พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 22 สิงหาคม 2567

คนเรากินอาหารเพื่ออะไร เด็กๆ หรือนักเรียนชั้นประถมก็ตอบได้เรากินอาหารเพื่อมีสุขภาพดี แต่เดี๋ยวนี้สุขภาพของคนเราแย่ลง ก็เพราะอาหารที่เรากิน เรากินอาหารเพื่อต่อชีวิต เพื่อให้มีชีวิตยืนยาว อันนี้คือคำตอบของคนที่มีหัวคิด แต่ทุกวันนี้ที่อายุเราสั้นลง ตายเร็วขึ้น ก็เพราะอาหารที่เรากิน

มันก็น่าแปลกคนเรามีความรู้มากขึ้น มีวิทยาการมากขึ้น แต่ว่าเราไม่ได้กินเพื่อทำให้สุขภาพดีขึ้นเลย สุขภาพกลับแย่ลงเพราะอาหารที่เรากิน เดี๋ยวนี้โรคที่คนเป็นกันเยอะคือ เบาหวาน เบาหวานนี่มันพาให้เป็นโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองซึ่งทำให้เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต เพราะว่าหลอดเลือดสมองตีบตัน และทำให้ไตวายด้วย ไม่ต้องพูดถึงตาบอด หรือว่าแผลเยียวยารักษาได้ยาก

เราก็รู้แล้วว่าเบาหวานเกิดจากการที่เรากินของหวานเยอะ แต่ว่าเดี๋ยวนี้มีข้อมูลใหม่ เพิ่งเป็นข่าวเมื่อสักอาทิตย์ที่แล้วนี่เอง บอกว่าไม่ใช่เฉพาะอาหารที่มีความหวาน หรือน้ำตาลสูงที่ทำให้คนเราเป็นเบาหวานมากขึ้น โดยเฉพาะเบาหวานประเภทที่สอง คือเบาหวานที่ไม่ได้มาจากกรรมพันธุ์ แต่ว่าเกิดจากวิถีชีวิตก็เพราะว่า เนื้อสัตว์ โดยเฉพาะเนื้อวัวถ้ากินมากๆ ก็ทำให้เป็นเบาหวานได้

แต่ก่อนก็รู้แต่เพียงว่า เนื้อทำให้เป็นโรคหัวใจเพราะว่าไขมันเยอะ แต่เดี๋ยวนี้เนื้อที่เรากินโดยเฉพาะเนื้อที่ผ่านการปรุงแต่ง ทำให้คนเป็นเบาหวานประเภทที่สองกันมากขึ้น อันนี้เขาสรุปจากการศึกษาวิจัยใน 20 ประเทศครอบคลุมคนสองล้านคน ไม่ว่าจะเป็นเอเชีย ยุโรป อเมริกา แอฟริกา ก็เห็นความสัมพันธ์อย่างชัดเจนว่า การกินเนื้อโดยเฉพาะเนื้อที่มีการปรุงแต่งมันทำให้คนเป็นเบาหวานมากขึ้น

เนื้อที่ผ่านการปรุงแต่ง ถ้าเป็นในยุโรปอเมริกาก็คือหมูแฮม เบคอน ฮอทดอก ไส้กรอก อันนี้เนี่ยเขายังไม่พบ ยังไม่เห็นชัดเจนว่า เนื้อที่เกิดจากการเติมแต่ง รวมทั้งเนื้อแดง มันมีกลไกอย่างไรที่ทำให้คนเป็นเบาหวานมากขึ้น แต่ว่ามันมีความสัมพันธ์ที่ชัดเจน

เพราะฉะนั้น เวลาเรากินเนื้อ คงต้องกังวลแล้วล่ะ เพราะว่ามันไม่ใช่แค่ทำให้เป็นโรคหัวใจ แต่ทำให้เป็นเบาหวานด้วย เขาก็แนะว่ากินเนื้อให้น้อยลง หรือว่าถ้าจะกินเนื้อก็กินเนื้อจากไก่ จากปลา แต่ถ้าจะให้ดีก็กินพวกถั่ว ซึ่งให้โปรตีน

เรากินเนื้อเพราะอยากได้โปรตีน แต่ว่าโปรตีนก็สามารถจะได้จากถั่ว โดยเฉพาะถั่วที่มีเปลือกแข็ง ที่จริงเรื่องโทษของเนื้อที่มีต่อสุขภาพ ที่มีผลเสียต่อสุขภาพของเรานี่ก็เป็นเรื่องที่เรารู้กันอยู่แล้ว แต่ว่าหลายคนก็ห้ามใจไม่ได้ แม้ปากจะบอกว่ากินเพื่อสุขภาพ แต่เหตุผลที่เรากินก็เพื่อความอร่อย การกินเพื่อความอร่อยคือการกินเพื่อความถูกใจนั่นเอง ถ้าเรากินเพื่อสุขภาพเรียกว่าเป็นความถูกต้อง

