คนเราเกิดมาเพื่อใช้กรรมจริงไหม หลายคนก็พูดอย่างนี้ แล้วก็มักจะพูดเวลาที่มีความทุกข์ เวลามีความสุขก็ไม่สนใจ มันจริงไหมคนเราเกิดมาเพื่อใช้กรรม ถ้าเชื่อแบบนี้ยังไม่ใช่ชาวพุทธ เพราะว่าถ้าเชื่อว่าคนเราเกิดมาเพื่อใช้กรรม มันก็ไม่จำเป็นต้องทำความดี ถ้าเกิดมาเพื่อใช้กรรมก็อยู่ไปวัน ๆ แล้วแต่ว่ากรรมมันจะทำให้สุขหรือทุกข์ แต่ชาวพุทธเราเชื่อว่า คนเราไม่ได้เกิดมาเพื่อใช้กรรมอย่างเดียว แต่เพื่อสร้างกรรมด้วยและกรรมที่ว่าต้องเป็นกรรมดี ที่เรามาถือศีล ไม่ว่าที่วัดหรือที่บ้าน ที่เราทำความดี เราพยายามละเว้นความชั่ว ให้ทาน ใส่บาตร ก็เพราะว่าเห็นว่ากรรมดีเป็นสิ่งที่ต้องทำ ถ้าหากว่าคนเราเกิดมาเพื่อใช้กรรมอย่างเดียว ก็ไม่จำเป็นต้องปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ดังนั้นที่เราปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้าเพราะเราเชื่อว่า กรรมดีมันมีจริงและกรรมดีมีประโยชน์ ต้องทำความดี

มีสัตว์บางภพภูมิ ที่พูดได้ว่าเกิดมาเพื่อใช้กรรม เช่น สัตว์นรก หรือว่า เปรตอสุรกาย พวกนี้ใช้กรรมอย่างเดียวเลย กรรมชั่วที่เคยทำไว้ อาจจะเคยทำไว้ในสมัยที่เป็นมนุษย์ ส่งผลให้เป็นตายแล้วไปเกิดเป็นเปรต เป็นอสุรกาย เป็นสัตว์นรก พวกนี้ใช้กรรมอย่างเดียว แต่บางพวกต้องเรียกว่าเกิดมาเพื่อเสวยบุญ อย่างเช่น เทวดา เทวดาใครว่าใช้กรรม เทวดาเสวยผลบุญอย่างเดียว ทำบุญ ทำความดีเอาไว้ ก็ส่งผลให้ได้ไปเกิดเป็นเทวดา ก็ได้เสวยผลแห่งความดีแห่งบุญกุศลที่ทำ ฉะนั้นถ้าบอกว่าเกิดมาเพื่อใช้กรรม ก็หมายว่าตัวเองกำลังจะเป็นสัตว์นรก เป็นเปรตอสุรกาย

แต่คนเราถึงแม้ว่าที่เกิดมา ถ้าพูดแบบความเชื่อที่สืบทอดกันมา หรือที่จริงก็ตามคำสอนของพระพุทธเจ้าด้วย เป็นเพราะทำกรรมไว้จึงได้มาเกิดเป็นมนุษย์ แต่กรรมที่ว่ามันต้องเป็นกรรมดีด้วย ถึงทำให้เกิดมาเป็นมนุษย์ได้ เพราะฉะนั้นที่เราเกิดมาเป็นมนุษย์อย่างขณะนี้ จะว่าใช้กรรมอย่างเดียวก็ไม่ได้ ก็เรียกว่ากำลังเสวยผลบุญด้วย บุญหมดเมื่อไรก็ตาย เขาว่าอย่างนั้น อย่างที่เรียกว่าสิ้นบุญ คนที่อยู่มาอายุยืนยาว แล้วชีวิตก็สะดวกสบาย เวลาตายเขาถือว่าสิ้นบุญ แต่ว่าถ้าคนที่เกิดมาลำบาก ชีวิตลำบาก เจ็บป่วย ยากจน มันมีแต่ความทุกข์ทั้งนั้น แบบนี้บางทีพอตายเขาเรียกว่าหมดกรรม

