พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 27 มกราคม 2568

ที่ประเทศเวียดนาม มีเด็กมัธยมคนหนึ่ง เธอเป็นมะเร็ง หลังจากฉายแสง ฉีดคีโม ปรากฏว่าผมเธอร่วง และร่วงเยอะด้วย เธอรู้สึกอาย เป็นธรรมดาหญิงสาวหรือแม้แต่ชายหนุ่ม เวลาผมร่วงมาก ๆ รู้สึกไม่ค่อยดีกับตัวเองเท่าไร

พอถึงปีใหม่ เธอขอให้แม่ช่วยซื้อวิกผมให้ แต่แม่ปฏิเสธเพราะว่าอยากจะเก็บเงินเอาไว้เพื่อรักษาพ่อ เพราะพ่อก็ป่วย พ่อคงเป็นเบาหวานหรือโรคหัวใจ ทำนองนี้ เธอก็อยู่กับศีรษะที่ไม่ค่อยมีผม

จนการะทั่งพอถึงวันเกิดของเธอ เธอได้ของขวัญวันเกิดจากเพื่อนคนหนึ่งซึ่งอยู่ในห้องเดียวกัน พอเธอเปิดกล่องของขวัญเธอก็ประหลาดใจมาก และดีใจ เพราะมันคือวิกผม และไม่ใช่วิกผมธรรมดา เป็นวิกผมที่ทำจากผมจริงของเพื่อนเธอ

เพื่อนเธอตัดผมของตัวเองเพื่อทำเป็นวิกมอบให้กับเธอซึ่งป่วยอยู่ เธอดีใจมาก แล้วไม่คิดเลยว่าจะได้ของขวัญวันเกิดจากเพื่อนแบบนี้ มันเป็นวิกผมที่ไม่ได้ซื้อมา แต่ว่ามาจากผมของเพื่อน เพื่อนตัดผมของเธอเพื่อมาทำเป็นวิกผมให้กับเธอ เธอซาบซึ้งมาก เธอบอกว่ามันเป็นของขวัญวันเกิดที่ยิ่งใหญ่และมีคุณค่ามากที่สุดที่เธอเคยได้รับ

มันยิ่งใหญ่และมีคุณค่ามากที่สุดเพราะอะไร ไม่ใช่เพราะว่าเธอกําลังต้องการมันเท่านั้น แต่เพราะมาจากน้ำใจและความเสียสละของเพื่อน ถ้าเพื่อนเอาเงินของเธอไปซื้อของขวัญมาให้ มันก็มีคุณค่าแล้ว แต่ว่าแทนที่จะเอาเงินไปซื้ออะไรมาให้เพื่อนเนื่องในวันเกิด กลับตัดผมของตัวเองเป็นของขวัญให้กับเพื่อน อันนี้เรียกว่าเสียสละมาก

เธอหายทุกข์ไปเลย มีความสุขมาแทนที่ ไม่ใช่เพราะว่ามีวิกผมมาใส่ แต่ที่สำคัญคือว่าได้รับน้ำใจ และซาบซึ้งกับความเสียสละของเพื่อน

เธอเขียนเรื่องราวนี้ลงไปทางเฟซบุ๊กหรือโซเชียลมีเดีย ปรากฏว่ามีคนมากมายเขียนมาให้กําลังใจเธอ หลายคนมีอายุแล้ว อายุระดับแม่หรือว่าลุงป้าน้าอาของเธอ เธอก็ยิ่งมีความสุข เธอบอกว่า มันเป็นกําลังใจให้กับหนูมากเลย เธอเขียนลงไปในเฟซบุ๊ก คําอวยพรต่าง ๆ กําลังใจเหล่านี้ ทำให้เธอมีความสุขมาก

และที่สำคัญคือมีหลายคนเสนอตัวจะตัดผมจริงมาให้เธอเพื่อทำเป็นวิกผม หรือไม่ก็ซื้อวิกผมให้เธอ เธอก็ปฏิเสธ

เธอบอกว่า อยากจะแบ่งปันความรักที่มีคุณค่านี้ให้กับคนที่ต้องมันมากกว่าเธอ เพราะสำหรับเธอเท่านี้ก็เพียงพอแล้ว คือว่าได้รับวิกผมจากเพื่อน แถมครูประจำชั้นก็ซื้อวิผมให้เธออีกหนึ่ง เธอบอกเท่านี้ก็เพียงพอแล้ว เพราะฉะนั้นก็ไม่ขอรับเส้นผมหรือว่าวิกผมจากคนอื่น อยากจะแบ่งปันให้คนที่ต้องการมันมากกว่าเธอ

เรียกว่าแม้จะมีความทุกข์ แต่เธอยังนึกถึงคนที่เดือดร้อนมากกว่าเธอ แม้เธออยากได้วิกผม แต่รู้ว่ามีคนที่อยากได้ผมมากกว่าเธอ จึงไม่ขอรับความเอื้อเฟื้อนั้น

อันนี้เป็นเรื่องของน้ำใจ ความเสียสละของเพื่อน ในยุคที่ต่างคนต่างไม่สนใจใคร เรียกว่าเป็นยุคโนสนโนแคร์ การที่มีเพื่อนแบบนี้เป็นโชคที่ประเสริฐมาก และเพื่อนคนนั้นก็น้ำใจงาม

ตัวเองก็รักผม ผู้หญิงรักเรือนผมอยู่แล้ว แต่ยอมเสียสละเพื่อให้กับเพื่อนที่เขาต้องการเรือนผมหรือต้องการวิกผม และมันมีคุณค่ามากกว่าทองหรือว่าเพชร แม้ว่าทองหรือเพชรจะมีราคามากกว่า แต่ว่าคุณค่าต่อจิตใจน้อยกว่าเส้นผมซึ่งอาจจะไม่มีราคาค่างวดเท่าไร แต่ว่ามันมาจากน้ำใจของเพื่อน พร้อมจะเสียสละ

