พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 17 กันยายน 2568

ผู้ชายคนหนึ่งเป็นคนรักธรรมชาติมาก และเขารักความสงบ เรียกว่ารักสันโดษ ช่วงหนึ่งเขาไปค้างแรมอยู่ที่อุทยานแห่งหนึ่งในรัฐอลาสก้า อลาสก้าธรรมชาติสวยงามมาก เพราะว่าผู้คนไปอาศัยอยู่น้อย อุทยานที่เขาไปพักไม่ค่อยมีคนเท่าไร แต่ว่าสัตว์เยอะ

ทุกเช้าเขาไปตกปลาที่ริมแม่น้ำ ไกลจากที่พัก แต่ไม่มาก พอเดินไปได้ แม่น้ำนั้นไม่ค่อยลึก คล้าย ๆ ลำห้วย น้ำใส ปลาเยอะ และเขามีความสงบมากทุกเช้าที่ไปตกปลา นอกจากได้ความสงบแล้วก็ได้ปลาตัวใหญ่ ๆ ด้วย เพราะว่านอกจากปลาเยอะแล้วยังไม่ค่อยมีคน มีเขาคนเดียวที่ไปตกปลาอยู่ริมแม่น้ำหรือริมห้วย

เช้าวันหนึ่ง หลังจากตกปลาไปได้ 3-4 วัน เขาไปเห็นหมีตัวหนึ่ง ตัวใหญ่ด้วย อยู่ไม่ไกล อยู่ริมฝั่งฝั่งเดียวกับเขา ทีแรกก็ตกใจ เพราะว่าหมีถ้ามันเห็นคนเป็นศัตรู ลำบากแล้ว แต่เขาสังเกตว่าหมีตัวนั้นไม่ได้มีท่าทีเป็นศัตรูเท่าไร

และเขายังสังเกตว่าหมีตัวนี้ผอม ขนไม่สวยเลย ท่าทางโทรมมาก เขาเดาว่ามันหิวมาก เช้าวันนั้นเขาตกปลาได้หลายตัว เขาเลยอยากจะช่วยหมีตัวนี้ มันคงหาอาหารลำบาก เขาเลยวางปลาตัวใหญ่ตัวหนึ่งไว้บนโขดหินริมฝั่ง เพื่อหวังว่ามันจะเอาปลาตัวนั้นไปกินเป็นอาหาร

วันต่อมา เขาไปตกปลาที่เดิมอีก แต่ไม่เห็นหมีตัวนั้น แต่เขาเป็นห่วงหมีตัวนั้น เลยเอาปลาอีกตัวหนึ่งไปวางไว้ตรงตำแหน่งเดียวกัน ที่คิดว่าหมีคงจะเห็นถ้าเดินผ่านมาแถวนั้น และเขาทำอย่างนี้ทุกเช้าติดต่อกันหลายวัน

วันหนึ่งเขาตกปลาเสร็จเกือบเที่ยงแล้ว เดินไปที่กระท่อม อุทยานนั้นเขามีกระท่อมให้พัก ซึ่งค่อนข้างจะหลีกเร้น ก็สังเกตว่ารถของเขาตรงกระจกรถมีปลาตัวหนึ่งวางเอาไว้ เขาสังเกตดู ปลาตัวนี้เป็นปลาสด ใครเพิ่งมาวางไว้ หรือมีเพื่อนปรารถนาดีเอาปลามาให้หรือเปล่า แต่เขาไม่แน่ใจ

วันต่อมาเขาเจอปลาตรงที่เดิมอีก บนกระจกตรงที่อยู่หน้ารถ เขาเอะใจ เขาเลยไปเปิดดูกล้องวงจรปิดซึ่งมีอยู่บริเวณนั้น ก็พบความจริง

ปลานั้นมาจากหมีตัวหนึ่งซึ่งคล้ายกับหมีตัวที่เขาเห็นหลายวันก่อน และเป็นหมีตัวเดียวกันกับที่เขาวางอาหารคือ ปลา ไว้บนหินริมฝั่งอยู่ทุกวัน ๆ เลยแน่ใจว่าปลาที่ใครไม่รู้มาวางไว้บนรถคือหมีตัวนี้

เขาอดทึ่งไม่ได้ ทำไมหมีทำอย่างนั้น เดาว่าเป็นเพราะหมีเขาอยากจะตอบแทนบุญคุณ ชายคนนี้ให้ปลากับหมีตัวนั้นติดต่อกันหลายวันจนมันคงหายหิว ครั้นมันจับปลาได้ มันก็นึกถึงชายคนนั้น เลยเอาปลามาวางไว้ตรงหน้ารถ

อันนี้เป็นเรื่องที่น่าทึ่ง ถ้าไม่มีกล้องวงจรปิด เราก็ไม่มีหลักฐานที่จะยืนยันว่าเป็นฝีมือของหมีตัวนี้

และเรื่องนี้สอนอะไรเรา มันสอนว่า สัตว์ก็มีความสำนึกในบุญคุณ หรือมันอาจจะรู้สึกถึงความเป็นมิตรก็ได้ มันรู้ว่าชายคนนี้ชอบปลา เพราะฉะนั้นพอมันได้ปลามา มันก็เอามาให้ เพราะว่ารู้สึกว่าเป็นเพื่อนกัน หรืออาจจะเป็นเพราะความกตัญญูรู้คุณก็ได้

