มีวัยรุ่นคนหนึ่ง เผลอไปเสพยาเข้า พอติดยา สุดท้ายก็ค้ายา เพราะว่าจะได้มีเงินซื้อยา พอถูกติดคุกเขาก็พยายามกลับตัวกลับใจ ช่วยเหลือผู้คุมเป็นอย่างดี งานการของเรือนจำเขาก็ช่วย เป็นบรรณารักษ์บ้าง จัดยาให้เพื่อนนักโทษบ้าง สอนหนังสือให้กับเพื่อนนักโทษบ้าง กลายเป็นนักโทษดีเด่น ไม่นานนักก็ได้ออกจากคุกออกจากเรือนจำ 

กลับมาบ้าน ก็มาอยู่กับพ่อแม่ แต่ว่าก็เจอกับความรู้สึกรังเกียจของคนที่บ้านเพราะว่าเป็นคนติดยาค้ายาจนติดคุก ที่บ้านก็เกิดความระแวงด้วยว่าจะลักขโมยข้าวของในบ้านหรือเปล่า ขณะเดียวกัน เขาก็รู้สึกอับอายเวลาไปไหนกับลูก รู้สึกว่าเสียหน้าด้วย กลัวคนทักว่าเป็นพ่อแม่ของเด็กที่ติดคุกติดยา ก็ไม่อยากอยู่ใกล้ลูกเท่าไร ไปไหนก็ถอยห่างๆ 

เจอทั้งความรังเกียจเจอทั้งความระแวง บางครั้งก็ถูกกล่าวหา เวลาของหายในบ้านก็ถูกปรักปรำว่าเป็นคนขโมย เขารู้สึกว่าอยู่บ้านมีความทุกข์มาก สุดท้ายกลับไปค้ายา ไม่ใช่เพราะอะไร ต้องการกลับไปเข้าคุก  ไม่ได้ใฝ่ชั่วอะไรหรอก แต่ว่าอยากหาเหตุกลับเข้าคุก เพราะว่าพอได้กลับเข้าคุกก็จะได้เจอคนที่รู้จัก คนที่ยอมรับ พอกลับไปก็เป็นนักโทษดีเด่นเหมือนเดิม ไม่ได้มีท่าทีเกกมะเหรกเกเร

เพราะเข้าคุกแล้วสบายใจ ได้รับการยอมรับ ทั้งจากเพื่อนนักโทษด้วยกัน แล้วก็จะผู้คุม กรณีแบบนี้ก็คงมีไม่น้อยพวกที่ติดคุกกลับเข้าไปใหม่ เพราะว่าถูกผลักไสจากคนที่บ้าน แล้วก็อยากเข้าคุกเพื่อที่จะได้รับการยอมรับจากคนรอบข้าง 

ที่จริงมันก็มีคนแบบนี้เยอะ ถึงแม้ว่าไม่ได้ติดคุกหรือเข้าคุกเพราะถูกผลักไส แต่ว่าไปเข้าแก๊งอันธพาล ไปคบเพื่อนที่ไม่ดีที่เกเร เพราะว่าถูกผลักไสจากที่บ้าน อาจจะไม่ได้ค้ายาไม่ได้ติดยา แต่ว่าโดยพฤติกรรมที่อาจจะไม่ค่อยถูกอกถูกใจพ่อแม่เท่าไร อาจจะเรียนไม่ดี อาจจะชอบเที่ยว อาจจะใช้เงินฟุ่มเฟือย พอถูกต่อว่ามากๆเข้า มันก็รู้สึกว่าไม่มีความสุขกับการอยู่ที่บ้าน ยิ่งไม่ได้รับการยอมรับจากคนที่บ้าน จากพ่อแม่ 

