พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 7 สิงหาคม 2568

ใครที่ติดตาม YouTube หรือ TikTok หรือแม้กระทั่ง Facebook ระยะหลังจะพบว่ามันมีคลิปที่ชื่นชมสรรเสริญเมืองไทยมากมาย เช่น ชมอาหารไทยว่าอร่อยที่สุดในโลก บางรายถึงกับบอกว่าอาหารไทยเปลี่ยนชีวิตผมหรือเปลี่ยนชีวิตฉัน บางคลิปก็พูดว่าคนไทยน่ารักที่สุดในโลก ยิ้มแย้มแจ่มใส ใจดี บางคลิปก็บอกว่าพุทธศาสนาไทยนี่ดีที่สุดในโลก

ส่วนใหญ่คนที่ทำคลิปนั้นก็เป็นฝรั่ง แล้วบางคนก็เป็นฝรั่งที่พูดภาษาไทยชัด บางคนก็ร้องเพลง ร้องเพลงแหล่ได้ แล้วพูดสรรเสริญศิลปะไทย มีคนตั้งข้อสังเกตว่า คลิปพวกนี้จำนวนไม่น้อยเลยทำขึ้นเพื่ออวยคนไทย เพื่ออะไร เพื่อเรียกยอดวิว เพราะว่าเขารู้ว่าถ้าทำคลิปแบบนี้คนไทยจะติดตามเยอะ ยอดวิวก็เพิ่มขึ้น เพราะว่ามีการแชร์ แชร์ไปให้เพื่อน คนละ 10 - 20 ราย ถ้าคนเป็นหมื่นนี่ก็เป็นแสน คนที่ไปตามยอดวิว

พอยอดวิวเพิ่มก็มีผู้ติดตามมากขึ้น สิ่งที่ตามมาก็คือ มีโอกาสทางธุรกิจเพิ่มขึ้น เช่น มีโฆษณา มีสปอนเซอร์ เพราะว่ายอดวิวสูง คนดูเป็นแสน เป็นล้าน บางทีก็ได้รับเชิญไปออกงาน Event ถ้าเป็นฝรั่งที่อยู่เมืองไทย เป็นที่รู้จัก ดัง ก็ได้รับเชิญไปออกงาน Event หรือมิเช่นนั้นบางคนก็แค่หวังผลว่ามาเมืองไทยแล้วจะได้วีซ่าง่ายขึ้น เพราะว่ามีผลงานอวดว่า ผมเชิดชูเมืองไทย สรรเสริญคนไทย

พูดง่าย ๆ ก็คือว่ามันเป็นคลิปที่ไม่ได้เกิดจากความจริงใจแต่ว่าต้องการอวย มันมีศัพท์ที่เขาเรียกปรากฏการณ์นี้ว่าเป็นภาษาฝรั่ง Thai baiting ถ้าแปลเป็นไทยก็คือ ตกเบ็ดคนไทย เป็นปรากฏการณ์เรียกว่า ตกเบ็ดคนไทย เอาเหยื่อมาล่อให้คนไทยงับ จะได้เพิ่มยอดวิว เพิ่มยอดแชร์

เราต้องระวังเพราะว่าถ้าเราไปหลงเชื่อมันจะบ่มเพาะนิสัยไม่ดีให้กับเรา คือนิสัยที่ชอบคำสรรเสริญเยินยอ รวมไปถึงคำป้อยอ และใครที่มีนิสัยนี้ไม่เจริญเพราะว่าเวลาใครที่เขาไม่สรรเสริญป้อยอเรา เราก็ไม่ชอบ บางทีคนนั้นอาจจะเป็นเพื่อนเรา เราไม่ชอบเพื่อนคนนี้เพราะเขาไม่ค่อยสรรเสริญเยินยอเรา แต่คนนี้มันเยินยอเรามากเหลือเกิน เราก็ชอบ เขามาขอยืมเงินเราก็ให้ พูดง่าย ๆ คือถ้าเรามีนิสัยนี้เราก็ถูกหลอกง่าย

แล้วมันไม่ใช่สร้างนิสัยที่ไม่ดีให้กับเรา ประเภทว่าเจอคำตำหนิคำทักท้วงนี่โกรธ มันยังสร้างความทุกข์ให้กับเรา นอกจากถูกหลอกง่ายแล้วมันก็ยังทำให้เราทุกข์ง่ายเวลาคนเขาไม่ชมเรา เวลาคนเขาตำหนิเรา แค่ไม่ชมเรา เราก็โมโหแล้วว่าทำไมเพื่อนไม่ชมเรา เพราะเราเสพติดคำสรรเสริญเยินยอ บางทีพระก็เป็น ไม่ใช่โยมเป็นอย่างเดียว พระก็เป็น ต้องระวัง

