พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 20 สิงหาคม 2568

ที่ประเทศสวีเดน ผู้หญิงคนหนึ่งชื่อ เอ็มม่า อายุ 31 ปี คืนหนึ่ง จู่ ๆ เธอตื่นขึ้นมากลางดึก เพราะได้กลิ่นควันพวยพุ่งเข้ามาในห้อง พอเธอได้สติ เธอรู้เลยว่าเกิดอะไรขึ้น

ไฟไหม้บ้านแทนที่เธอจะรีบวิ่งหนีออกจากตัวบ้านซึ่งกำลังมีไฟลุก เธอกลับวิ่งเท้าเปล่า ฝ่ากลุ่มควันและเปลวไฟเพื่อไปเอาลูกออกมาจากบ้าน

ครอบครัวฝรั่งลูกเขาไม่ได้นอนกับแม่ เขานอนคนเดียว ถ้าพอมีฐานะหน่อยก็นอนคนละห้อง ลูกของเอ็มม่าก็เหมือนกัน นอนคนละห้องกับแม่ เธอรีบวิ่งขึ้นบันได เปิดประตูอุ้มลูกออกมา ฝ่ากองไฟและดมกลิ่นควัน กว่าจะออกจากบ้านได้ เรียกว่าเหนื่อยเลย

แต่เธอไม่ได้มีลูกคนเดียว เธอมีลูก 6 คน พอเอาลูกคนแรกมาวางไว้ มาพักไว้ที่สนามหญ้าหน้าบ้านแล้ว เธอต้องวิ่งกลับเข้าไปในบ้านอีก ทำอย่างนี้ 4 ครั้ง และเข้าไปในบ้านแต่ละครั้ง ไฟก็แรงขึ้น ๆ ลูกอยู่ทั้งชั้นบน ชั้นล่าง บางทีอุ้มลูกทีละ 2 คนเลย แต่ว่าส่วนใหญ่แล้วอุ้มมาทีละคน เพราะว่าลูกงัวเงีย หรือไม่ก็อาจจะตื่นตกใจเพราะควันไฟ ไฟก็ร้อนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ

หลังจากที่ฝ่าเปลวไฟเข้าไปในบ้าน 4 ครั้ง ช่วยลูกมาได้ 5 คน ยังเหลืออีกคนหนึ่ง ลูกคนเล็กสุดอายุ 1 ขวบ ตอนนั้นบันไดบ้านพังไปแล้ว และเด็กอยู่ข้างบนด้วย เธอต้องหาทางป่ายปีนขึ้นไป และเข้าบ้านทางหน้าต่าง

ลองนึกภาพว่ามันร้อนแรงเพียงใด ทั้งไฟ ทั้งควัน และเธอก็เท้าเปล่าด้วย ยังไม่ต้องพูดถึงพวกกระจกที่แตกเพราะว่าไฟไหม้ เธอไม่สนใจเลย เธอวิ่งเข้าไปไปอุ้มลูกคนสุดท้องออกมา และไม่มีทางแล้วที่จะลงบันได คือลงบันไดก็เสียเวลา กระโดดลงมาเลย

เธอเอาตัวกันเอาไว้ ที่จริงเธอใช้ตัวกันไฟกันควันตลอดที่ช่วยลูกทั้ง 6 คน พอลูกคนเล็ก คนสุดท้องปลอดภัย รวมทั้งคนอื่นด้วย เธอก็เป็นลมล้มฟุบไปเลย

เธอโดนไฟคลอก 93 เปอร์เซ็นต์ ปกติคนโดนไฟคลอก 60-70 เปอร์เซ็นต์ก็ถือว่าวิกฤตแล้ว แต่เธอโดนเข้าไปตั้ง 93 เปอร์เซ็นต์ เรียกว่าแทบจะไม่มีผิวหนังส่วนใดเลยที่ไม่โดนไฟไหม้ แม้ว่าเธอจะใส่เสื้อ

แต่เสื้อผ้าคงจะลุกไหม้เหมือนกัน ไม่อย่างนั้นไฟไม่ไหม้ถึง 93 เปอร์เซ็นต์ หมายความว่าในร่มผ้าก็โดนไฟไหม้ด้วย เพราะไม่มีผ้าให้คลุมแล้ว