หมดกรรมก็คือ หมดทุกข์แล้วตายแล้ว  แต่คนที่ชีวิตเขาร่ำรวยเป็นเศรษฐี เป็นเจ้าคนนายคน เวลาตาย เขาเรียกว่าสิ้นบุญ แต่ว่า จริง ๆ แล้วอย่างที่บอก คนเรานี่มันไม่ใช่แค่เกิดมาเพื่อใช้กรรมหรือเพื่อเสวยบุญอย่างเดียว ถ้าคิดแบบนี้มันไม่มีเหตุผล ไม่มีความจำเป็นจะต้องทำความดี ก็อยู่ไปวัน ๆ  หรือไม่ก็อยู่ไปเพื่อเสพสุข สำหรับคนที่คิดว่าเกิดมาเพราะว่ามาเสวยบุญ ส่วนคนที่คิดว่าเกิดมาเพื่อใช้กรรม ก็ก้มหน้ารับกรรม ก้มหน้ารับความทุกข์ไป มันแค่นั้นแหละ ถ้าคิดแบบนั้น

แต่ถ้าเราคิดว่า คนเราไม่ได้เกิดมาเพื่อใช้กรรมเท่านั้น เกิดมาเพื่อสร้างกรรมด้วย หรือถ้าพูดให้มันถูกต้องคือ เพื่อสร้างบุญ สร้างกุศล สร้างคุณงามความดีด้วย แบบนี้มันจะเปลี่ยนไปแล้ว ก็จะมาตั้งหน้าตั้งตา ให้ทาน รักษาศีล บำเพ็ญภาวนา อย่างนี้ คนที่คิดแบบนี้คือคนที่จะปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า คนที่เชื่อแบบนี้ที่พระพุทธเจ้าจะมีประโยชน์สำหรับตัวเอง แต่ถ้าคิดว่าเกิดมาเพื่อใช้กรรม พระพุทธเจ้าเกิดมาก็ไม่มีประโยชน์ ไม่มีประโยชน์สำหรับเขา เพราะว่าไม่มีความคิดไม่มีความจำเป็นที่จะต้องทำความดี

ต้องระวัง ถ้าเป็นชาวพุทธ ถ้าคิดว่าเกิดมาเพื่อใช้กรรมอย่างเดียว มันจะเป็นมิจฉาทิฐิ มันจะพาให้ทำชั่วได้ง่าย เพราะคนเราพอใช้ชีวิตแบบตามบุญตามกรรมแล้ว มันก็จะพลัดตกไปในทางอบายมุข พลัดตกไปในทางความชั่วได้ง่าย เพราะว่าไม่ได้คิดสร้างสมคุณงามความดี เพราะฉะนั้นคนเรา ถ้าคิดสร้างสมคุณงามความดี มันจะคอยเหนี่ยวคอยรั้ง ไม่ให้ชีวิตถลำไปในความชั่ว ใครที่บอกว่าใช้ชีวิตไปตามบุญตามกรรมนี้ มันหาดีได้ยาก มันมีแต่จะถลำ หรือไหลไปสู่ความชั่วสู่อบายมุข บางครั้งการสร้างกรรมโดยเฉพาะกรรมดี บางครั้งมันก็มีอุปสรรค มีความยากลำบาก ความยากลำบากที่เกิดขึ้น อย่าไปมองว่ามันเกิดจากการที่เขาใช้กรรม ต้องแยกดี ๆ บางทีเราแยกไม่ถูก เวลามีความยากลำบากนี่ เอะอะใครที่เขาลำบากก็ไปบอกว่าเขากำลังใช้กรรม บางทีที่เขาลำบากเพราะกำลังทำกรรมดี และมันเป็นสิ่งที่ยาก มันเป็นสิ่งที่ต้องเสียสละ

