พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมเย็นวันที่ 8 เมษายน 2566

 

     ช่วงนี้ก็มีเสียงบ่นของผู้คนมากว่า อากาศร้อน นอกจากบ่นอากาศร้อนแล้วก็บ่นว่าฝุ่นมันเยอะ แต่ที่ไม่น้อยไปกว่ากัน ไปที่ไหนๆก็มีเสียงบ่นในทำนองว่า ชีวิตทุกวันนี้มันอยู่ยาก มันอยู่ยากขึ้นเรื่อยๆ เสียงบ่นที่ว่านี้ก็มีมาหลายปีแล้ว และมันไม่ใช่แค่บ่นเฉพาะหน้าร้อน แม้หน้าหนาวอากาศเย็นสบายหรือช่วงหน้าฝนที่ไม่ค่อยมีฝุ่นเยอะ ยังมีเสียงบ่นว่า เดี๋ยวนี้มันอยู่ยาก ๆ เสียงบ่นแบบนี้ไม่ได้ลดน้อยถอยลงเลย

     ที่จริงเสียงบ่นแบบนี้มีมาตั้งแต่ก่อนโควิดแล้ว แต่ที่น่าแปลกหรือว่าสังเกตก็คือว่า เสียงบ่นที่ว่าเดี๋ยวนี้มันอยู่ยากมักจะมาจากคนที่มีอันจะกิน มีฐานะดี ก็หมายความว่า ชีวิตของเขาก็เรียกว่าค่อนข้างมีความสะดวกสบายพอสมควร

     และจะว่าไปแล้วถ้าเทียบกับเมื่อก่อน ผู้คนก็มีความสะดวกสบายมากขึ้นเยอะ

     สมัย 30-40 ปีก่อน รถเก๋งมีไม่มากที่ติดแอร์ ยังไม่ต้องพูดถึงรถประจำทาง แต่เดี๋ยวนี้รถติดแอร์ก็เป็นเรื่องธรรมดาไปเสียแล้ว ไปไหนมาไหนก็เย็นสบาย ยังไม่นับโทรศัพท์มือถือที่ทำให้ชีวิตมันสะดวกสบายมากขึ้น จะสั่งซื้ออะไรก็ทำได้ง่าย ใช้โทรศัพท์มือถือทำอะไรต่ออะไรมากมาย โดยที่ไม่ต้องออกจากบ้านเลย

     แต่มันก็น่าแปลกที่ว่าความสะดวกสบายที่เพิ่มขึ้น มันไม่ได้ช่วยทำให้ทุกคนรู้สึกว่า ชีวิตนี้มันอยู่ง่ายกว่าเดิมเลย กลับบ่นว่า อยู่ยากขึ้น ๆ ราวกับว่าความสะดวกสบายที่มากขึ้นมันไม่มีผลกระทบต่อชีวิตหรือความรู้สึกของเขาเลย

     เป็นไปได้ไหมว่าเป็นเพราะว่าความสะดวกสบาย มันกลายเป็นธรรมดาของชีวิตไปเสียแล้ว การที่คนเรามีความสะดวกสบายทุกวัน ๆ แถมยังมีความสะดวกสบายเพิ่มมากขึ้น แต่พอมันเกิดขึ้นกับเราทุกวันๆ เราก็เลยเห็นเป็นเรื่องปกติธรรมดา

     เหมือนกับอากาศที่เราหายใจทุกวัน ๆ ทั้งที่มีความสำคัญ แต่ว่าผู้คนบางทีก็ลืมไปเลยว่าเราหายใจอยู่หรือเรามีลมหายใจที่ช่วยหล่อเลี้ยงชีวิตให้เราอยู่ได้ หรือไม่ค่อยเห็นคุณค่าของลมหายใจเท่าไหร่  เหมือนกับว่ามันเป็นของธรรมดา เป็นของตายสำหรับชีวิตเรา เพราะแม้แต่เราหลับ ก็ยังมีลมหายใจเข้าออก ๆ

