พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 30 มีนาคม 2566 (แสดงธรรมให้ค่ายเณรวัดป่าสุคะโตพร้อมกันด้วย)

 

     หลายปีก่อนมีคณะถ่ายทำหนังสารคดีคณะหนึ่ง ไปทำสารคดีในหมู่บ้านแห่งหนึ่งในชนบท หลังจากที่ใช้เวลาประมาณ 3-4 วันในการถ่ายทำ ก็คุ้นเคยกับชาวบ้านที่นั่นพอสมควร วันหนึ่งขณะที่กองถ่ายกำลังพักอยู่ ก็มีคุณป้าคนหนึ่งถือปลาพวงใหญ่เลยเดินผ่านมา คุณป้าก็เลยทักทายกองถ่ายซึ่งเป็นคนหนุ่มคนสาว 6-7 คน

     พูดคุยสักพัก คุณป้าก็ถามคนในกองถ่ายว่า ปลาพวงนี้ทำอย่างไงถึงจะกินได้นาน ถ้าเป็นสามเณรเจอคำถามนี้จะตอบว่าอย่างไง ป้าพวงหนึ่งมีหลายตัวเลย ปลาช่อน ปลาดุก แล้วทำอย่างไงถึงจะกินได้นาน เอาไปหมักเกลือ แล้วมีอะไรอีก เอาไปตากแดด แล้วอะไรอีก เอาไปต้ม แล้วมีอวิธีอื่นอีกไหม บางคนอาจจะบอกว่าเอาไปแช่ในตู้เย็น คุณป้าบอกว่าผิดหมดเลย

     ปลาพวงนี้ถ้าจะกินได้นาน ต้องเอาไปแบ่งเพื่อนบ้านให้ทั่วถึง แปลกไหม เอ๊ะ ถ้าไปแบ่งให้เพื่อนบ้าน ที่เราเหลืออยู่มันก็น้อยลงซิ แล้วจะกินได้นานได้อย่างไง ใครตอบได้บ้าง เณรตอบ..แบ่งให้เพื่อนบ้าน และแบ่งให้ทั่วถึงแล้วทำไมถึงจะกินได้นาน เณรตอบ..เพื่อนบ้านก็จะตอบแทนเรา

     อ้า..ถูกต้อง ถึงเวลาเราไม่มีปลากิน เพื่อนบ้านก็เอามาแบ่งให้เรา เพราะฉะนั้น การแบ่งของให้กับเพื่อนบ้านหรือให้กับใครก็ตาม ไม่ได้ทำให้เราเดือดร้อนเท่าไหร่ กลับเป็นการช่วยให้เรามีกินมีใช้ได้ยั่งยืน เรียกว่ามีหลักประกันมากขึ้น

     มีเหตุการณ์หนึ่งเกิดขึ้นที่ประเทศจีน สามเณรฟังหน่อย เพราะเดี๋ยวจะให้สามเณรตอบคำถาม เพราะเป็นเรื่องที่น่าสนใจ ประเทศจีนมีหมู่บ้านหนึ่ง ชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นชาวสวน ผลไม้ที่ปลูกคืออะไร คือลูกพลับ ใครรู้จักลูกพลับบ้าง ข้างหน้าไม่รู้จักเหรอ รู้จักไหม ไม่รู้จักใช่ไหม คงเคยกินแหละแต่ไม่รู้ว่านี่คือลูกพลับ เพราะเดี๋ยวนี้ผลไม้เมืองจีนพวกเราได้ชิมกันทั้งนั้นแหละแม้แต่อยู่ในหมู่บ้าน ขนาดอยู่ในหมู่บ้านยังได้กินแอปเปิ้ลเลย สาลี่ยังได้กินเลย

     ลูกพลับนี่ พอใกล้ถึงฤดูหนาวชาวบ้านก็เก็บหมดเลย ไม่เหลือลูกพลับคาต้นเลย พอฤดูหนาวมาถึง ปรากฏว่าปีนั้นหนาวมาก หิมะตกหนัก นกที่อาศัยอยู่บริเวณนั้นมันไม่มีอะไรกินเลย ไม่มีอะไรเหลือให้นกกินเลย โดยเฉพาะนกกางเขนซึ่งอยู่ที่นั่นมาก ปรากฏว่าฤดูหนาวปีนั้นนกตายไปหมดเลย เพราะอะไร เพราะไม่มีอะไรกิน หิวโหย พอฤดูหนาวผ่านไป ฤดูอะไรตามมา อะไรที่ถัดจากฤดูหนาว ฤดูใบไม้ผลิ

     พอถึงฤดูใบไม้ผลิ ลูกพลับก็ค่อยๆ ออกดอก แล้วกลายเป็นผลเล็กๆ ออกดอกออกผลนั่นเอง แต่ปรากฏว่าพอลูกพลับเริ่มออกเป็นหน่อเล็กๆ เท่าหัวแม่โป้ง หนอนมันก็มากินลูกพลับ ปีนั้นหนอนเยอะมากเลย หนอนเยอะมาก กินลูกพลับที่กำลังออกมาเป็นลูกเล็กๆ หมดไม่เหลือเลย กลายเป็นว่าปีนั้นชาวบ้านหรือชาวสวนเก็บเกี่ยวลูกพลับไม่ได้เลย ขาดทุน

