พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 18 ตุลาคม 2567

นับแต่วันนี้ไปผู้ที่บวชพระก็สามารถเดินทางไปจาริกหรือค้างคืนที่ไหนก็ได้ แม้ไม่มีเหตุจำเป็นก็สามารถจะค้างคืนได้เกิน 6 คืน ไม่เหมือนตอนช่วงเข้าพรรษา ส่วนญาติโยมที่มาจำศีลจำพรรษาที่วัดก็เหมือนกัน นับแต่วันนี้ไปก็สามารถจะกลับไปอยู่บ้าน ไปทำอะไรที่บ้านก็ได้อย่างที่ทำไม่ได้ที่วัดในช่วงเข้าพรรษา หลายคนที่แม้จะไม่ได้มาจำพรรษาในวัดแต่ว่ามีกติกาเงื่อนไขอะไรให้กับตัวเองในช่วงเข้าพรรษา ตอนนี้ก็สามารถจะทำอะไรก็ได้ เช่น ตั้งใจตลอดพรรษาว่าไม่สูบบุหรี่ ไม่กินเหล้า ไม่เล่นเกมส์ นับแต่นี้ไปก็ทำได้แล้ว สูบบุหรี่ กินเหล้า หรือว่าเล่นเกมส์ หรือบางคนตั้งใจว่าจะไม่ฟังเพลง ดูหนังซีรีส์ นับแต่วันนี้ไปถ้าอยู่บ้านก็ทำได้แล้ว ที่ตั้งใจว่าจะไม่ไถโทรศัพท์มือถือเกิน 1 ชั่วโมงต่อวัน นับแต่วันนี้ไปก็ทำได้มากกว่านั้น

แต่ว่าอะไรที่ทำได้แล้ว ก็ไม่ได้แปลว่าควรทำ แม้ว่าออกพรรษาไปแล้ว เลยกรอบเวลาที่เราตั้งใจว่าจะลด จะละ จะเลิกบางสิ่งบางอย่าง ตอนนี้แม้เราทำได้ก็ไม่ใช่ว่าควรทำ เพราะอาจจะดูเหมือนว่าเรามีเสรีภาพ เรามีอิสระแล้วเมื่อออกพรรษา หลายคนเข้าใจอย่างนั้น บางคนรู้สึกเหมือนออกจากคุก อิสระมีเสรี แต่ก็ต้องระวัง ระวังจะสำลักเสรีภาพ เพราะว่าหลายคนพอออกพรรษาไป ทำอะไรก็ได้ ก็ทำใหญ่เลยเพราะว่าเก็บกดมานาน เช่น งดเหล้าเข้าพรรษา พอออกพรรษาแล้ว วันแรกเท่านั้นกินเหล้าเข้าไปเต็มที่จนเมามาย ไม่เป็นผู้เป็นคน หรือบางคนพอออกพรรษาแค่วันแรกก็ดูหนังซีรีส์ข้ามวันข้ามคืน หรือไม่ก็เล่นเกมส์ประเภทว่าไม่ได้หลับไม่ได้นอน ทั้งๆ ที่ช่วงเข้าพรรษาก็ไม่แตะไม่เกี่ยวข้องเลย เรื่องนี้เกิดขึ้นกับหลายคน เพราะว่าตอนเข้าพรรษานั้น เก็บกดเอาไว้ แม้จะทำได้อย่างที่ตั้งใจ แต่พอออกพรรษาก็จะเหมือนเขื่อนแตก เพราะสิ่งที่เก็บกดอดกลั้นเอาไว้นั้นมันไม่ได้หายไปไหน มันรอวันที่จะประทุ และหลายคนก็จะมีอาการประเภทปลดปล่อย กินเหล้าบ้าง สูบบุหรี่หนัก ดูหนังซีรีส์เต็มที่ เล่นเกมส์ทั้งวันทั้งคืน อย่างนี้ต้องระวัง

เพราะว่าหลายคนเก็บกดในช่วงเข้าพรรษา พอออกพรรษาปุ๊บ ก็ระเบิดเลย มีอาการคล้ายๆ ปล่อยผี ต้องระวัง ที่คิดว่าเป็นเสรีภาพนั้น ถ้ามันเป็นเสรีภาพที่แท้จริง มันจะไม่มีอาการสำลัก แต่หลายคนพอออกพรรษาเสร็จสำลักเสรีภาพเลย หลายคนถือศีลกินเจในช่วง 2 อาทิตย์ที่ผ่านมา เวลาออกเจแล้วเขาจะแนะนำว่าให้ค่อยๆ ผ่อน เช่น 2-3 วันแรกอย่าเพิ่งกินเนื้อ ให้กินแต่ปลา นม ไข่ ซึ่งเป็นแหล่งโปรตีน เพราะว่าถ้ารีบกินเนื้อทันทีที่ออกเจ อาจจะมีปัญหาเกิดขึ้นกับสุขภาพร่างกายได้ ออกเจแล้วต้องค่อยๆ ผ่อน อย่าผลีผลาม เช่นเดียวกัน ออกพรรษาแม้จะลดละหลายสิ่งหลายอย่างที่เคยทำจนติดเป็นนิสัย แม้จะทำได้แต่ไม่ใช่ว่าพอออกพรรษาปุ๊บ ปล่อยผีเต็มที่ อย่างนี้ก็ไม่ใช่เสรีภาพแล้ว เพราะว่าเป็นการตามใจกิเลส