ที่ประเทศอเมริกามีอีกรายหนึ่ง เป็นมะเร็งเหมือนกัน เป็นวัยรุ่น ผมร่วงหลังจากได้รับการรักษา ร่วงจนหมดหัว เรียกว่าโล้นเลย เธออับอายมาก และวิกผมไม่ได้ช่วยเธอเท่าไร รู้สึกแย่ เจ็บป่วยแล้วยังต้องมามีศีรษะที่ไร้เส้นผม

ปรากฏว่าเพื่อนหลายคนพอรู้ว่าเธอมีความทุกข์เพราะว่าผมร่วง หัวโล้น เพื่อนนัดกันโกนผมของตัวเอง เพื่อให้เพื่อนได้สบายใจหรือดีใจว่าเราไม่ได้โล้นคนเดียว มีเพื่อนคนอื่นเขาโล้นเหมือนกับเราด้วย

เพราะคนเราเวลามีความทุกข์ แม้ทุกข์จะไม่ได้บรรเทา แต่ว่าถ้ารู้ว่ามีคนร่วมทุกข์กับเรา ทั้ง ๆ ที่เขาไม่ได้ทุกข์แบบเราอยู่แล้ว แต่เขายอมที่จะมาร่วมทุกข์กับเรา มันทำให้เกิดความซาบซึ้ง และทำให้ความทุกข์ที่มีอยู่เลือนหายไป ไม่ใช่ทุกข์เพราะว่าหัวโล้นอย่างเดียว แต่ว่าทุกข์เพราะเจ็บป่วย เพราะโรคมะเร็งก็บรรเทาเบาบางไป

ป่วยก็ป่วยแต่กาย แต่ใจป่วยน้อยลง เพราะว่าความซาบซึ้งในน้ำใจของเพื่อน

เพื่อน ๆ กลุ่มนั้นใจถึง ยอมหัวโล้นเพื่อให้กําลังใจเพื่อนอีกคนหนึ่ง อันนี้เรียกว่าเสียสละยิ่งกว่าตัดผมของตัวให้เป็นวิก เป็นของขวัญวันเกิดให้กับเพื่อนที่ป่วยเสียอีก เพราะว่าคนที่ยอมโกนหัวเพื่อให้กําลังใจเพื่อนที่เสียผม เรียกว่ามีน้ำใจมาก อันนี้คือความหมายของเพื่อนแท้

และในแง่หนึ่งก็ชี้เห็นว่า การที่คนเราเจ็บป่วยไม่ได้แย่ไปเสียหมด มันมีด้านดีของของมัน เพราะถ้าไม่ป่วยหรือถ้าหัวไม่โล้นคงไม่รู้ว่าเพื่อนรักเราแค่ไหน หรือว่าไม่รู้ว่าเรามีเพื่อนที่ประเสริฐเพียงใด

การที่คนเรารู้ว่าตัวเองมีเพื่อนที่ประเสริฐ พร้อมจะเสียสละ เป็นโชค หลายคนมีแต่ไม่รู้ มีเพื่อนที่ดีแต่ไม่รู้ เพราะว่าไม่มีโอกาสหรือไม่เปิดโอกาสให้เพื่อนเขาแสดงความรักความเสียสละ แต่พอป่วยเป็นมะเร็งและรักษาจนหัวโล้น ได้เห็นน้ำใจเพื่อน

บางคนป่วยไม่ใช่เพราะมะเร็ง และหัวไม่ได้โล้น แต่ว่าอาจจะป่วยเพราะประสบอุบัติเหตุ และมีเพื่อนมาเยี่ยมมากมาย บางคนไม่เคยนึกเลยว่าเขาห่วงใยเรา เพราะว่าเขาไม่ค่อยสนทนาปราศรัยหรือโอภาปราศรัยกับเราเลย บางคนเราคิดว่าเขาไม่ชอบขี้หน้าเราเสียอีก ปรากฏว่าพอถึงเวลาเราป่วย เขามาเยี่ยม อันนี้เรียกว่าได้พบโชคท่ามกลางเคราะห์

ในร้ายก็มีดี อย่างที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า ผู้มีปัญญา แม้ประสบทุกข์ก็ยังหาสุขพบ

พวกเราเวลามีความทุกข์สามารถจะเปิดโอกาสให้เราได้พบสิ่งดี ๆ เช่น ความมีน้ำใจของเพื่อน ความเสียสละ หรือได้รู้ว่ามีเพื่อนที่รักเราแค่ไหน อันนี้เป็นข้อดีของความเจ็บป่วย ซึ่งที่จริงแล้วมีอีกมาก

เพราะฉะนั้น เวลาเราทุกข์ อย่าไปเห็นแต่ด้านเลวด้านร้ายของมัน เพราะว่ามันมีด้านดีของมันอยู่ โดยเฉพาะเรื่องความมีน้ำใจของเพื่อน คนเราอย่างที่บอก เรามีเพื่อนดีมากมาย แต่บางทีเราไม่รู้ จนกว่าจะเกิดวิกฤต จนกว่าจะเกิดปัญหาขึ้นมา เราถึงจะพบว่า ถึงจะรู้ว่ามีเพื่อนที่เขาดีกับเรามาก

และนี่คือของขวัญล้ำค่าที่คนคนหนึ่งจะพึงมีได้ ไม่ใช่มีเงินมีทองเยอะ ไม่ใช่มีความร่ำรวย แต่ว่ามีเพื่อนที่พร้อมจะเสียสละ พร้อมที่จะร่วมทุกข์ร่วมสุขกับเรา.