พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 10 กันยายน 2567

เมื่ออาทิตย์ที่แล้วมีการแข่งกีฬาแบดมินตันระดับนานาชาติที่ประเทศไต้หวัน คนที่สนใจแบดมินตันรู้ดี แล้วก็ติดตาม เขาเรียกว่า Taipei Open 2024 มีนักกีฬาไทยไปแข่งด้วย น้องบอส ศรัณย์ แจ่มศรี จากบ้านทองหยอด แล้วมีนัดหนึ่งเป็นการแข่งกันระหว่างน้องบอสกับนักกีฬาไต้หวัน ชื่อเรียกง่ายๆ ว่า อาโจว

อาโจวมือวางอันดับ 9 น้องบอสอันดับ 135 ห่างกันไกลเยอะ แต่ช่วงที่แข่งเรียกว่าสูสีก็ได้ ความแตกต่างไม่ได้มากอะไรถึงแม้ว่าอันดับที่จะต่างกันมาก แล้วก็ช่วงเกมที่ 2 มีอยู่คราวหนึ่งที่อาโจวแกตีลูกออก ซึ่งหมายความว่าคะแนนก็ย่อมเป็นของน้องบอส

แต่ปรากฏว่าน้องบอสแกรู้ว่าก่อนที่ลูกจะถูกตีออก ตอนที่แกตีไปให้อาโจว ลูกไปสัมผัสตัวแกนิดหน่อย กรรมการไม่เห็น ถ้าเห็นก็ฟาวล์ แต่น้องบอสแกรู้ว่าในเมื่อลูกนี้มันฟาวล์ก็ควรจะบอกกรรมการว่าลูกที่แกตีถูกตัวแกก่อนที่อาโจวจะตีออก

แน่นอนพอบอกกรรมการ อาโจวก็ไม่เสียคะแนน และสุดท้ายอาโจวชนะ อาโจวซาบซึ้ง ประทับใจน้องบอสมากว่า เป็นนักกีฬาแท้เลย คือว่ามีความซื่อสัตย์ เมื่อตัวเองทำฟาวล์ก็บอกกรรมการว่าตัวเองทำฟาวล์ ไม่มีการปิดบัง ทั้ง ๆ ที่ชัยชนะในนัดนี้ก็สำคัญ นักกีฬาทุกคนก็ต้องประสงค์ชัยชนะ โดยเฉพาะกีฬาระดับนานาชาติ ทำทุกอย่างเพื่อจะได้ชัยชนะ

แต่ว่าน้องบอสรู้ว่าในเมื่อแกทำฟาวล์ ก็ไม่ควรจะได้คะแนน เรียกว่ามีความซื่อสัตย์ เป็นคุณธรรมที่หาได้ยากในทุกวงการเลยก็ว่าได้ รวมทั้งวงการกีฬา เพราะเดี๋ยวนี้วงการกีฬาผู้คนก็ต้องการชัยชนะ ต่างให้ความสำคัญกับชัยชนะมากจนมองข้ามคุณธรรม เช่น ความซื่อสัตย์ หรือว่าความแฟร์ ความยุติธรรม

น้องบอสเป็นตัวอย่างที่ดีถึงแม้ว่าจะแพ้ในเกมนี้ แต่ว่าชนะใจ ชนะใจอาโจว ชนะใจกรรมการ ชนะใจคนดู แล้วเป็นแบบอย่างที่ดีด้วย

ชัยชนะมีหลายมิติ มันไม่ใช่แค่ชนะในแง่ของคะแนนหรือชนะในเกม แต่รวมถึงการชนะใจตัวเอง แล้วก็ชนะใจคนอื่น ก่อนที่น้องบอสจะชนะใจคนอื่นแกชนะใจตัวเองก่อน เพราะว่าปุถุชนก็อยากชนะ และพอเจอรูปแบบนี้ก็คงมีความคิดหนึ่ง บอกว่ากรรมการไม่เห็น ฉะนั้นถือว่าเป็นโชคของฉัน เราก็มีเหตุผลแบบนี้ กิเลสอ้างเหตุผลแบบนี้

แต่ว่าความใฝ่ดีของน้องบอลมีมากกว่า ก็เลยบอกกรรมการ ลูกนั้นน้องบอสก็เลยทำฟาวล์ไป ไม่ได้คะแนน อันนี้เรียกว่าชนะใจตัวเอง หรือพูดอีกอย่างหนึ่งก็คือว่า ชนะใจกิเลส ใจใฝ่ดีมันชนะกิเลส จึงยอมเสียคะแนน ในเมื่อถ้าคะแนนมันได้ไม่ถูกต้องก็ไม่ปรารถนาที่จะรับ

อันนี้คล้าย ๆ กับการแข่งขันที่สำคัญนัดหนึ่งแต่ไม่ใช่แบดมินตัน เป็นการวิ่งแข่ง เมื่อเกือบ 12 ปีที่แล้วที่ประเทศสเปน เป็นการวิ่งแบบ Cross Country คือยิ่งกว่ามาราธอน มีนักกีฬาทั่วโลกวิ่ง

