พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล วัดป่าสุคะโต แสดงธรรมก่อนฉันเช้าวันที่ 27 กรกฎาคม 2567

เมื่อ 2-3 วันก่อน เลขาธิการสหประชาชาติออกมาเตือนว่า ทุกหนแห่งในโลกกำลังเผชิญกับความร้อน อุณหภูมิที่สูงขึ้น

อันนี้เราก็ได้ยินมานานแล้วว่า โลกร้อน ๆ บางทีก็มีคนเตือนว่าโลกกำลังเดือด แต่ว่าเลขาธิการสหประชาชาติบอกว่า นับตั้งแต่เดือนมิถุนายนปีที่แล้วเป็นต้นมา แต่ละเดือน ๆ จะร้อนกว่าเดือนเดียวกันในช่วงปีก่อน ๆ

ถอยหลังไป 80 ปี แต่ละเดือน ๆ ตั้งแต่ปีที่แล้ว อุณหภูมิจะสูงกว่าเดือนเดียวกันของปีที่ผ่านมา และเป็นอย่างนี้ทุกเดือน ตลอด 12 เดือนที่ผ่านมา ก็เรียกว่า 12 เดือนที่ผ่านมาถือว่าอุณหภูมิสูงที่สุด นับตั้งแต่มีการตรวจวัดเป็นต้นมา จะเรียกว่าสูงที่สุดในประวัติศาสตร์ก็ได้ อันนี้เขาเปรียบเทียบเดือนต่อเดือนเลย

แล้วก็มีแนวโน้มว่า ปีนี้หรือปีต่อ ๆ ไป แต่ละเดือน ๆ ก็จะทำลายสถิติ ในเรื่องความร้อน

ปีนี้คนที่ไปทำฮัจญ์ที่เมกกะ ตายไปตั้ง 1,300 คน เพราะความร้อน ทั้ง ๆ ที่เตรียมตัวไว้ดีแล้ว ไม่เคยตายเยอะมากขนาดนี้ แค่เดิน ไม่ได้ทำอะไรนอกจากเดินประกอบพิธีศาสนกิจ แต่ว่าความร้อนที่ซาอุดิอาระเบียสูงมาก จนผู้คนล้มตายเพราะโรคลมแดด

นี้คือเรื่องที่ต้องคำนึงแล้ว ต้องใส่ใจกันให้มาก ๆ แม้บ้านเราตอนนี้อากาศจะดูเย็นสบาย แต่เป็นแค่ปรากฏการณ์ชั่วครู่ชั่วยาม พอถึงหน้าหนาวหรือพอหมดฝน เราก็จะเจอแดดเต็ม ๆ ยาวไปจนถึงหน้าร้อน

เมื่อ 2 เดือนก่อน เดลีอุณหภูมิสูงเกือบ 50 องศา ในบางเมืองของปากีสถานพุ่ง 50 กว่าองศา จะอยู่กันอย่างไร ขณะนี้ด้านหนึ่งเขาก็เรียกร้องให้ช่วยกันลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยเฉพาะก๊าซที่เกิดจากการเผาน้ำถ่านหิน อันนี้ก็พูดกันมา 30 ปีแล้ว แต่ก็ยังลดกันได้ไม่เท่าไหร่

เขาจึงคิดว่า มาตรการเพื่อป้องกันการเกิดโลกร้อน เป็นไปไม่ได้แล้ว หมายความว่าโลกร้อนเกิดขึ้นแน่ เพราะฉะนั้นก็ต้องใช้มาตรการอีกมาตรการหนึ่งคือ เตรียมตัวที่จะรับมือกับปรากฏการณ์โลกร้อน อย่างเช่น เมื่อโลกมีแนวโน้มว่าจะร้อนขึ้นเรื่อย ๆ จะต้องใส่ใจกับคนบางกลุ่มให้มาก ๆ เช่น เด็ก หญิงมีครรภ์ แล้วก็คนแก่ 3 กลุ่มนี้ เป็นกลุ่มเปราะบางมาก

ถ้าเกิดอากาศอุณหภูมิสูงขึ้นเรื่อย ๆ แบบนี้ 3 กลุ่มนี้ก็จะได้รับผลกระทบเต็มที่เลย รวมทั้งคนที่ป่วยอยู่แล้ว โรคหัวใจ เบาหวาน พวกนี้พอเจออากาศร้อน ก็จะไปกระตุ้นให้ร่างกายทำงานแย่ลง แล้วก็ตาย

ไม่เหมือนกับตายเพราะแผ่นดินไหว การตายเพราะน้ำท่วม อันนั้นเห็นชัด เพราะตายฉับพลัน แต่ว่าตายเพราะอากาศร้อน เราเห็นไม่ชัด เพราะว่าภาพที่ปรากฏคือว่าหัวใจหยุดเต้น หัวใจหยุดเต้นก็มีหลายสาเหตุ แต่ว่าตัวความร้อนของอากาศนี่เป็นตัวที่ไปกระตุ้น