เสรีภาพที่แท้ไม่ใช่การตามใจกิเลส เพราะว่าถ้าตามใจกิเลส สุดท้ายเราก็เป็นทาสของกิเลส

หลายคนไปเข้าใจว่าเสรีภาพ คือ การทำตามใจหรือทำตามสบาย อันนั้นไม่ใช่เป็นการทำตามใจอย่างแท้จริงแต่เป็นการทำภายใต้อำนาจของกิเลส ถูกกิเลสบงการชักใย เมื่อถึงเวลาก็จะเกิดความเสียหาย บางคนกินเหล้าเมาตั้งแต่วันแรกที่ออกพรรษา สุดท้ายก็ไปทะเลาะกับผู้คน หรือบางทีไปทะเลาะกับเมีย เมียสู้ไม่ไหวก็ใช้อาวุธป้องกันตัว มีดบ้าง จอบบ้าง ปรากฏว่าคนเมาถึงตายเลยก็มี หรือบางทีก็ไปทะเลาะกับเพื่อนบ้าน ทั้งที่จำพรรษางดเหล้ามาโดยตลอด แต่พอออกพรรษาปุ๊บผีสุราเข้าสิงทันที เพราะไม่รู้จักยับยั้งชั่งใจ ไม่รู้จักผ่อน เพราะฉะนั้น ให้เข้าใจว่าเสรีภาพถ้าได้รับแล้ว เกิดสำลักขึ้นมา นั่นไม่ใช่เสรีภาพที่แท้จริง เสรีภาพที่แท้จริงก็คือ การที่ทำอะไรโดยที่จิตปลอดโปร่ง ไม่ถูกบงการชักใยด้วยกิเลส

ไม่มีเหล้ากินก็ไม่ทุกข์ ไม่มีมือถืออยู่ใกล้มือก็ไม่กระสับกระส่าย ไม่ได้เล่นเกมส์ก็สบายใจ ไม่มีซีรีส์ดูก็สบายๆ ถ้าใจยังโหยหาอยู่จนกระทั่งห้ามใจไม่อยู่ อันนี้เรียกว่าเป็นทาสของกิเลสแล้ว ไม่ใช่เสรีภาพ เพราะฉะนั้นถึงแม้จะออกพรรษาไปแล้ว อะไรที่ควรทำ ก็น่าจะทำต่อไป อะไรที่ทำได้ มันไม่ได้แปลว่าเป็นสิ่งที่ควรทำ ทำได้แต่ไม่ทำเพราะเห็นโทษของมัน เพราะว่ามีสติ มีสัมปชัญญะ มีความรู้เนื้อรู้ตัว เพราะฉะนั้นสิ่งดีๆ ที่เราตั้งใจทำ ก็ขอให้ทำต่อไป อาจจะไม่สม่ำเสมอแต่ก็ยังดีถ้าทำเป็นนิตย์ สิ่งที่เราตั้งใจว่าจะลด จะละ แม้จะเลิกไม่ได้หรือยังละไม่ได้แต่ก็ขอให้ลด ก็จะช่วยทำให้เราค่อยๆ มีกำลังจิตในการต่อสู้กับกิเลส จนกระทั่งสามารถจะเอาชนะมันได้ ไม่ใช่ด้วยการกดข่มแต่ด้วยการรู้ทัน รู้ทันด้วยสติและเห็นโทษด้วยปัญญา จนกระทั่งจิตใจผ่องใสเบิกบาน แม้จะไม่มีสิ่งเสพ สิ่งเร้าที่เคยเสพก็ตาม

ด้วยเหตุนี้แม้ออกพรรษาไปแล้ว ก็ขอให้เราตั้งใจทำสิ่งดีๆ ที่ได้ทำมาตลอด 3 เดือนแล้วให้ทำต่อไป หรือว่าสิ่งที่ไม่ดีที่เราตั้งใจจะลด ละ เลิก ถ้ายังเลิกไม่ได้ก็ขอให้ลด เช่น โทรศัพท์มือถือยังเลิกไม่ได้ก็ขอให้ลด บุหรี่ยังเลิกไม่ได้ก็ขอให้ลด แต่ถ้าเลิกได้ก็ยิ่งดี รวมทั้งอบายมุขอย่างอื่นด้วย ขอให้เราตั้งใจแบบนี้ในวันแรกที่ออกพรรษา ไม่อย่างนั้นกิเลสก็จะได้ช่อง พาเราเข้ารกเข้าพงเพราะว่าถูกเก็บกดปิดกั้นมานาน อันนี้ต้องระมัดระวังให้ดี.