แล้วมันไม่ใช่แค่นิสัยที่ไม่ดี มันสร้างทัศนคติที่ไม่ดีด้วยก็คือมองเห็นประเทศเราดีเกินจริง พอมองเห็นเมืองไทยมันดีเกินจริง มันก็ไม่คิดที่จะพัฒนาปรับปรุงแก้ไข เวลาใครที่ทักท้วงว่าเมืองไทยมันมีข้อบกพร่องตรงนั้นตรงนี้ เช่น รถติดเป็นที่สุดของโลก เราก็จะไม่พอใจ เพราะฝรั่งเขาชมว่าเมืองไทยดีอย่างโน้นอย่างนี้ แต่พอมีใครมามาติติงนิดเดียวนี่โกรธเลย แล้วมันทำให้เราเสพติดคำพูดที่ถูกใจ

คนเราถ้าไปหลง ไปชื่นชมสิ่งที่ถูกใจมันก็เป็นโทษกับตัวเองในระยะยาว เพราะว่าสิ่งที่ถูกใจนี่คืออะไร ก็คือสิ่งที่มันสนองกิเลสของเรา เดี๋ยวนี้ใน Facebook, YouTube, TikTok มันมีคลิปที่มันมุ่งทำเพื่อให้ถูกใจเรา

ถูกใจเราอย่างแรกก็คือว่า มันสอดคล้องกับความคิดและอคติของเรา เราโกรธเราเกลียดใครหรือโกรธเกลียดประเทศไหน มันก็จะมีคลิปที่จะมาพูดถึงความเลวของคนนั้น ของประเทศโน้น ประเทศนี้ มันถูกใจเราแต่มันก็ปลุกให้เราเกิดวามโกรธความเกลียดมากขึ้น

เดี๋ยวนี้ใน YouTube ใน Facebook มันมีคลิป มันมีข่าวที่กระตุ้นความโกรธความเกลียดมาก เพราะอะไร เพราะว่ามันเป็นข่าวที่คนชอบดูและชอบแชร์ เขาเรียกว่ามันเป็นข่าวเป็นภาพที่เพิ่ม engagement ภาษาของวงการ Facebook โซเชียลมีเดีย เพิ่ม engagement คือ กดไลก์ กดแชร์ ดูมาก ๆ

ฉะนั้นเดี๋ยวนี้ใน Facebook มันก็จะมีภาพหรือข่าวที่กระตุ้นให้เกิดความโกรธความเกลียดมาก บางทีก็เป็นข่าวลวง ภาพเท็จแต่มันสะใจเรา มันถูกใจเรา นี่ถูกใจอย่างแรก แต่ตอนหลังคนก็เริ่มจับทางได้แล้วว่า คลิปพวกนี้มันเป็นคลิปที่หลอกเพื่อกระตุ้นความโกรธความเกลียด เพื่อเพิ่มยอด engagement ก็เปลี่ยนมาเป็นสรรเสริญเยินยอเสียเลย พูดถึงเมืองไทยว่า ดีอย่างโน้น ดีอย่างนี้ คนไทยดีอย่างโน้น ดีอย่างนี้ พุทธศาสนาไทยดีอย่างโน้น ดีอย่างนี้

ถ้าเราไม่รู้จักพิจารณามันก็จะทำให้เราหลงใหลความถูกใจ ไม่สนใจความถูกต้อง คนเราถ้าไปสนใจไปยึดติดความถูกใจมากกว่าความถูกต้องมันเจริญได้ยาก แล้วก็จะมีแต่ความทุกข์ได้ง่าย เพราะว่าความทุกข์ที่เกิดขึ้นกับเราทุกวันนี้เพราะเราไปติดความถูกใจ

อาหารที่ถูกใจ คำพูดที่ถูกใจ แล้วมันทำให้เราทุกข์ อาหารไม่ถูกใจแต่มันถูกต้อง มีประโยชน์ต่อสุขภาพ เราก็ไม่กิน เราก็เลยเจ็บเลยป่วย คำพูดบางอย่างไม่ถูกใจเราแต่มันถูกต้อง เช่น คำทักท้วง คำวิพากษ์วิจารณ์ พอเราเจอเข้าเราก็โกรธเราก็โมโห เพราะมันไม่ถูกใจเราทั้ง ๆ ที่มันถูกต้อง

แล้วเดี๋ยวนี้มันก็มีประเภทที่สร้างภาพให้มันถูกใจเรา แล้วเราก็หลงเชื่อ โดยเฉพาะในยุคนี้มันมี AI ที่มาสร้างภาพ สร้างข่าว ถูกใจเราทั้งนั้นเลย ไม่ว่าจะเป็นการกระตุ้นความโกรธ ความเกลียด ศัตรู คู่ตรงข้าม หรือว่ากระตุ้นให้เราเกิดความหลงใหลยินดีในคำสรรเสริญป้อยอ