อย่างเช่น มีผู้ชายคนหนึ่งเมียป่วย ป่วยหนักเป็นมะเร็ง เขาคอยดูแล คอยดูแลรักษาเมีย พาเมียไปโรงพยาบาล พอกลับมาบ้านผัวก็เช็ดเนื้อเช็ดตัว คอยป้อนข้าว ตอนหลังเมียนอนติดเตียง อุจจาระ ปัสสาวะ ผัวก็คอยจัดการให้ บางทีก็ต้องสวน ภาษาชาวบ้านเรียกว่าเช็ดขี้เช็ดเยี่ยวให้ ไปทำงาน ทำงานก็เหนื่อย ก็ทำได้ไม่นานก็ต้องกลับมาดูแลเมีย เที่ยวก็ไม่ได้เที่ยว บางทีนอนก็ยังไม่ได้นอนเลย เพื่อนบ้านบอกว่า ผู้ชายคนนี้กำลังใช้กรรม ชาติที่แล้วคงจะทำอะไรไม่ดีกับเมีย ชาตินี้เลยมาใช้กรรม คิดแบบนี้มันถูกไหม คิดแบบนี้มันคิดผิด เป็นการซ้ำเติมเขา แทนที่จะชื่นชมสรรเสริญว่าเขาเป็นคนดี เขาอุตส่าห์ดูแลเมีย เสียสละ ผัวคนอื่นนี่ถ้าเมียเป็นแบบนี้ก็ทิ้งแล้ว เลิกแล้ว หย่าแล้ว แต่นี่เขายังอุตส่าห์มาดูแลเมีย ดูแลด้วยความรัก ด้วยความใส่ใจ  ทำไปด้วยเมตตา อย่างนี้ต้องเรียกว่าเขากำลังทำความดี  หรือพูดอีกอย่างคือกำลังสร้างกรรมดี

คนไทยหลายคนพอไปเห็นแบบนี้ ก็ไปพูดว่าเขากำลังใช้กรรม ถ้าคิดแบบนี้พูดแบบนี้ มันซ้ำเติม ซ้ำเติมคนที่กำลังทำความดี แล้วก็ไม่คิดเอาคนอย่างนี้เป็นแบบอย่าง ทำไมถึงว่าเขากำลังทำกรรมดี เพราะว่าเขาเลือกได้ว่า เขาจะอยู่หรือเขาจะทิ้งเมีย เขาเลือกได้ เขาเลือกได้ว่าจะอยู่ดูแลเมียหรือจะทิ้งเมียไป แต่เขาไม่ทิ้ง แสดงว่าเขาเลือกที่จะทำ เลือกที่จะลำบากเพื่อเมีย อันนี้เรียกทำกรรมดี แต่ว่าคนที่ทำชั่วแล้วไปลักขโมยของติดคุก แบบนี้ไม่ใช่เกิดจากความสมัครใจ ไม่ได้เลือกที่จะเดินเข้าคุกเอง แต่ว่าถูกเขาลากเข้าคุก อย่างนี้เรียกว่าใช้กรรม  หรือคนที่กินเหล้าสูบบุหรี่เป็นสิบ ๆ ปี สูบบุหรี่วันละสิบซอง กินเหล้าวันละขวด เสร็จแล้วป่วย ป่วยเป็นโรคถุงลมโป่งพอง ป่วยเป็นโรคมะเร็ง โรคหัวใจ อย่างนี้เรียกว่าใช้กรรม เพราะว่าใช้ชีวิตที่สุ่มเสี่ยงมีพฤติกรรมที่ผิดพลาด ความเจ็บป่วยของเขา มันไม่ใช่ป่วยโดยสมัครใจ ไม่ได้เลือกเองที่ป่วย แต่ว่าจำเป็นจำใจป่วยเพราะว่า ทำกรรมที่ไม่ดีเอาไว้ อย่างนี้เรียกว่าใช้กรรม

คนที่ลำบากเพราะเขาเลือกที่จะลำบาก แบบนี้เรียกว่าเขากำลังทำกรรมดี อย่างเด็กนักเรียนหรือนักศึกษา ที่ตั้งใจเรียน เรียนหนัก เที่ยวก็ไม่เที่ยว บางทีก็ไม่ค่อยได้นอน เอาแต่เรียนเอาแต่ศึกษาอ่านหนังสือค้นคว้า ทำงานหนัก แบบนี้เขาไม่ได้ใช้กรรม เขากำลังสร้างกรรม กรรมดี คือความขยันหมั่นเพียร แต่ว่าความขยันหมั่นเพียร บางทีมันก็ต้องเจอกับความยากลำบาก คนไทยเวลาเห็นใครลำบาก ก็ไปบอกว่าเขากำลังใช้กรรม ไม่ได้คิดว่า นั่นเป็นผลจากการที่เขากำลังเสียสละ กำลังทำความดี ขยันหมั่นเพียรเรียนหนังสือ หรือปฏิบัติธรรม หรือว่ากำลังช่วยเหลือ คนที่ตกทุกข์ได้ยาก

