พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 12 ตุลาคม 2567

เมื่อวานเป็นวันสุดท้ายของเทศกาลกินเจ หลายคนก็กินเจอย่างเคร่งครัดตลอด 9 วัน 10 วัน อย่างนี้ก็ถือว่าน่าอนุโมทนา ที่อนุโมทนานี้ไม่ใช่เพราะว่ากินเจ แต่เพราะว่าได้ฝึกลดละความอยาก หรือความยึดติด หลายคนก็ยึดติดในเนื้อสัตว์ จะกินอะไรก็ต้องมีเนื้อสัตว์ เดี๋ยวนี้เรากินเนื้อสัตว์กันเยอะมาก คนสมัยก่อนนั้นเขาไม่ได้กินมากขนาดนี้ บางจานมีแต่เนื้อสัตว์ไม่มีผักเลย เพราะอะไร เพราะว่าติดยึดในความเอร็ดอร่อย และความเชื่อว่ากินเนื้อสัตว์แล้วจะแข็งแรง แต่ส่วนใหญ่ก็เป็นเพราะว่าความอยากสัมผัสรสชาติที่เอร็ดอร่อย แล้วพอมากินเจมันก็จะมีความอยากที่รบกวนจิตใจ

แต่ว่าถ้าหากเอาชนะความอยากนั้นได้ กินเจ หรือกินมังสวิรัติได้ตลอดทั้งเทศกาลก็ถือว่ามีจิตใจที่เข้มแข็ง ตอนนี้เขามีการแนะนำสำหรับคนที่กินเจมาตลอดเทศกาลว่า เมื่อจะออกจากการกินเจนั้นจะทำอย่างไร เช่น เขาแนะนำว่าในช่วง 2-3 วันนี้ให้กินแต่นม ไข่ และปลาไปก่อน อย่าเพิ่งกินเนื้อสัตว์ ให้กินเนื้อสัตว์ เช่น ไก่ หมู เนื้อวัว ในวันที่ 4 โดยให้เหตุผลทางด้านสุขภาพว่า ถ้ากินเนื้อสัตว์ทันทีที่ออกจากเจจะทำให้ย่อยอาหารได้ยาก ร่างกายไม่คุ้น เรียกว่าต้องอุ่นเครื่องก่อนค่อยกินอาหารที่เกี่ยวกับสัตว์ที่ให้โปรตีนอย่างค่อยเป็นค่อยไป แล้วค่อยมากินเนื้อสัตว์เอาวันที่ 4 ที่จริงแล้วนั้นถ้าจะให้ดีก็ควรจะกินเจ หรือกินมังสวิรัติไปเรื่อย ๆ อาจจะไม่ใช่ทุกวันหรือทุกมื้อแต่ว่ากินเป็นครั้งคราวก็ยังดี เพราะว่ามีผลดีต่อสุขภาพ อย่างที่เราทราบเดี๋ยวนี้คนเป็นโรคมะเร็ง โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคอ้วนกันเยอะมากเพราะการกินเนื้อสัตว์อย่างไม่บันยะบันยัง รวมถึงการกินของหวานด้วย

ดังนั้นถ้ารักสุขภาพอย่างน้อยก็ต้องเตือนใจว่าอย่าเห็นแก่ความเอร็ดอร่อย แต่ให้คำนึงถึงสุขภาพด้วย

และนอกจากการกินเจหรือกินมังสวิรัตินั้นจะมีประโยชน์ต่อสุขภาพแล้ว ก็ยังมีประโยชน์ต่อชีวิตอื่นด้วยที่จะไม่ต้องถูกฆ่ามาเป็นอาหาร ส่วนนี้ก็เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับศีลธรรมและมีผลดีต่อสิ่งแวดล้อมด้วย เพราะว่าการเลี้ยงสัตว์เดี๋ยวนี้โดยเฉพาะการเลี้ยงวัว เลี้ยงหมู เลี้ยงไก่ทำกันเป็นอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ ก่อปัญหาสิ่งแวดล้อมมากเพราะว่าการตัดไม้ทำลายป่าเพื่อปลูกพืชพันธุ์ธัญญาหารเป็นอาหารสัตว์ เดี๋ยวนี้ก็ทำกันเป็นล่ำเป็นสันมาก ยังไม่นับขยะที่เกิดจากมูลสัตว์ในฟาร์มสามารถจะทำให้น้ำเน่าได้ทีเดียว เพราะมันเยอะมาก ไม่เหมือนกับเลี้ยงสัตว์สมัยก่อนที่เลี้ยงกันบ้านละตัวสองตัว เดี๋ยวนี้ในฟาร์มจะเลี้ยงกันเป็นแสน บางทีเป็นล้าน โดยเฉพาะสัตว์ประเภทไก่ เป็ดนั้น เวลาจะชำระล้างมูลหรือขี้ของมัน ถ้านิดหน่อยก็เป็นปุ๋ย แต่ถ้ามากไปก็จะกลายเป็นเป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม

และการกินเจยังมีผลดีต่อสุขภาพใจคือ ทำให้ใจเรามีความเข้มแข็งรู้จักอดกลั้น อดกลั้นต่อความอยาก อยากอะไร อยากอร่อย อยากกินเนื้อสัตว์ อยากกินของหวาน ฉะนั้นการฝึกตนเองให้กินอาหารที่มีผักเป็นหลัก เจก็ดี มังสวิรัติก็ดี เป็นสิ่งที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพกาย สุขภาพใจและต่อสิ่งแวดล้อม แต่บางคนก็ยังติดในรสชาติ แม้จะกินเจก็ยังอยากจะกินร้านที่อร่อยหรือเมนูที่อร่อย แล้วก็กินเยอะๆ ถ้าเป็นเช่นนี้ ประโยชน์ที่จะได้รับต่อจิตใจก็จะน้อยลง แต่ถึงแม้อดกลั้นไม่กินตามความอยาก ไม่กินตามใจปาก ก็ยังต้องระวัง เพราะอาจเป็นการกดข่มได้ บางคนกินเจอย่างเคร่งครัดทีเดียวตลอดเทศกาล แต่พอถึงวันออกเจแล้ว ก็เรียกว่าตบะแตกทีเดียว สวาปามเนื้อเพราะว่าอดมานาน เจอบ่อยคนที่กินมังสวิรัติแม้แค่ 3 วัน 4 วัน แต่พอเลิก หรือครบกำหนด ก็ไปคว้าเนื้อสัตว์มากินแบบที่เรียกว่าสวาปามเลย นี่เรียกว่ากินเพราะความเก็บกด หรือคนบางคนในช่วงเทศกาลเข้าพรรษาจะงดกินกาแฟ จะงดเล่นเกมออนไลน์ หรือว่าจะงดกินเหล้า ก็สามารถทำได้ตลอดพรรษา แต่พอออกพรรษา วันแรกเท่านั้นที่อดกลั้นเอาไว้ก็ระเบิดออกมาเลย กินกาแฟกันแบบจริงจังมาก ที่เคยอดบุหรี่ไว้ได้พอออกพรรษาแล้ว ก็สูบบุหรี่กันเป็น 10 มวนต่อวันเลย

กินเหล้าก็เหมือนกัน เล่นเกมออนไลน์ก็เหมือนกัน เล่นแบบทั้งวันทั้งคืนเพราะว่าอดกลั้นหรือว่าเก็บกด เพราะฉะนั้นต้องรู้จักยับยั้งชั่งใจ ควรอดกลั้น ในช่วงเทศกาลเจก็เหมือนกันพอออกเจก็สวาปามเนื้อสัตว์ ไม่ว่าจะเป็นสเต็ก เป็นไก่ทอด หมูทอดแบบไม่บันยะบันยัง ต้องรู้จักยับยั้งชั่งใจ ที่เขาแนะนำว่าอย่าเพิ่งกินเนื้อสัตว์ ให้กินอย่างอื่นไปพลาง ๆ ก่อน มันก็มีประโยชน์ตรงนี้ ไม่ว่าจะเป็นการกินไข่ กินนม กินปลา มันช่วยให้ไม่ลุแก่ความอยากถึงขั้นสวาปามแบบลืมเนื้อลืมตัวหรือขาดสติไปเลย ที่จริงแล้วการที่กินอาหารพวกนี้เพื่อต้องการลดละไม่สนองความอยาก ถ้าใช้วิธีการอดกลั้นแล้ว มันดีในระยะสั้นแต่ในระยะยาวอาจจะเก็บกดจนระเบิดได้ จึงต้องมีสติ มีสติเห็นความอยากและรู้ว่าสิ่งที่เราอยากนั้นมีโทษต่อร่างกาย ต่อสุขภาพกาย ต่อสุขภาพใจ ต่อสิ่งแวดล้อมอย่างไรบ้าง ตอนที่เราเห็นโทษของอาหารเนื้อนั้น จะทำให้เราเกิดฉันทะในอาหารมังสวิรัติมากขึ้น หรืออาหารที่มีผักมากขึ้น เช่นเดียวกันคนที่งดกินกาแฟ งดเล่นเกมออนไลน์ ก็ต้องเห็นโทษว่าทำอย่างนั้นแล้วจะเกิดโทษอย่างไรบ้าง ซึ่งก็จะทำให้เกิดฉันทะในการฝึกใจ

ไม่ใช่แค่อดกลั้น แต่ว่าพยายามที่จะลดละอย่างมีสติ

บางคนในพรรษาตั้งใจว่าจะไม่ช็อปอย่างบ้าระห่ำ แต่พอออกพรรษาก็ช็อปบ้าระห่ำเลย อย่างนี้ก็ต้องระวังเหมือนกัน กินเจก็เหมือนกัน ต้องรู้จักวิธีออก ออกอย่างนุ่มนวล แต่ถ้าจะให้ดีก็ไม่ต้องออกก็ได้ หรือถ้าออกก็ออกแบบกลับมากินเจ กินมังสวิรัติอยู่เป็นระยะ ๆ ไม่ใช่ออกแบบเด็ดขาดสิ้นเชิง ก็จะมีประโยชน์ เพราะเดี๋ยวนี้อย่างที่บอกแล้วคนไทยกินเนื้อสัตว์เยอะมาก โดยเฉพาะชอบเอามาถวายพระเพราะถือว่าเป็นของดี บางมื้อมีแต่เนื้อสัตว์ ไก่ก็ดี เนื้อวัวก็ดี เนื้อหมูก็ดี อย่างนี้ไม่ใช่เป็นของดีสำหรับพระ และก็ไม่ใช่ของดีสำหรับลูกหลานของเราและตัวเราเองด้วย เพราะฉะนั้นอย่าทำอะไรตามความอยาก ให้รู้จักยับยั้งชั่งใจ หรือมีสติในการกินการบริโภคบ้าง.