แล้วเดี๋ยวนี้เราก็เชื่อง่าย กาลามสูตรต่อไปต้องมีอีกข้อหนึ่ง อย่าเชื่อเพียงเพราะถูกใจเรา อะไรที่ถูกใจเราอย่าเพิ่งรีบเชื่อ ไม่ว่าจะเป็นการพูดถึงความเลวของฝ่ายตรงข้าม คู่กรณี หรือพูดถึงความดีของเรา ประเทศของเรา วัฒนธรรมของเรา ศาสนาของเรา อันนี้มันถูกใจทั้งนั้นแหละ แต่มันไม่ถูกต้องเพราะมันเป็นการโกหก ปรุงแต่งเพื่อหวังผลประโยชน์จากเรา

แล้วคนไทยเราเป็นคนประเภทที่เชื่อง่าย อะไรที่ถูกใจเราเชื่อง่าย เราก็จะตกเป็นเหยื่อ เดี๋ยวนี้ก็มีพวกนี้แหละ ตกเบ็ดคนไทย เพื่อเรียกยอดวิว เพื่อจะได้มีผู้ติดตามเยอะ เพื่อจะได้มีสปอนเซอร์ มีโฆษณา ธุรกิจตามมา

คำพูดที่ดีถ้ามันถูกต้องก็อนุโมทนา แต่คำพูดดี ๆ ถ้ามันไม่ถูกต้อง เราก็จะพึ่งเชื่อแม้มันจะถูกใจเรา อันนี้มันจะทำให้เราเป็นคนที่มีความมั่นคงในจิตใจได้ง่าย เพราะชีวิตเราจะต้องเจอสิ่งที่ไม่ถูกใจเยอะ ความแก่ ความเจ็บ ความป่วย ความพลัดพรากสูญเสีย ความล้มเหลว รถติด ฝนตก แมลงเยอะ พวกนี้คือสิ่งที่ไม่ถูกใจเรา

ถ้าเราหวั่นไหวใจกระเพื่อมเพราะความไม่ถูกใจ เราจะทุกข์ได้ง่าย แต่ถ้าเราเอาความถูกต้องเป็นหลัก เหตุการณ์ต่าง ๆ ที่พูดมามันมีความถูกต้องของมัน อย่างน้อยมันก็แสดงธรรมให้เราเห็น ถ้าเราเอาความถูกต้องเป็นหลัก เราก็ไม่ทุกข์แม้ความถูกต้องจะไม่ถูกใจเรา แล้วเชื่อเลยว่าชีวิตเราจะต้องเจอกับสิ่งที่ไม่ถูกใจเราเยอะ สิ่งที่ถูกใจก็มีแต่น้อย

แต่ถ้าแสวงหาแต่สิ่งที่ถูกใจ หลีกเลี่ยงสิ่งที่ไม่ถูกใจ เราก็จะทุกข์ในที่สุด แล้วเราก็จะตกเป็นเหยื่อง่าย ตอนนี้โดยเฉพาะคนไทยตกเป็นเหยื่อของภาพข่าวที่ fake สร้างลวงขึ้นมาเรียกว่า fake news แล้วเดี๋ยวนี้มันก็จะมีพวกประเภทอวยคนไทยให้เราหลงเชื่อ กดไลก์ กดแชร์

แล้วเราก็ภูมิใจในตัวเราเอง ทั้ง ๆ ที่ความบกพร่องมี สิ่งที่ควรแก้ไขก็มี แต่มองข้ามไป อันนี้มันจะเกิดโทษกับเราในระยะยาว ต้องหนักแน่นมั่นคงเอาไว้ อย่าไปหลงเชื่อง่าย ๆ ถามใจเราว่ามันจริงหรือเปล่าที่เขาพูดมา แม้เขาจะสรรเสริญเราก็ตาม

อันนี้พระพุทธเจ้าก็สอนพระ เวลาใครสรรเสริญพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ถ้าท่านดีใจโทษก็จะเกิดขึ้นกับท่านเอง ท่านต้องถามก่อนว่าที่เขาพูดมาจริงไหม ถูกต้องไหม มีในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์หรือเปล่า ไม่ใช่เขาพูดมา สรรเสริญมา ก็เชื่อเลย อันนี้จะเกิดโทษกับตัวท่านเอง อันนี้พระพุทธเจ้าเตือนเอาไว้กับพระ ก็ควรจะเอามาใช้เตือนกับตัวเราเองด้วยเหมือนกัน.