พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 22 เมษายน 2567

ชายคนหนึ่ง เขาเป็นคนที่รักธรรมชาติ แล้วก็เดินป่าเป็นประจำ วันหนึ่งในขณะที่เดินเข้าไปในป่าเกือบจะสุดทางแล้ว สังเกตกาฝูงหนึ่ง เขาเป็นคนชอบดูนกอยู่แล้ว ก็เลยสอดส่องมองกาฝูงนี้

เขาแปลกใจที่เห็นกา พอเจอรังมด รังมดที่ว่านี้เป็นรังที่อยู่เหนือดิน สูงไม่มากเท่าไหร่ ก็มีกาตัวหนึ่งตรงไปที่รังมด แล้วจู่ๆ เอาตัวคร่อมไปที่รังมด ไม่ใช่จะกินมดนะ สิ่งที่เกิดขึ้นคือ มดทั้งรังเลยออกมาจากรัง แล้วก็ไต่หรือว่ามาโจมตี มาจัดการกับกาตัวนี้

แต่ว่ามดทำอะไรไม่ได้มากนัก เพราะว่ากานี้มีขนหนา คนๆนี้เขาก็สงสัยว่า เอ๊ะ ! กาตัวนี้ทำอย่างนี้เพื่ออะไร แล้วจริงๆ ก็ไม่ใช่มีแค่กาตัวนี้ตัวเดียว ตัวอื่นก็ทำคล้ายๆ กัน

ตอนหลังก็พบว่า ที่กาทำอย่างนี้ก็เพราะมันต้องการให้มดพ่นพิษฉีดพิษใส่ตัวมัน โดยเฉพาะตามขน เพราะว่าพิษของมดมันเป็นกรด แล้วมันก็สามารถที่จะฆ่าแมลง หรือว่าฆ่าเชื้อรา หรือว่าฆ่าแบคทีเรียที่ติดตามตัวกานี้ได้ มันเป็นวิธีการฆ่าเชื้อ

ก็กลายเป็นว่า กาตัวนี้มันรักสุขภาพ เหมือนคนเลย คนนี่ฆ่าเชื้อด้วยการฉีดยาบ้าง เอาครีมมาทาบ้างเพื่อฆ่าเชื้อ กาก็ทำแบบนี้เหมือนกัน ตัวมันรู้ว่ามีเชื้อแบคทีเรียอยู่บ้าง มีราบ้าง หรือว่าแมลง ซึ่งทำให้มันป่วย แล้วมันก็รู้ว่าพิษของมดสามารถที่จะฆ่าพวกแมลง เชื้อรา เชื้อแบคทีเรียได้

คำถามคือ มันรู้ได้อย่างไรว่าพิษของมดจะช่วยรักษาสุขภาพได้ แสดงว่ามันก็มีภูมิปัญญาเหมือนกัน

แล้วที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งก็คือ มันยอมเจ็บ ยอมเจ็บเพื่อสุขภาพ ถึงแม้ว่ามดส่วนใหญ่จะทำอะไรกาตัวนี้ไม่ได้ แต่ก็คงมีบางตัวที่สามารถที่จะกัดทะลุตามผิวของกาตัวนี้ เพราะว่าขนมันคงไม่ได้ปกคลุมไปทั้งหมด กามันยอมเจ็บเพื่อสุขภาพ เพื่อให้ปลอดจากโรคภัย มันอาจจะมีโรคอยู่แล้วก็ได้ หรืออาจจะทุกข์เพราะว่าแมลงมากวน แมลงตัวเล็กๆ นี้ พวกรา พวกไร พวกนี้มันก็มีเยอะนะ อย่างไก่ที่วัดนี้ ถ้าเราสังเกตดู มันจะมีไรตามตัวมันหมด แต่ว่าไก่ที่วัดเรานี้มันไม่รู้วิธีจะฆ่าไร

แต่ว่ากามันรู้วิธี โดยอาศัยพิษของมด แต่แน่นอนก็คงมีเจ็บบ้าง แต่เจ็บเพื่ออะไร ก็เพื่อจะได้ปลอดจากโรค หรืออาจจะเป็นการป้องกันความเจ็บปวด หรือป้องกันโรคในวันข้างหน้าก็ได้ เพราะว่าราก็ดี หรือว่าแบคทีเรียก็ดี อาจจะยังไม่มากพอที่ทำให้มันป่วย แต่ว่ามันก็รู้วิธีที่จะป้องกัน

สัตว์ที่เราเคยคิดว่ามันสนใจแต่ความสุขเฉพาะหน้า หรือมันพยายามหลีกเลี่ยงความทุกข์เฉพาะหน้า เพราะมันไม่สามารถที่จะมองเห็นอะไรระยะยาว ๆ ได้ แต่ว่าในกรณีของกานี้ไม่ใช่เลย มันยอมเจ็บวันนี้ เพื่อมันจะได้ปลอดจากโรคในวันหน้า แล้วคนเรานี้ก็น่าจะเอาเยี่ยงกาบ้าง

ที่จริงเราก็เรียนรู้ในเรื่องนี้เหมือนกัน การที่เราออกกำลังกาย การที่เราปฏิบัติธรรม การที่เรากินอาหารสุขภาพ ในแง่หนึ่งก็คือ ยอมลำบาก ลำบากวันนี้เพื่อจะได้สบายวันหน้า แต่คนจำนวนไม่น้อยก็ไม่ยอม ไม่ยอมที่จะลำบากวันนี้ ขอเอาสบายวันนี้ก่อน สุขวันนี้ก่อน วันหน้าจะลำบากอย่างไร ก็ช่าง

แต่ว่ากานี้มันฉลาด มันมีปัญญาก็ว่าได้ ยอมเจ็บวันนี้เพื่อจะได้ปลอดจากโรคในวันหน้า คนเราถ้าหากว่าเรายอมทุกข์วันนี้ เราก็จะสบายในวันหน้า ออกกำลังกายก็เหนื่อย ปฏิบัติธรรมก็เบื่อ หรือว่ากินอาหารสุขภาพมันก็ไม่อร่อย แต่ถ้าหากคนเราเรียนรู้อย่างกาบ้างคือ ยอมลำบากวันนี้ เราก็จะสบายวันหน้า

หรือบางอย่างที่มันไม่ดี เช่น เหล้า บุหรี่ อาหารหวาน มัน เค็ม หลายคนเลิกไม่ได้ เพราะว่าทนไม่ได้กับความไม่อร่อย แต่ถ้าเราลองนึกถึงระยะยาว ลองยอมที่จะเจอความไม่อร่อย เจอสิ่งที่ไม่ถูกใจ หรือว่าอาจจะเจออาการที่เรียกว่าอึดอัด เพราะว่าไม่ได้สูบบุหรี่ ไม่ได้กินเหล้าเหมือนเดิม แต่ถ้าเรานึกถึงประโยชน์ระยะยาว การทำอย่างนั้นก็ไม่ใช่เรื่องยาก สัตว์นี้มีความฉลาด ซึ่งมนุษย์เราควรจะเรียนรู้แล้วก็เอามาเป็นครูได้.