วันนี้เป็นวันสำคัญสำหรับชาวพุทธ เป็นวันสำคัญทางพุทธศาสนา เป็นวันสำคัญวันแรกของปี จากนี้ไปอีกสามเดือนเป็นวันวิสาขบูชา หลังจากนั้นอีกสองเดือนเป็นวันเข้าพรรษา วันสำคัญทางพุทธศาสนาปีหนึ่งมีสามสี่วันเท่านั้น มาฆบูชา วิสาขะบูชา อาสาฬหบูชา รวมวันเข้าพรรษาเข้าไปด้วย วันออกพรรษาเป็นวันสำคัญทางพุทธศาสนาวันแรกของปี เป็นเครื่องเตือนใจพวกเราชาวพุทธให้ระลึกถึงพระธรรมคำสอน หลายคนที่ทำงานทำการ ถ้าเป็นสมัยก่อนทำนา สมัยนี้ทำไร่ เสร็จหน้านาเกี่ยวข้าวเรียบร้อย บางทีเพลินไปเพราะมีงานบุญหลายอย่าง เช่น งานบรรจุกระดูกเข้าธาตุ งานแต่งงาน นี้เป็นงานที่เป็นประเพณีของชาวบ้านเรา บางทีเพลินจนลืมไปว่าได้เวลาแล้วที่จะต้องเข้าวัดฟังธรรม จริงๆ วันพระมีอยู่ทุกอาทิตย์ แต่ว่าฆราวาส ญาติโยม ส่วนใหญ่มีงานมีการ มีกิจที่ต้องทำอาจจะไม่มีโอกาสได้มาวัด อย่างที่นี่ถ้าเป็นเทศกาล ไม่ใช่เทศกาลเข้าพรรษาไม่ค่อยมีคนมีเวลามาจำศีล แต่อย่างน้อยก่อนที่จะเข้าพรรษาให้มีโอกาสเข้าวัดบ้าง โดยปรารภเอาวันมาฆบูชานี่แหละ เป็นธรรมเนียมเมื่อวันสำคัญอย่างวันมาฆบูชามาถึง ผู้คนที่เป็นชาวพุทธเข้าวัด ใส่บาตร ถือศีล แล้วฟังธรรม

            การฟังธรรมตามกาลเป็นมงคลอันสูงสุดข้อหนึ่ง วันนี้พวกเรามาวัดอย่าให้มาแต่ตัว พาใจเจ้าของมาด้วย พาใจมาแล้วให้ใจเป็นบุญด้วย บางคนมาแต่ตัวแต่ใจอาจจะอยู่ที่บ้านได้ แบบนี้ได้บุญน้อย เพราะว่าพอใจไปอยู่ที่บ้านแล้วนึกถึงเรื่องนั้น เรื่องนี้ จิตใจอาจจะเศร้าหมอง หรือว่าไม่เป็นกุศล เพราะเกิดความโลภขึ้นได้ อย่างนี้ถ้าอยู่ข้างนอกไม่มาวัดกลับจะได้บุญมากกว่า ถ้าหากว่าใจเป็นบุญ อยู่บ้าน อยู่ไร่ อยู่นา แต่ว่าใจนึกถึงธรรมะ นึกถึงบุญกุศล ตัวอยู่ไร่นาแต่ใจอยู่ที่วัด นึกถึงบุญกุศล อย่างนี้ได้บุญกว่า อย่าไปคิดว่าพอมาวัดแล้วจะได้บุญเสมอไป มาวัดมาแต่ตัวแต่ใจอยู่ที่อื่นหรือใจไม่เป็นบุญ ได้บุญน้อย มีเรื่องเล่าว่ามีผู้ชายสองคนเป็นเพื่อนกัน เช้าวันหนึ่งได้ยินเสียงเสียงฆ้องเป็นสัญญาณว่าวันพระมาถึงแล้ว คนแรกตัดสินใจว่า เช้านี้เราจะเข้าวัดใส่บาตร ฟังธรรมซะหน่อย ไปชวนเพื่อน แต่เพื่อนคนนี้เขามานึกดูแล้ว ถ้าเขามาวัด ใส่บาตร ฟังธรรมแล้ว เขาคงไม่มีอะไรจะกิน ปฏิเสธเพื่อนไปว่า เธอไปคนเดียวแล้วกัน  ฉันจะไปหว่านแหในสระ เพราะไม่มีอะไรจะกิน คนหนึ่งไปวัด คนหนึ่งไปหว่านแหจับปลา คนหนึ่งตั้งใจไปทำบุญ อีกคนหนึ่งทำบาป จับปลาเป็นบาปถึงแม้จะเป็นอาหารตาม ปาณาติบาท คนที่ไปเข้าวัด ใส่บาตร ฟังธรรม ระหว่างที่ฟังธรรมนึกถึงเพื่อนที่ไปจับปลาอยู่ในสระในหมู่บ้าน นึกถึงเพื่อนที่จับปลา  นึกว่าจะจับได้ปลาอะไรมากินบ้าง นึกไปนึกไปอยากกินปลา แกงปลา นึกไปว่าถ้าเพื่อนจับปลาได้หลายตัว คงจะทำแกงมาให้เรากิน ใจนึกถึงแกงปลาที่เพื่อนจะทำให้ แล้วคิดต่อไปว่า อยากให้เพื่อนจับได้หลายๆ ตัว เราจะได้มีกิน เย็นนี้เราจะได้ไปกินแกงปลากับเพื่อน ส่วนเพื่อนที่กำลังหว่านแหอยู่  ขณะที่หว่านแหนึกถึงเพื่อนที่อยู่ในวัดไปฟังธรรม คิดว่าเพื่อนคงกำลังฟังธรรมอยู่ ใจคงเป็นบุญที่ได้ฟังธรรม ระหว่างที่จับแห ที่หว่านแหบางทีได้ยินเสียงฆ้องจากวัด  นึกถึงวัด นึกถึงบุญกุศล เพื่อนอนุโมทนา อย่างนี้ได้บุญ หว่านแหแต่ว่าใจนึกถึงวัด นึกถึงพระ นึกถึงบุญกุศล นึกถึงเพื่อนที่กำลังฟังธรรม

