พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 15 ตุลาคม 2567

เดี๋ยวนี้มีธุรกิจที่ให้บริการแปลกๆ อย่างหลายปีก่อนเราก็คงเคยได้ยินให้เช่ากระเป๋าสะพายแบรนด์เนมยี่ห้อดังๆ เช่น หลุยส์วิตตอง ให้เช่าประมาณหนึ่งวัน รายวัน เอาไว้สะพายเวลามีงาน รวมทั้งสินค้าแบรนด์เนมอย่างอื่น อาจจะรวมถึง โรเล็กซ์ ด้วยก็ได้ ให้เช่าเป็นวัน เพื่อให้สวมใส่ในงานที่มีผู้คนแยะๆ ล่าสุดนี่มีบริการให้เช่าสินสอด สำหรับบางคนเวลาจะแต่งงานต้องมีสินสอดตามประเพณี เขามีเงินไม่มาก อยากจะแสดงให้แขกเหรื่อได้รู้ว่า มีเงิน มีสินสอดสำหรับหมั้น หรือสำหรับแต่งงาน

สินสอดที่ว่านี้คือเงิน การบริการประเภทนี้ ตัวอย่างเช่น สินสอด 3 แสน ก็ให้เช่าด้วยเงินประมาณ 12,000 บาท อันนี้ลดแล้ว ก่อนหน้านี้ 20,000 ตอนนี้ลดให้เหลือ 12,000 ถ้าต้องการเช่าสินสอด 1.5 ล้าน ก็จะเรียกค่าเช่า 40,000 บาท ถ้าต้องการสินสอด 2 ล้าน เขาก็จะเรียกค่าเช่า 50,000 บาท แถมด้วยทองคำแท่ง 10 บาทบ้าง 5 บาทบ้าง แล้วเวลาที่เช่า ก็แค่ไม่กี่ชั่วโมง วันหมั้นหรือวันแต่งงานนี่เขาจะส่งตัวแทนมารอหรือสแตนด์บายที่หน้างาน เพื่อให้เจ้าภาพหรือเจ้าบ่าวนี้มารับ มารับที่นอกงาน ไม่มารับในงานเพื่อให้มันเป็นความลับ รับให้เสร็จก่อนพิธีแห่ขันหมาก รับเสร็จแล้วก็ใส่พานเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของการทำพิธี พอทำพิธีเสร็จ ฝ่ายเจ้าสาวได้รับสินสอดเรียบร้อยแล้วก็ต้องมาคืน แค่ถ่ายรูปว่ามีสินสอด 2 ล้าน ฝ่ายเจ้าบ่าวก็ได้หน้า ฝ่ายเจ้าสาวก็ได้หน้าเพราะว่าสินสอดตั้ง 2 ล้านเชียว แต่เบื้องหลังคือไปเช่าเขามา พอทำพิธีมอบเสร็จก็ต้องคืนแล้ว เจ้าของเงินเจ้าของธุรกิจตัวแทนธุรกิจก็จะมารอที่จุดนัดพบที่ตกลงกัน แล้วก็เอาเงินคืน

ทั้งหมดนี้ก็ประมาณสักชั่วโมง สองชั่วโมงได้ ค่าเช่านับว่าไม่น้อยเลย แล้วคล้ายๆ ว่าเขายังมีขั้นตอนเพื่อทำให้ผู้เช่าสบายใจ เช่น พอคืนสินสอดหรือเงินเรียบร้อยก็จะลบ จะฉีกสัญญาทิ้ง สลิปก็จะลบ แชทก็จะลบ ทุกอย่างเป็นความลับ แล้วเขายังมีการโฆษณาว่าเงินที่เป็นสินสอดเป็นเงินสวย คมกริบเลย เลขเรียงกันอย่างดี เชิญชวนให้ใช้บริการ คำโฆษณาของเขา เช่น ให้เช่าสินสอดปลอดภัย ราบรื่น สะดวก เป็นความลับ ความลับที่ว่าเป็นความลับระหว่างฝ่ายเจ้าบ่าวกับฝ่ายเจ้าสาว คือฝ่ายเจ้าบ่าวต้องบอกฝ่ายเจ้าสาวว่า เงินที่ให้เป็นสินสอดมาจากเช่ามา ต้องคืน เพราะมีบางรายไม่ได้บอกฝ่ายเจ้าสาว พอให้ฝ่ายเจ้าสาวเสร็จฝ่ายเจ้าบ่าวจะเอาไปคืนให้กับธุรกิจที่ยืมมา ฝ่ายเจ้าสาวบอกว่าสินสอดถูกขโมยเกิดเป็นเรื่องเป็นราว ฉะนั้นก็เลยมีเงื่อนไขหลายอย่าง เพื่อแน่ใจว่าสินสอดที่เช่าไปจะได้คืนแน่