     ความสะดวกสบายของผู้คนในวันนี้ บางทีก็ไม่ต่างจากลมหายใจคือ มันกลายเป็นเรื่องปกติธรรมดาไปแล้ว ขณะที่ความเหนื่อยยากความทุกข์ความลำบากหลายอย่าง มันไม่ได้เกิดขึ้นถึ่อย่างความสะดวกสบาย มันโผล่เข้ามา อาจจะมาเป็นครั้งคราว แต่พอมันเกิดขึ้นบ่อยๆเราก็รู้สึกหวั่นไหว รู้สึกเป็นเดือดเป็นร้อนหรือว่ามันกระทบกับชีวิตเรามาก

     นั่นก็เป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่ทำให้คนทุกวันนี้ แม้จะมีความสะดวกสบายมากขึ้น แต่กลับรู้สึกว่าชีวิตนี้มันอยู่ยากขึ้นเรื่อยๆ แต่จะว่าไปแล้วมันก็มีความสัมพันธ์กัน คนเราอยู่ยากขึ้นเรื่อยๆ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะว่าเราต้องเหนื่อยกับการแสวงหาความสะดวกสบายก็ได้ ความสะดวกสบายที่มีอยู่ตอนนี้มันไม่ใช่เป็นของที่ได้มาเปล่าๆ ต้องลงทุนลงแรงด้วยการหาเงินหาทอง เพื่อมาหล่อเลี้ยงชีวิตที่สะดวกสบาย ผ่อนรถผ่อนบ้าน มีโทรศัพท์มือถือ แล้วก็อะไรๆตั้งหลายอย่าง

     การที่เราต้องทำงานหนักมากขึ้น เพื่อให้ชีวิตมีความสะดวกสบายมากกว่าแต่ก่อน มันก็ทำให้หลายคนรู้สึกว่าเหนื่อย ความเหนื่อย ความล้าของผู้คน มันแยกไม่ออกจากการที่ผู้คนแสวงหาความสะดวกสบาย ชนิดที่เรียกว่าไม่รู้จักพอก็ว่าได้ ตนเองสะดวกสบายไม่พอต้องให้ลูกให้คนใกล้ตัวสะดวกสบายด้วย จึงต้องเหนื่อยในการทำงาน เดี๋ยวนี้วันเสาร์ก็ไม่ได้หยุด

     และเดี๋ยวนี้ต้องทำงานจนถึงดึกดื่น ไม่มีเวลาที่แน่นอน ไม่เหมือนกับสมัยก่อนที่ 5 โมงเย็นก็กลับบ้าน แต่เดี๋ยวนี้งานก็ตามมากับโทรศัพท์มือถือ ทำงานหนักมากขึ้น มีเวลาพักผ่อนน้อยลง จะว่าไปแล้วเวลา พักผ่อนน้อยลงส่วนหนึ่งก็เกิดจากการที่เราหาความสุขจากเทคโนโลยีที่เราได้มา หลายคนก็ไม่ได้หลับไม่ได้นอนเพราะว่าดูหนังฟังเพลง ดูซีรีย์เกาหลีจนโต้รุ่ง

     ฉะนั้นที่ว่าอยู่ยาก ๆ ส่วนหนึ่งก็เพราะว่าเราไล่ล่าหาความสะดวกสบายอย่างไม่รู้จักหยุดหย่อน และยิ่งกว่านั้นแม้มีความสะดวกสบายแล้ว เราก็ยังอยากจะได้มากกว่านี้ พออยากจะได้มากขึ้น มันก็เหนื่อยกับการหาเงินหาทอง ยิ่งเห็นคนอื่นเขามีชีวิตที่สะดวกสบายกว่าเรา หรูหราฟู่ฟ่ากว่าเรา มันก็อดรนทนไม่ได้ที่เราจะต้องยกระดับความสะดวกสบาย ความหรูหราฟู่ฟ่าให้ทัดเทียมกับคนอื่น โดยเฉพาะเพื่อนบ้านอยู่ ติดกัน ซึ่งก็หมายถึงการที่จะต้องทำงานหนักมากขึ้น ต้องแข่งขันกับผู้คนมากขึ้นเรื่อยๆ