แต่เดี๋ยวนี้เราเอาความถูกใจนำหน้า กินเพื่อความเอร็ดอร่อยมากกว่ากินเพื่อสุขภาพ สุดท้ายมันก็วกกลับมาทำร้ายสุขภาพของเรา ที่จริงการที่คนเราชอบกินของหวาน ชอบกินน้ำตาล ชอบกินเนื้อ มันเป็นสัญชาตญาณของคนเราที่ธรรมชาติปลูกฝังมาตั้งแต่บรรพบุรุษแล้ว เป็นสัญชาตญาณเพื่อความอยู่รอด เพราะว่าร่างกายคนเราอยู่ได้ ตัวการสำคัญคือ ไขมัน โปรตีน แล้วก็น้ำตาล

แต่ในธรรมชาติ เมื่อล้านหรือแสนกว่าปีก่อน มันหายาก มันก็อยู่แต่ในเฉพาะสัตว์ที่ต้องไล่ล่ามาเป็นอาหาร หรือไม่เช่นนั้นก็อยู่ในผลไม้ที่สุก พวกนี้หายาก ธรรมชาติก็เลยให้สัญชาตญาณชอบกินของหวาน และไขมันเพื่ออะไร เพื่อให้เรายอมเหนื่อยไปหาอาหารพวกนี้มามันจะได้อยู่รอดได้

ถ้าไม่มีสัญชาตญาณตรงนี้ก็คงไม่อยากจะดิ้นรนไปหาผลไม้สุก ไม่อยากดิ้นรนไปเหนื่อยไล่ล่าฆ่าสัตว์ มันเหนื่อย แต่ธรรมชาติให้สัญชาตญาณตรงนี้มาเพื่อให้เราขวนขวายดิ้นรนไปหาผลไม้สุก ไปหาไปล่าสัตว์ มันเป็นเหยื่อล่อของธรรมชาติ เพื่อให้เราอยู่รอด โดยมีผลตอบแทนไม่ใช่แค่สุขภาพดี หรือความอยู่รอด แต่ว่ามีความเอร็ดอร่อยด้วย ซึ่งสัญชาตญาณตรงนี้จำเป็นเมื่อแสนหรือหมื่นปีที่แล้วหรือเพื่อความอยู่รอด

แต่ตอนนี้มันเป็นสัญชาตญาณที่ทำลายสุขภาพเรา ทำให้เราอายุสั้นลง เดี๋ยวนี้คนอายุสั้นลงมาก เพราะว่าเบาหวาน เพราะโรคหัวใจ รู้ทั้งรู้แต่ห้ามใจไม่ได้ เพราะว่าความชอบความอยากมันครองใจ

ตอนนี้ต้องใช้สติ เวลากินอาหารเราจึงเป็นจำเป็นต้องมีสติ เพื่อไม่ปล่อยใจไหลไปตามความอยาก ถ้าเรามีสติมีความรู้สึกตัวเราก็จะไม่กินตามใจปาก จะไม่กินเพื่อความถูกใจ แต่ว่ากินเพื่อความถูกต้อง เพื่อสุขภาพ เวลาพูดถึงการเจริญสติหรือการปฏิบัติธรรม ก่อนที่จะเดินจงกรม สร้างจังหวะ ตามลมหายใจ ปฏิบัติธรรมด่านแรกก็คือกินอาหารนี่แหละ

ถ้าเรากินอาหารเพื่อสนองความถูกใจ อยากกินของหวาน เห็นขนมก็อยากกิน แล้วไม่ได้กินอย่างเดียว กินหลายอย่าง ต้องกิน เห็นอาหารที่มีเนื้อก็ตักใหญ่เลย แล้วก็กินแล้วกินอีก อันนี้เรียกว่าสอบตก

นักปฏิบัติธรรม เรามาปฏิบัติธรรมเพื่อเจริญสติ แต่หลายคนนี่สอบตกตั้งแต่ตอนกินอาหารแล้ว ยังไม่ทันจะไปเข้าลานจงกรมเลยสอบตกเสียแล้ว เพราะว่ากินอาหารตามใจปาก ไม่ใช่ไม่รู้ว่าของหวานพวกนี้กินมากๆ แล้วมันทำให้เกิดโรค หรือว่าเนื้อสัตว์นี่กินมากๆ ทำให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ รู้ แต่ว่าห้ามใจไม่ได้ อันนี้เพราะขาดสติ

การมีสติในระหว่างกินอาหารมันเป็นการปฏิบัติธรรมที่เราต้องใส่ใจ ถือว่าเป็นการสอบด่านแรกเลย ถ้าเรากินตามใจปากนี่เขาเรียกว่าสอบตกแล้ว เพราะฉะนั้นจะเรียกว่าป่วยการก็ได้ ไปเดินจงกรม ไปสร้างจังหวะ แต่ว่าพอเจออาหารที่ชอบก็สอบตก เพราะทำตามอารมณ์ ตามใจอยาก บางทีไม่ต้องเดินจงกรม ไม่ต้องสร้างจังหวะก็ได้ แต่ว่าควบคุมตัวเองในระหว่างการกินอาหาร กินเพื่อสุขภาพ กินเพื่อความถูกต้อง อันนี้จะดีเสียกว่า.