มีอีกเรื่องหนึ่ง ชายคนหนึ่งเขาเห็นแมวจรจัด โทรมมาก เอามาเลี้ยงที่บ้าน ตอนหลังรู้ว่ามันท้อง ก็ช่วยดูแลมันจนกระทั่งมันออกลูกมา และมันก็ดูแลลูกจนโต ตอนหลังเขาเอาลูกไปให้กับเพื่อนบ้าน ให้กับคนที่อยากจะได้ลูกแมว และแม่ตัวนั้นคุ้นกับเขามาก กลายเป็นแมวประจำบ้านไปเลย

แต่วันหนึ่ง เขาสังเกตว่ามันป้วนเปี้ยนอยู่ใกล้ ๆ ต้นไม้ต้นหนึ่งในส่วนของเขา เขาไล่มันไปมันก็กลับมาป้วนเปี้ยนอยู่ตรงนั้น เป็นอย่างนี้หลายวัน

เขาเอะใจ เขาสงสัยว่ามีอะไรอยู่บนต้นไม้ เขาเลยปีนขึ้นไป ปรากฏว่าไปเจอรังนก มีไข่นกอยู่ 4-5 ฟอง เขาเลยสงสัยว่าแมวตัวนี้ไปทำอะไรกับรังนก เขาเลยติดกล้องวงจรปิดตรงหน้าต่างบ้านเขา โดยหันกล้องไปที่ต้นไม้ต้นนั้น และไปโฟกัสตรงรังนก

ตอนเช้าไม่มีอะไร แต่กลางคืนเห็นเลย แมวตัวนี้ขึ้นไปที่รังนก แต่ไม่ได้ไปทำอะไร ไปเฝ้า รู้ได้อย่างไรว่าเฝ้า เพราะว่ามีบางคราวมีงูมาเขมือบไข่ในรังนก แมวตัวนี้ก็ไล่ มันเอาขาหน้าเขี่ยหัวของงูตัวนั้นจนมันเลิกไป

และเท่านั้นยังไม่พอ บางทีมันเอาอาหารมาให้ พอนกฟักเป็นตัวเล็ก ๆ แมวตัวนี้ก็เอาอาหารมาให้ อาหารแมวกับอาหารนกคงไม่เหมือนกันอยู่แล้ว แต่ว่าด้วยความใส่ใจ มันก็เอามาให้ จนกระทั่งลูกนกโต

ระหว่างนั้นกลางวันแม่นกอาจจะมาดูแลลูกนกก็ได้ ไม่แน่ใจว่ามันเป็นรังนกที่แม่ยังดูแลหรือว่าทิ้งไปแล้ว แต่ในภาพไม่เห็นว่ามีนกมากกไข่ สงสัยว่าแม่นกคงจะหนีไป อาจจะเป็นเพราะโดนงูมารังควานก็ได้ แมวตัวนี้เลยทำหน้าที่เฝ้าพิทักษ์ เฝ้าระวังไข่นก และดูแลจนลูกนกเป็นตัว ลูกนกเป็นตัวก็ยังดูแล

เรื่องนี้แสดงว่า แมวก็มีสัญชาตญาณความเป็นแม่ ความเป็นแม่ของแมวทำให้ใส่ใจกับลูกนก แต่มันรู้ได้อย่างไรว่าไข่นกรอการดูแล รอการพิทักษ์รักษาปกป้องจากผู้ใหญ่ อันนี้เข้าใจว่าแมวคงฉลาดพอที่จะรู้ว่ารังนกที่มีแต่ไข่อาจจะมีศัตรู ต้องคอยมาปกป้องดูแล นอกจากระวังอันตรายแล้ว ก็คอยเลี้ยงดูเมื่อมันฟักไข่เป็นตัว

เรื่องนี้ชี้ให้เห็นว่า สัตว์ก็มีน้ำใจ และน้ำใจของมันเรียกว่าข้ามเผ่าพันธุ์ มีน้ำใจกับคนในกรณีของหมีตัวใหญ่ตัวนั้น และมีความเป็นห่วงเป็นใยลูกนก อันนี้ไม่รู้ว่าเป็นเพราะความเป็นแม่ของแมว หรือว่าถ้าเป็นแมวตัวผู้จะดูแลไหม อันนี้ยังต้องดูกันต่อไป

แต่ว่าการที่มีกล้องวงจรปิดแบบนี้ก็ดี มันทำให้เราเห็นความลับบางอย่างซึ่งแต่ก่อนเราไม่รู้ แต่ตอนหลังเรารู้มากขึ้นว่า สัตว์ก็มีน้ำใจเหมือนกัน ซึ่งจะว่าไปแล้ว อาจจะมากกว่าคนบางคนด้วยซ้ำ เพราะเดี๋ยวนี้คนเรา น้ำใจก็ดี ความกตัญญูรู้คุณก็ดี เหือดแห้งไปเยอะในหมู่คนจำนวนไม่น้อย.