มีพยาบาลคนหนึ่งที่อาตมารู้จัก คนป่วยเขาลำบากยากจน แกก็อุตส่าห์ขวนขวายดูแล เยียวยาไม่พอ ยังติดต่อหาสวัสดิการมาช่วย ตอนหลังคนไข้กำลังจะตายก็คิดว่าถ้าไปตายที่บ้านคงจะดีกว่า โรงพยาบาลอยู่หาดใหญ่ บ้านอยู่ชัยภูมิ ต้องจัดหารถมาส่ง คนไข้ก็ยากจน พยาบาลก็อุตส่าห์เรี่ยไรเงิน ออกเงินเองด้วย หารถมาส่งถึงชัยภูมิ ถึงชัยภูมิแล้วก็ติดต่อ รพสต. สมัยก่อนเป็นอนามัยตำบลให้มาช่วยดูแล ช่วยให้ยาระงับปวด แกวิ่งเต้นหลายอย่าง เพื่อนพยาบาลด้วยกันบอกว่า พยาบาลคนนี้กำลังใช้กรรมอยู่ ใช้กรรมที่ชาติที่แล้วอาจทำไม่ดีกับผู้ป่วยคนนี้ ชาตินี้เลยต้องมาใช้กรรม คิดแบบนี้มันผิด เขากำลังทำกรรมดี และกรรมดีบางทีมันก็ต้องลำบาก มันก็ต้องอาศัยความเสียสละ ความเสียสละ ความลำบากมันเป็นผลสืบเนื่องจากการทำความดี ต้องสรรเสริญคนแบบนี้ ไม่ใช่ไปพูดแบบทำนองซ้ำเติม ว่าชาติที่แล้วทำไม่ดีมา ชาตินี้เลยต้องลำบากแบบนี้

คนไทยเราเดี๋ยวนี้เรากลัวลำบาก ใครลำบาก จะหาว่าเขาใช้กรรมอย่างเดียว ฉะนั้นคนถ้าคิดแบบนี้เวลาตัวเองป่วย หรือตัวเองลำบากมันก็จะไม่ขวนขวาย เช่นเวลาป่วย ก็จะบอกว่าเราใช้กรรม เราป่วยเราเป็นมะเร็งเพราะเราใช้กรรม กรรมที่ว่านี่หลายคนก็นึกไปถึงชาติที่แล้ว ไม่ได้คิดไปถึงชาตินี้ว่าเราใช้ชีวิตอย่างไร กินเหล้าสูบบุหรี่ หรือเปล่า หรือว่า ใช้ชีวิตแบบไม่ระมัดระวัง กินอาหารไม่ถูกต้อง สมมุติว่าเป็นการใช้กรรม ไม่ว่าจะเป็นกรรมในอดีตก็ตาม เป็นกรรมในปัจจุบันชาติก็ตาม แต่มันไม่ได้มีแค่นั้น เจ็บป่วยก็ยังสร้างกรรมได้ อย่าไปคิดว่าเราป่วยแล้วเราใช้กรรมอย่างเดียว อันนั้นอาจจะถูกห้าสิบเปอร์เซ็นต์ อีกห้าสิบเปอร์เซ็นต์คือเจ็บป่วยแล้วก็ยังสร้างกรรมได้ เช่น ให้ทาน ทำบุญ ทำบุญอยู่บนเตียงอยู่ในเตียงก็ทำได้ ถวายสังฆทานก็ได้ หรือว่าที่สำคัญกว่านั้นก็คือ