ปรากฏว่าพอท้าย ๆ นักกีฬาเคนยานำ ชื่อ อาเบล มูไต (Abel Mutai) เกือบถึงเส้นชัยอยู่แล้ว ไม่กี่เมตร อยู่ดี ๆ แกหยุดเพราะว่าเห็นป้าย เข้าใจว่าป้ายนี้แปลว่าถึงเส้นชัยแล้ว

ปรากฏว่านักกีฬาคนหนึ่งที่วิ่งตามหลังมาเป็นอันดับ 2 ชื่อ อีวาน เฟร์นันเดซ (Ivan Fernandez)ชาวสเปน แกเห็นมูไตหยุด ก็เลยตะโกนออกไปว่าวิ่งต่อ ๆ แต่มูไตฟังภาษาสเปนไม่ออก ก็เลยนิ่งหยุด เฟร์นันเดซทำอย่างไร ผลักเลย ผลักมูไตให้วิ่งต่อ จนมูไตวิ่งถึงเส้นชัย ตามมาด้วยเฟร์นันเดซ ภาพนี้คนเห็นทั้งโลกเลย

ก็มีนักข่าวไปสัมภาษณ์เฟร์นันเดซว่า ทำไมถึงยอมให้มูไตชนะ เขาบอกว่าชัยชนะเป็นของมูไตอยู่แล้ว นักข่าวก็ถามต่อไปว่าคุณก็ชนะได้นี่ เขาตอบว่า ถ้าผมชนะได้ที่ 1 ชนะแบบนี้มันจะมีความหมายได้อย่างไร เพราะก็รู้ ๆ อยู่ว่าคนที่สมควรจะชนะคือมูไต

เขามองว่าชัยชนะต้องได้มาอย่างขาวสะอาด ไม่ใช่ว่าเอาเปรียบคนอื่น ถึงแม้ว่ากรณีนี้ไม่ได้โกง แต่เขาก็รู้ว่าคนที่สมควรได้ชัยชนะคือมูไต เพราะฉะนั้นก็ควรจะยอมให้เขาชนะไป อันนี้เรียกว่าน้ำใจนักกีฬา ซึ่งขณะเดียวกันก็ชี้เห็นว่าเขาไม่ถือว่า ชัยชนะใหญ่กว่าคุณธรรม

เรื่องแบบนี้ ไม่ใช่เป็นแบบอย่างบันดาลใจให้นักกีฬาเท่านั้น แต่รวมถึงทุกคนด้วย เพราะคนเราจะถึงแม้จะไม่ได้เป็นนักกีฬาแต่เราก็ปรารถนาหลายสิ่งหลายอย่างที่เปรียบได้กับชัยชนะ เช่น ความสำเร็จ ความมีชื่อเสียง ความเด่น ความดัง และรวมทั้งความร่ำรวยด้วย

หลาย ๆ คนนั้นก็ยอมทำทุกอย่างเพื่อจะให้ได้สิ่งเหล่านี้ แม้จะต้องไปโกง ไปโกหก ต้องทุจริต แต่ว่าคนอย่างน้องบอส หรือเฟร์นันเดซ ชี้ให้เห็นว่า มันมีบางอย่างที่สำคัญกว่าชัยชนะ หรือความสำเร็จ หรือความร่ำรวย นั่นคือคุณธรรม

มีวัยรุ่นคนหนึ่งจะไปสอบ เป็นการสอบที่สำคัญด้วย ระหว่างที่เดินทางไปสอบ เจอแมวที่กำลังตกน้ำ ไม่มีใครช่วยเลย ไม่มีใครอยู่ตรงนั้นด้วย แล้วแมวทำท่าจะจมน้ำ แกต้องเลือกว่าจะไปสอบหรือหยุดเพื่อช่วยแมว แกเลือกที่จะช่วยชีวิตแมวไว้ ไปสอบไม่ทัน ก็เรียกว่าสอบตก แต่แกภูมิใจ ภูมิใจที่ได้ทำสิ่งที่มีค่าคือช่วยชีวิตแมว

หลายคนยอมโกง ยอมทุจริตเพื่อจะสอบให้ได้ที่ 1 บางทีสอบได้ 96% แล้วยังไม่พอใจ อยากจะได้ 100% เลย มีนะ โกงเป็นทีมเลยเพื่อให้สอบได้ 100 คะแนนเต็ม แต่นี่เขาเห็นว่าความเป็นมนุษย์นั้นสำคัญกว่า เห็นสัตว์กำลังเดือดร้อน จะเมินเฉยได้อย่างไร จะละเลยชีวิตของสัตว์เพื่อตัวเองจะได้เด่นได้ดัง ประสบความสำเร็จ มันเป็นความสำเร็จที่ไม่น่าภาคภูมิใจ

คุณธรรมแบบนี้ต้องทำให้มีมาก ๆ เพราะเดี๋ยวนี้คนเราไปเน้นเรื่องความสำเร็จ ความร่ำรวย ชัยชนะ จนไม่เห็นคุณค่าของคุณธรรม อาจจะเห็นแต่ถือว่ามันเล็กน้อย มันเป็นรองความสำเร็จ

โลกนี้เราจะน่าอยู่ก็เพราะคนที่เห็นว่า คุณธรรมสำคัญกว่าความสำเร็จ เงินทอง ชื่อเสียง ความร่ำรวย หรือเหรียญทอง.