย แต่การเป็นคนมีน้ำใจดี น้ำใจดียังไง 1) เห็นของเหลือแล้วไม่ปล่อยทิ้ง ไม่ยอมให้เป็นของเสีย อาหารก็ยังกินได้ก็เอามากินซะ ไม่เสียของ แล้วก็

2) เงินที่จะใช้เพื่อซื้ออาหาร ในเมื่อไม่ได้ใช้จ่ายค่าอาหาร ก็ไม่ได้เก็บเอาไปใช้เป็นส่วนตัว แต่ว่าเอาไปบริจาค เพื่อช่วยเหลือคนที่เดือดร้อน น้ำใจงามมาก

พนักงานคนนั้นก็เลยยกมือท่วมหัว โอ ประเสริฐจริง ทีแรกดูถูกลูกค้าว่าตระหนี่ง เห็นแก่เงิน ไม่ยอมจ่าย แต่ที่ไหนได้ เป็นคนมีน้ำใจมาก ที่ไม่สั่งเพิ่มก็เพราะเห็นว่า มันมีของเหลือที่กินได้จะทิ้งไปทำไม

การที่เห็นของเหลือแล้วเอามากินต่อจะว่าไปแล้ว ก็ถือว่าเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม เพราะว่าของเหลือถ้าทิ้งไปมันก็เป็นขยะ แล้วทุกวันนี้ขยะมันเยอะอยู่แล้ว คนที่รับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม สำนึกอย่างหนึ่งก็คือ พยายามทำให้ขยะน้อยลง แล้วขยะจำนวนมากก็เกิดจากอาหารที่เหลือทิ้ง

ชายคนนี้มีสำนึกรับผิดชอบสิ่งแวดล้อม ไม่อยากให้มีของเสียให้กลายเป็นขยะ สร้างปัญหากับโลกก็เลยกินเสียเลย ถึงแม้ว่าอาจจะไม่ใช่อาหารที่เตรียมจะสั่ง แต่ในเมื่อมันเหลือ หน้าที่ของคนที่ใส่ใจโลกคือ เอามาใช้ประโยชน์ซะ ไม่ให้มันเป็นขยะ สร้างปัญหากับโลก นี่เรียกว่า ทำประโยชน์ท่าน

และ 3) เงินที่จะใช้เพื่อซื้ออาหารที่ถูกปากตัวเอง ในเมื่อไม่ได้ซื้อเพราะว่าท้องอิ่มเสียแล้ว แทนที่จะเอาไปซื้อนู่นซื้อนี่ ปรนเปรอตนเหมือนคนทั่วไปก็เอามาบริจาคเพื่อช่วยเหลือส่วนรวม อันนี้เรียกว่าทำประโยชน์ 2 อย่าง ทำประโยชน์ตนและประโยชน์ท่าน

ประโยชน์ตนคืออิ่ม ประโยชน์ท่านคือ 1) ช่วยลดของเสียด้วยการทำให้ไม่มีอาหารเหลือ ไม่ให้เสียของ พอเราตระหนักว่า อะไรก็ตามอย่าให้เสียของ มันก็ช่วยลดของเสียลงไปได้เยอะ

ช่วยลดขยะ นี่ประโยชน์อย่างที่ (1) ที่มีต่อส่วนรวม (2) เงินที่เหลือไม่ได้ใช้ก็เอาไปช่วยเหลือผู้อื่น เป็นประโยชน์ต่อคนยากไร้

นี่คือสำนึกหน้าที่เราควรมีเยอะๆ เพราะว่าทุกวันนี้นี่เราใช้จ่ายกันอย่างฟุ่มเฟือยมาก และบ่อยครั้งการกิน การบริโภคของเราเป็นเรื่องหน้าตา เพื่อความโก้เก๋

ชายคนนี้ยอมกินของเหลือ แม้ว่าจะมีคนมองด้วยความดูถูกว่ายากจนหรือไง กินของเหลือ แต่เขาไม่สนใจสายตาของคน รวมทั้งพนักงานหรือลูกค้าคนอื่น เพราะอะไร

เพราะเขานึกถึงส่วนรวม อย่างน้อยเขาก็มีส่วนช่วยทำให้ขยะในโลกมันมีน้อยลง อันนี้เป็นค่านิยมที่สำคัญ คือไม่บริโภคเพื่อความโก้เก๋ ของที่เป็นของใช้แล้ว เสื้อผ้าก็ดี รองเท้าก็ดี ถ้ามันยังใช้ต่อได้ก็ควรใช้ หรือว่าใช้สินค้ามือสอง อันนี้เป็นค่านิยมที่ควรจะมีมาก ๆ

หลายคนไม่กล้าใช้ เพราะว่ากลัวคนเขาจะว่า ว่ายากจน กลัวว่าคนเขาจะมองเราในทางที่ไม่ดี จะใช้สินค้าต้องใช้สินค้ามือหนึ่ง ค่านิยมแบบนี้มันก็สร้างปัญหากับโลกได้

เราควรจะมีค่านิยมว่า สินค้ามือ 2 มือ 3 ถ้ามันใช้ได้เราก็ใช้ ไม่กลัวเสียหน้า ไม่กลัวใครดูถูก ถึงแม้เราจะมีเงิน แล้วการที่เราใช้สินค้ามือ 2 มือ 3 หรือว่าเอาของเก่ามาใช้ มันทำให้เรามีเงินเหลือ แต่เงินเหลือนี้ก็ไม่ได้เอามาใช้ส่วนตัว เอามาเป็นประโยชน์กับโลก

เหมือนกับเศรษฐีหลายคนร่ำรวย ร่ำรวยด้วยน้ำพักน้ำแรงของตัว แต่อยู่อย่างเรียบง่าย เงินที่เหลือทำยังไง ก็เอาไปบริจาค ช่วยเหลือส่วนรวม การมีเงินเยอะ ๆ หรือร่ำรวย ไม่ได้เป็นของเสียหาย ในทางพุทธศาสนาก็ไม่ได้เห็นว่าเป็นเรื่องที่น่ารังเกียจ แต่อยู่ที่ว่าจะใช้เงินอย่างไร ใช้เงินเพื่อปรนเปรอตน หรือเพื่อเป็นอยู่อย่างเรียบง่าย แล้วเงินที่เหลือนี่ก็เอาไปใช้เพื่อประโยชน์ส่วนรวม

มีฝรั่งหลายคนที่เขาทำแบบนี้ รวยมหาศาล แต่ว่าอยู่แบบเรียบง่าย แล้วเงินที่เหลือก็บริจาค ให้เป็นประโยชน์กับโลก อันนี้ก็เป็นวิสัยชาวพุทธเหมือนกัน ที่ควรบำเพ็ญเยอะ ๆ แล้วก็จำเป็นมากสำหรับโลกปัจจุบัน โลกที่ทุกวันนี้มีของเหลือใช้เยอะมาก จนกลายเป็นขยะ แล้วก็สร้างปัญหาให้กับโลก.