พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 15 สิงหาคม 2567

ตอนนี้เรากำลังอยู่ในโลกที่ปัญญาประดิษฐ์หรือ AI มีอิทธิพลต่อชีวิตของเรามากขึ้นทุกที มันทำให้โทรศัพท์มือถือของเรานี่ทำอะไรได้มากมาย รวดเร็ว อย่างที่ถ้าไม่เคยคิดนึกมาก่อน แล้วก็ยังทำอะไรได้อีกหลายอย่างที่เราไม่เคยจินตนาการไปถึง อย่างเช่นเมื่อเร็วๆ นี้เขาเอาปัญญาประดิษฐ์มาปรับปรุง เติมแต่งรูปถ่าย

รูปถ่ายที่มันเป็นภาพนิ่งๆ ปัญญาประดิษฐ์สามารถจะทำให้กลายเป็นภาพเคลื่อนไหวได้ แล้วก็มีคนเอาภาพพ่อแม่ซึ่งอาจจะตายไปแล้ว เอามาให้ปัญญาประดิษฐ์ปรับแต่งจนกระทั่งกลายเป็นภาพเคลื่อนไหว มันน่าทึ่งนะ คนที่ตายไปแล้ว แล้วก็มีภาพถ่ายไว้ ปรากฏว่าภาพนั้นเคลื่อนไหวได้

ลูกเห็นพ่อแม่ในภาพหัวเราะ ทักทาย พูดคุยก็รู้สึกมีความสุข หรือลูกที่ตายไปแล้วก็ทำให้เขากระโดดโลดเต้นวิ่งเล่น เหมือนกับภาพวีดีโอถ่ายตอนที่เขามีชีวิตอยู่

ตอนหลังก็มีคนเอาภาพของลูกกับภาพของพ่อหรือแม่ซึ่งเป็นคนละภาพเอามาเชื่อมกัน กลายเป็นว่าลูกสามารถจะเดินไปกอดพ่อกอดแม่ได้ ทั้งที่เดิมมันเป็นคนละภาพกัน ถ่ายคนละเวลาอาจจะห่างกันสัก 10 ปี 20 ปี แต่ว่าปัญญาประดิษฐ์หรือ AI สามารถทำให้ภาพสองภาพเชื่อมติดกัน กลายเป็นภาพเคลื่อนไหว มันน่าทึ่ง ลูกนี่ไปกอดพ่อ ไปกราบแม่ แล้วแม่ก็ปลาบปลื้ม หรือบางทีพ่อแม่ก็พาลูกซึ่งตายไปแล้วเสมือนมีชีวิตอยู่ พาไปเที่ยว ขับรถเที่ยว

สำหรับคนที่ไม่เคยกอดพ่อกอดแม่ในชีวิตจริง การที่ปัญญาประดิษฐ์ทำภาพเคลื่อนไหวขึ้นมา มันช่วยลดความทุกข์ ลดความรู้สึกผิดไปได้เยอะนะเพราะถึงแม้ในชีวิตจริงของท่าน เราไม่เคยกอดท่านเลย มาคิดได้ก็ตอนที่ท่านจากไปแล้ว แต่ว่าตอนนี้ปัญญาประดิษฐ์สามารถจะทำให้เราเสมือนว่าได้ไปกอดท่าน ได้ไปกราบท่าน

หรือว่าบางคนนี่ไม่เคยพาย่าพายายไปเที่ยวเลย ทั้งที่ท่านเคยบอกว่าอยากไปเที่ยวทะเล ก็ไม่เคยพาไป ผลัดผ่อนอยู่เรื่อย แต่ตอนนี้สามารถจัดทำภาพเคลื่อนไหวว่า หลานพาย่าพายายไปเที่ยวทะเล เดินเล่นบนชายหาด หรือไปเที่ยวต่างประเทศได้

มันไม่ใช่ความจริง เป็นภาพปรุงแต่งต่อ แต่ว่าคนเห็นแล้วก็มีความสุข คิดดูนะต่อไปปัญญาประดิษฐ์จะทำได้มากกว่านี้ ไม่ใช่แค่ทำให้ภาพของลูกไปเชื่อมต่อกับภาพของพ่อแม่ แต่ว่ามันอาจจะกลายเป็นว่า ตัวลูกเองเข้าไปอยู่ในโลกเสมือนที่มีพ่อมีแม่หรือคนที่จากไปอยู่ เขาจากไปแล้ว แต่ว่าปัญญาประดิษฐ์สามารถสร้างโลกเสมือน

แล้วมันทำได้อีกอย่างก็คือมันเหมือนกับว่าพาเราเข้าไปอยู่ในโลกเสมือนที่ยังมีพ่อมีแม่ หรือบางคนเสียลูกไป โลกเสมือนนั่นก็พาเขากลับไปสู่โลกที่ยังมีลูกคนนั้นๆ อยู่ ไม่เคยขอโทษพ่อแม่ก็ได้ขอโทษพ่อแม่ในโลกเสมือน อะไรที่เคยคิดจะทำแต่ไม่ได้ทำ แล้วก็ไม่สามารถกระทำได้ในชีวิตจริงแล้ว เพราะว่าคนรักตายจากไป ตอนนี้เราก็สามารถจะทำได้กับคนที่เรารักที่จากไป ในโลกเสมือน