ก็หาการยอมรับจากที่อื่นจากคนอื่น แล้วกลุ่มคนที่จะให้การยอมรับอย่างที่วัยรุ่นต้องการ ก็คือพวกแก๊งอันธพาล หรือแก๊งรถซิ่ง แก๊งเด็กแว้น ก็เลยติดใจ แล้วพออยู่ในกลุ่มแบบนี้ มันก็พลัดเข้าไปสู่ในอบายมุขเหล้ายาในที่สุด ก็เรียกว่าที่จริงจะเรียกว่าเป็นพวกไม่รักดีก็ไม่ใช่ แต่เป็นเพราะเขาไปหาการยอมรับ แล้วก็ถูกผลักไสจากที่บ้าน

อันนี้ก็เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นกับเด็กวัยรุ่นจำนวนมาก ไม่ใช่เฉพาะผู้ชายเท่านั้น ผู้หญิงด้วย ที่จริงเรื่องแบบนี้ดูเหมือนไกลตัวแต่ที่จริงก็เข้าใกล้ตัวเข้าไปทุกที ลูกหลานของเราคนที่เป็นพ่อเป็นแม่ คนที่ปู่ย่าตายายมีลูกมีหลาน บางทีลูกหรือหลานไม่ได้เป็นเด็กแย่อะไร เพียงแต่ว่าเขาอาจจะดีไม่พออย่างที่พ่อแม่หรือว่าปู่ย่าตายายคาดหวัง 

บางคนก็ไม่ได้หยาบกระด้างอะไร เกเรอะไร แต่สุภาพไม่พอ ยังพูดจาสุภาพไม่พอ หรือว่าบางคนเรียนเก่งไม่พออย่างที่พ่อแม่คาดหวัง ก็มีการตำหนิ แล้วก็อาจจะดุด่าว่ากล่าว แล้วก็ถูกหวาดระแวง พอเจอแบบนี้เข้าก็ไม่มีความสุข เพราะคนเรามันไม่ใช่แค่ต้องการกินอิ่มนอนอุ่นอย่างเดียว ยังต้องการความสุขทางใจด้วย และความสุขทางใจของปุถุชนข้อหนึ่งก็คือ การได้รับการยอมรับ การได้รับความไว้เนื้อเชื่อใจ

พอพ่อแม่หรือปู่ย่าตายายไม่ยอมรับ ว่ากล่าวหรือว่าไม่สามารถที่จะเป็นคนดีได้ในสายตาพ่อแม่ญาติผู้ใหญ่ได้ เพราะว่าดีได้ไม่พอในระดับที่เขาต้องการหรือที่เขาพอใจหรือที่เขาคาดหวัง ก็เลยเหมือนกับถูกผลักไสออกไปหาการยอมรับจากคนอื่นแทน ซึ่งก็มักจะเป็นพวกกลุ่มที่อาจจะเรียกว่าเกกมะเหรกเกเรก็ได้ ถ้าใช้คำนั้นก็แล้วแต่ 

พอเข้าไปแล้ว อยากจะเป็นที่ยอมรับมากขึ้น ก็ต้องทำอะไรที่มันห่ามๆ หรือว่าปิ่มๆกฎหมาย หรือว่าปิ่มๆศีลธรรม หรือบางทีออกนอกเส้นไปเลย อย่างเช่น บางคนก็ต้องการเป็นที่ยอมรับจากเพื่อนก็ต้องไปตีกับคนอื่น หรือว่าไปรุมโทรมผู้หญิง ทีแรกก็ไม่กล้า แต่พอถูกเพื่อนต่อว่า ว่าไม่แน่จริง ต้องการความยอมรับจากเพื่อนๆในแก๊งค์ ก็ต้องยอมทำชั่ว จะได้เป็นที่ยอมรับ 

มีรายหนึ่งไปตีกับคนอื่น แล้วก็ทำร้ายเขา แต่แค่บาดเจ็บ โดนเพื่อนล้อว่ามันไม่แน่จริง มันต้องเอาให้ตายเลย ตอนหลังพอไปตีกัน ก็ปืนยิงให้ตายเลย ไม่ได้เกลียดชังเป็นการส่วนตัว แต่ต้องการให้เพื่อนยอมรับว่าไม่ใช่เป็นคนขี้ขลาด อันนี้เป็นชะตากรรมของวัยรุ่นจำนวนมากที่เพียงเพราะว่าไม่ได้รับการยอมรับจากพ่อแม่หรือว่าครอบครัว 