            ส่วนคนที่กำลังอยู่ในวัด ฟังธรรม แต่ว่าใจมานึกถึงแกงปลาที่เพื่อนจะจับมาให้เรา มาทำให้เรากิน อย่างนี้กลับได้บาปเพราะว่าจิตเกิดความโลภ แล้วอยากให้เพื่อนทำบาปมากๆ ตัวเองจะได้กินปลา คนที่อยู่นอกวัดหว่านแห วันนั้นจับปลาไม่ได้ซักตัวเพราะใจนึกถึงพระ นึกถึงบุญ ไม่ได้ปลาแต่นึกถึงบุญ อีกคนหนึ่งอยู่ในวัด ตั้งใจจะไปทำบุญ ฟังธรรมจิตอาจจะเศร้าหมองหรือได้บาปได้ ไม่แน่ อย่าไปคิดว่ามาวัดแล้วจะได้บุญเสมือนไป อยู่ที่ว่าใจคิดอะไรด้วย ตัวอยู่วัดแต่ใจไปนึกถึงวงเหล้าที่เพื่อนกำลังเฉลิมฉลองกัน อันนี้ไม่ได้บุญ เพราะว่ากิเลสไม่ได้ลด ไม่ได้ละ เวลาทำบุญให้รู้ว่าใจสำคัญ พระพุทธเจ้าตรัสว่า ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นใหญ่ มีใจประเสริฐสุดสำเร็จแล้วที่ใจ การมาทำบุญจะได้บุญหรือไม่อยู่ที่ใจ ไม่ได้อยู่ที่ตัวอยู่ไหน บางคนอยู่ในตลาด เห็นหมาขี้เรื้อนหิวโหยไปซื้อไก่ปิ้งให้กิน อันนี้ได้บุญ

            ส่วนคนหนึ่งมาปฏิบัติธรรม แต่ไม่ค่อยมีจิตใจเอื้อเฟื้อเท่าไหร่ เวลาตักอาหารตักมากกว่าคนอื่น เพราะอยากจะได้มาก ไม่มีใจเอื้อเฟื้อให้กับคนที่เค้าตามมาข้างหลัง เวลาทำงานทำการอะไร คนอื่นเขาทำ แต่ตัวเองไม่ทำ ขี้เกียจหลีกเลี่ยงงาน อย่างนี้ไม่ได้บุญ  หรือได้ได้น้อย ตัวอยู่วัดแต่อาจจะได้บุญน้อยกว่าคนที่อยู่นอกวัด อาจจะทำงาน อาจจะอยู่ในตลาดแต่เขามีจิตเมตตา และไม่ได้เมตตาเฉยๆ ลงมือทำด้วย ช่วยเหลือแม้แต่สัตว์เดรัจฉาน เพราะฉะนั้นเวลาเรามาทำบุญ ตั้งใจพาตัวมาวัดเอาใจมาด้วย พอมาวัดแล้วใจให้วางทุกอย่าง ไม่ว่าที่บ้านหรือว่าที่ทำงาน หรือว่าไร่นา บางคนมาวัดใจไม่ได้คิดถึงวงเหล้า ไมได้นึกถึงปลาที่เพื่อนกำลังจะจับ อยากจะกินปลาที่เพื่อนจับ ไม่ได้คิดอย่างนั้น แต่นึกถึงลูกที่กำลังป่วยหรือนึกถึงลูกที่กำลังเตรียมสอบ กังวลว่าลูกจะสอบเข้ามหาวิทยาลัยได้ไหม สอบเข้าโรงเรียนได้ไหมหรือนึกถึงพ่อที่กำลังอยู่ในโรงพยาบาลจิตใจเป็นห่วงมีความกังวล ถ้าจิตใจเศร้าหมองไม่ได้บุญ ตัวอยู่วัดฟังพระเทศน์ แต่ว่าเสียงพระเทศน์เข้าหูจริง แต่ไม่ได้เข้าไปในใจ เพราะใจไม่ว่าเสียแล้ว ใจกำลังมีความวิตกมีความกังวล มีความเป็นห่วงลูก ห่วงหลาน ห่วงพ่อ ห่วงแม่ อันนี้ใช่จะดีเสมอไปเพราะว่า ใจไม่เป็นกุศล ไม่รู้จักปล่อย ไม่รู้จักวางบ้าง  

