พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 13 พฤษภาคม 2568

มีภาพหนึ่งเห็นแล้วประทับใจมาก เด็กก็ดูได้ ผู้ใหญ่ก็ดูดี เป็นภาพช้างกับสิงโตเดินเคียงข้างกัน เป็นภาพที่ถ่ายที่ทุ่งหญ้าสะวันนา (Savannah) ในแอฟริกา ทุ่งหญ้าสะวันนามีสิงสาราสัตว์มากมาย ช้าง เสือ แรด สิงโต ยีราฟ และเขาว่าเป็นจุดกำเนิดของมนุษย์ด้วย มนุษย์แต่ก่อนล่าสัตว์แถวสะวันนาก่อนที่จะอพยพออกจากแอฟริกาไปทวีปต่าง ๆ รวมทั้งเอเชีย เมืองไทย

สะวันนามีแหล่งน้ำเยอะ แต่ก็เฉพาะหน้าฝน พอถึงหน้าแล้งน้ำก็แห้ง สัตว์ทุกชนิด ไม่ว่าจะสัตว์กินเนื้อ อย่างเสือ สิงห์ หรือว่าสัตว์กินหญ้า อย่างยีราฟ ช้าง ต้องเดือดร้อน ต้องอพยพ เป็นพฤติกรรมประจำปี อพยพกันเป็นฝูงเพื่อไปหาแหล่งน้ำ

มีคนถ่ายภาพตอนที่ช้างกับสิงโตกำลังเดินอพยพ และเดินเคียงข้างกัน แต่ที่จริงไม่ใช่มีแค่ 2 ตัว จริง ๆ มี 3 ตัว คือลูกสิงโต แต่ลูกสิงโตไม่ได้เดินตามหลังแม่ มันอยู่ตรงงวงของช้าง ช้างเอาลูกของสิงโตมาหนีบไว้ที่งวง ตามคำบรรยายภาพเขาบอกว่ามันร้อนมากจนกระทั่งลูกสิงโตเดินไม่ไหว ช้างซึ่งคงเป็นแม่ช้างสงสาร เลยเอาลูกสิงโตมาวางไว้หรือจับไว้ที่งวง เพราะงวงช้างเหมือนกับมือ

อันนี้เป็นภาพที่น่าประทับใจมากคือ ช้างเขามีเมตตาแม้กระทั่งกับสิงโต เห็นสิงโตเดือดร้อน เพราะว่าลูกทำท่าจะไปไม่รอด เลยช่วยอุ้ม เรียกว่าอุ้มดีกว่า โดยใช้งวงโอบอุ้มลูกสิงโตเอาไว้ ต้องสังเกตดี ๆ ถึงจะเห็นว่ามีลูกสิงโตอยู่ในงวงของช้าง และคนบรรยายภาพว่า เป็นภาพที่งดงามน่าทึ่งมาก สวยงามจริง ๆ ใครเห็นก็อดประทับใจไม่ได้

แต่ว่าอาตมาอยากจะรู้แน่ ๆ ว่าภาพนี้มีความเป็นมาอย่างไร ไปค้น ปรากฏว่าเป็นภาพแต่ง และภาพนี้ก็เผยแพร่กันมา 2-3 ปีแล้ว และเนื่องจากมันแพร่หลายมาก คนเลยทำการสอบถามว่าจริงไหม ปรากฏว่าไม่จริง ตกแต่งขึ้นมา

หลายคนที่เห็นภาพนี้แล้วรู้สึกว่าช้างมีน้ำใจเหลือเกิน พอพบว่าภาพนี้เป็นภาพแต่งขึ้นมาอาจจะผิดหวัง แต่ที่จริงแล้วมันไม่ได้สวนทางกับความจริง เพราะว่าอย่าว่าแต่ช้างเลย สัตว์นานาชนิดก็มีน้ำใจจริง ๆ เพียงแต่ว่าอาจจะไม่ได้แสดงออกในลักษณะที่เราเห็นจากภาพนี้ แต่ไม่สามารถจะปฏิเสธความจริงว่า สัตว์หลาย ๆ ชนิดเขาเอื้อเฟื้อกันมากมาย

อย่างเมื่อหลายปีก่อน มีเสือถูกยิงตาย และมันทิ้งลูกเอาไว้ ลูกยังแบเบาะอยู่ คนเห็นก็สงสารลูกเสือ แต่แม่มันตายไปแล้วขณะที่มันยังไม่อดนม ทำอย่างไร ก็ให้มันกินนมวัว มีแม่วัวตัวหนึ่งเพิ่งออกลูกมา นมยังเต็มเต้า ก็ให้ลูกเสือเสือดาวกินนมจากแม่วัว มันกินจนกระทั่งมันหย่านมได้

