พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 6 พฤศจิกายน 2567

มีผู้หญิงคนหนึ่งชื่อ แก้ว อายุประมาณสัก 30 กว่าปี เป็นโรคซึมเศร้า และอาการหนักขึ้นเรื่อย ๆ จนต้องไปหาหมอ ไปหาหมอทีไร หมอก็ให้แต่ยา เธอกินยาแล้วไม่รู้สึกดีขึ้นเลย อาการยังคงอยู่ ตอนหลังทำงานไม่ได้ ต้องพักงาน อยู่ว่าง ๆ รู้สึกแย่ เพราะว่าใจคิดฟุ้งไปเรื่อย ๆ จมดิ่งอยู่ในความทุกข์

วันหนึ่งได้ข่าวว่าเขามีการรับสมัครจิตอาสา จิตอาสานี้ไม่ต้องทำอะไร แค่ไปเยี่ยมผู้ป่วยที่บ้าน และแค่ฟัง ฟังผู้ป่วย เพราะว่าเขามีความทุกข์ เขาเล่าอะไรก็ฟัง เป็นโอกาสให้เขาได้ระบายความทุกข์ จิตอาสามีหน้าที่แค่รับฟัง เธอคิดว่าก็ดีกว่าอยู่เปล่า ๆ และถือว่าได้ไปช่วยคนด้วย เพราะได้ข่าวว่าไปเป็นจิตอาสาแล้วดี เธอจึงสมัครไปเป็นจิตอาสา

เธอได้ไปเยี่ยมผู้ป่วยคนหนึ่ง เป็นผู้ป่วยมะเร็ง ชื่อ นวล ตอนหลังเธอต้องนอนอยู่ที่บ้านรักษาตัว โดยเฉพาะช่วงที่ไปเยียวยาเคมีบําบัดหรือฉายแสงมา ต้องนอนพักที่บ้าน แก้วไปเยี่ยมนวล กำหนดคืออาทิตย์ละสองครั้ง

ทีแรกเธอตั้งใจไปฟังสารทุกข์สุขดิบของนวล เพราะว่าได้รับการฝึกฝนมาว่า เราแค่ฟังอย่างเดียวก็พอแล้ว แต่พอไปเยี่ยมจริง ๆ ฟังนวลพูดไม่เท่าไร เธอเป็นฝ่ายพูดเองบ้าง พูดเรื่องของตัวเอง พรั่งพรูออกมา เรื่องที่เล่าเป็นเรื่องพ่อเรื่องแม่บ้าง เรื่องคนรักบ้าง เรื่องเพื่อนร่วมงานบ้าง เพื่อนบ้านบ้าง และพูดออกมาแบบจับต้นชนปลายไม่ถูก สับสน

นวลได้ฟังก็ช่วยสะท้อนหรือทวนความว่า ที่แก้วพูดหมายความว่าอย่างนี้ใช่ไหม หรือบางทีแก้วพูดวกวน นวลก็ช่วยจัดลำดับให้ว่า เป็นอย่างนี้ ๆ ใช่ไหม บางครั้งแก้วพูดถึงการกระทำและคําพูดของคนรอบตัวที่ทำให้เธอเป็นทุกข์มาก แต่เธอไม่รู้ว่าทุกข์อย่างไร นวลก็ถามว่า ที่เขาพูดมาแก้วรู้สึกแบบนี้ใช่ไหม บางครั้งแก้วพูดสารพัด และพูดว่าตัวเองอยากจะทำอย่างโน้นอย่างนี้ ตัวเองรู้สึกอย่างนี้ มีความคิดอย่างนี้ นวลก็ถามว่า ทําไมถึงคิดอย่างนั้น

เป็นอย่างนี้แทบทุกครั้งก็ว่าได้ ทั้ง ๆ ที่แก้วตั้งใจว่า ครั้งนี้ฉันจะเป็นฝ่ายฟังบ้าง แต่พอไปถึงบ้านนวลก็อดใจไม่ได้ พูดพรั่งพรูออกมา และสิ่งที่นวลทำคือ ช่วยสะท้อนย้อนความหรือทวนความ ช่วยจับต้นชนปลาย จัดลำดับให้ หรือว่าช่วยสอบถามว่า ตอนนี้รู้สึกอย่างไร ที่เขาทำอย่างนี้ ตอนนั้นรู้สึกอย่างไร หรือทําไมถึงคิดแบบนั้น เป็นอย่างนี้แทบทุกครั้ง ตลอดเวลา 2 ชั่วโมงที่ไปเยี่ยมผู้ป่วย เป็นอย่างนี้ประมาณสัก 2-3 เดือน