ภาวนา ระหว่างที่เจ็บป่วยก็ภาวนาไป ทำสมาธิเจริญสติ ใช้สมาธิ ใช้สติระงับความปวด  ระงับความปวดทั้งปวดกายและปวดใจด้วย ปวดใจก็คือความทุกข์ใจ ความกลัว ความวิตกกังวล บางทีมันกลัวตาย มันก็กระสับกระส่าย บางทีมันโกรธ โกรธผัว โกรธลูกที่ไม่มาเยี่ยม บางทีมันก็โกรธชะตากรรม ทำไมฉันทำความดีมาตลอดชีวิตถึงต้องมาเจ็บมาป่วย ฉันลำบากมาตลอดชีวิตถึงเวลาที่จะสบายเพราะลูกก็โตมีงานมีการที่มั่นคง ฉันจะมีโอกาสสบายกับเขาสักทีในบั้นปลาย ก็ดันมาป่วยอีก โกรธโทษชะตากรรมทำดีไม่ได้ดี นี่แหละทุกข์ใจ ก็ต้องใช้สติเข้ามา

สติ  ช่วยทำให้ใจปล่อยวางได้ ทำให้ใจอยู่กับปัจจุบัน ไม่ใช่ไปจมอยู่กับอดีต ไม่ใช่ไปกังวลกับอนาคต มีสมาธิ ช่วยทำให้ใจสงบ สมาธิยังช่วยทำให้ความเจ็บความปวดมันทุเลาเบาบางลง เพราะว่าถ้าไม่มีสมาธิ ใจมันก็จะจมไปอยู่กับความเจ็บความปวด ปวดตรงไหน ใจก็ไปอยู่ตรงนั้นแหละ ปวดท้อง ใจก็ไปอยู่ที่ท้อง ปวดหัว ใจก็ไปอยู่ที่หัว แต่พอเราทำสมาธิ ใจก็ไปอยู่ที่ลมหายใจ หรือบางทีใจก็อยู่ที่มือ ที่กำแล้วแบ กำแล้วแบ มือที่พลิกไปมา เจริญสติทำความรู้สึกตัวไปเช่นนี้ มันก็ทำให้ความทุกข์กายน้อยลง นี้เรียกว่ากรรมดี สร้างกรรม ไม่ใช่เอาแต่คิดว่าเกิดมาป่วยเพราะเราทำกรรมไว้ คิดแบบนี้มันมีแต่ความทุกข์ บางคนก็อาจจะรู้สึกว่ายอมรับได้ แต่ว่าเท่านั้นไม่พอ มันต้องทำกรรมดีเพิ่มเข้าไปอีก ทำบุญทำกุศลหรือว่าเจริญสติ ทำสมาธิภาวนา  

กรรมดี ยังรวมถึงว่า การเปลี่ยนร้ายให้กลายเป็นดี หรือว่าเป็นการรู้จักใช้ประโยชน์จากเหตุร้ายที่เกิดขึ้น เช่น เจ็บป่วยก็มองว่าเขากำลังสอนธรรมให้กับเรา สอนเรื่องอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา เขามาเตือนว่าเวลาเราเหลือน้อยลงแล้วต้องรีบทำความดี อย่างนี้ ความไม่ประมาทเกิดขึ้นจากการที่ได้พิจารณาความเจ็บความป่วย อย่างนี้เรียกว่าทำกรรมดี คือกำลังศึกษากำลังภาวนา อาศัยความเจ็บความป่วย ความแก่ด้วยก็ได้ ทำให้เกิดความไม่ประมาท เป็นมงคล อัปปะมาโท จะ ธัมเมสุ ความไม่ประมาทในธรรมทั้งปวง ข้อนี้เป็นมงคลอันสูงสุด เรียกว่า เอาความเจ็บป่วยมาใช้ให้เกิดประโยชน์ นี้เรียกว่าไม่ได้ใช้กรรม แต่ว่าใช้กรรมให้เกิดประโยชน์ ไม่ได้ใช้กรรมอย่างที่เข้าใจกัน แต่เป็นการใช้กรรมให้เกิดประโยชน์ แม้จะเป็นกรรมเลว ก็ใช้ให้เกิดประโยชน์ ก็คือเอามาพิจารณาให้เห็นธรรมะ ให้เกิดความไม่ประมาท คนฉลาดต้องอย่างนี้