และพอมันโต ชาวบ้านเขาเลี้ยงไว้ถึงจุดหนึ่งก็พามันไปปล่อย เพราะว่าพอมันโตมากมันอาจจะเป็นอันตรายต่อสัตว์เลี้ยงที่ชาวบ้านเขาเลี้ยงไว้ อันนี้คือประเทศอินเดีย เขาเลี้ยงวัวเยอะ

พบว่าหลังจากนั้นไม่นาน ดึก ๆ ยังมีคนเห็นเสือตัวหนึ่งมาด้อม ๆ มอง ๆ อยู่แถวคอกวัว ตกใจกันมาก เพราะว่ามันคงจะมาหาเหยื่อ แต่ที่ไหนได้ มันคือเสือที่มาหาแม่มัน แม่มันคือแม่วัว เสือตัวนี้คือลูกเสือที่แม่วัวเคยให้นม

ธรรมชาติเสือย่อมกัดกินวัว แต่ว่าเสือเสือตัวนี้ไม่ทำอย่างนั้น มันนึกถึงแม่ มันมาเยี่ยมดึก ๆ ตอนที่คนนอนหลับ มันไม่กล้ามาเยี่ยมตอนกลางวันเพราะว่ากลัวคน แต่คนยังเห็น และถ่ายรูปเอาไว้ว่า เสือยังมีความรักแม่ แม้ว่าจะเป็นแม่ต่างพันธุ์ จะเรียกว่ามีความกตัญญูก็ได้

แต่ที่จริงไม่เฉพาะลูกกับแม่ แม้แต่เพื่อน สัตว์ก็มีน้ำใจ อย่างที่เคยเล่า มีหมาตัวหนึ่ง เจ้าของเลี้ยงไว้ในบ้าน วันหนึ่งมันหลุดออกมาจากบ้าน มันข้ามถนน มันไม่เคยข้ามถนนเพราะมันอยู่แต่ในบ้านตลอด ปรากฏว่ากะความเร็วของรถไม่ถูก โดนรถเฉี่ยว มันแน่นิ่งกลางถนน

ปรากฏว่ามีหมาจร 2 ตัว ซึ่งคงรู้จักกับหมาตัวนี้ เห็นเข้า ทั้ง 2 ตัววิ่งมาที่กลางถนนเพื่อมาดูว่าเพื่อนเป็นอย่างไร เพื่อนแน่นิ่งมันก็เห่า แต่ไม่มีการตอบสนองจากหมาตัวนั้น ระหว่างนั้นมีรถผ่านไปผ่านมา มันก็คอยหลบ แต่บางทีก็ไม่หลบ ปล่อยให้รถหลบเอง

แต่มีคราวหนึ่ง มีรถคันใหญ่ เป็นรถบรรทุกแล่นผ่านมา มันหนี เพราะถ้าขืนอยู่โดนรถบรรทุกนั้นทับแน่ แต่โชคดี รถวิ่งคร่อมหมาตัวที่โดนรถชน ตอนหลังมันใช้เวลาอยู่นาน ทำอย่างนี้ประมาณสัก 10 นาทีได้ เห็นเพื่อนทำท่าจะไม่ตอบสนอง แต่ทำอย่างไรได้ ช่วยไว้ก่อน พากันลากไปที่ริมถนน สักพักปรากฏว่าหมาตัวนั้นฟื้น มันแค่ตกใจ มันช็อค ฟื้นขึ้นมา มันดีใจ รีบข้ามถนนกลับไปบ้านเลย

บังเอิญมีคนติดกล้องวงจรปิดเอาไว้ เลยเห็นพฤติกรรมของหมา 2 ตัวนี้ ที่แม้จะเป็นหมาจร ไม่มีเจ้าของ แต่มีน้ำใจ มันคงไม่ได้เป็นอะไรกับหมาตัวที่ถูกรถชน แต่แค่เป็นเพื่อนก็มากพอแล้วที่มันจะช่วย

อันนี้ไม่ต้องพูดถึงหมากับคน หมาที่คนเลี้ยงเอาไว้ยิ่งมีความภักดีใหญ่ มีเด็กคนหนึ่งโดนรถชน ขี่จักรยานแล้วโดนรถเฉี่ยว และไปสลบอยู่ริมถนน หมาที่วิ่งตามก็เห่า เห่าปลุกเจ้านาย เจ้านายไม่ตื่น ทำอย่างไร มันรีบกลับไปบ้าน ไปเห่าเรียกพ่อเรียกแม่ของเด็กมา คือเจ้านายของมันนั่นแหละ