     และเดี๋ยวนี้ตัวเองไม่ใช่แข่งขันอย่างเดียว ก็ต้องให้ลูกๆแข่งขันกับเขาด้วย จะหาที่เรียนดีๆก็ต้องเหนื่อยมาก จะให้ลูกเรียนโรงเรียนที่ธรรมดาๆ ก็กระไรอยู่ เพราะว่าลูกคนอื่นเขาเรียนโรงเรียนหรู โรงเรียนอินเตอร์ แล้วลูกของเราก็ต้องเรียนอย่างนั้นบ้าง หรือว่าอยากจะให้เขาเรียนในคณะในมหาวิทยาลัยที่จะทำให้มีหลักรับประกันว่าจะได้มีงานทำที่มั่นคง สามารถที่จะหล่อเลี้ยงชีวิตที่สะดวกสบายให้มันต่อเนื่องยั่งยืนหรือยิ่งกว่าเดิมได้

     และเดี๋ยวนี้เราไม่ได้ต้องการความสะดวกสบายอย่างเดียวยังต้องการอย่างอื่นด้วย ต้องการความเทียมหน้าเทียมตา ต้องการชื่อเสียง ต้องการการยอมรับ ต้องการอะไรๆอีกหลายอย่าง ตามกระแสที่ผู้คนเขานิยมกัน มันก็เลยลงเอยด้วยความรู้สึกว่า มันเหนื่อย เครียด ล้า และแน่นอน มันต้องเจออุปสรรค บางทีก็ทำไม่สำเร็จ

     บางทีก็ต้องแข่งกับผู้คนมากมาย เพราะเส้นทางที่ผู้คนส่วนใหญ่เลือก ต่างก็แห่กันไป เพราะเขาเชื่อว่าจะทำให้ชีวิตนี้เจริญรุ่งเรืองร่ำรวย มันเป็นทางสายใหญ่ที่ผู้คนแห่กันไป ก็ต้องแข่งขันกัน เดี๋ยวนี้ใครจะซื้อ iPhone รุ่นใหม่ก็ต้องเหนื่อย เหนื่อยกับการเข้าคิวต่อคิว อยากกินอาหารอร่อย ร้านดังก็ต้องเข้าคิวกันยาว ที่จริงถ้าหากว่าเรียกร้องต้องการจากชีวิตน้อยลง มันก็ไม่ต้องเหนื่อยขนาดนั้นก็ได้

     โทรศัพท์มือถือไม่จำเป็นต้อง iPhone รุ่นใหม่ จะตกรุ่น มันก็ไม่ได้เป็นเรื่องเสียหายอะไร อยากจะกินร้านอาหารที่ไม่ได้เด่นดังอะไร มันก็ไม่ได้ทำให้ชีวิตเรามีคุณภาพน้อยลง หรือมีความสุขน้อยลง แต่เป็น เพราะว่าเดี๋ยวนี้ผู้คนมีความเรียกร้องต้องการจากชีวิตมากขึ้นเรื่อยๆ ทั้งที่ชีวิตมันก็ดีอยู่แล้วหรือว่ามีความสะดวกสบายอยู่แล้ว มีความมั่นคงพอประมาณ แต่ก็ยังอยากได้อีกๆ อยากได้ขึ้นเรื่อยๆ สุดท้ายก็เหนื่อย ล้า เครียด นอนหลับไม่เพียงพอ แล้วก็บ่นว่าชีวิตนี้มันอยู่ยากๆ

     ที่จริง สิ่งหนึ่งที่ทำให้ผู้คนรู้สึกว่าการใช้ชีวิตมันลำบากมากขึ้น ก็เพราะว่ามันมีสิ่งล่อเร้าเย้ายวนเยอะ ให้มีความอยากอะไรต่ออะไรมากมาย อยากได้สิ่งใหม่ๆไม่รู้จักจบไม่รู้จักสิ้น แต่ในขณะเดียวกันก็ต้องระแวดระวัง เพราะเดี๋ยวนี้มันมีผู้คนที่จ้องหาผลประโยชน์ หรือจ้องหาประโยชน์จากเรา ตัวอย่างง่ายๆ ก็พวกมิจฉาชีพ แก๊งคอลเซ็นเตอร์ ถ้าเผลอปุ๊บเดียวหรือว่าไม่ได้ใคร่ครวญเพียงพอ เงินก็เกลี้ยงธนาคารไปเสียแล้ว เงินในบัญชีธนาคารก็หมดไปเลย