นี่เป็นบริการหรือธุรกิจอย่างใหม่ซึ่งเชื่อว่าคงจะเป็นที่นิยม เดี๋ยวนี้จะพบว่าธุรกิจให้เช่าทำนองนี้มีมากขึ้นเรื่อย ๆ จัดว่าเป็นประเภท ธุรกิจสร้างภาพ ไปเช่ากระเป๋าราคาแพง นาฬิการาคาแพงเพื่อมาใส่อวดคนแค่หนึ่งวัน มีให้เช่าสินสอดสองล้านเพื่อมาเพื่อให้แขกเหรื่อได้เห็นว่า ฉันมีตังค์แล้ว ก็ทำให้ฝ่ายเจ้าสาวได้หน้าได้ตาว่า ลูกสาวฉันมีคนมาให้สินสอดถึงสองล้าน ได้หน้าทั้งฝ่ายเจ้าสาว ได้หน้าทั้งฝ่ายเจ้าบ่าว เดี๋ยวนี้ธุรกิจให้เช่าเพื่อสร้างภาพมีเยอะมาก แต่ก่อนเรามีการเช่า แต่เช่าเพื่อความสะดวกสบาย เช่น เช่ารถ สมัยสัก 50-60 ปีก่อนมีการเช่าเมียด้วย ฝรั่งอเมริกันที่เป็นทหารก็มาเช่าผู้หญิงไทยเป็นเมียเรียกเมียเช่า ก็เพื่อความสะดวกสบาย เพื่อปรนเปรอ แต่เดี๋ยวนี้การเช่ามันเปลี่ยนไปแล้ว ไม่ใช่เพื่อความสะดวกสบายแต่เพื่อสร้างภาพ สร้างภาพว่าฉันรวย ฉันมีเงิน ฉันมีรสนิยม ฉันไม่ใช่คนต่ำต้อย หรือสร้างภาพลูกสาวฉันมีค่า มีคนให้สินสอดถึง 2-3 ล้าน อีกฝ่ายหนึ่งก็สร้างภาพว่าฉันมีเงิน สามารถที่จะจัดงานหรือแต่งงานด้วยสินสอดราคาแพงได้

[08:11]  ยุคนี้เป็นยุคที่เราให้ความสำคัญกับการสร้างภาพมาก ที่จริงก็มีมานานแล้ว ผู้หญิงหลายคนเวลาไปออกงานก็จะใส่เพชรปลอม สวมสร้อยปลอม ตอนหลังเขาจับได้ว่า ที่ใส่เครื่องประดับดูราคาแพง มันเป็นของปลอม บางคนก็ไปซื้อกระเป๋าหลุยส์วิตตองจากสำเพ็ง แล้วก็มีคนจับได้ว่าของปลอม ตอนหลังเพื่อให้เนียนก็เลยเอาของจริงมาเลย แต่ว่าไปเช่ามา ทั้งหมดนี้ก็เพื่อสร้างภาพ เดี๋ยวนี้เราสร้างภาพกันเยอะ รูปที่เห็นทางโซเชียลมีเดีย หน้าตาก็ดี อะไรก็ดี มันผ่านการตกแต่งทางแอพทั้งนั้น บางคนโมโหถ้าเกิดว่าภาพตัวเองที่ปรากฏออกไปสู่สาธารณชนไม่ใช่ภาพที่แต่งโดยแอพ เพราะว่าทำให้เห็นของจริง รู้สึกเสียหน้ามาก แล้วที่จริงมันไม่ใช่แค่การหลอกเพื่อสร้างภาพว่าสวย ว่าหนุ่ม ว่ามีฐานะ เดี๋ยวนี้มีการสร้างภาพว่า ฉันมีความสุข โพสต์ภาพ ข้อความที่ตัวเองไปเที่ยวที่นั่นที่นี่ อันนี้เรียกว่าเป็นการสร้างภาพ เดี๋ยวนี้มีเยอะมาก แล้วตอนหลังมันก็ไม่ใช่แค่สร้างภาพอย่างเดียว ยังมีการหลอกให้เชื่อด้วยวิธีการต่างๆ มากมาย เช่น ภาพที่สร้างด้วย AI ปัญญาประดิษฐ์ ข้อมูลข่าวสารที่เป็นเท็จ แล้วคนก็หลงเชื่อ เนื่องจากสมัยนี้มีการหลอก มีการปรุงแต่งสร้างภาพกันเยอะ สิ่งสำคัญที่เราต้องตระหนักคือว่า