อันนี้คืออนาคตที่อยู่ไม่ไกล ซึ่งมันก็ทำให้คนเราที่มีความโศกเศร้า เพราะสูญเสียคนรักก็คลายความโศกเศร้าได้ แล้วก็ได้ชดเชยความรู้สึกที่เคยติดค้างเอาไว้ อะไรที่เคยรู้สึกผิดติดค้างใจก็ได้ชำระจากการที่ได้ไปทำสิ่งนั้นในโลกเสมือน ให้กับพ่อแม่ หรือเพื่อน หรือคนรัก หรือคู่ครองที่ตายจากไปแล้ว โอ มันเป็นอะไรที่น่าทึ่งมาก

แต่ว่าข้อเสียก็มี เพราะว่าพอคนเรามีความสุขกับการที่ได้ไปอยู่ในโลกเสมือน ได้ไปเจอคนรัก ได้ไปเจอพ่อเจอแม่ เจอภรรยา สามี เจอลูกแล้วมันมีความสุข ก็ไม่อยากออก ไปจากโลกเสมือน มีความรู้สึกว่าการกลับมาสู่ความจริงมันโหดร้าย โลกที่ไม่มีเขาอีกแล้ว ไม่อยากกลับนะ เกิดอาการเสพติดขึ้นมา แล้วก็หลงอยู่ในโลกเสมือน ในจินตนาการ

อาการเหมือนคนที่เสพยาแล้วก็เคลิ้ม พอเคลิ้มแล้วมันมีความสุข ไม่มีความความทุกข์เลย ความเศร้าไม่ปรากฏ ความเครียดไม่ปรากฏ ก็เกิดเพลินในภาวะอารมณ์เช่นนั้น ไม่อยากออก คนที่เสพยาแล้วเกิดภาวะอารมณ์นี้ก็เลยเกิดอาการติด พอติดก็แย่แล้ว เพราะว่าไม่สามารถที่จะใช้หรืออยู่ในชีวิตจริงได้

เดี๋ยวนี้โลกเสมือนจริงที่ AI สร้างขึ้นนี่มันเหมือนจริงมากราวกับว่าคนที่จากไปยังมีชีวิตอยู่

มีหนังเรื่องหนึ่งที่เขาพูดถึงการให้บริการคนที่อยากจะไปเจอคนรักที่จากไป ได้ไปอยู่ในโลกที่ยังมีคนเหล่านั้นอยู่ มีคุณยายคนหนึ่งแกเสียหลานไป หลานประสบอุบัติเหตุตายกระทันหัน ยายเศร้ามาก แต่ตอนหลังพอรู้ว่าเขามีบริการนี้ พาไปสู่โลกเสมือนที่เรียกว่าวันเดอร์แลนด์ Wonder Land

Wonder คือว่าน่าพิศวง ก็ใช้บริการนี้ ดีใจมากที่ได้ไปเจอหลานในโลกเสมือน มันเหมือนจริงมาก แล้วก็หลานสามารถจะทำอะไรได้ตั้งหลายอย่าง เพราะว่า AI สามารถที่จะทำให้บุคคลในจินตนาการมีพฤติกรรมเหมือนชีวิตจริงเลย ทั้งน้ำเสียง ทั้งนิสัยใจคอ

แล้วปรากฏว่าหลานคนที่ปรากฏในโลกเสมือนจริง มันก็ขอโน่นขอนี่จากยาย ยายก็เต็มใจที่จะไปหามา แต่ยายไม่ค่อยมีเงิน ยายก็ต้องไปทำงาน ทำงานแล้วปรากฏว่า ได้เท่าไหร่ก็ยังไม่พอ จากทำงานอย่างเดียวก็ทำงานสองจ็อบ ก็ยังไม่พอที่จะสนองความต้องการของหลาน เพราะหลานอยากได้โน่น อยากได้นี่ อยากได้รถราคาแพง ยายก็ต้องไปหามาให้

ทำ 2 จ็อบได้เงินไม่พอก็ทำ 3 จ็อบ เพื่อที่จะเอาเงินมาซื้อของให้หลาน ปรากฏว่ายายหมดสภาพเลย งาน 3 จ็อบมันเหนื่อยมาก ทำงานจนกระทั่งขาดใจตาย เพียงเพื่อสนองความต้องการของหลาน ซึ่งจริงๆ แล้วไม่มีตัวตนจริง แต่ว่า AI มันสร้างขึ้นมาให้เหมือนกับว่าเขายังมีชีวิตอยู่จริงๆ

อันนี้ก็เรียกว่าเป็นหนังที่เขาชี้ให้เห็นว่า การที่เรามีโลกเสมือนที่ได้เห็นคนที่ตายจากไปยังมีชีวิตอยู่ มันก็ไม่ใช่ดีเสมอไป มันทำให้คนไม่สามารถที่จะอยู่กับชีวิตจริงได้ ไม่สามารถที่จะมูฟออน หรือเดินต่อไปได้ และทำให้เกิดการเสพติดจนกระทั่งเกิดโทษมากมาย ไม่ต่างจากการติดยา

เพราะฉะนั้น อันนี้ก็คือสิ่งที่คนเขาเกรงว่าสามารถจะเกิดขึ้นได้ เมื่อ AI พัฒนาไปจนถึงจุดที่เราได้เจอกับคนที่เรารัก ซึ่งตายจากไป ไม่ต้องไปเจอในสวรรค์แล้ว เจอในโลกเสมือนจริงจาก AI อันนี้มันก็เป็นเรื่องที่น่ายินดีแล้วก็น่ากลัวในเวลาเดียวกัน.