     ยังไม่นับประเภทว่า เดี๋ยวนี้มันต้องระมัดระวังในการใช้ชีวิตมากขึ้น เพราะว่าถ้าผิดพลาดนิดเดียวผิดพลาดครั้งเดียวก็จะเสียหาย เพราะเทคโนโลยีที่เดี๋ยวนี้มันทั้งเร็วทั้งแรง ขับรถถ้าเผลอนิดเดียวก็เกิดอุบัติเหตุ โทรศัพท์มือถือถ้าหุนหันพลันแล่น คอมเม้นท์นั่นคอมเม้นท์นี่เดี๋ยวก็เกิดเรื่องเกิดราวเดือดร้อนใส่ตัว ไปมีเรื่องมีราวกับใครบางทีก็ไม่ได้ใหญ่โตอะไรแต่ว่าก็กลายเป็นข่าวคราวไปทั่ววงการโซเชียลมีเดีย เพราะว่าเดี๋ยวนี้กล้องวงจรปิด มันก็มีไปทั่วเหมือนตาสับปะรด

     บางทีแค่ทิ้งขยะไม่เป็นที่ เอาความมักง่ายเป็นหลัก นึกว่าไม่มีคนเห็น แต่ว่ามันปรากฏบนกล้องวงจรปิด ถ้าเป็นคนธรรมดาก็ไม่เท่าไร แต่ถ้าเป็นพิธีกร ดาราชื่อดัง วันรุ่งขึ้นก็ต้องเสียผู้เสียคนเพราะเขาโพสต์กึ่งประจานใน Facebook ใน YouTube นี่เป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ผู้คนรู้สึกว่าอยู่ยากมากขึ้นเพราะมันต้องระแวดระวังมากกว่าแต่ก่อน

     ซึ่งมันก็เป็นสิ่งที่มาพร้อมกับความสะดวกสบายที่เกิดจากเทคโนโลยี จริงๆแล้วชีวิตไม่จำเป็นต้องอยู่ยากก็ได้ อย่างที่บอกถ้าหากว่าเราเรียกร้องต้องการจากชีวิตให้มันน้อยลง ใครเขาจะมีมากมีเยอะก็เป็นเรื่องของเขา ถ้าเรารู้จักสันโดษคือพอใจในสิ่งที่มี ยินดีในสิ่งที่ได้ ไม่ต้องไปดิ้นรนแข่งขันกับใครชีวิตก็จะเหนื่อยน้อยลง แล้วก็จะรู้สึกว่ามันอยู่ง่ายขึ้น

     ซึ่งก็หมายความว่าจะต้องรู้จักการลำดับความสำคัญของชีวิตให้ถูกว่าอะไรคือสิ่งสำคัญ เงินทองเป็นสิ่งสำคัญของชีวิตใช่ไหม หรือว่าการที่มีสินค้าแบรนด์เนม โทรศัพท์มือถือต้องใช้ยี่ห้อ iPhone รุ่นใหม่ แท็บเล็ตก็ต้องเป็น iPad รุ่นใหม่ ถ้าหากว่าเราไม่รู้จักลำดับความสำคัญของชีวิตให้ถูก ไปให้คุณค่ากับทรัพย์สินเงินทอง ของแบรนด์เนมยิ่งกว่าสุขภาพ หรือว่าความสัมพันธ์ รวมทั้งสุขภาวะในจิตใจ เราก็จะรู้สึกว่าชีวิตมันยากขึ้นๆ

     แต่ถ้าเรารู้จักลำดับความสำคัญของชีวิตให้ถูก สุขภาพก็ดี ความสัมพันธ์ในครอบครัว มิตรภาพ รวมทั้งการฝึกจิตให้มีคุณภาพอันนี้เป็นสิ่งสำคัญ ชีวิตก็จะยุ่งยากน้อยลง แต่เดี๋ยวนี้ผู้คนจำนวนมากไม่รู้จักลำดับความสำคัญว่าอะไรสำคัญที่สุด หรืออาจจะลำดับความสำคัญแต่ว่าลำดับผิด เช่นให้คุณค่ากับเงินทอง ของแบรนด์เนม หรือชื่อเสียง มากกว่าสุขภาพ มากกว่าความสงบเย็นในจิตใจ มากกว่ามิตรภาพหรือสัมพันธภาพ