พ่อแม่ของเด็กทีแรกก็ไม่รู้ว่าเกิดอะไรขึ้น ตอนหลังก็เอะใจ เลยตามหมาไป ปรากฏว่าเจอลูกของตัวเองนอนสลบอยู่ริมถนน อยู่ในพงหญ้า คนไม่เห็น เรียกว่าเด็กคนนี้รอดตายเพราะหมา

หมามีความกตัญญูต่อคน แต่คนบางครั้งดูจะไม่ค่อยมีความผูกพันกับหมาเท่าไร เมื่อต้นเดือนนี้ แถวบางบัวทอง บางคูวัด มีคนเห็นหมาตัวหนึ่งวิ่งพล่านแถวสี่แยก เหมือนกับหมาถูกปล่อย พอมันเห็นรถคันหนึ่ง คนขับเป็นผู้หญิงจอดอยู่ตรงสี่แยก มันรีบมาเกาะที่ประตู สงสัยว่ารถหรือว่าคนขับหน้าตาเหมือนเจ้าของ เจ้าของสงสารเลยรับมันเข้าไปในรถ แล้วมันเลยอยู่กับเจ้าของใหม่คนนี้

เป็นหมาตัวเมีย หลังอาน เชื่องด้วย ถ้าไม่ใช่หมาหลงก็เป็นหมาถูกปล่อย ใครเห็นข่าวนี้ก็รู้สึกว่าเจ้าของใจร้าย ปล่อยหมาได้อย่างไร เลี้ยงเอาไว้แล้ว พอมาโตก็ปล่อย อาจจะตัดสินว่าเจ้าของใจร้าย แต่ยังไม่แน่ เพราะเราไม่รู้ว่าจริง ๆ เจ้าของปล่อยเพราะอะไร

บางทีเจ้าของอาจจะย้ายบ้าน หรือไปต่างประเทศ ไม่รู้ทำอย่างไรกับหมาตัวนี้ เลยเอามาปล่อยที่สี่แยก หรือไม่เช่นนั้น เจ้าของอาจจะตาย เจ้าของใหม่มาก็ไม่รู้จะทำอย่างไรกับหมาตัวนี้ ทิ้งวัดก็ไม่สะดวก เลยมาปล่อย อาจจะปล่อยข้างทาง แล้วมันก็มาหาเจ้านายตามสี่แยก เพราะว่านายคงขับรถผ่านมาทางนี้ประจำ มีหลายสาเหตุ

ฉะนั้น เราจะด่วนตัดสินว่าเจ้าของใจร้ายก็อาจจะไม่ใช่ บางทีหมาตัวนี้อาจจะชอบกัดไก่ กัดเป็ด จนกระทั่งเจ้าของเสียเงินไปมากมาย ฆ่าไก่ ฆ่าเป็ดที่หมาตัวนี้กัดก็ได้ ฉะนั้น ความจริงอาจจะไม่เหมือนกับที่เราคิด อันนี้เราไม่รู้ ถ้าเราไปด่วนสรุปว่าเจ้าของใจร้าย มาปล่อยหมาที่น่ารักไว้ตรงสี่แยก อาจจะไม่ตรงความจริงก็ได้

ฉะนั้น เรื่องภาพที่ปรุงแต่งขึ้นมา และเรื่องหมาที่ถูกทิ้งที่สี่แยก สอนเราอย่างหนึ่งว่า ความจริงอาจจะไม่เป็นอย่างที่เราเห็น ภาพที่เราเห็นอาจจะไม่ใช่ภาพจริงก็ได้ เป็นภาพที่ตัดต่อ หรือหมาที่ถูกปล่อย จริง ๆ เจ้าของอาจจะไม่ได้มาปล่อยด้วยความใจร้ายก็ได้ แต่ว่าเพราะมีความจำเป็น หรือเขาอาจจะตายแล้วก็ได้ เจ้าของคนที่มาใหม่เลยเอามาปล่อย

ฉะนั้น เวลาเราเห็นอะไร อย่างเพิ่งด่วนสรุป ข้อมูลข่าวสารที่เราได้รับ ความจริงอาจจะไม่ใช่เช่นนั้น หรือว่าสิ่งที่เราเห็นว่าคนนั้นคนนี้เป็นอย่างนี้ ความจริงเขาอาจจะไม่ใช่อย่างนั้นก็ได้.