     ชาวบ้านคนหนึ่งก็เลยคิดว่า ที่หนอนเยอะเป็นเพราะว่าอะไร เป็นเพราะไม่มีนกมากิน อาหารของนกคืออะไร หนอน โดยเฉพาะนกกางเขนมันชอบกินหนอนมาก เพราะฉะนั้นปีต่อไป เมื่อชาวบ้านลงทุนปลูกต้นพลับใหม่ แล้วก็ดูแลจนกระทั่งมีลูก พอถึงฤดูเก็บเกี่ยวชาวสวนจะไม่เก็บหมด จะเหลือไว้หลายลูกคาต้น มีบางคนบอกว่าทำไมไม่เก็บให้หมด ชาวบ้านหลายคนบอกว่า แบ่งให้นกกินบ้าง เหลือให้นกกินบ้าง

     แล้วพอถึงฤดูหนาว ฤดูหนาวในเมืองจีนหิมะตก ใบไม้หรือผลไม้มันก็ตายเยอะ แต่ว่าในสวนนั้นมีลูกพลับเหลืออยู่ นกจำนวนมากโดยเฉพาะนกกางเขน ก็อาศัยลูกพลับที่ชาวบ้านทิ้งไว้คาต้นกินเป็นอาหาร ก็เลยไม่ตาย ฤดูหนาวนั้นนกก็เลยไม่ตายเพราะว่ามีอาหาร นอกจากนกมีชีวิตอยู่แล้วนกก็ยังชอบใจอยู่ตรงนั้น เอ๊ะ สวนนี้ดีนะมีอาหาร นกก็เลยอยู่ที่สวนนั้นหรือบริเวณนั้นกันเยอะเลย

     พอฤดูหนาวผ่านไป ฤดูใบไม้ผลิตามมา ลูกพลับก็เริ่มออก ออกสะพรั่งเลย แน่นอนหนอนก็โผล่มาแล้ว เพราะอาหารของหนอนก็คือลูกพลับ แต่คราวนี้พอหนอนออกมามันเจอนก หรือว่านกเจอหนอน นกก็กินหนอนหมดเลย พอนกกินหนอนหมด ลูกพลับก็เลยโต ปีนั้นชาวสวนได้ผลเต็มเม็ดเต็มหน่วย เพราะลูกพลับโตเต็มสวนเลย

     ที่โตเต็มสวนเพราะอะไร เพราะไม่มีหนอนมาเจาะ ที่ไม่มีหนอนเพราะอะไร สามเณรตอบได้ไหม ไม่มีหนอนเพราะอะไร ไม่มีหนอนเพราะมีนก แล้วมีนกเพราะอะไร เพราะมีลูกพลับเหลืออยู่คาต้น

     ชาวบ้านถ้าเห็นแก่ตัวนะ คิดเห็นแก่ได้ เก็บลูกพลับหมดเลย พอเก็บลูกพลับหมด ไม่เหลือให้นกเลย สุดท้ายตัวเองก็เดือดร้อน ปลูกเท่าไหร่ๆก็ขาดทุนหมด เพราะว่าไม่ได้นึกถึงนกเลย

     แต่ชาวบ้านบางคนฉลาด เขาไม่ได้เห็นแก่ได้อย่างเดียว เขาบอกว่า เออ ต้องนึกถึงนกบ้าง ให้นกมีอาหารกินในฤดูหนาว แล้วพอนกมีอาหารกิน ฤดูหนาวมันก็อยู่จะอยู่รอดจนถึงฤดูใบไม้ผลิ แล้วนกเขารู้จัก  สำนึกบุญคุณ เขาขอบคุณ ขอบคุณชาวสวนที่ให้อาหารเขา เขาก็เลยอยู่ช่วยทำงานด้วยการกินหนอน พอไม่มีหนอนลูกพลับมันก็โตเต็มที่

     เพราะฉะนั้น คนเราถ้าเห็นแก่ได้ ก็จะอยู่ได้ไม่นาน แต่ถ้าคนเรารู้จักแบ่งปัน ก็จะมีความสุขได้ยั่งยืน

     เพราะฉะนั้นที่คุณป้าบอกว่า ปลาพวกนี้ถ้าจะกินให้นานต้องแบ่งให้เพื่อนบ้าน เพราะว่าถึงเวลาเพื่อนบ้านมีปลา เขาก็จะมาแบ่งให้เรา นี่คิดแบบเห็นแก่ตัวนะ คิดแบบเห็นแก่ตัวคือว่า เราช่วยเขา เขาก็จะช่วยเรา ไม่ใช่คนอย่างเดียว เราช่วยนก นกก็ช่วยเรา คนฉลาดเขาจะคิดแบบนี้

     ฉะนั้นถ้าหากว่าเราอยากมีความสุข เราต้องรู้จักแบ่งปันให้คนอื่น ไม่ใช่แค่ปลา ไม่ใช่แค่ลูกพลับ แต่ว่าสิ่งอื่นด้วย แล้วแบ่งปันไม่ใช่แบ่งปันให้คนอย่างเดียว ไม่ใช่แบ่งปันให้เพื่อนบ้านอย่างเดียว แบ่งปันให้ ธรรมชาติด้วย ถ้าเรารักษาธรรมชาติ สิงสาราสัตว์ ธรรมชาติหรือสิงสาราสัตว์ก็จะช่วยเหลือเรา

     โลกนี้เราต้องพึ่งพาอาศัยกัน อยู่ไม่ได้ด้วยลำพัง เพราะฉะนั้นให้ระลึกไว้นะ ถ้าหากว่าอยากจะมีปลากินนานๆ ต้องทำยังไงนะสามเณร รู้จักแบ่งปันนะ.