พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 16 พฤศจิกายน 2568 วัดป่าสุคะโต

ที่โรงเรียนประถมแห่งหนึ่งในอเมริกา เช้าวันหนึ่งในขณะที่ครูชั้น ป. 4 กำลังสอนวิชาประวัติศาสตร์ให้กับนักเรียน จู่ ๆ มีแมวตัวหนึ่ง แมวลายเสือ เดินเข้ามาในห้องอย่างมาดมั่นมาก พอถึงหน้าห้องก็นอนเลย ไม่สนใจผู้คนที่อยู่ในห้อง สักพักก็ลุกมาเลียเนื้อเลียตัวทำความสะอาด ปรากฏว่าครูต้องหยุดการสอน เพราะนักเรียนจับจ้องมองแมวตัวนี้ มันเป็นแมวจร แมวข้างถนน และสารรูปดูจะหิวโซ ครูเลยบอกนักเรียนให้ช่วยไปเอานมมาเลี้ยงแมวตัวนี้หน่อย เด็กก็ยินดี เอานมให้มันกิน แมวก็กินนมจนหมด

พอมันรู้สึกอิ่มท้องแล้วก็ยังอยู่ตรงนั้น ครูสอนไป นักเรียนก็เรียนไป ส่วนแมวตัวนี้ก็ไม่สนใจ เพราะว่าได้ที่ที่สบาย ปลอดภัย ปรากฏว่ามันอยู่ที่ห้องนั้นจนโรงเรียนเลิก พอเสียงกริ่งดัง มันก็รู้เวลา ค่อย ๆ เดินอย่างมาดมั่นออกไปจากห้อง นักเรียนก็เดินออกจากห้องตามมัน ทีแรกใคร ๆ คิดว่ามันไปแล้วคงจะไปลับเลย ที่ไหนได้วันรุ่งขึ้นมาใหม่ มาห้องนี้บ้าง ไปห้องนั้นบ้าง ทำอย่างนี้ทั้งวัน พอถึงเวลาเลิกเรียนก็เดินออกจากห้องเรียน ออกจากโรงเรียน ไปพักไปนอนที่ที่มันคุ้นเคย เพราะมันเป็นแมวจรจัด ไม่มีเจ้าของ ไม่มีบ้านของตัวเอง

มันทำอย่างนี้ทุกวันจนกระทั่งเด็กคุ้นเคยกับมันทั้งโรงเรียน ตอนหลังเลยเรียกแมวตัวนี้ว่ารูมเอ๊กท์ คือห้อง 8 เพราะว่ามันชอบไปประจำอยู่ที่ห้อง 8 เป็นห้องป. 4 ที่ที่มันเริ่มมาอยู่เป็นครั้งแรก และเป็นแมวที่เรียกว่าคุ้นกับคนมาก ไม่กลัวคนเลย และชอบโรงเรียนนี้มาก ไปอยู่ตามห้องต่าง ๆ เป็นส่วนหนึ่งของห้องไปเลย บางครั้งรูมเอ๊กท์ป่วย เด็กรู้ก็ช่วยดูแล เรียกว่าต่างคนต่างก็ช่วยกันคนละไม้คนละมือ ดูแลเอาใจใส่แมวตัวนี้ บางคนก็เอ็นดู อุ้มบ้าง รูมเอ๊กท์ก็ยอมให้อุ้ม เรียกว่าบรรยากาศในโรงเรียนมีชีวิตชีวาขึ้นมาเลยเพราะแมวรูมเอ๊กท์ตัวนี้ ตอนหลังเวลาถ่ายรูปประจำปี ไม่ว่าห้องไหน ๆ จะต้องมีรูปแมวตัวนี้อยู่ด้วยประจำเสมอ เพราะเด็กถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของห้อง เป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียน หนังสือรุ่นของโรงเรียนนี้ปีแล้วปีเล่าจะมีรูปแมวตัวนี้อยู่คู่กับนักเรียนทั้งห้อง กลายเป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียนไป

เป็นเช่นนี้นานถึง 16 ปี เรียกว่าพอเปิดเทอมทีไรจะเห็นมีแมวตัวนี้มาเป็นส่วนหนึ่งของห้องเรียน ตั้งแต่เปิดเทอมจนถึงปิดเทอม ตั้งแต่เปิดเรียนเช้าจนถึงเย็น มีช่วงหนึ่งพอมาอยู่ได้สัก 12-13 ปี ปรากฏว่ารูมเอ๊กท์เกิดไปทำสงครามสู้รบกับแมวอีกตัวหนึ่งแถวโรงเรียน บาดเจ็บ ไม่สบาย เด็ก ๆ ก็ช่วยกันดูแล แต่ตอนหลังมันเพลียมาก เหนื่อยมาก จนไม่สามารถที่จะเดินไปพักนอกโรงเรียนได้ ครูซึ่งมีบ้านอยู่ตรงข้ามโรงเรียนเลยหาที่พักให้มันได้อยู่สบาย แทนที่จะอยู่กลางถนน หรือว่าอยู่แบบแมวจรจัด ก็เริ่มมีบ้านของตัวเอง แต่ทุกเช้าก็ยังเดินข้ามถนนมาโรงเรียน แวะเวียนตามห้องต่าง ๆ พอเลิกเรียนก็เดินข้ามถนนกลับไปนอนบ้านครู กลายเป็นแมวที่มีชีวิตที่สุขสบาย แต่ตอนหลังรูมเอ๊กท์แก่แล้ว เดินข้ามถนนลำบาก ก็มีเจ้าหน้าที่โรงเรียนอุ้มมันข้ามถนนไปนอนบ้านครู เป็นอย่างนี้จนกระทั่งมันอายุ 22 ปี ตาย กลายเป็นเรื่องใหญ่ของโรงเรียนมาก เด็ก ๆ เสียใจกันมาก เพราะเด็กรุ่นแล้วรุ่นเล่าก็รู้จักรูมเอ๊กท์เจ้าตัวนี้

