พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 9 พฤษภาคม 2568

เดี๋ยวนี้คนเรานิยมเลี้ยงหมากันมากขึ้น และหมาที่เลี้ยงนั้นระยะหลังมานี้ก็เป็นหมาที่ไปรับมาเลี้ยงมากขึ้นเรื่อย ๆ อาจจะซื้อมาจากตลาด หรือว่าซื้อมาจากแหล่งที่เขาเพาะพันธุ์ หรือบางทีก็ไปรับมาจากสถานสงเคราะห์สัตว์ ไม่ใช่หมาที่พลัดหลงเข้ามา หรือว่าเกิดอุบัติเหตุโดนรถชนก็จำต้องรับเข้ามาเลี้ยง

มีคนตั้งข้อสังเกต ซึ่งมีคนเห็นด้วยกันเยอะว่า หมาจะมีรูปลักษณ์และพฤติกรรมเหมือนเจ้าของ อันนี้เป็นข้อสังเกตของคนที่เขาดูหมากับเจ้าของ หรือพูดอีกอย่างหนึ่งก็คือว่า เจ้าของนั้นจะมีรูปลักษณ์และพฤติกรรมเหมือนหมาที่ตัวเองเลี้ยง

ฝรั่งที่เขาศึกษาเรื่องนี้อย่างจริงจังเมื่อเร็วๆนี้ที่เยอรมัน เพื่อดูว่าจริงไหมที่หมาจะมีรูปลักษณ์และพฤติกรรมเหมือนเจ้าของ ถ้าใช่เป็นเพราะอะไร

เขาได้ทดลองหลายที่ ให้อาสาสมัครจับคู่เป็นภาพ ที่มีภาพหมากับภาพคน ให้จับเป็นคู่ด้วยภาพเพื่อแสดงว่า หมาเป็นของใคร หรือว่า คนเป็นเจ้าของหมาตัวไหน

ปรากฏว่าแค่เห็นด้วยภาพ ภาพหมากับภาพคน ก็จับคู่ได้ถูกเป็นส่วนใหญ่ ว่าหมาตัวไหนเป็นของคนไหน ซึ่งคงไม่ใช่การเดา คงมีอะไรบางอย่างที่คล้าย ๆ กัน ระหว่างหมากับเจ้าของ

อันนี้ก็มีการทดลองหลายครั้ง แล้วเขาก็สังเกตว่าผู้หญิงผมสั้นมักจะชอบเลี้ยงหมาหูสั้น เช่น หมาพันธุ์ไซบีเรียฮัสกี หรือบาเซนจี แต่ผู้หญิงผมยาวจะชอบเลี้ยงหมาพันธุ์บีเกิ้ล หรือไม่ก็สปริงเกอร์ สแปเนียล หูมันยาวมากเลย คนตัวใหญ่ๆก็จะเลี้ยงหมาตัวใหญ่ๆ คนตัวเล็กๆก็จะชอบเลี้ยงหมาแบบประเภทชิวาวา

และเขายังดูแม้กระทั่งว่านิสัยใจคอ นิสัยใจคอหรือพฤติกรรมของหมานั้นจะคล้ายกับเจ้าของมากเลย อันนี้ต้องหมายเหตุว่าเป็นการศึกษาจากในประเทศเยอรมัน ประเทศยุโรป ไม่ใช่ในเมืองไทย เขาพบว่าคนที่ไม่ค่อยชอบสุงสิงกับผู้คนมักจะเป็นเจ้าของหมาที่ไม่ค่อยชอบคนแปลกหน้า เจอคนแปลกหน้าก็จะเห่าอย่างเดียวเลย คือเป็นหมาที่ไม่ค่อยชอบสุงสิงกับใครเหมือนเจ้าของ

แต่คนที่อารมณ์ดี ก็มักจะเลี้ยงหมาที่ใจดีและฝึกง่าย คนที่ชอบเข้าสังคมก็มักจะเลี้ยงหมาที่ชอบเป็นมิตรกับทั้งหมาและคน ทั้งที่รู้จักและไม่รู้จัก

เขาเคยสอบถามคนที่เป็นเจ้าของหมาที่ดุ ๆ เช่น อเมริกันบูลลี่ มันดุมากเลย ถามเจ้าของว่าคิดว่าตัวเองมีนิสัยแบบไหน เขาก็บอกว่าเป็นพวกชอบอะไรตื่นเต้นและเกเรนิดหน่อย ต่อต้านสังคม ก็จะชอบหมาประเภทนี้ ส่วนคนที่เป็นโรคประสาทอ่อนๆ ก็จะชอบหมาที่ก้าวร้าวดุๆ

มันก็แปลก นิสัยใจคอของหมากับนิสัยใจคอของเจ้าของ กับพฤติกรรมของหมามันใกล้เคียงกัน มันสอดคล้องกัน เขาก็เลยถามว่ามันเป็นเพราะอะไร เขาบอกส่วนหนึ่งก็น่าจะเป็นเพราะคนเราชอบคบคนที่มีรูปร่างคล้ายกันหรือนิสัยใจคอเหมือนกัน นี้เป็นธรรมชาติของคนเราซึ่งรู้ดีกันอยู่แล้ว คนที่นิสัยใจคอคล้ายกันก็จะคบกัน