วันหนึ่งแก้วนึกถึงหมอ อยากจะไปหาหมอเพื่อดูว่าจะมีทางช่วยทำให้ดีขึ้นได้ไหม พอไปหาหมอคนเดิม หมอแปลกใจมาก หมอถามว่า 2-3 เดือนที่ผ่านมาคุณไปทำอะไร ไปรักษาที่ไหน คุณดีขึ้นเยอะเลย อย่างนี้ไม่ต้องมาหาผมแล้ว แก้วจึงเล่าให้ฟังว่า ไม่ได้ทำอะไร แค่ไปเยี่ยมผู้ป่วยในฐานะจิตอาสา

ตอนหลังเธอรู้ว่าเป็นเพราะอะไร เธอจึงไปหานวล ไปขอบคุณที่ช่วยทำให้เธอดีขึ้น นวลบอกว่า ฉันก็ไม่ได้ทำอะไรนะ แก้วบอกว่า นวลนั่นแหละฟังฉันตลอดเวลา ฟังฉันอย่างไม่ตัดสิน ฟังด้วยความตั้งใจ ช่วยได้เยอะ ช่วยทำให้ความทุกข์เบาบาง และช่วยทำให้ได้รู้ปัญหาที่แท้จริง จึงขอบอกขอบใจนวลใหญ่

กลายเป็นว่า แทนที่แก้วจะไปช่วยนวล นวลกลับช่วยแก้ว ช่วยอย่างไร ช่วยฟังด้วยความตั้งใจ

การฟังมีอานิสงส์มาก สามารถจะช่วยเยียวยาคนที่กําลังมีความทุกข์ได้ วันก่อนได้พูดถึงพยาบาลที่ฟังผู้ป่วยมะเร็งที่ปวด บ่นว่าปวด ๆ ๆ เล่าถึงความทุกข์ของตัวเป็นชั่วโมง บ่นโน้นบ่นนี่ โดยเฉพาะเรื่องสามีกับลูกชายที่ไม่สนใจเลย พอบ่นเสร็จรู้สึกว่าดีขึ้น ความปวดทุเลาลง ทั้งที่หมอหรือพยาบาลไม่ได้ให้ยาเลย

แต่ไม่ใช่เฉพาะความเจ็บปวดทางกาย ความทุกข์ทางใจก็เหมือนกัน คนที่เป็นโรคซึมเศร้าพอเขาได้พูดแล้วมีคนฟังอย่างตั้งใจ ฟังจริง ๆ และใส่ใจกับทั้งคําพูดและความรู้สึกของผู้พูด มันช่วยคนพูดได้มาก ที่ซึมเศร้าปรากฏว่าทุเลาเบาบางไปเยอะ จนกระทั่งไม่ต้องพึ่งยา และกลับมารู้เนื้อรู้ตัวได้ดีขึ้น

ฉะนั้น การฟังสำคัญ ความทุกข์ของผู้คนเวลานี้หนักเพราะว่าไม่มีคนฟัง หรือไม่เช่นนั้นก็รู้สึกโดดเดี่ยวอ้างว้างเพราะขาดคนฟัง

ฉะนั้น ช่วงนี้ที่เขามีการรณรงค์ให้มีเดือนการฟังแห่งชาติจึงน่าสนใจ คํานี้ไม่คุ้นหูพวกเรา เดือนแห่งการฟังแห่งชาติ เพราะว่าเพิ่งมีครั้งแรก ไม่ใช่ในประเทศไทย ครั้งแรกของโลก

ตอนนี้เขารณรงค์กันในหลายจุดของประเทศ โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ เขามีการจัดพื้นที่รับฟังสำหรับใครที่มีความทุกข์ พื้นที่หลากหลาย ร้านกาแฟ หรือคาเฟ่ สวนลุม มหาวิทยาลัย เช่น คณะวิทยาศาสตร์ มหิดล ศูนย์การค้าสามย่าน มิตรทาวน์ เอ็มควอเทียร์ เขาจัดพื้นที่ให้คนได้พูดและมีคนรับฟัง

แม้กระทั่งร้านตัดผมก็มี บางร้านเขารับอาสาเพราะว่าเขาทำอย่างนี้อยู่แล้ว ช่างตัดผมนอกจากตัดผมให้บริการกับลูกค้าแล้ว ยังทำหน้าที่รับฟังด้วย หลายคนรู้สึกดีขึ้น ไปร้านตัดผมแล้วได้พูด ได้ระบาย บางคนคิดจะฆ่าตัวตายก็เปลี่ยนใจ เพราะว่าได้คิด หรือว่ากลับมารู้สึกตัว

อันนี้เป็นเพราะอานิสงส์ของการฟัง ซึ่งใครที่สนใจก็ติดตามได้ เขามีประกาศกําหนดการตามจุดต่าง ๆ ตลอดเดือนนี้ โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ต่างจังหวัดก็มีบ้าง และมีกระทั่งการรับฟังหรือเวิร์คช็อปออนไลน์ อันนี้ไปติดตามรายละเอียดได้.