            มาวัดนี่ต้องวางใจ ใจให้อยู่กับเนื้อกับตัว ตัวอยู่วัดใจอยู่วัดด้วย พระแสดงธรรมตั้งใจฟังนำไปใคร่ครวญ เพียงแค่ตัวนั่งฟังยังไม่ได้บุญ คนบางคนไม่เข้าใจว่า ถ้าตัวนั่งฟังพระเทศน์ใจจะเป็นบุญ แบบนี้ยังไม่ถูก ขึ้นกับใจคิดอะไรด้วย ตัวฟังพระเทศน์แต่ใจไม่รู้ไปไหน บางทีใจโกธรเพื่อนที่เขาโกงเงินเราไปหรือว่าโกงเพื่อน หรือว่าโกธรเพื่อนที่เขามาดุด่าว่าเรา นี่ไม่ได้บุญเหมือนกันเพราะว่าจิตใจเกิดโทสะ เกิดความรุ่มร้อน บุญนี่จะรู้ว่าได้หรือไม่ได้ ตรงที่ใจเป็นกุศล ใจสงบ ใจเย็นไหม เวลาเราใส่บาตรแล้วใจเราสงบเย็น ก่อนใส่จิตใจแช่มชื่น ใส่เสร็จแล้วจิตใจเบิกบานอย่างนี้ได้บุญเต็ม แต่ถ้าขณะที่มือตักอาหารใส่บาตรพระ แต่ใจไม่รู้อยู่ไหน ใจไปพะวงถึงลูกน้อย อันนี้บุญได้น้อยเพราะใจไม่สงบ ฟังธรรมเหมือนกัน อย่างที่บอกจะได้บุญหรือไม่ ขึ้นอยู่กับว่าใจสงบไหม ขณะที่ฟังธรรมและยิ่งพิจารณาแล้ว เกิดปัญญาขึ้นมาใจสว่างยิ่งได้บุญใหญ่ ไม่ใช่ว่าตัวนั่งฟังแต่หลับสัปหงก บางทีไปเข้าใจอย่างนั้น หรือว่าเวลามีพระเทศน์ทางวิทยุนั่งพนมมืออยู่หน้าวิทยุคิดว่าได้บุญ แต่ใจไม่รู้อยู่ไหน สำคัญที่สุดคือ ใจ ไม่ว่าจะเป็นการให้ทาน รักษาศีล หรือว่าการทำบุญด้วยอะไรตาม สิ่งสำคัญอยู่ที่ใจ ให้ทานแต่ใจไปนึกแข่งขันอยู่คนอื่นเขาว่า ใครจะบริจาค ใครจะถวายมากกว่ากัน พอรู้ว่าเราถวายน้อยกว่า ไม่ว่าเป็นเงินกฐิน เงินผ้าป่า จิตใจเศร้าหมอง รู้สึกอับอายนี่ได้บุญน้อย เงินที่ถวายไปจะมากหรือน้อยไม่สำคัญเท่ากับใจ ใจเป็นอย่างไร ใจให้ด้วยศรัทธาหรือว่าอยากจะเอาหน้า อยากจะสร้างภาพ ถวายเงินเยอะ แต่ว่าต้องการสร้างภาพ เรียกว่าทำบุญเอาหน้า ได้บุญน้อย คนที่ให้สลึงเดียว บาทหนึ่ง แต่ให้ด้วยศรัทธาทั้งเนื้อทั้งตัวมีเท่านี้ ไม่ได้นึกตระหนี่ถี่เหนียว มีเท่านี้ให้ อันนี้ได้บุญกว่า

            เพราะฉะนั้นเข้าใจว่า การทำบุญอยู่ที่ใจ ไม่ได้อยู่ที่ว่าตัวอยู่ไหน กายทำอะไร กายพนมมือเหมือนนั่งฟังธรรมะ แต่ใจไปอยู่ที่โน่นที่นี่ ได้บุญน้อยสู้คนที่อยู่ในไร่ในนา แต่ใจนึกถึงพระ นึกถึงบุญกุศล ได้ยินเสียงระฆัง เสียงฆ้อง นึกถึงพระ นึกถึงวัด ใจสงบเย็น อย่างนี้ได้บุญแล้ว