หลวงพ่อคำเขียนตอนที่ท่านป่วยครั้งแรกปี 49  อยู่โรงพยาบาลเป็นเดือน ทุกขเวทนาก็มากหลาย แต่ว่าท่านก็อยู่ได้อย่างปกติสุข ท่านบอกป่วยนี่ก็ดีไม่ต้องทำอะไรเลยมีคนทำให้ จีวรก็มีคนซักให้ อาหารก็เอามาถวายถึงเตียงเลย ท่านบอกไม่ต้องทำอะไรแค่เห็นไตรลักษณ์อย่างเดียวก็พอแล้ว อยู่ในโรงพยาบาลป่วยไม่ต้องทำอะไร ทำอย่างเดียวพอ เห็นไตรลักษณ์ ดูไตรลักษณ์มันแสดงตัวออกมา เรียกว่าใช้ความเจ็บป่วยให้เป็นประโยชน์ ใช้ความเจ็บป่วยให้มีคุณค่า แบบนี้เรียกว่าสร้างกรรม

นอกจากความเจ็บป่วยแล้วเวลาเจอเหตุร้ายอย่างอื่นก็ได้เหมือนกัน มีฝรั่งคนหนึ่งอายุประมาณสักหกสิบกว่า เดินเล่นอยู่หน้าบ้าน  เมืองนอกหน้าบ้านมันน่าเดินเล่น มันสงบ อยู่ดี ๆ ก็มีผู้หญิงคนหนึ่งมาชน ทีแรกเขานึกว่าเพื่อนหยอกเล่น ทำไมหยอกแรงชนจนล้มเลย ก็หันไปมอง ไม่รู้จัก ใครก็ไม่รู้ ไม่ได้ชนอย่างเดียว ผู้หญิงคนนี้เอามีดมาแทง แทง แทง แทง ประมาณสี่สิบแผล ที่แขน ที่ตัว ที่ขา เสร็จแล้วก็ทิ้งเขาไว้ ทิ้งแล้วก็หนีไป ปล่อยให้ผู้ชายคนนี้ชื่อ โรเจอร์ นอนจมกองเลือด แต่ว่ามีคนช่วยเอาไว้ได้เอาไปส่งโรงพยาบาล รอดตาย ไม่กี่วันหลังจากนั้น ตำรวจก็จับผู้หญิงคนนี้ได้ แล้วเธอก็สารภาพว่า สิบวันที่ผ่านมาฆ่าคนมาแล้วสามคน ใช้มีดแทง อีกสามคนบาดเจ็บสาหัส หนึ่งในนั้นก็คือโรเจอร์ ไม่ได้มีเรื่องโกรธเคืองอะไรกันเลย เธอประสาทเป็นโรคจิต

ผู้สื่อข่าวหนังสือพิมพ์ ก็ไปสัมภาษณ์โรเจอร์ที่โรงพยาบาลว่า ตอนนี้ตำรวจจับได้แล้วมีอะไรจะบอกผู้หญิงคนนี้บ้าง แทนที่จะโกรธ  โรเจอร์แกก็พูดว่าก็อยากจะรู้ว่าทำอย่างนี้กับผมทำไม อยากจะรู้ สงสัยว่าทำทำไม  ไม่ได้โกรธเคืองอะไรเลย จิตไม่ได้มีความแค้นพยาบาท ผู้สื่อข่าวก็ถามต่อไปว่า แล้วเหตุการณ์นี้มันทำให้ชีวิตคุณเปลี่ยนแปลงไปมากน้อยแค่ไหน เขาก็บอกว่า มันทำให้ผมได้คิดว่า อะไร ๆ มันก็เกิดขึ้นได้ วันหนึ่งผมอาจกำลังจูงหมาเดินเล่น อาจจะมีรถเมล์มาทับผมตายก็ได้ ฉะนั้นเจอเหตุการณ์แบบนี้มันทำให้ผมได้คิดว่า อะไร ๆ ก็เกิดขึ้นได้เพราะฉะนั้นทำสิ่งที่ดีที่สุดตั้งแต่วันนี้ ทำสิ่งที่ดีที่สุดตั้งแต่วันนี้ อย่าไปรอพรุ่งนี้ หรือบางทีก็แปลความว่า ทำวันนี้ให้ดีที่สุด  เหตุการณ์นี้จะมองว่าเขาใช้กรรมก็ได้ ถูกแทง เพราะว่าชาติที่แล้วไปทำกรรมไม่ดีกับผู้หญิงคนนี้ ชาตินี้เลยมาแก้แค้นแทงเอา จะคิดแบบนั้นก็คิดได้ แต่ว่าที่สำคัญก็คือ ผู้ชายคนนี้ โรเจอร์ แกเอาเหตุร้ายมาใช้ให้เป็นประโยชน์ คือมาเตือนใจว่า อย่าประมาท อย่าประมาท