เพราะฉะนั้นเวลาคบกับหมา ก็คงจะทำแบบเดียวกัน คือ เลี้ยงหมาที่นิสัยใจคอคล้ายๆกัน แต่มันไม่ใช่แค่นั้น บางทีการที่มีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดก็มีผลกระทบต่อกันและกัน ทำให้มีนิสัยใจคอคล้ายกันได้ เช่น สามีภรรยาอยู่กันไปนาน ๆ ก็จะมีพฤติกรรมหรือนิสัยคล้าย ๆ กัน อันนี้หลายคู่แล้วที่เป็นอย่างนั้น เพราะว่าส่งผลต่อกันและกัน

เช่น คนที่ขี้วิตก เขาพบว่าชอบเลี้ยงหมาที่ตกใจง่าย คนที่ขี้กังวล ก็อาจจะเป็นเพราะว่าความกังวลของเจ้าของนั้น ทำให้หมากลายเป็นหมาที่ตกใจง่าย พฤติกรรมของเจ้าของทำให้หมามีนิสัยเหมือนเจ้าของ หรือมิเช่นนั้นคบไปนานๆ ก็เป็นไปได้ว่าหมาที่ขี้ตกใจนั้นก็พลอยทำให้เจ้าของพลอยวิตกกังวล เลี้ยงหมาที่ขี้ตกใจง่าย เจ้าของก็เลยกลายเป็นคนที่ขี้วิตกกังวลง่ายก็ได้

นี้เป็นผลการศึกษาที่น่าสนใจที่ชี้ให้เห็นว่า คนเรานั้นอย่าว่าแต่มีผลกระทบต่อกันและกันเลย แม้กระทั่งกับหมาที่เราเลี้ยง พฤติกรรมของเรา นิสัยของเราก็ส่งผลต่อหมา และในทางกลับกันพฤติกรรมของหมาหรือนิสัยของหมาก็ส่งผลต่อนิสัยของคนเรา

แต่โดยส่วนใหญ่แล้วที่มันแน่นอนก็คือว่า คนเรามักชอบเลี้ยงหมาที่มีรูปลักษณ์หรือนิสัยเหมือนกับเรา พูดง่าย ๆ คือ ชอบเลี้ยงหมาที่ถูกใจเรา แต่ก็ต้องเผื่อใจไว้ เพราะคนเราไม่สามารถจะเลือกสิ่งที่ถูกใจเราได้ตลอด เราอาจจะเลือกหมาที่ถูกใจเราได้ อาจจะชอบหมาที่หูตั้งไม่ใช่หมาที่เป็นหูตูบ หรืออาจจะชอบหมาที่ขี้เล่น ไม่ชอบหมาที่ชอบเก็บตัว

เวลาเราเลือกหมา เราก็เลือกหมาที่ถูกใจเรา แต่ในความเป็นจริงของโลก มันมีสิ่งที่ไม่ถูกใจเราเยอะมาก ต้องเผื่อใจเอาไว้ด้วย แต่ละวันๆ บางทีก็ต้องเจอกับความเสื่อมลาภ เสื่อมยศ คำนินทา เจอความล้มเหลวเรียกว่าโลกธรรมฝ่ายลบ ไปไหนแม้ไม่ชอบแต่ก็ต้องเจอ เช่น รถติด

มนุษย์เรานั้นเราไม่สามารถจะเลือกได้ทุกอย่างที่ถูกใจ เราอาจจะเลือกหมาที่ถูกใจเรา เลือกหมาที่เข้าได้กับเรา แต่บ่อยครั้งเราไม่สามารถที่จะเลือกเจ้านายหรือเพื่อนร่วมงานที่เข้ากับเราได้ อย่างนี้ก็ต้องเรียนรู้ในการที่จะรับมือกับสิ่งที่ไม่ถูกใจเรา รับมือกับคนที่ไม่สามารถจะเข้ากับเราได้

บางทีเราเลี้ยงหมาไป เราก็จะเอาแต่หมาที่ถูกใจเรา ที่เข้ากับเราได้ แต่เราก็อย่าลืมว่ายังมีอีกหลายสิ่งหลายอย่างที่เราเลือกไม่ได้ รถติด อากาศร้อน เจ้านายที่ไม่เห็นความสำคัญของเรา การกระทำคำพูดของเพื่อนร่วมงานที่ไม่ถูกใจเรา ก็ต้องเรียนรู้เอาไว้ แล้วก็ไม่ใช่แค่คิดแต่จะเลือกคนที่ถูกใจเราเข้ากับเราได้ บางอย่างเราเลือกไม่ได้ แต่เราสามารถจะฝึกใจเราให้อยู่กับสิ่งที่เราไม่ได้เลือก อันนี้เราทำได้

แม้กระทั่งสิ่งที่เราเลือกแล้วบางทีมันก็ไม่เป็นไปอย่างที่เราคิด เลือกหมาที่เราคิดว่าเข้าได้กับเราแล้ว แต่เขาก็เจ็บออดๆแอดๆ ไม่แข็งแรง ก็กลายเป็นภาระกับเรา บางทีเลือกคู่ครองที่ถูกใจเราแล้ว ปรากฏว่าก็มีหลายอย่างที่ไม่เป็นดั่งใจ แม้แต่ลูก ถึงแม้เราไม่ได้เลือก แต่เราก็เลี้ยงดูเขามา ก็เจอกับความที่ไม่ถูกใจเรา ก็ต้องเรียนรู้ที่จะอยู่กับสิ่งนั้น หรือจัดการกับใจของเราให้ได้เมื่อเจอกับสิ่งที่ไม่ถูกใจ.