     มันก็ต้องลงเอยด้วยการมีชีวิตที่เต็มไปด้วยความลำบาก แม้จะประสบความสำเร็จแต่ก็เหนื่อยล้า บางทีก็สูญเสียสิ่งดีๆของชีวิตไปเช่นเจ็บป่วย หรือเหินห่าง หมางเมินกับคนที่ใกล้ตัวที่มีความสำคัญต่อชีวิต และอันที่จริงในยุคนี้สิ่งหนึ่งที่มีความสำคัญอย่างมากคือการที่เรามีสติมากขึ้น

     ชีวิตเราจะอยู่ง่ายมากขึ้นถ้าเรามีสติมากขึ้น ชีวิตทุกวันนี้มันเรียกร้องให้เรามีสติมากขึ้น เพราะถ้าเราไม่มีสติเราเผลอขาดสติ เราก็อาจจะเสียผู้เสียคนได้ง่าย พลั้งเผลอทำสิ่งที่ก่อปัญหาตามมา ไม่ว่าจะเป็นความหุนหันพลันแล่นในการเขียนข้อความคอมเม้นทางโซเชียลมีเดีย

     หรือหุนหันพลันนแล่นในการทะเลาะเบาะแว้งกับผู้คนโดยที่ไม่รู้ว่ามีการถ่ายรูป มีการติดกล้องวงจรปิดอยู่ใกล้ๆ หรือหุนหันพลันแล่นขับรถเร็วแต่ว่าไม่มีสติอยู่กับการขับรถ ก็เกิดอุบัติเหตุ ถึงกับล้มตายได้

     ยุคนี้เป็นยุคที่เราต้องมีสติมากทีเดียว ไม่เช่นนั้นก็โดนพวกมิจฉาชีพมาหลอกเอาเงินไปอย่างง่ายดายอย่างสะดวกสบาย แต่ว่าคนก็ไม่ค่อยตระหนักว่ายุคนี้สมัยนี้นอกจากเราจะเรียกร้องความต้องการให้น้อยลงจากชีวิตแล้ว เราจำเป็นต้องมีสติมากขึ้น ที่จริงการมีสติให้มากขึ้นมันก็ไม่ใช่เรื่องยาก เพราะว่าสติก็เป็นสิ่งที่มีอยู่แล้ว ในใจเรา

     และการที่จะเพิ่มพูนพัฒนาสติให้มีมากขึ้น มันก็ไม่ได้เรียกร้องเวลาเพิ่มเติมไปจากชีวิตของเราเลย เราสามารถเจริญสติได้ในชีวิตประจำวันประจำโดยไม่ต้องทำอะไรเพิ่ม มีสติอยู่กับการเวลาอาบน้ำถูฟัน  ทำความรู้สึกตัวเวลากินข้าว เวลาล้างจานกวาดบ้านก็ให้ทำอย่างมีสติ มันไม่ได้เรียกร้องอะไรจากชีวิตของเราเพิ่มเติมเลย

     ไม่เหมือนกับความร่ำรวย หรือความสะดวกสบายในการดำเนินชีวิต มันเรียกร้องอะไรต่ออะไรจากเราตั้งหลายอย่าง ต้องให้เวลากับมันจนกระทั่งไม่มีเวลานอนหลับพักผ่อน ไม่มีเวลาออกกำลังกาย ไม่มีเวลาที่จะได้อยู่ดูแลเอาใจใส่ลูกหลานพ่อแม่

     แต่ว่าปัญหาของคนยุคนี้ก็คือว่า สตินั่นมีเงินเท่าไหร่ก็หาซื้อไม่ได้ ไม่เหมือนบ้าน ไม่เหมือนรถยนต์ ไม่เหมือนความสะดวกสบาย ใช้เงินซื้อได้ และเดี๋ยวนี้อะไรที่ใช้เงินซื้อได้ ผู้คนก็เฮหรือหลั่งไหลไปตามนั้น ถ้านิพพานเงินซื้อได้ คนก็จะทุ่มเทซื้อนิพพาน อย่าว่าแต่นิพพานเลย ความสงบเย็นในจิตใจ เงินก็ซื้อไม่ได้ ได้แต่ช่วยอำนวยให้เกิดความสะดวกมากขึ้น