แล้วพอไปแสวงหาการยอมรับจากคนอื่น มันก็ถลำลึกเข้าไปเรื่อยๆ อาจจะไปแย่กว่าหนุ่มคนแรกที่ว่ามา ที่เขายินดีเข้าคุกหรือหาเรื่องเข้าคุกเพื่อจะได้รับการยอมรับจากเพื่อนๆ เป็นนักโทษดีเด่น  อย่างนั้น สิ่งแวดล้อมไม่เอื้อหรือไม่ชวนให้ทำชั่วได้ หรือทำผิดกฎหมายได้ แต่ว่าถ้าหากว่าอยู่ข้างนอก ก็มีโอกาสที่จะทำชั่วได้ 

แต่คนเหล่านี้พอได้มีโอกาสได้ทำความดี ได้มีโอกาสทำประโยชน์ให้กับสาธารณะ แล้วก็ได้รับการยอมรับ ได้รับความชื่นชม พวกนี้เปลี่ยนเลย อย่างมีวัยรุ่นแก๊งซามูไร เมื่อหลายปี สร้างความรำคาญ แล้วก็เป็นที่เกลียดชังของชาวบ้านมาก เพราะว่าก่อเรื่องวิวาทเป็นประจำ ขับรถมอเตอร์ไซด์เสียงดัง ชาวบ้านยิ่งด่าก็เหมือนยิ่งยุ 

แต่พอมีรุ่นพี่ซึ่งกลับตัวกลับใจชวนให้ไปทำประโยชน์กับส่วนรวม เช่น ไปช่วยตำรวจตั้งด่านช่วงวันปีใหม่หรือว่าช่วงวันหยุดสงกรานต์ ด่านนี้เป็นด่านที่ควบคุมคนที่ติดเหล้าหรือเสพเหล้าเพื่อช่วยลดอุบัติเหตุ ชาวบ้านพอเห็นทีแรกก็งงว่ามันมาไม้ไหน แต่พอเห็นเขาทำประโยชน์ให้กับส่วนรวม ดึกๆดื่นๆก็ยังเฝ้าด่านร่วมกับตำรวจ เขาก็ชื่นชมสรรเสริญ 

เด็กหลายคนรู้สึกดีใจมาก ไม่เคยมีคนชมเลย พอได้รับการชมได้รับการยอมรับ ก็เริ่มกลับตัวกลับใจผละจากแก๊งซามูไร แก๊งอันธพาล หรือแก๊งรถซิ่งรถแว้นท์ มาทำประโยชน์ให้กับส่วนรวม กลายเป็นคนดีขึ้นมาได้ 

คนเหล่านี้ จริงๆ ไม่ต้องใช้คุกใช้ตารางไปดัดสันดาน เพียงแต่เปิดโอกาสให้ได้ทำความดี และให้ได้รับการยอมรับ เขาก็สามารถที่จะกลับตัวกลับใจ มาเป็นคนดีหรือว่าหมั่นทำความดีได้ เพราะรู้ว่าตัวเองทำดีได้ แล้วก็สามารถที่จะเป็นที่ยอมรับของผู้คน แต่ถ้าขาดสิ่งนี้แล้ว ก็มีโอกาสที่จะกลับไปสู่คุกตารางหรือว่าไปสู่แก๊งอันธพาลเพื่อแสวงหาการยอมรับ แม้กระทั่งการยอมรับในทางที่ผิด 

อันนี้ก็เป็นเรื่องที่พ่อแม่ต้องใส่ใจด้วยเพราะไม่เช่นนั้นก็อาจจะผลักไสให้ลูกไปเข้าคุกหรือว่าไปร่วมแก๊งอันธพาลโดยไม่รู้ตัว

- พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 4 กันยายน 2564