เธอโคม่าอยู่ 2 เดือน ผ่าตัดตั้ง 20 กว่าครั้ง ปรากฏว่ารอด รอดจากทั้งเชื้อที่มากับแผลหรือติดมากับแผล และรอดจากความความเสี่ยงอันตรายต่าง ๆ

พอเธอฟื้นรู้สึกตัวขึ้นมา ประโยคแรกที่เธอถามคือว่า ลูกฉันเล่า ปลอดภัยหรือยัง เธอไม่ได้สนใจตัวเองเลย นี่เป็นวีรกรรมที่เกิดขึ้นได้ ถ้าเอ็มม่าไม่มีลูกคงจะไม่กล้าหาญเสียสละขนาดนั้น แต่เพราะว่าเธอมีลูก

สัญชาตญาณของแม่และความรักลูกทำให้เธอพร้อมที่จะเสี่ยงตาย ในยามนั้นไม่ได้สนใจความเจ็บ ความปวด ความทุกข์ หรือแม้กระทั่งความตายของตัวเลย คิดอย่างเดียวว่า ทำอย่างไรจะพาลูกให้รอดได้

สัญชาตญาณของความเป็นแม่ หรือพูดให้ถูกคือ ความรักลูก ทำให้เธอทำในสิ่งที่คนธรรมดาทำได้ยาก แต่ที่จริงพอพูดถึงความรักของแม่แล้ว ไม่ได้จำกัดเฉพาะคน สัตว์ก็มีเหมือนกัน

เหตุการณ์ของเอ็มม่าเกิดขึ้นมา 4 ปีก่อน แต่ว่าถอยหลังไป 20 กว่าปี เกือบ 30 ปี มีเหตุการณ์หนึ่ง ไฟไหม้ที่บรูคลิน บรูคลินเป็นย่านแห่งหนึ่งของนิวยอร์ก ใกล้ ๆ กับแมนฮัตตัน ไฟไหม้

แมวตัวหนึ่งชื่อ สการ์เล็ต มีลูก 5 ตัว พอเจอไฟไหม้ แทนที่มันจะวิ่งหนีเอาตัวรอด มันคิดถึงลูกของมัน และมันก็วิ่งฝ่ากองไฟเข้าไป คาบลูกน้อยออกมาทีละตัว ๆ มีลูก 5 ตัว หมายความว่าฝ่าเข้าไปในกองไฟ 5 ครั้ง จนทั้ง 5 ตัวปลอดภัย ไม่มีบาดแผลอะไรเลย แต่ตัวสการ์เล็ตถูกไฟคลอกเกือบทั้งตัวก็ว่าได้

แต่ขณะที่มันโดนไฟคลอก มันก็พาลูกออกมาจนครบ พอพาหรือคาบลูกตัวสุดท้ายออกมาครบ มันก็สัมผัสลูกน้อยทีละตัว ๆ เหมือนกับว่านับ นับพอครบแล้ว มันเป็นลมไปเลย หมดสภาพไปเลย

ไม่ทราบว่าสการ์เล็ตตายหรือเปล่า เพราะว่าไม่ได้ตามข่าวละเอียด แต่สิ่งที่เอ็มม่าทำ สการ์เล็ตก็ทำเหมือนกัน แม้ว่าลูกจะน้อยกว่า อันนี้เพราะอะไร เพราะความรักของแม่ไม่ได้มีแต่ในคน สัตว์ก็มี วีรกรรมหรือปาฏิหาริย์ที่เอ็มม่าทำได้ สการ์เล็ตก็ทำเหมือนกัน และคงจะมีสัตว์ตัวอื่นทำด้วย เป็นหมาก็ดี หรือเป็นแมวตัวอื่นก็ดี

ในแง่หนึ่งชี้ให้เห็นถึงความยิ่งใหญ่ของความรักของแม่ ซึ่งมีอยู่ในสัตว์ ไม่ใช่เฉพาะในคนเท่านั้น สัตว์แม้ว่ามันจะรักตัวกลัวตาย แต่พอมันนึกถึงลูก มันไม่กลัวตายเลย คนก็เหมือนกัน