หนังสือพิมพ์ท้องถิ่นถึงกับทำคอลัมน์พิเศษ เป็นข่าวมรณกรรม ปกติข่าวมรณกรรมเป็นข่าวเกี่ยวกับคนที่มีชื่อเสียงในประเทศบ้าง ในเมืองนั้นบ้าง แต่ว่ารูมเอ๊กท์ได้รับเกียรติถูกกล่าวถึงในข่าวมรณกรรม เรียกว่าเป็นแมวที่ผู้คนในโรงเรียนและในเมืองอาลัยมาก เป็นเรื่องที่น่าสนใจ ที่โรงเรียนนี้เขาไม่ผลักไสแมวตัวนี้ เริ่มตั้งแต่ตอนที่รูมเอ๊กท์เข้ามาในห้องชั้นป.4 เป็นครั้งแรก แม้ว่าพอเข้ามาแล้วจะทำให้ครูต้องหยุดสอน แต่ว่าครูก็ไม่ไล่ ส่วนหนึ่งเพราะคงเห็นว่าควรมีเมตตากับแมวจรจัด แต่อีกส่วนหนึ่งครูคงเห็นว่าการเรียนรู้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ตำราเท่านั้น การดูแลแมวก็เป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้ด้วย ตอนนั้นแมวโทรมมาก ก็สอนให้เด็กรู้จักมีเมตตากรุณา

อันนี้เป็นการเรียนรู้อย่างหนึ่ง เพราะมีความสำคัญมากกว่าความรู้วิชาประวัติศาสตร์ เด็กเรียนวิชาประวัติศาสตร์อาจจะลืมเมื่อเวลาผ่านไปไม่นาน เหมือนกับที่พวกเราเรียนหลายวิชาแล้วเราก็คืนครูไป แต่การรู้จักมีเมตตากรุณาต่อสัตว์ที่เดือดร้อนเป็นคุณธรรมที่สำคัญ ซึ่งครูคงเห็นว่านักเรียนควรจะมี เลยไม่ขับไสไล่ส่งแมวตัวนี้ กลับบอกให้นักเรียนมาช่วยกันดูแลแมวตัวนี้หน่อย หานมให้กิน และตอนหลังก็ดูแลมันไปเรื่อย ๆ
และแมวตัวนี้ก็สอนคนด้วย แมวตรงต่อเวลามาก ถึงเวลาเริ่มเปิดโรงเรียนมันก็เข้ามา ไม่มีวันไหนที่ไม่มาโรงเรียน โรงเรียนเปิดปุ๊บมาเลย เปิดเรียนเมื่อไรก็มาเมื่อนั้น พอเลิกเรียนมันก็กลับบ้าน กลับที่พักของมัน เป็นแมวที่ตรงต่อเวลามาก เด็กก็ได้เรียนรู้ว่าอันนี้คือสิ่งที่สำคัญ ความตรงต่อเวลา และเด็กก็ยังมีความรักที่จะมาโรงเรียนด้วย เพราะว่ามาโรงเรียนแล้วได้เจอแมวตัวนี้ ก็รู้สึกว่ามีความสุขกับการมาโรงเรียน ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายเพราะเด็กไม่ค่อยอยากมาโรงเรียนหรอก แต่พอรู้ว่าโรงเรียนมีแมวตัวหนึ่งรออยู่ เด็กก็มีความสุขที่ได้มา นอกจากได้เรียนรู้วิชาที่ครูสอนแล้ว ก็ได้เรียนรู้จากแมวตัวนี้ด้วย

เพราะฉะนั้นการเรียนรู้ที่สำคัญไม่ได้จำกัดอยู่ในตำรา และจะว่าไปแล้วทุกอย่างที่เกิดขึ้นมีอะไรให้เราเรียนรู้ได้เสมอ

อย่างแมวตัวนี้ไม่ได้อยู่ในหลักสูตร แต่ว่าเด็กและผู้ใหญ่ก็ได้เรียนรู้มากนอกจากความมีเมตตากรุณา ซึ่งเป็นสิ่งที่ควรปลูกฝังในใจของทุก ๆ คนแล้ว เรียกว่าแมวตัวนี้ก็เป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้ที่สำคัญของนักเรียนและครูด้วย ครูโรงเรียนนี้เลยต้อนรับรูมเอ๊กท์ แมวตัวนี้ครูทุกคนต้อนรับ เพราะว่ามีส่วนในการเสริมสร้างคุณธรรมและการเรียนรู้หลายอย่างให้กับนักเรียน ซึ่งที่จริงถ้าหากว่าครูฉลาดก็สามารถจะนำเอาสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันมาเป็นอุปกรณ์ในการเรียนรู้ได้ อันนี้เป็นเรื่องราวที่น่าสนใจที่ชี้ให้เห็นว่า แม้จะเป็นแมวจรจัดก็สามารถที่จะทำให้เกิดสิ่งดี ๆ ให้กับจิตใจและการเรียนรู้ของเด็กได้.