คนเรานี่ต้องฉลาดในการใช้ประโยชน์  ใช้ประโยชน์จากเหตุร้ายที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็นความเจ็บ ความป่วย ความสูญเสีย ถูกต่อว่าด่าทอ พวกนี้ใคร ๆ ก็บอกว่า เป็นเพราะเราทำกรรมไม่ดีในชาติที่แล้ว ชาตินี้เลยเจอ เลยถูกเขาทำร้าย ถูกเขากลั่นแกล้ง หรือต้องเจ็บต้องป่วย แต่คิดแบบนี้มันไม่ฉลาด มันต้องคิดต่อไปว่า เราจะใช้ประโยชน์จากสิ่งที่เกิดขึ้นได้อย่างไร ไม่ใช่แค่รักษาใจให้ปกติอย่างเดียว แต่ว่าต้องหาทางใช้ประโยชน์จากมันให้ได้ มันมาสอนธรรมให้เรารู้ว่า อะไร ๆ ก็ไม่เที่ยง มันมาสอนเรารู้ว่าร่างกายนี้ไม่ใช่ของเรา อย่างพระอรหันต์บางท่าน ท่านป่วยหนัก แต่ก่อนจะตาย ท่านก็พิจารณาจนเข้าใจเรื่องไตรลักษณ์ แล้วก็เป็นพระอรหันต์ก่อนจะตาย สิ้นกิเลสพร้อม ๆ กับสิ้นลม

คนเราถ้าคิดว่าเราเกิดมาเพื่อใช้กรรม หรือว่าเราป่วยเพราะเรากำลังใช้กรรม มันไม่ได้อะไร มันมีแต่ทุกข์อย่างเดียว แต่ถ้าคนเราคิดว่าเราไม่ได้เกิดมาเพื่อใช้กรรมอย่างเดียว เราเกิดมาเพื่อสร้างกรรมดีด้วย เราก็จะไม่ปล่อยเวลาให้จมอยู่กับความทุกข์ เราก็จะทำความดีขณะที่เจ็บที่ป่วยด้วย ไม่ใช่แค่ทำบุญให้ทานอย่างเดียว แต่ว่าทำสมาธิ ภาวนา รักษาใจ เป็นทุน หรือพิจารณาเพื่อให้เกิดปัญญา ไม่ประมาทกับชีวิต เรียกว่าเอามันมาใช้ให้เป็นประโยชน์ นี้ก็เรียกว่าเป็นการสร้างกรรมดีเหมือนกัน เป็นการใช้กรรมอีกแบบหนึ่ง คือใช้ให้เกิดประโยชน์ ไม่ใช่เป็นการชดใช้

คำว่า ใช้กรรม ส่วนใหญ่แปลว่า ชดใช้ แต่ว่า ใช้กรรม อีกแบบคือว่า ใช้ให้เกิดประโยชน์ ชาวพุทธเราต้องทำข้อหลังให้ได้  ใช้ให้เกิดประโยชน์ ไม่ว่าอะไรเกิดขึ้นใช้ให้มันเป็นประโยชน์ นี้ก็เป็นการสร้างกรรมเหมือนกัน เป็นการสร้างกรรมดี ทำให้เกิดปัญญา ทำให้เกิดธรรมะเจริญงอกงามมากขึ้น.