ในแง่นี้ก็สะท้อนให้เห็นถึงความจริงอย่างหนึ่ง ไม่ใช่เฉพาะความรักของแม่ แต่ว่าคนเราเวลานึกถึงคนอื่น ความทุกข์ของเรากลายเป็นเรื่องเล็กไปเลย ไม่ใช่เฉพาะแม่ที่นึกถึงลูกเท่านั้น บางทีลูกเมื่อนึกถึงพ่อ หรือว่าเพื่อนนึกถึงเพื่อน

หรือบางทีนึกถึงคนแปลกหน้าที่เขาทุกข์ยากก็ทำให้คนเราสามารถที่จะยอมลำบาก ยอมทุกข์ เพราะเมื่อเรานึกถึงคนอื่น ความทุกข์ของเราจะกลายเป็นเรื่องเล็ก โดยเฉพาะเมื่อเรานึกถึงคนที่เขาทุกข์กว่าเรา

ฉะนั้น ใครที่คิดถึงแต่ตัวเองจะเป็นคนที่ทุกข์ง่ายมาก แต่คนที่นึกถึงผู้อื่นเขาจะมีความทุกข์ยาก ทุกข์ยาก หมายความว่า ทุกข์ได้ยาก เพราะความทุกข์ของเขากลายเป็นเรื่องเล็ก

อันนี้เป็นความยิ่งใหญ่ของเมตตากรุณา ไม่ใช่เฉพาะความรักลูก แต่คนเราพอมีความเมตตากรุณา นึกถึงผู้อื่น อยากจะช่วยผู้อื่น ความทุกข์ของเรากลายเป็นเรื่องเล็กเลย ไม่ใช่ไฟไหม้อย่างเดียว ความเจ็บความป่วย บาดแผลที่เกิดจากอุบัติเหตุ หลายคนทนได้เพราะว่านึกถึงคนอื่น อยากจะช่วยเขา อยากจะทำให้เขาหายทุกข์ แต่ในยามธรรมดาอาจจะทำไม่ได้ขนาดนั้น

เรื่องนี้ชี้ให้เห็นว่า วิกฤตหรือว่าอันตรายที่ร้ายแรงสามารถที่จะทำให้เราได้เห็นปาฏิหาริย์ได้ ถ้าไม่มีไฟไหม้บ้าน เอ็มม่าคงจะไม่ได้แสดงให้เห็นถึงศักยภาพที่แฝงเร้นในมนุษย์ ซึ่งมีอยู่ในทุกคน โดยเฉพาะผู้ที่เป็นแม่

แต่ไม่จำกัดเฉพาะผู้ที่เป็นแม่ อย่างที่บอก ใครที่นึกถึงผู้อื่น อย่างพระโพธิสัตว์ก็เป็นแบบอย่าง ท่านยอมสละชีวิตเพื่อผู้อื่นได้ แม้จะไม่ได้เกี่ยวข้องกันเลย บางทีก็สละชีวิตได้แม้กระทั่งให้กับสัตว์ที่กำลังทุกข์ยาก อันนี้มีเรื่องราวอยู่ในชาดก

แต่ไม่ใช่พระโพธิสัตว์เท่านั้น คนธรรมดาก็สามารถทำอย่างนั้นได้ เพราะวิกฤตเคี่ยวเข็ญ เคี่ยวกรำให้คนเราได้ทำสิ่งที่ทำได้ยาก ฉะนั้น ถ้าไม่มีอุบัติเหตุแบบนี้เราคงจะไม่ค่อยได้เห็นเรื่องราวที่น่าทึ่ง น่าอัศจรรย์ใจของคนและสัตว์

อันนี้เรียกว่า คุณวิเศษของคนเราบางครั้งกว่าจะออกมาได้ต้องอาศัยสถานการณ์ที่ไม่ปกติกดดันอย่างรุนแรง ทำให้ความสามารถพิเศษซึ่งมีอยู่ในมนุษย์ทุกคนออกมา และทำให้เราได้ประจักษ์ ได้เห็นว่า มนุษย์เรา หรือแม้กระทั่งสัตว์ ก็มีสิ่งเหล่านี้อยู่ในใจ ในตัวด้วยเหมือนกัน.