อย่าไปเชื่อสิ่งที่เห็น อย่าไปเชื่อสิ่งที่อ่านง่ายมากไป เพราะสิ่งที่เห็นอาจจะไม่ใช่ความจริง แต่จะเป็นการสร้างภาพ หรืออาจจะเป็นสิ่งที่มาล่อหลอกเรา

อย่างพวกมิจฉาชีพได้ใช้วิธีการนี้มาหลอกล่อให้คนเสียเงินไปเยอะ ต้องเตือนตนอยู่เสมอว่า อย่าเชื่อสิ่งที่เห็น เพราะว่ารอบตัวเราหรือแทบจะ 80% ที่เห็นด้วยตา หรือได้ยินด้วยหู มันปรุงแต่ง มันเติมแต่ง หรือว่าหลอกทั้งนั้น หลักกาลามสูตรนั้นมีความสำคัญมาก ที่พระพุทธเจ้าตรัสบอกไว้ ก็แต่เพียงว่า "อย่าเชื่อเพราะได้ยินตามๆ กันมา หรืออย่าเชื่อเพียงเพราะเสียงเล่าลือ"  แต่เดี๋ยวนี้แม้กระทั่งสิ่งที่เห็นด้วยตาก็ยังเชื่อไม่ได้ อย่างเจ้าภาพเขาเอาสินสอด 2-3 ล้านมาในพิธีแห่ขันหมาก มันอาจจะไม่ใช่ความจริงก็ได้ ที่จริงมันก็ไม่ใช่เรื่องเสียหายถ้าคนเราตระหนักว่า ความรวย ความสวย ความหล่อไม่ใช่เรื่องสำคัญ ถ้าเราตระหนักว่าอะไรคือสาระ อะไรไม่ใช่สาระ มันไม่มีความจำเป็นต้องไปหลอก ไม่มีความจำเป็นต้องไปสร้างภาพเลย มีเท่าไหร่ก็จัดเท่านั้น ไม่มีเงินซื้อกระเป๋าแบรนด์เนม ก็ใช้กระเป๋าสะพายกระเป๋าธรรมดาก็ได้ แต่เดี๋ยวนี้เราไปให้ค่ากับเรื่องความหรู ความรวยก็เลยต้องหลอกกัน ต้องยอมเหนื่อยในการเช่า ในการเสียเงินเพื่อเช่า หรือเพื่อซื้อก็ตาม ฉะนั้นนอกจากเราจะไม่ควรเชื่อในสิ่งที่เห็นแล้ว เราก็อย่าหลงไปร่วมในการหลอกคนอื่นด้วย

อาจจะไม่ได้หลอกแบบประเภทโกหกที่ผิดศีลข้อ 2 แต่หลอกด้วยการสร้างภาพ ซึ่งมันก็ไม่ได้เกิดผลดีกับเราเลย แต่จะทำอย่างนั้นได้ก็เพราะเรารู้ว่าอะไรคือสาระ อะไรไม่ใช่สาระ ไม่จำเป็นต้องสร้างภาพว่าเรารวย ว่าเราทันสมัย ว่าเรามาดมั่น หรือว่าเรามีฐานะ อันนั้นมันเรื่องฉาบฉวย ถ้าเราเห็นว่าสาระที่จริงแท้คือความดี คือคุณธรรม คือความสามารถ เราก็ไม่มีความจำเป็นต้องไปหลอกใคร และไม่จำเป็นต้องไปโกงใครด้วย เดี๋ยวนี้ต้องการสร้างภาพก็เลยไม่ใช่แค่หลอกอย่างเดียว ไปโกงด้วย มันก็เลยทำให้เกิดความเสียหาย ความยึดติดในภาพ ยึดติดในสิ่งที่ไม่ได้สาระนี้ มันสร้างความเดือดร้อน สร้างความฉิบหายให้กับผู้คนมากมาย

เพราะฉะนั้นเราต้องตั้งสติให้ดี มีปัญญารู้ว่าอะไรคือสาระ ใครเขาจะมองว่าเราจน ใครเขาจะมองว่าเราไม่เท่ หรือว่าไม่มีรสนิยมก็เป็นเรื่องของเขา แต่เรามีความสุข เรามีความพอใจในความดีที่ได้ทำ ในความสามารถที่เราได้เพียรพยายาม เท่านี้ก็พอแล้ว ตั้งหลักให้ดี แล้วเราก็จะได้ไม่ไปหลงอยู่ในวัฏจักรของการหลอกลวงไม่ว่าเล็กหรือใหญ่.