     ในขณะที่ยุคนี้ เรียกร้องให้ผู้คนมีสติมากขึ้น แต่ผู้คนกลับรู้สึกว่าเป็นเรื่องยาก แล้วพอเห็นว่าเป็นเรื่องยากก็ไม่ใส่ใจ ไม่ให้เวลากับมันเพียงพอ สุดท้ายก็ต้องเดือดร้อนก็เพราะการที่มองข้ามความสำคัญของสติไป

     ผู้คนทุกวันนี้จำนวนมากมีความทุกข์เพราะว่าปล่อยใจเผลอไผล เพราะว่าสติแตกหรือว่า หักห้ามใจไม่ได้ ถูกความอยากมาครอบงำใจ เป็นเหยื่อของสิ่งล่อเร้าเย้ายวน แล้วก็เลยเสียผู้เสียคน หรือว่าต้องตกเป็นเหยื่อของกระแสเงินตรา สุดท้ายก็จะพบว่ามีความทุกข์รุมเร้า แล้วก็เลยมาบ่นว่าอยู่ยากขึ้น ๆ

     แต่ถ้าเรากลับมาตั้งสติให้ดี หันมาใคร่ครวญว่าอะไรคือสิ่งสำคัญของชีวิต รู้จักลำดับความสำคัญของสิ่งต่างๆในชีวิตให้มันถูกต้อง แล้วก็ไม่หลงไหลไปตามกระแสยุยง เรียกร้องจากชีวิตให้น้อยลง มีความ พอใจในสิ่งที่มี ยินดีในสิ่งที่ได้ ทั้งหมดนี้เรียกรวมๆว่าธรรมะนั่นเอง ชีวิตจะอยู่ง่ายขึ้นถ้าเรามีธรรมะมากขึ้น เอาแค่ว่ามีสติให้มากขึ้นแค่ประการเดียว มันก็ช่วยลดปัญหามากมายที่รุมเร้าผู้คนในเวลานี้ ไม่ว่าจะ เป็นเรื่องการงาน รวมไปถึงเรื่องของสุขภาพ เรื่องของความสัมพันธ์ที่ร้าวฉาน ยิ่งโลกมันหมุนเร็วขึ้น ชีวิตมีความสะดวกสบายมากขึ้น เทคโนโลยีมันเร็วและแรงมากขึ้น ยิ่งต้องมีสติให้มากขึ้น

     ใครที่จับประเด็นนี้ได้ ก็จะอยู่ในโลกนี้ได้ด้วยความสุขความสงบมากขึ้น ปล่อยให้ผู้คนที่หลงใหลในความสุขชั่วคราว ในความหรูหราฟู่ฟ้า เขาก็วิ่งแข่งขันห้ำหั่นกันไป แต่ว่าเราก็สามารถที่จะอยู่ได้อย่างสงบ ถ้าเพียงแต่รู้จักรักษาใจไม่ให้หวั่นไหวไปกับสิ่งล่อเร้าเย้ายวนหรือว่าสิ่งยั่วยุจากภายนอก

     แต่นั่นก็ต้องหมายความว่าเราต้องให้เวลากับการฝึกใจให้มีสติมากขึ้น เพียงแค่หันมาดูแลใจให้มีสติมากขึ้น มันก็ช่วยทำให้ความทุกข์เล็กๆน้อยๆในชีวิตที่คอยมารบกวนจิตใจ มันรบกวนเราน้อยลง

     และต่อไปพอเรามีสติและมีปัญญามากขึ้น ถึงเวลาเจอเหตุการณ์ใหญ่ๆ ความสูญเสียคนรัก ของรัก การประสบกับสิ่งที่ไม่รัก เราก็สามารถที่จะก้าวข้ามผ่านพ้นไปได้ พอถึงตอนนั้นเราก็จะขอบคุณที่เราเลือกเส้นทางของการครองสติให้มั่นและก็รู้จักมีความสันโดษในสิ่งเสพ พอใจในสิ่งที่มี ยินดีในสิ่งได้ ไม่เรียกร้องคาดหวังจากชีวิตมากเกินไป.