และอีกกลุ่มหนึ่งที่จะต้องเจอเข้าไปเต็ม ๆ คือคนที่ทำงานกลางแดด ชาวนา ชาวไร่ หรือตำรวจจราจร พวกคนงานก่อสร้าง มีเยอะเลย ทั้งโลกนี่ตั้งหลายพันล้านคน 2-3 พันล้านคน เป็นคนทำงานกลางแดด แล้วคนเหล่านี้มีสิทธิ์ที่จะต้องเจ็บป่วยล้มตาย เพราะอากาศร้อน

สหประชาชาติเขาก็เลยกระตุ้น เป็นการเรียกร้องครั้งแรกว่า ขอให้ทั่วโลกมีมาตรการรับมือกับอากาศร้อนจัด มาตรการที่ว่า ไม่ใช่แค่ปลูกต้นไม้ อันนั้นพูดกันมานานแล้ว มาตรการที่ไม่ใช่แค่ลดการใช้น้ำมันถ่านหิน แต่รวมถึงว่าทำอย่างไรเมื่อเจออากาศร้อน ผู้คนจะอยู่ได้ ล้มตายน้อยลง

อย่างเช่น การสร้างบ้านสร้างเรือน ก็จะต้องมีการระบายอากาศดีขึ้น หรือว่าสะท้อนความร้อน ไม่ใช่ดูดซับความร้อน แล้วคิดว่าเปิดแอร์แล้วจะช่วยได้ หวังพึ่งแอร์ หรือเครื่องปรับอากาศนี่ไม่ได้ เพราะคนจำนวนน้อยที่มีเครื่องปรับอากาศ ที่เหลือนี้อย่างมากก็แค่พัดลม

แล้วพัดลมเมื่อเจออากาศร้อนก็ไม่ได้ช่วยเลย เพราะว่าลมที่พัดก็ยังร้อนอยู่ อย่างเราก็คงสังเกตได้ เวลาอากาศร้อน ๆ แล้วใช้พัดลม ไม่ได้ช่วยเท่าไหร่เลย เพราะลมที่พัดใส่เรา ก็คือลมร้อน

แต่ถ้าเราปลูกต้นไม้ ให้มีร่มเงา บ้านเรือนใช้สีโปร่ง ๆ มีวัสดุหรือฉนวนกันความร้อน หลังคา ปลูกต้นไม้เยอะ ๆ หรือว่าทาสีที่สะท้อนแสงแดด

รวมทั้งการรู้จักรักษาตัว เวลาอากาศร้อน ๆ จะทำอย่างไร แต่ก่อนเราก็ถูกสอนมา ว่าให้กินน้ำสะอาด ให้กินของสุก เท่านี้ไม่พอแล้วเพราะนั่นป้องกันเชื้อโรค ป้องกันอหิวาต์ ป้องกันโรคบิด แต่เดี๋ยวนี้ เราเจอภัยที่น่ากลัวกว่านั้น เพราะว่าอยู่ที่ไหนก็ต้องเจอ เว้นแต่ว่าอยู่ในห้องแอร์ เมื่ออากาศร้อน

เพราะฉะนั้น ต้องรู้จักดูแลตัวเอง ไม่ให้ไปเจอกับความร้อนมาก ๆ ต่อไปอาจต้องปรับเปลี่ยนเวลาทำงาน

อันนี้เป็นเรื่องใหม่ ที่คนยังตื่นตัวกันน้อย รัฐบาลจำนวนมากก็ไม่ค่อยตื่นตัว เพราะว่าสนใจแต่เรื่องอื่น เรื่องเศรษฐกิจ เรื่องการรักษาอำนาจ การเลือกตั้ง แต่ว่าเรื่องที่คนจะต้องเจอเต็ม ๆ ไม่ค่อยสนใจ

อันนี้ยังไม่ต้องพูดถึงเรื่องน้ำท่วม ฝนแล้ง ก็เป็นเรื่องใหญ่อีกที่จะต้องเตรียมตัวเตรียมใจ เผชิญกับ PM 2.5 ก็เหมือนกัน

ปัญหาสิ่งแวดล้อมนี่ กำลังเป็นปัญหาที่รุนแรงมากขึ้น แล้วเราไม่ค่อยตื่นตัวกัน อย่าว่าแต่การป้องกันเลย แม้กระทั่งการรับมือเพื่อบรรเทาผลกระทบ ก็ยังไม่ค่อยสนใจ เราลืมไปว่าโลกเปลี่ยนไปแล้ว ไม่เหมือนเดิมแล้ว ต้องคิดใหม่ทำใหม่.